1. ¿Ti jotmay pyatë David?

 DAVID yëˈë nety kyugekypyë rey Saúl mët ko yaˈoogäˈänyëty. Ets kom kyaj nety tmëdaty ti jyëˈxëp, ta jam ojts wyëˈëmë mä ja käjpn mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Nob, mä tˈamdooy mëgoxkë tsäjpkaaky (1 Sam. 21:1, 3). Ta netë David mët ja jyaˈayëty ojts nyayuˈutsëdë mä tuˈugë tsääˈäänk (1 Sam. 22:1). ¿Tiko duˈunë David jyotmaybyaty?

2. ¿Tijaty tyuunë Saúl mëdiˈibë kyaj yˈoyëty? (1 Samuel 23:16, 17).

² Saúl yˈaxëkˈijxë David mët ko jäˈäy myëjkuˈëˈëw myëjkugäjpxëdë ets ko myadaky kanäkˈokë mä tsyiptuuny. Saúl nyijäˈäwëbë nety ko kyaj Jyobaa të tmëmëdoy ets ko päätyë nety kyaj nyekyyajtunäˈänyëty rey, pes yëˈë netyë David të yajwinˈixy parë tyunët rey jam Israel (käjpxë 1 Samuel 23:16, 17). * Perë David, ta tkugekyë Saúl parë kyaj yaˈoogëdët, mët ko duˈunyëmë netyë yˈaneˈemy, myëdäjtypyë tsyiptuumbëtëjk ets mayë jäˈäy pyuwäˈägëdë. ¿Mbäädëdaa netyë Saúl dyajtuˈuˈadukyë Jyobaa mëdiˈibë të ttuknibëjktäägëdë parë David? (Is. 55:11). Biiblyë kyaj tnigajpxy ets mbäät nˈijtëm seguurë ko pënaty nyibëdëˈktëbë Jyobaa jotmaybyäädandëp, pes kyaj myadäˈägäˈändë.

3. ¿Wiˈixë David nyayjyäˈäwë oy tpatyë amay jotmay?

³ David yujy tudaˈaky jyukyˈajty. Kyaj këˈëm nyayajtëjkë rey, Jyobaa yëˈë winˈijxë parë tyunët rey (1 Sam. 16:1, 12, 13). ¿Wiˈixë  net wyimbëtsëëmy? Saúl mëk tˈaxëkˈijxyë David axtë yaˈoogan. Perë David kyaj tpokyˈijxyë Jyobaa ko duˈun tpatyë amay jotmay, kyaj tyëjkë abajt kutujkpë ko tkamëdäjtyë kyaˈay yˈukën o ko nyayuˈtsë tsääˈäängoty. Ojts tmaˈkxy tuˈugë ëy ko nety nyayuˈutsyëty tsääˈäängoty ets yëˈë mëdiˈibë tunäämp mä yäˈädë jëmëjt: “Pënaty yˈëxtääytyëbë Jyobaa nitii oyˈäjtënë kyatëgoyˈatäˈänxëdë” (Sal. 34:10).

4. ¿Tijaty nˈatsoowëmbitäˈänëm, ets tiko jyëjpˈamëty?

⁴ Mayë Dios mëduumbë kyaj tyam nëgoo tmëdattë kyaˈay yˈukën o ti nyijukyˈattëp * ets niˈigyë mä tyam jyaˈˈatyë päˈäm. Per niˈigyë yˈoˈktëwäˈänyë jukyˈäjtën ko wyingoonˈadëtsnët “ja mëk ayoˈon” (Mat. 24:21). Min tyam nˈokˈatsoowëmbijtëmë yäˈädë taxkpë yajtëˈëwën: ¿wiˈixën ko David “nitii oyˈäjtënë” ojts kyatëgoyˈäjtxëty?, ¿tiko mbäät ndukjotkujkˈäjtëm tijaty tyam nmëdäjtëm?, ¿tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xykyuentëˈatäˈänëm? ets ¿wiˈix desde tyam mbäät nnayjyëjpˈijxëm mä mëdiˈibë miimp këdakp?

5, 6. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Salmo 23:1-6 parë njaygyujkëm ti David myaytyäˈägan ko jyënaˈany ko ja Dios mëduumbëty “nitii oyˈäjtënë kyatëgoyˈatäˈänxëdë”?

⁵ ¿Ti David myaytyäˈägan ko jyënany ko ja Dios mëduumbëty “nitii oyˈäjtënë kyatëgoyˈatäˈänxëdë”? Ko nˈijxëm wiˈix jyënaˈanyë Salmo 23 mbäät xypyudëjkëm parë njaygyujkëm (käjpxë Salmo 23:1-6). * Duˈun japë David tjääytsyondaky: “Jyobaa yëˈëts nBastoorˈäjtypy. Nitiits xykyatëgoyˈatäˈäny”. Mä yäˈädë kapitulo David ojts tnigajpxy ko mëdiˈibë niˈigyë yajtsobat, yëˈë ko Jyobaa mëjwiin kajaa kyunuˈkxë mët ko  tPastoorˈaty. Jyobaa ojts tyukniˈˈixëty “ja nëˈë tuˈu mëdiˈibë tëyˈäjtën mëët” ets pudëjkë ko tpatyë amay jotmay ets ko yˈagujkˈäjty jyotkujkˈäjty. David jyënaˈany ko pyäädaambyë netyë amay jotmay oyxyëp ääyoty mëëyoty jyatimypyoˈkxpë. Ets näˈäty mon tuk nyayjyäˈäwë extëmxyëp nyëˈëyeˈey tyuˈuyeˈey mä ja “ajoy mëdiˈibë jantsy kootsëm”, ets jyënany ko myëdäjt nanduˈunë myëtsip. Per kom yëˈë Jyobaa Pyastoorˈäjt, päätyë David jyënany: “Nitiits ngatsëˈëgëyaˈany”.

⁶ ¿Wiˈixën ko njënäˈänëm ko David “nitii oyˈäjtënë” ojts kyatëgoyˈäjtxëty? Yëˈko myëdäjtaabyë nety mëdiˈibë mbäät pyudëkëty parë niˈigyë tmëwingonëdë Jyobaa. Kyaj nety yëˈë yaˈˈagujkˈaty yajjotkujkˈatyëty tijaty myëdäjtypy jyaygyejpy, pes yëˈë tyukjotkujkˈäjtypyë nety ti Jyobaa mmooyëp. Yëˈë niˈigyë jëjpˈam dyajnäjxy ko Jyobaa kyunuˈkxë ets kyuentëˈäjtë.

7. Extëm jyënaˈanyë Lukʉs 21:20-24, ¿ti amay jotmay pyattë ja Dios mëduumbë mëdiˈibë nety tsënääytyëp Judea?

⁷ Extëmë David jyënany, yëˈë xytyukˈijxëm ko kyaj yˈoyëty ndimypyaˈoˈktëˈëwëm ja jukyˈäjt madakën. Oy nnayjyäˈäwëm ko ndukxondakëm tijaty nmëdäjt njaygyajpëm, per kyaj net yëˈë jëjpˈam ndimypyëjktakëm mä ja jukyˈäjtën. Yäˈädë yajtëyˈäjtëndëjkëdë ja Dios mëduumbëty mëdiˈibë nety yajpattëp Judea (käjpxë Lukʉs 21:20-24). Jesus të nety tnigajpxy: “Ko xyˈixtët ja Jerusalén käjpn nyadujktäˈäyët mët ja soldäädëty”. Ta “diˈibë ijttëp Judeeë, nëjxtë jagam yugoty”. Ko duˈun ttundët, mbäädë nety nyitsoˈoktë, per tsojkëbë nety tnikaktäˈäytyët tijaty myëdäjt jyaygyajptëp. Tam nyëjkxkojnë tiempë mä rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm, duˈun tnimaytyaky: “Nyikaktääytyë ja jyëën tyëjk, ja kyam tyuˈu, ets ni jeˈeyë kyajëmbijttë jyënoty tyëgoty parë tijaty dyajmujktë. Tyukjotkujkˈäjttë Jyobaa ko mbäät kyuentëˈatëdë ets myoˈoyëdë tijaty yajtëgoyˈäjttëp, mët ko yëˈë nety pyëjktaktëp jëjpˈam mä jyukyˈäjtën”.

