1, 2. 1) ¿Wiˈix nnayjyäˈäwëm ko nbawinmäˈäyëm wiˈixë Jesus jyukyˈajty ets Diosmëduuny? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

 KO TUˈUGË jäˈäy yˈooky mëdiˈibë mëk ntsojkëm, nëgooyë nbaˈˈayoˈowënë. Ets niˈigyë nimoˈon nidujkëm ko njamyajtsëm wiˈix yˈayooy mä nety kyaˈookynyëm. Per ko tiempë nyaxy, ta njamyajtsëm tijaty tyuun mëdiˈibë jatëgok agujk jotkujk xyajnayjyäˈäwëm. Extëm nˈokpëjktakëm, waˈan ojts xypyudëjkëm mët ja yˈääw yˈayuk, jam ti ojts xytyukniˈˈijxëm o net ojts xyajxik xyaˈˈawëˈkëm.

² Nanduˈunën jyaty ko nbawinmäˈäyëm wiˈixë Jesus yˈayooy ets yˈoˈky. Ko tpäätyë yˈoˈkën xëëw mëk njäˈäwëm ko ngäjpxëm mä Biiblyë wiˈixën yˈayooy, per ko nbawinmäˈäyëm xypyudëjkëm parë niˈigyë nyajtsobatëm ko ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm (1 Kor. 11:24, 25). Agujk jotkujk xyajnayjyäˈäwëm ko nbawinmäˈäyëm tijatyë Jesus tyuun ets tijaty ojts xytyukniˈˈijxëm ko jyukyˈajty yä Naxwiiny. Per xypyudëjkëm nanduˈun ko nnijäˈäwëm tijaty tyam tyuumpy ets ti tyunaampy mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Ko nbawinmäˈäyëm tijatyë Jesus ojts xytyukmëduˈunëm ets nuˈunën xytsyojkëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäät nguˈëˈëw ngukäjpxëm extëm nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo.

3. ¿Tiko mbäät nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko të nyajjuuybyëtsëˈëmëm?

³ Nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko nbawinmäˈäyëm wiˈixë Jesus jyukyˈajty ets yˈoˈky tyëgooy. Ko ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy yä Naxwiiny,  tyukniˈˈijxë jäˈäy tijaty tyunaampy ja Diosë gyobiernë. Ets ëtsäjtëm njantsy tyukmëtmaytyäˈägäˈänëmë jäˈäy wiˈixë Jesus ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm. Nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm, pes mbäät oy nˈijtëm mëdë Jyobaa etsë Jesus. Pënaty myëbëjktëbë Jesus, jukyˈatandëp xëmëkyëjxm ets naybyäädanëdëp jatëgok mëdë jyëëky myëguˈuk mëdiˈibë të yˈooktë (Fwank 5:28, 29; Rom. 6:23). Kyaj xyjyapat xyjyanitëjkëm duˈun nyajkunuˈkxëm ets ninäˈä mbäät ngayajjëmbijtëm tijatyë Jyobaa të xytyukmëduˈunëm (Rom. 5:8, 20, 21). Per min nˈokˈijxëm wixaty mbäät nguˈëˈëw ngukäjpxëm tijaty të xytyukmëduˈunëm.

4. ¿Wiˈixë María Magdalena dyajnigëxëˈky ko kyuˈëˈëw kyukäjpxëbë nety ti Jesus të tyukmëdunyëty? (Ixë dibujë).

⁴ Min nˈokˈijxëm wiˈixë María Magdalena yajnimaytyaˈaky. Yëˈë mëkë nety yˈayoy mët ko wëxtujkë kaˈoybyë tyuktëjkë. Waˈan wyinmääy ko ninäˈä nety kyaniwäˈätsäˈänyëty. ¿Nbawinmäˈäyëm wiˈixëdaa nyayjyäˈäwë ko Jesus pyudëjkë? Seguurë ko ojts tkuˈëw tkukäjpxë, päätyënë Jesus ojts tpanëjkxy ets jamë xyëëw tiempë dyajtuuny, ja jyot myëjääw ets ja myeeny syentääbë parë tmooy tijatyë netyë Jesus yajtëgoyˈajtypy (Luk. 8:1-3). María mëjwiin kajaa tkuˈëˈëw tkukäjpxë tijatyë Jesus tukmëduunë, per waˈan kyaj yajxon tjaygyujkë ti netyë Jesus tim tsojk tyunaampy. Pes yëˈë nety kyuˈoogëyaampy niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy ets duˈun “pënaty myëbëjktëp jikyˈattëp winë xëë winë tiempë” (Fwank 3:16). Ko María ninäˈä tkamastutyë Jesus, duˈun dyajnigëxëˈky ko yajtsobatypyë nety tijaty tukmëduunë. Ko Jesus ojts yajkëxwojpnë kepykyëjxy, María naa jamyë ojts wyëˈëmë parë tpudëkëyany ets tjotkujkmoˈoyaˈany pënatyë nety jam yajpattëp (Fwank 19:25). Ko Jesus ojts nyaxtëjkënë, ta María mët nimajtsk ja myëguˈuktëjk ojts tmënëjkxtë aseytë mëdiˈibë päˈäkxuˈkp parë tpëjktäˈägäˈändë mä Jesusë nyiniˈkx (Mar. 16:1, 2). María kyaj tmastutyë Jesus, päätyë Jyobaa ojts kyunuˈkxyëty. ¡Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix jantsy jotkujk nyayjyäˈäwë ko tmëdoyˈajty të jyukypyekyë Jesus ets ko myëtmaytyakë! Pes jeˈeyë niduˈuk nimajtsk ja Jesusë yˈëxpëjkpëty mëdiˈibë naytyukˈijxë (Fwank 20:11-18).

5. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm tijatyë Jyobaa mëdë Jesus të xytyukmëduˈunëm?

 ⁵ Ëtsäjtëm, oy ko nanduˈun nyajnigëxëˈkëm ko nguˈëˈëw ngukäjpxëm tijatyë Jyobaa mëdë Jesus të xytyukmëduˈunëm. ¿Wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm? Ko nyajtuˈunëmë xëëw tiempë, meeny sentääbë etsë jot mëjääw parë niˈigyë nmëduˈunëmë Jyobaa. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät nnayˈawäˈänëm parë nduˈunëm mä yajkojˈyë jëën tëjk mä nˈëxpëjkëm o mä yˈaˈoyë.

6. ¿Tiko njënäˈänëm ko mëjwiin kajaa tsyobääty ko të nyajjuuybyëtsëˈëmëm?

⁶ Ko nnijäˈäwëm nuˈunënë Jyobaa xytsyojkëm mëdë Jesus, ta nanduˈun ntsokäˈänëm (1 Fwank 4:10, 19). Per niˈigyë ntsojkëmë Jesus ko nnijäˈäwëm ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm niduˈuk niduˈuk. Apostëlë Pablo mëjwiin kajaa tkuˈëˈëw tkukäjpxë ko Jesus ojts kyuˈoogëty. Pääty ko tnijäˈäyë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Galasyʉ, duˈun tˈanmääy: “Kristë [...] yëˈëts xytsyojk es nyayäjkë wintsëˈkën mët ëjtskyëjxm” (Gal. 2:20). Jyobaa yëˈë të mëjwoyëty parë xymyëdunët mët ko Jesus ojts mguˈoogëty (Fwank 6:44). ¿Këdii jantsy jotkujk mnayjyawëty ko Jyobaa të mniˈˈijxkëdaˈagyëty ets të mëjwoyëty mët yëˈëgyëjxm ko yˈUˈunk ojts mguˈoogëty? ¿Këdii mas niˈigyë net tyam xytsyokyë Jyobaa mëdë Jesus? Pääty oy ko nnayajtëˈëwëm: “Kots duˈun të nnijawë, ¿titsë net mbäät nˈaktuny?”.

7. Extëm yaˈixy mä dibujë, ¿ti mbäät nduˈunëm niˈamukë parë nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëmë Jyobaa mëdë Jesus? (2 Korintʉ 5:14, 15; 6:1, 2).

⁷ Ko ntsojkëmë Jyobaa mëdë Jesus, xypyudëjkëm parë ntsojkëmë wiink jäˈäy (käjpxë 2 Korintʉ 5:14, 15; 6:1, 2). Tuk pëky wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm, yëˈë ko niˈamukë jäˈäy nduknijäˈäwëmë Diosë yˈayuk, oy mää tsyoonët, oy wiˈixëm ja kostumbrë tmëdatët ets oy tmëdatëdë meeny sentääbë o kyaj. Pën nduˈunëm duˈun, duˈunë nety mëdë Jyobaa nduunmujkëm, “pes yëˈë tsyejpy es nidëgekyë yajnitsoˈogëdët  es nandëˈën tjaygyukëdët diˈibë dën tëyˈäjtën” (1 Tim. 2:4).

8. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm?

⁸ Ja tuk pëky wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëmë Jyobaa mëdë Jesus, yëˈë ko ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm (1 Fwank 4:21). Extëm nˈokpëjktakëm, nnaytyukjotmaytyuˈunëm wiˈix yajpäättë niduˈuk niduˈuk ets nbudëjkëm ko tpäättë amay jotmay. Njotkujkmoˈoyëm nanduˈun ko yˈook tyëgoytyë jyëëky myëguˈuk, nguˈijx ngugäjpxëm ko pyëk yˈixëdë ets njotkujkmoˈoyëm ko mon tuk yajpäättë (2 Kor. 1:3-7; 1 Tes. 5:11, 14). Ninuˈkxtakëm nanduˈun mët ko Biiblyë jyënaˈany ko “jäˈäy diˈibë jikyˈäjtp tëyˈäjtën mëët, yëˈë kyäjxtakën myëdäjtypy niˈigyë ja mëkˈäjtën” (Sant. 5:16).

9. ¿Wiˈix ja tuk pëky mbäät nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm?

⁹ Ja tuk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë ko kyaj mëët ntsiptuˈun ntsipkäjpxëm, oy ko nbokymyaˈkxëm duˈun extëmë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm. Okpawinmay, pënë Jyobaa kyajx ja yˈUˈunk parë ojts tkuˈoogë ja nbokyˈäjtëm, ¿këdii oyxyëp ko netyë nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm ko xymyëdëgoˈoyëm? Kyaj duˈun nˈadëˈëtsäˈänëm extëm ja mëduumbë mëdiˈibë Jesus myaytyak mä tuˈugë ijxpajtën. Yëˈë mëjwiin kajaa nety tmënuˈkxyˈaty ja wyintsën ets kyaj ojts tyukëbetyëty, per kyaj ojts tpokymyeˈkxy ja myëguˈuk mëdiˈibë nety waanë mënuˈkxyˈäjtëp (Mat. 18:23-35). Pääty pën mmëdäjtypyë jotmay mët tuˈugë mmëguˈuk, ¿tiko xykyakäjpxˈoyë mä tkapäätynyëmë Jesusë yˈoˈkën xëëw? (Mat. 5:23, 24). Duˈunë nety xytyukˈixyë Jyobaa mëdë Jesus ko mëk xytsyoky.

10, 11. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, ¿wiˈix mbäät dyajnigëxëˈëktë ko tsyojktëbë Jyobaa mëdë Jesus? (1 Peedrʉ 5:1, 2).

¹⁰ Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, ¿wiˈix mbäät dyajnigëxëˈëktë ko tsyojktëbë Jyobaa mëdë Jesus? Ko tsuj yajxon tˈijxˈit tkuentëˈattëdë myëguˈuktëjk mëdiˈibë Jesus të tyuknipëkëdë (käjpxë 1 Peedrʉ 5:1, 2). Duˈunënë apostëlë Pedro yajtukjaygyujkë, pes të nety jyënaˈany tëgëkˈok ko kyaj tˈixyˈatyë Jesus. Pedro waˈanë nety tjantsy yˈixäˈäny jatëgokë Jesus parë tˈanëëmëyaˈany ko mëk ttsoky. Ko Jesus jyukypyejky, ta dyajtëëyë Pedro: “Simón yˈuˈungë Juan, ¿xytsyojkpëts niˈigyë?”. Seguurë ko Pedro yajnigëxëˈk ko mëkë nety ttsoky Jesus. Pääty yaˈˈanmääy: “Ijxˈit kuentëˈat ja nborreegëts” (Juan 21:15-17, TNM). Desde jaa, apostëlë Pedro tsuj yajxon tˈijxˈijty tkuentëˈäjtyë myëguˈuktëjk.

¹¹ Ko tpäädët mä yajjamyatsäˈänyë Jesus yˈoˈkën xëëw, ¿wiˈixë mëjjäˈäytyëjkëty mbäät dyajnigëxëˈëktë ko jyaygyujkëdëp extëmë Jesus tˈanmääyë Pedro? Ko tkuˈix tkugäjpxëdët ja myëguˈuktëjk ets pënaty të tmëjagamgaˈaktë Diosë kyäjpn. Ko duˈun ttundët, duˈunë nety dyajnigëxëˈëktë ko mëk ttsoktë Jyobaa etsë Jesus (Ezeq. 34:11, 12). Ja tuk pëky mëdiˈibë mbäät ttundë, yëˈë ko tmëjääwmoˈoytyët pënaty näämnëm tëjkëdëp ëxpëjkpë ets ko tsuj yajxon tˈagëˈë tˈaxäjëdët pënaty kyaj tyim nëjkxtënëm mä yajjamyatsäˈänyë Jesusë yˈoˈkën xëëw. Oy ko tsuj yajxon dyajnayjyawëdët ets tˈixtët ko mbäät nanduˈun ok Diosmëdundë.

12. Extëmë Jesus jyënany ko nety yˈooganë, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë nˈijtëm amëk jotmëk? (Fwank 16:32, 33).

¹² Ja ux mä netyë Jesus yˈooganë, duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Yä naxwiiny miits mˈayowdëp, per katë mjotmayˈooktë, mët ko ëj, tëts nmëmadaˈaky ja mëjkuˈugopk diˈibë yajkutujkp pënëtyë naxwinyëdë winmäˈäny jaˈäjtëdëp” (käjpxë Fwank 16:32, 33). ¿Ti pudëjkë Jesus parë yˈijty amëk jotmëk ko ja myëtsipëty axëëk tyuunëdë ets parë kyaj tmastutyë Tyeety axtë ko yˈoˈky? Yëˈko ttukˈijxpejtyë Tyeety. Jesus nyijäˈäwëbë nety ko nanduˈun  ja yˈëxpëjkpëty tpäädäˈändë amay jotmay, pääty tˈanmääyë Tyeety parë ja yˈëxpëjkpëty yajkuentëˈattët (Fwank 17:11). Ko duˈun nnijäˈäwëm, xypyudëjkëm parë nˈijtëm jotmëk, pesë Jyobaa yëˈë mas kumëjääw ets këdiinëmë nmëtsipˈäjtëm (1 Fwank 4:4). Jyobaa yˈijxtaapy tijaty tuun jäjtëp ets ijtëm seguurë ko pën ndukˈijxpajtëm amumduˈukjot, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijtëm amëk jotmëk ets kyaj ti ntsëˈk njäˈäwëm.

13. ¿Wiˈix jyotmëktakyë José mëdiˈibë tsoˈomp Arimatea?

¹³ Min nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈagyë José mëdiˈibë nety tsoˈomp Arimatea, yëˈë mëjkuˈëw mëjkugäjpxë yaˈijtëdë judiyëtëjk ets jëjpˈam tyuuny mä ja yajkutujkpëty. Ko Jesus ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy yä Naxwiiny, José tsyëˈkë naxwinyëdë jäˈäy. Juan duˈun nyimaytyakë ko “pyanejxypy ja Jesús, oy ayuˈutsyë mët ko ttsëˈëgë ja teetywyintsënëty” (Fwank 19:38). José jyanijawëyaambyë nety ti Jesus yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxypy, per kyaj ojtsë jäˈäy ttuknijawëyaˈany ko myëbëjkypy ja Diosë yˈUˈunk. Waˈan ttsëˈkë ko wiˈix jyënäˈändët ja nax käjpn. Per oy duˈun yˈoktsëˈkë, Biiblyë jyënaˈany ko ta netyë José ojts “tninejxy ja Pilatë mëdë jotmëkˈäjtën es tˈamdoy ja Jesusë nyiniˈx” ko nety të yˈoˈknë (Mar. 15:42, 43). Tyukˈijx ja mayjyaˈay ko jyantsy myëbëjkypyë netyë Jesus.

14. ¿Ti mbäät xytyuny pën mtsëˈkëbë naxwinyëdë jäˈäy?

¹⁴ ¿Mtsëˈkëbë naxwinyëdë jäˈäy ko wiˈix jyënäˈändët duˈun extëm jyajtyë José mëdiˈibë tsoˈomp Arimatea? ¿Mduktsoytyuumpy xyˈanëëmëdët ja mëguˈuktëjk mëdiˈibë mëët mˈeskuelëˈaty o mduny ko mDestiigëty? ¿Waˈan xyjyëjptsëˈëgë mnaxët publikadoor o mnëbatët? Këdii xytsyëˈëgë naxwinyëdë jäˈäy parë yëˈë myajtuˈuˈadukëdët ets kyaj mDiosmëdunët. Mmënuˈkxtäˈägë Jyobaa parë mbudëkëdët ets myajjotmëktäˈägëdët parë xytyunët ja tyuunk. Ko xyˈixët wiˈixë Jyobaa tˈatsoowëmbityë mnuˈkxtakën, yëˈë mbudëkëyanëp parë mˈitët amëk jotmëk (Is. 41:10, 13).

15. ¿Wiˈix pyudëjkëdë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty ko nyayjyäˈäwëdë agujk jotkujk? (Lukʉs 24:52, 53).

¹⁵ Ko Jesus yˈoˈky, nëgooyë ja yˈëxpëjkpëty ojts nyimoon nyidujkëndë. Okwinmay, wiˈixxyëp mijts mnayjyäˈäwë. Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty të nety dyajtëgoytyë ja myëtnaymyaayëbë mëdiˈibë mëk tsojkëdëp, duˈunyë nety të wyëˈëmdäˈäy tijaty tyuundëp ets yˈëwxijt jyëjpˈijxtëp (Luk. 24:17-21). Per ko Jesus jyukypyejky, ta nyaybyatë jatëgok mët ja yˈëxpëjkpëty ets ta ttukmëtmaytyaky ko yëˈë nety yaˈˈadëëpy tijaty të yajnaskäjpxë mä Biiblyë. Ojts nanduˈun ttuknipëky ja yˈëxpëjkpëty tuˈugë tuunk mëdiˈibë nety jëjpˈam yajtunäämp (Luk. 24:26, 27, 45-48). Ets ko Jesus ojts jyëmbijnë tsäjpotm kyum  40 xyëëw, jantsy agujk jotkujk ja yˈëxpëjkpëty ojts nyayjyawëdë, kyaj nyekynyimoon nyekynyidujkëdë. Nëgooyë ojts ttukxondaknëdë ko tmëdoyˈäjttë ko të Jesus jyukypyeky ets ko yëