1, 2. ¿Wiˈix tuˈugë anklës tˈanmääy ja toxytyëjkjäˈäyëty diˈib jäjttë mä netyë Jesus të nyaxtëkë, ets ti këˈëmë Jesus ojts tyukˈanaˈamëdë?

KO OJTS xyëënytyaˈaky mä jëmëjt 33 mä 16 anyë nisán, ta ja toxytyëjkëty diˈibë nety jantsy määy jantsy täjtëp ets diˈib mëk jyantsy tsyojktëbë Dios, ojts nyëjkxtë mä netyë Jesus të nyaxtëkë myaxtejkyëp parë ttsooyëyäˈändë ja nyiniˈkx mëdë aseytë etsë päˈäkxuˈkpë. Per ko jyäjttë mä ja jut, monyˈijx monyjäˈäwëdë mët ko tukwäˈäts tpattë. Ta tuˈugë anklës tyukˈawäˈänëdë ko të nety jyukypyekyë Jesus ets ta yˈanmääyëdë: “Nëjxp Galileeë jawyiin määnëm miits mganëjxtë. Jap xyˈixtët” (Mat. 28:1-7; Luk. 23:56; 24:10).

² Ko ja toxytyëjkjäˈäyëty tsyoˈondë mä ja jut, ta Jesus ojts pyuyoˈoyëdë ets yˈanmääyëdë: “Nëjx anëëmëdë nmëguˈuktëjkëts ko jap nyëjxtët Galileeë, es japëts xypyäättët” (Mat. 28:10). Diˈib tim jawyiinë Jesus tyuun mä nety të jyukypyeky, yëˈë tyukniwijtsë parë tyuˈukmukäˈäny mët ja yˈëxpëjkpëty. Ets ja mä ojts tniˈanaˈamë ti diˈibë nety jëjpˈam yajtunäämp.

3, 4. ¿Tiko njënäˈänëm ko diˈibë Jesus ojts tniˈanaˈamë mä Matewʉ 28:19, 20 kyaj yëˈëyë ojts yajtukˈanaˈamdë ja apostëlëtëjk? (Ixë dibujë diˈib miimp mä rebistë nyiˈak).

³ (Käjpxë Matewʉ 28:16-20). Ko Jesus tyuˈukmujky mët ja yˈëxpëjkpëty, ja mä ojts tnimaytyaˈaky ja tuungë jëjpˈambë diˈibë nety tyunandëp mä tadë tiempë, ets nan yëˈë tyäˈädë tuunk diˈib tyam nduˈunëm. Duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Pääty nëjx yaˈëxpëktë jäˈäyëty mä tëgekyë naxwinyëdë [...] es tukniˈˈixëdë es tkuytyunët tëgekyë diˈibëts ëj miits të ndukˈanaˈamdë”.

 ⁴ Jesus tsyojkypy ets niˈamukë yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtët pënaty panëjkxëdëp, pes kyaj yëˈëyë duˈun ojts ttukˈaneˈemy ja nimäjktuˈukpë yˈapostëlëty. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko kyaj nety yëˈëyë jam yajpattë mä ja kopk diˈib Galilea ko Jesus ojts tniˈanaˈamë parë nëjkxë jäˈäy dyaˈëxpëktë ets pyanëjkxëdët. Nˈokjamyajtsëm ko ja anklës tˈanmääy ja toxytyëjkjäˈäyëty ko yëˈëjëty yˈixandëbë nety ja Jesus jam Galilea. Pääty, waˈan nanduˈun jyamˈäjttë ja toxytyëjkjäˈäyëty diˈib kyaj myastutëdë. Apostëlë Pablo nan jënan ko Jesus ojts nyaytyukˈixyëty “nimëgoxk mëgoˈpx naxy ja nmëguˈukˈäjtëm” (1 Kor. 15:6). ¿Mä nety yajpäättë tyäˈädë nimëgoxk mëgoˈpx naxypyë?

5. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko 1 Korintʉ 15:6 yëˈë myaytyakypy netpë tyuˈukmujktë Galilea diˈib yajnigajpxp mä Matewʉ kapitulo 28?

⁵ Apostëlë Pablo jyënany ko Jesus ojts kyëxëˈëky mä “nimëgoxk mëgoˈpx naxy ja nmëguˈukˈäjtëm” (1 Kor. 15:6). ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko Pablo yëˈë nety yaˈijtypy wyinmäˈänyoty netpë tyuˈukmujktë jam Galilea extëm yajmaytyaˈaky mä Matewʉ kapitulo 28? Tuk pëky, yëˈko ja nimaybyë Jesusë yˈëxpëjkpëty jamë nety tsyoondë Galilea. Pääty, yëˈë nety tuˈugë oybyë lugäär mä mbäät tyuˈukmuktë nimayë jäˈäy, mä ja kopk diˈib Galilea ets kyaj jyamëty mä tuˈugë tëjk diˈib Jerusalén. Myëmajtsk pëky, yëˈko të nety mëdë Jesus yˈoktuˈukmujkpë ja nimäjktuˈukpë yˈapostëlëty jam Jerusalén ko jyukypyejky. Koxyëbë Jesus yëˈëyë ojts ttuknipëkäˈäny ja yˈapostëlëtëjkë tyäˈädë tuungë jëjpˈambë, ojtsxyëp jam duˈun tˈanëëmë Jerusalén ets kyajxyëp ojts tniˈanaˈamë tyuˈukmuktët mä ja kopk diˈib Galilea ja toxytyëjkjäˈäyëty ets ja yˈëxpëjkpëty (Luk. 24:33, 36).

6. Ko Jesus ojts tniˈanaˈamë nyaˈëxpëjkëmë jäˈäy ets pyanëjkxëdët, ¿wiˈix xytyukˈijxëmë Mateo 28:20 ko ta tyam yˈadëy, ets axtë nuˈunën yajmëmëdoy?

⁶ Min nˈokˈijxëm myëdëgëk pëky tiko mbäät njënäˈänëm ko Jesus kyaj yëˈëyë duˈun ojts ttukˈaneˈemy ja nimäjktuˈukpë yˈapostëlëty. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm? Yëˈë extëm ok tˈanmääy pënaty panëjkxëdë: “Nyajpäätyëts mët miitsëty tuˈuk tuˈugë xëëw axtë ko jyëjpkëxëdë tyäˈädë jukyˈäjtën” (Mat. 28:20, TNM). Duˈun extëmë Jesus jyënany, tyam nëgooyë mayjyaˈay tyëjkëndë ëxpëjkpë. Okwinmay, mä tuˈuk tuˈugë jëmëjt, ja jäˈäy nyëbattë naa 300,000 diˈib tëjkëdëp extëmë Jyobaa tyestiigëty.

7. ¿Ti tyam nimaytyäˈägäˈänëm, ets tiko?

⁷ Nimayë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, nëbajttëp. Per ta nääk diˈib amajtsk jotmajtskëdëp parë tpanëjkxtëdë Jesus. Tyäˈädë jäˈäyëty jyantsy yˈoymyëdoowdëp tijaty yˈëxpëjktëp mä Biiblyë, per kyaj wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë parë nyëbattët. Ijtëm seguurë ko nbudëkëyäˈänëm pënaty nyaˈëxpëjkëm parë tkuytyundët diˈib jyäjttëp ets tpanëjkxtëdë Jesus. Mä tyäˈädë artikulo, nˈixäˈänëm wiˈix mbäät nˈajäjt njotjäjtëm ets wiˈix mbäät nbudëjkëm parë wyimbattët. ¿Tiko jyëjpˈamëty nnijäˈäwëmë tyäˈädë? Yëˈko tyukjäˈtaambyë tiempë parë nˈijxëm pën duˈunyëm ja jäˈäy nyaˈëxpëkäˈänëm o kyaj.

8. ¿Tiko mbäät xytsyiptakxëm nbudëjkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë ttsoktëdë Jyobaa?

⁸ Jyobaa tsyojkypy etsë jäˈäyëty myëdunëdët mët ko tsyokyëty. Pääty, tsojkëp ja jot winmäˈäny nbëjtakëm parë nbudëjkëmë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm. ¿Wiˈix? Ko ndukjaygyujkëm ko Jyobaa naytyukjotmaytyunëdëp mët yëˈëjëty niduˈuk niduˈuk ets ko mëk tsyokëdë. Nbudëkëyäˈänëm ets tˈixtëdë Jyobaa ko “yëˈë nyiteetyˈäjtypy yë kuˈooky uˈunk ets yëˈë näjyëduˈun pyutëjk pyupejtypy yë kuˈookytyoˈoxy” (Sal. 68:5, TY). Ko ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm tjaygyukët nuˈunënë Jyobaa tsyokyëty, mbäädë net mas niˈigyë ttsoky. Per ta net diˈib tsiptakxëdëp tˈixtëdë Jyobaa extëm tuˈugë uˈunkteetyë oyjyaˈaybyë, mët ko ja tyeety ninäˈä kyatsojkëdë (2 Tim. 3:1, 3). Pääty, ko nety mëët nˈëxpëjkëm, oy ko nikäjpxëmbijtëm wiˈixë Jyobaa jantsy oy jyantsy tsuj  jyaˈayˈaty. Nˈoktukjaygyujkëm ko nDeetyˈäjtëmë Jyobaa, tsyojkypy parë tpäättëdë jukyˈäjtën diˈib itäämp winë xëëw winë tiempë ets ko yëˈë pudëkëyanëdëp parë duˈun jyukyˈattët. ¿Wixaty mbäät nˈakpudëjkëm?

9, 10. ¿Tijaty ëxpëjkpajn mbäät nyajtuˈunëm ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm, ets tiko jyëjpˈamëty?

⁹ Nˈokˈyajtuˈunëmë liibrë ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Biiblyë? ets “Nayaˈitëdë xëmë mä ja Diosë tsyojkën”. Tyäˈädë ëxpëjkpajn të kyojy parë xypyudëjkëm ets nˈajäjt njotjäjtëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm. Extëm nˈokpëjtakëm, mä liibrë ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Biiblyë? kapitulo 1, jap tˈatsoowëmbityë tyäˈädë yajtëˈëwën: “¿Xymyëmäˈäy xymyëdäjëmë Dios o xyˈaxëktuˈunëm? ¿Wiˈixë Dios nyayjyawëty ko xyˈijxˈayoˈowëm? Ets ¿mbäät mijts mnaymyayëty mëdë Jyobaa?”. Etsë liibrë “Diosë tsyojkën”, nan pudëkëyanëbë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, pes jap tnijawëyaˈany ko agujk jotkujk jyukyˈatäˈäny ets ko mas oy yˈitäˈäny mëdë Jyobaa, pën pyanëjkxypyë Biiblyë kyäjpxwijën. Oyë tyäˈädë ëxpëjkpajn xëmë nyajtuˈunëm ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm, duˈunyëm mbäät kontiempë nˈëxpëjkëm tëgok tëgok ninëjkxäˈänëm tuˈugë jäˈäy ets nwinmäˈäyëm wiˈix niduˈuk niduˈuk yajpudëkëyäˈändë.

 ¹⁰ Per nˈokwinmäˈäyëm ko ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, yëˈë nyijawëyaampy diˈib miimp mä wiinkpë ëxpëjkpajn. Pën duˈun, mbäät nˈanmäˈäyëm parë këˈëm tkäjpxëdë tadë ëxpëjkpajn ets nˈëxpëjkˈadëtsëm ja liibrë diˈibë nety jam mëët nˈëxpëjkëm.

11. ¿Näˈä mbäät mët ogäˈän nnuˈkxtakëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, ets wiˈix mbäät ndukmëtmaytyakëm?

¹¹ Nˈoktuˈunëm jawyiinë nuˈkxtakën mä mëdë jäˈäy ngaˈëxpëjkëm. ¿Näˈä yˈoyëty mët ogäˈän nnuˈkxtakëm? Jantsy jeˈeyë mët ja jäˈäy nˈëxpëjktsondakëm. Tsojkëp nbudëjkëm parë tpëkëdë kuentë ko net mbäät njaygyujkëm tijatyë Biiblyë myaytyakypy pën nˈamdoˈowëm ja Diosë myëjääw. Ko näägë nmëguˈukˈäjtëm ttukmëtmaytyäˈäktë jäˈäy diˈib yaˈëxpëjktëp tiko yˈoyëty nnuˈkxtakëm, yëˈë mëët tkäjpxtë Santya̱ˈa̱gʉ 1:5 mä jyënaˈany: “Pën miitsëty niduˈugëty mdëgoyˈäjtxëp ja wijyˈäjtën, amdowdë Dios, es ja Dios mmoˈoyëdëp”. Ta net dyajtëwdë: “¿Ti mbäät nduˈunëm pën nmëdatäˈänëmë wijyˈäjtën?”. Mbäät këˈëm ja jäˈäy yˈatsoy ko tsojkëp nmënuˈkxtakëmë Dios.

12. ¿Wiˈix mbäät nyajtuˈunëmë Salmo 139:2-4 parë nbudëjkëm ja diˈib nyaˈëxpëjkëm ets mas oy nyuˈkxtäˈägët?

¹² Nˈoktukniˈˈijxëm wiˈix mbäät nyuˈkxtaˈaky. Nˈoktukjaygyujkëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm ko Jyobaa myëdoowˈitaampy ko tmënuˈkxtäˈägët winë ääw winë jot. Nˈoktukmëtmaytyakëm ko mbäät nyaˈˈawatsëmë jot korasoon parë ndukˈawäˈänëtyaˈayëm wiˈix nnayjyäˈäwëm ets ko mbäät ndukmëtmaytyakëm diˈib nipën mbäät ngatukˈawäˈänëm. Pesë Jyobaa wäˈäts tnijäˈäwëtyaˈay ti këkpäät nëˈpäät nwinmäˈäyëm (käjpxë Salmo 139:2-4). * Nan mbäät nˈanmäˈäyëm parë Jyobaa tˈamdowëdë nyaybyudëkë ets dyajtëgatsët wiˈix wyinmay ets parë tmastuˈudët ja kostumbrë diˈib kyaj yˈoyëty. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿wiˈix mbäät nbudëjkëm tuˈugë jäˈäy diˈib jeky kujk tˈëxpëjknë Biiblyë, ets yˈoyˈijxypy tuˈuk majtskë xëëw diˈib tsoˈomp mä relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, oy tjanijäˈäwë ko kyaj yˈoyëty? Nˈokˈanmäˈäyëm parë Jyobaa ttukmëtmaytyäˈägët wiˈixën meerë nyayjyawëty ets waˈan tmëwan tmëtsowë parë pyudëkëdët ets yëˈëyë ttsokët diˈib yëˈë tyukjotkëdakypy (Sal. 97:10).

13. 1) ¿Tiko mbäät netyë nwoˈowëm reunyonk ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë oy nyayjyawëdët ko nety nyijkxy reunyonk?

¹³ Nˈokwoˈowëm netyë mä reunyonk ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm. ¿Tiko? Jaˈko diˈib myëdoowˈijtypy ets diˈib yˈijxypy mä reunyonk, mbäät ja yˈääw jyot jyënaˈany parë tmëdunëdë Jyobaa ets mbäät pyudëkëty parë wyimbatët. Pääty, nˈoktukˈijxëmë bideo ¿Ti yajtuump mä ja Tëjk mä yˈëxpëktë Jyobaa tyestiigëty?, ets nˈokwoˈowëm parë nyëjkxët. Pën mbäät, nˈoknayˈawäˈänëm parë ninäjxëm. Nan oy ko janääm jatsojk nyajtëgäjtsëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyjamyëdäjtëm. Duˈuntsoo ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, nëjkxëp tˈixyˈaty niganäägë nmëguˈukˈäjtëm ets oy nëjkx nyayjyawëty ko nyëjkxët reunyonk.

14. ¿Ti pudëkëyanëp ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë wyimbatët?

¹⁴ Diˈib mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty, yëˈë ko nbudëkëyäˈänëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm ets wyimbatët (Éfes. 4:13). Ko tuˈugë jäˈäy tyëkë ëxpëjkpë, waˈan wyinmay ko jeˈeyë këˈëm ttukˈoyˈatäˈäny. Per ko niˈigyë ttsojknë Jyobaa, mbäädë net wyinmay wixaty mbäät tˈokpudëkë wiink jäˈäy, extëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mët tuˈugyë nˈëxpëjkëm (Mat. 22:37-39). Nan oy ko nˈijxëm näˈä mbäät ndukmëtmaytyakëm ko ëtsäjtëm nyäjkëmë meeny sentääbë parë niˈigyë myëjwindëkëdë Diosë tyuunk.

15. ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëm ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm parë mbäät dyaˈoyë tuˈugë jotmay?

¹⁵ Nˈoktukniˈˈijxëm ja diˈib nyaˈëxpëjkëm ti mbäät ttuny ko tpäädëdë jotmay. Nˈokpëjtakëm ko ja  diˈib nyaˈëxpëjkëm të nyaxy publikadoor, per kyajnëm nyëbety, ets ta xyˈanmäˈäyëm ko axëëk të yajnayjyawëty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm. ¿Ti net ndunäˈänëm? Nipën mbäät ngapukäjpxëm, mas oy ko ndukmëtmaytyakëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany. Mbäät ndukˈijxëm ko ta majtsk pëky diˈib mbäät ttuny: tpokymyaˈkxët ja myëguˈuk, o pën tsip tjäˈäytyëgoyët extëm të yajtuny, ta tninëjkxët ja myëguˈuk parë mëët tkäjpxˈoyët (ijxkijpxyë mëdë Matewʉ 18:15). Nˈokpudëjkëm kontiempë ja diˈib nyaˈëxpëjkëm parë tnijawët wiˈix tˈanëëmët ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib të myëdëgoyëty. Nˈoktukniˈˈijxëm wiˈix dyajtunëdë JW Library^®, foyetë Naybyudëkë parë tijaty tpayoˈoytyëdë Jyobaa tyestiigëty etsë sitio jw.org^® parë tˈixët wixaty mbäät dyaˈoyë tuˈugë jotmay. Ko ndukniˈˈijxëm mä kyajnëm nyëbety, ta nëjkx oy yˈity mët ja myëguˈuktëjk ko nety nyëbajnë.

16. ¿Tiko yˈoyëty nwoˈowëmë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm parë nëjkx mëdë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm?

¹⁶ Nˈokninëjkxëm mëdë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm ets mët ja sirkuitë ko xykyuˈijxëm. ¿Tiko? Extëm të nˈijxëm mä parrafo 13, oy wyimbëtsëmy ko duˈun nduˈunëm. Ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyjamyëdäjtëm, mbäät mas niˈigyë tpudëkëdë ja diˈib nyaˈëxpëjkëm. Extëm nˈokpëjtakëm, waˈan ja diˈib nyaˈëxpëjkëm kanäkˈok të tjamastuˈudäˈänyë juˈuky, per tsiptakxëp. Pën duˈun, tiko nganinëjkxëm mët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të tmastuˈutyë duˈumbë bisyë, oy ojts tsyiptakxëty mëjwiin kajaa. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm mbäät myoˈoyëty tuˈuk majtskë käjpxwijën diˈib mbäät pyudëkëty. Per ¿ti mbäät nduˈunëm pën kyaj oy nnayjyäˈäwëm ko nety yëˈë xyjamyëdäjtëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mas oy yaˈëxpëjkp? Mbäät nˈanmäˈäyëm parë yëˈë dyaˈëxpëkët ja jäˈäy. Ko duˈun nduˈunëm, mbäät mëjwiin kajaa pyudëkëty ja diˈib nyaˈëxpëjkëm. Nˈokjamyajtsëm ko diˈib ntsojkëm yëˈë ets wyimbatët ja jäˈäy.

17, 18. ¿Ti mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty mä kyajnëm nˈanmäˈäyëmë jäˈäy pën nˈakˈyaˈëxpëkäˈänëm o kyaj?

¹⁷ Pën nˈijxëm ko ja diˈib nyaˈëxpëjkëm kyaj dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën, oy ko nwinmäˈäyëm pën duˈunyëm nˈakˈyaˈëxpëkäˈänëm. Mä kyajnëm wiˈix nˈanmäˈäyëm, tsojkëp nˈijxëm nuˈunën tijaty tˈijxkuk tjaygyukë. Ta näägë jäˈäy diˈib pojën yajtëgäjtstëbë jyukyˈäjtën ets ta diˈib tsiptakxëdëp. Pääty, nˈoknayajtëˈëwëm: “Ja jäˈäy diˈibëts nyaˈëxpëjkypy, ¿kyaj pojën wyimbety mët ko jam ti yajtuˈuˈadukyëty? ¿Jam ogäˈän tkuytyuny diˈib jyajtypy?” (Mat. 28:20). Mbäät jekyë tiempë nyaxy parë tuˈugë jäˈäy wyimbatët, per oy ko nˈijxëm pën tyuumbyë mëjääw parë dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën.

¹⁸ Per ¿ti ndunäˈänëm pën ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm kyaj nëgoo dyajtsobääty tijaty jyajtypy mä Biiblyë o ninuˈun tkamëjˈixy tkamëjpëjtaˈaky? Per nˈokwinmäˈäyëm ko ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm të mëët nyajkëjxënë liibrë ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Biiblyë? o waˈan mëët të nˈëxpëjktsondakënë liibrë “Diosë tsyojkën”, per nitëgok të xykyapanëjkxëm reunyonk ets ni mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw. Nan tyukkajpxypy  diˈib kyaj tyim jëjpˈamëty parë kyaj yˈëxpëky ko ninëjkxëm. Pën duˈun, oy ko yajxon ndukmëtmaytyakëm tidën tsojkëp ttunët. *

19. ¿Wiˈix mbäät nˈanmäˈäyëmë jäˈäy diˈib këxëˈkp ko kyaj nëgoo dyajtsobääty ko nyaˈëxpëjkëm, ets ti mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty?

¹⁹ ¿Wiˈix mbäät nyajtsondakëm ja maytyaˈaky? Mbäät nyajtëˈëwëm: “¿Jam tii diˈib myajtuˈuˈadujkëp parë kyaj mDestiigëˈatët?”. Pën jam tuˈugë jäˈäy diˈib jeky kujk nyaˈëxpëjkënë, xyˈanmäˈäyëm ko jyantsy yˈoymyëdoopy tijaty yˈëxpëjkypy mä Biiblyë, per xyˈanmäˈäyëm ko ninäˈä kyaTestiigëˈatët, ¿oyëdaa ko duˈunyëm nyaˈëxpëjkˈadëtsëm? Ets mbäädë net dyaˈˈawäˈätsy ja jyot kyorasoon ets xytyukmëtmaytyakëm tiko kyaj wyimbety. Extëm nˈokpëjtakëm, waˈan wyinmay ko yëˈë ninäˈä mbäät kyaˈëwaˈkxy kyakäjpxwaˈkxy tëjkmdëjkm. Ko nety të nnijäˈäwëm wiˈix nyayjyawëty, ta kyaj nëjkx xytsyiptakxëm nbudëjkëm.

20. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Hechos 13:48 parë nˈijxëm pën duˈunyëm nyaˈëxpëkäˈänëm ja jäˈäy o kyaj?

²⁰ Jotmaymyëët njënäˈänëm ko näägë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, duˈun extëm ja israelitëty diˈib jukyˈäjttë ja tiempë mä Ezequiel jyukyˈajty. Jyobaa duˈun tˈanmääyë tyäˈädë kugajpxy: “Yëˈëjëty jëtuˈun mtijëtë ko mijts jëtuˈun mëtyäˈäky ta jeexyë xykyuuyˈiyën yë nätsyok näjyawë, ko oy yë aaw yoˈkn xymyëëtëty ets oy mkoy. Jeˈeyë ko nëkoopë jeˈeyë tmëtoowˈitë ets kaˈap tkuuytyunte” (Ezeq. 33:32, TY). Mbäät xytsyiptakxëm nˈanmäˈäyëm tuˈugë jäˈäy ko kyaj nˈokˈyaˈëxpëkäˈänënë, per jawaanë “jeˈeyë nˈakmëdäjtëm ja tiempë” (1 Kor. 7:29). Pääty, en lugäär jam ja xëëw tiempë nyajtuˈunëm, mas oy ko yëˈë nˈëxtäˈäyëm pënaty “kyupëkandëp ja tëyˈäjtën parë jyukyˈattët winë xëëw” (käjpxë Hechos 13:48, TNM). *

21. ¿Diˈibë tekstë tunäämp mä jëmëjt 2020, ets tiko yëˈë të yajwinˈixy?

²¹ Tyäˈädë tekstë diˈib tunäämp mä jëmëjt 2020, xypyudëkëyäˈänëm parë winmäˈäny nbëjtakëm ets mas oyë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm. Nˈokˈyaˈijtëm winmäˈänyoty wiˈixë Jesus jyënaˈany ko ja mayjyaˈay dyajtuˈukmujky mä ja kopk diˈib Galilea: “Nëjx yaˈëxpëktë jäˈäyëty [...] esëts ëj njäˈäyˈattët. Yajnëbattë” (Mat. 28:19).