8. ¿Tijaty xytyukniˈˈijxëm extëm jyäjt kyëbajt ja Dios mëduumbë mëdiˈibë ojts nyëjkxtë Judea?

⁸ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyäjttë ja Dios mëduumbë mëdiˈibë ojts nyëjkxtë Judea? Mä rebistë mëdiˈibë të yˈokˈyajmaytyakpë yˈakjënany: “Mä tiempë myiny kyëdaˈaky, waˈan nyaˈijxmatsäˈänëm pën yëˈë jëjpˈam nbëjktakëm ja jukyˈäjt madakën. ¿Yëˈëdaa jëjpˈam nbëjktäˈägäˈänëm ja jukyˈäjt madakën o yëˈëdaa ko nmëmëdoˈowëmë Dios parë nëjkx nnitsokëm? Tsojkëp desde tyam nnayjyëjpˈijxëm ti ndunäˈänëm, duˈun extëm ja Dios mëduumbëty mëdiˈibë kaktë ets ojts nyëjkxtë Judea. Pes mbäät nëjkx nanduˈun nmastutëm tijaty nmëdäjt njaygyajpëm ko nbatëm ja amay jotmay ets ko kyaj nëjkx nëgoo tijaty nˈokmëdäjtënë”. *

9. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë Pablo myooyë ja Dios mëduumbëty?

⁹ ¿Nbawinmäˈäyëm nuˈunën ojts tsyiptakxëdë ja Dios mëduumbëty tmastutäˈäytyët tijatyë nety myëdäjt jyaygyajptëp etsë net dyajtsondäˈäktët ja jyukyˈäjtën wiink lugäär? Tsojkëbë nety ttukˈijxpattëdë Jyobaa ko yëˈë pudëkëyanëdëp ets moˈoyanëdëp tijaty yajtëgoyˈäjttëp. Ets ja kyum mëgoxk jëmëjtë nety yˈaktëgoyˈaty parë jyäˈttë ja romanë jäˈäy ets dyajnaduktëdë Jerusalén käjpn. Ko apostëlë Pablo ojts tˈakˈëwijy tˈakkäjpxwijy ja judiyëtëjk mä ti nety mbäät yˈakpudëkëdë, duˈun tˈanmääytyë: “Katë xyˈatsoktë meeny. Jotkujkˈattë mët diˈibë mmëdäjttëp, mët ko Dios të jyënaˈany: Ninäˈä nganaˈixët, es ninäˈä ngamastuˈudët. Pääty amumduˈukjot njënäˈänëm: Yëˈë Nintsënˈäjtëm Dios yëˈëts xypyudëjkëp. Kyajts ntsëˈëgët kots pën wiˈix xytyunäˈänët” (Eb. 13:5, 6). Ja Dios mëduumbëty jyaygyujkëdë yäˈädë ëwij käjpxwijën ets adëyë jyukyˈäjttë. Kyaj ojts tsiptakxëdë tsyoondët ko ja romanë jäˈäy dyajnadujktë Jerusalén käjpn ets kyaj ojts tsyiptakxëdë tˈijxwëˈëmdët ja lugäär mä ojts nyëjkxtë. Ijtën seguurë ko Jyobaa  moˈoyanëdëp tijaty yajtëgoyˈäjttëp. Tyam, mbäät nanduˈun xypyudëjkëm parë ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa ko yëˈë xymyoˈoyäˈänëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm, extëmë Pablo tˈanmääy ja Dios mëduumbëty.

10. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë apostëlë Pablo ojts dyajwëˈëmy jääybyety?

¹⁰ Mbäät nanduˈun xypyudëjkëm extëmë Pablo tˈanmääyë Timoteo. Duˈun tnijäˈäyë: “Pën [...] nmëdäjtëm ja käˈäy ukën es ja wit nijam, mët yëˈëyë tyäˈädë njotkujkˈäjtëm” (1 Tim. 6:8). ¿Yëˈëdaa Pablo myaytyäˈägan ko kyaj mbäät ndukxondakëm ja käˈäy ukënë oyatypyë, nmëdäjtëmë oybyë jëën tëjk o näˈäganäˈäty njuˈuy ngëbajtëmë wit xox? Kyaj. Mëdiˈibën myaytyäˈägan yëˈë ko tsojkëp njotkujkˈäjtëm mët tijaty nmëdäjt njaygyajpëm (Filip. 4:12). Ets duˈunën ttuunyë Pablo. Mëdiˈibë niˈigyë mbäät nyajtsobatëm, yëˈë ko nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa ets kyaj yëˈëjëty tijaty nmëdäjt njaygyajpëm (Hab. 3:17, 18).

11. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Moisés tˈanmääy ja israelitëty?

¹¹ Waˈan näˈäty nwinmäˈäyëm ko nyajtëgoyˈäjtëm tijaty, perë Jyobaa kyaj duˈun wyinmay. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Moisés tˈanmääy ja israelitëty ko nety të tsyënääyëdittë 40 jëmëjt mä ja lugäärë äänëˈëk tëtsëˈëkpë: “Yëˈë jäˈäwëyˈitë ko Dios mëj këjaa xykyunuˈkxëm, oy tii ndimytyuˈunëmë. Ix nuˈun wëxytyikxy jyëmëjt të nyaxy, ets yëˈë të tyimˈyajpääty xëmë mëët ëëtsäjtëmë, ko të jyëduˈunˈaty nitii të ngayajmayˈäjtëmë” (Deut. 2:7, MNM). Nuˈun tsyënääyëdijttë ja israelitëty 40 jëmëjt, Jyobaa yajkääy yaˈukëdë ko  myooyëdë ja manaa. Ets ja wyit kyaj tyujktë, jaˈayëm pyëjktaktë mëdiˈibë myëtsoˈondë Egipto (Deut. 8:3, 4). Waˈan ja israelitëty wyinmääytyë ko kyaj nety yëˈëyë dyajtëgoyˈattë, perë Moisés tukjamyajtsëdë ko myëdäjttëbë nety ti nyijukyˈattëp. Jyobaa, jotkujk nanduˈun nyayjyawëyaˈanyëty pën ndukjotkujkˈäjtëm tijaty nmëdäjt njaygyajpëm, pën nyajtsobatëm ets nguˈëˈëw ngukäjpxëm tijaty xymyoˈoyëm oy yiˈinëm waanë ets pën njaygyujkëm ko duˈunën xykyunuˈkxëm.

12. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko David yëˈë tyukˈijxpajtë Jyobaa ets kyaj këˈëm nyaytyukˈijxpajtë?

¹² David nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa kyaj tmastuˈuty pënaty mëduunëp ets myëmääy myëdajpy. Yëˈë jotmayotyë netyë jyukyˈäjtën yajpääty ko tjääyë Salmo 34, per mëkë nety ja myëbëjkënë, pääty tjäˈäwë ko duˈunxyëp extëm ja “Jyobaa yˈanklës” të yajnadukyëty (Sal. 34:7). Ojts tˈijxkijpxyë Jyobaa yˈanklës mët tuˈugë soldäädë mëdiˈibë kuentëˈäjtëp ets yˈijxy tyuumpy ko jyäˈtët ja myëtsip. David jyajtypyë nety tsyiptunët ets të netyë Jyobaa tyukwandaˈagyëty ko tyunäˈäny rey. Per kyaj yëˈë ttukˈijxpejty ja tsää o ja espäädë parë tmëmadaky ja myëtsipëty (1 Sam. 16:13; 24:12). Yëˈë duˈun tyukˈijxpajtë Jyobaa ets ja yˈanklës ko yëˈë mbäät yaˈˈawäˈätspëtsëmëdë. Tyam, kyaj nˈëwxijt njëjpˈijxëm etsë Jyobaa mëjˈäjtëngyëjxm xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm, per nnijäˈäwëm ko niˈamukë pënaty tyukˈijxpajttëbë Jyobaa pyäädandëbë jukyˈäjtënë winë xëëbë axtë pënaty të yˈooktë.

13. Ko nëjkx xynyibëdëˈkëmë Gog mëdiˈibë tsoˈomp Magog, ¿tiko wyinmayäˈändë ko pojën xyajkutëgoyäˈänëm, per tiko kyaj mbäät ntsëˈkëm? (Ixë dibujë mëdiˈibë miimp mä rebistë nyiˈak).

¹³ Wingoombë tiempë mä nyigëxëˈëgäˈäny wiˈixë Jyobaa tmëdatyë mëkˈäjtënë parë xykyuwäˈänëm. Ko nëjkx xynyibëdëˈkëmë Gog mëdiˈibë tsoˈomp Magog, yëˈë yˈandijpy ja gobiernëtëjk mëdiˈibë nayajtuˈugyëyanëdëp abëtsëmy nyaxwinyëdë, waˈan nëjkx nwinmäˈäyëm ko yëˈë xyajkutëgoyäˈänëm. Per ja mä nˈitäˈänëm seguurë ko Jyobaa nëjkxëp xyjyantsy xyajnitsoˈogäˈänëm, oy ja gobiernëtëjk xyˈixäˈänëm extëmë borreegë mëdiˈibë kyaj pënë nyitsiptuumbë (Ezeq. 38:10-12). Wyinmayäˈändë ko pojënë xymyëmadäˈägäˈänëm mët ko kyaj ti tujn pujxn nmëdäjtëm ets kyaj njäjtëm ntsiptuˈunëm. Yëˈëjëty kyaj tˈixäˈändë mëdiˈibë mëbëjkëngyëjxm nˈixäˈänëm: ja tëgoy myay anklësëty mëdiˈibë nety të dyajnadujktäˈäyë Diosë nyax kyäjpn parë xykyuwäˈänäˈänëm. Per ¿wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy tˈokˈixtët ja may anklës pën kyaj tmëbëktë Jyobaa? Monyˈixan monyjyawëyandëp ko nëjkx tˈixtët wiˈixë anklëstëjk xynyitsiptuˈunëm (Diˈibʉ Jat. 19:11, 14, 15).

14. ¿Ti tsojkëp tyam nduˈunëm parë nnayjyëjpˈijxëm mä tijaty miimp këdakp?

¹⁴ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë tyam nnayjyëjpˈijxëm mä tijaty miimp këdakp? Tim jawyiin, oy ko kyaj nwinmäˈäyëm ko ja jukyˈäjt madakën yëˈëjën tim jëjpˈam, pes tsojkëp njamyajtsëm ko jäˈtäämbë tiempë mä nikaktäˈäyäˈänëm tijaty nmëdäjt njaygyajpëm. Ets ja tuk pëky, yëˈë ko ndukjotkujkˈäjtëm tijaty tyam nmëdäjt njaygyajpëm ets nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk ko nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa. Ko niˈigyë nˈixyˈäjtëmë Jyobaa, ta niˈigyë nˈitäˈänëm seguurë ko yëˈë xyjantsy xykyuwäˈänäˈänëm ko nety xynyibëdëˈkëmë Gog mëdiˈibë tsoˈomp Magog.

15. ¿Wiˈixë netyë David të tˈixy ko Jyobaa ninäˈä kyamastuˈudäˈänyëty?

¹⁵ Min nˈokˈijxëm tijatyë David ak pudëjkë parë tmëmadaky ja amay jotmay. Yëˈë jyënany: “Jawëdë ets ixtë ko Jyobaa oyjyaˈay; jotkujkë yetyëjk mëdiˈibë yëˈë aˈoˈkëp” (Sal. 34:8). Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm tiko David yˈijty seguurë ko Jyobaa kyaj nety myastuˈudäˈänyëty. Yëˈë xëmë ttukˈijxpejtyë Jyobaa ets ninäˈä kyamastutë. Ko  David myutskˈäjty, ta tsyiptuuny mëdë Goliat, tuˈugë filistee jäˈäy mëdiˈibë tsipˈixy ets jantsy päjkˈyeny. Duˈun tˈanmääy: “Mä yäˈädë xëëw Jyobaa mgëyakäˈänyëty ngëˈëjotyëts” (1 Sam. 17:46). Ets ok, ko tyuuny mä rey Saúlë tyëjkë, ta kanäkˈok jayaˈooganë, perë David yëˈë netyë Jyobaa pudëjkëp (1 Sam. 18:12). Ijtpë nety seguurë ko duˈunyëmë Jyobaa pyudëkëyaˈanyëty mët ko të nety tˈixy wiˈix të yˈokpudëjkëbë ko tpatyë amay jotmay.

16. ¿Wixaty mbäät nˈijxëm ets njäˈäwëm ko Jyobaa jantsy oyjyaˈay?

¹⁶ Ko tyam nˈëxtäˈäyëmë Jyobaa nyaybyudëkë, ta nëjkx niˈigyë ndukˈijxpajtëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm. Extëm nˈokpëjktakëm, pën nˈamdowäˈänëmë permisë ja wintsën parë xymyoˈoyëmë tiempë ets nëjkxëm asamblee o parë nëjkxëm reunyonk ets ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, tsojkëp ndukˈijxpajtëmë Jyobaa ets nmëdäjtëm ja mëbëjkën. Per nˈokwinmäˈäyëm ko kyaj nyajmoˈoyëm ja permisë etsë net xyˈëxkajxëm mä nduˈunëm. ¿Nmëbëjkëm ko Jyobaa ninäˈä xykyamastuˈudäˈänëm ets ko xëmë xymyoˈoyäˈänëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm? (Eb. 13:5). Mayë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë aduˈugë xyëëw tiempë yajtuundëp mä Diosë tyuunk, të tpëktë kuentë ko Jyobaa jantsy pudëjkëdëp mä meerë dyajtëgoyˈattë, etsë Jyobaa ninäˈä tkamastuˈuty pënaty mëduunëp.

17. ¿Mëdiˈibë tekstë tunäämp mä jëmëjt 2022, ets tiko yˈoyëty?

¹⁷ Pën yajpatëm mëdë Jyobaa, nitii ngatsëˈëyäˈän ngajawëyäˈänëm oy ti tyun jyatëdët mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Ets pën nbëjktakëm jëjpˈam mä jukyˈäjtën, Jyobaa ninäˈä xykyamastudäˈänëm. Niˈigyë tsyiptäˈägäˈäny ja xëëw tiempë ets tsojkëp ndukˈijxpajtëmë Jyobaa ko ninäˈä xykyamastuˈudäˈänëm. Ets parë nnayjyëjpˈijxëm, ja Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty të twinˈixtë Salmo 34:10 parë yëˈë tyunët mä jëmëjt 2022, mëdiˈibë jënäämp: “Pënaty yˈëxtääytyëbë Jyobaa nitii oyˈäjtënë kyatëgoyˈatäˈänxëdë”.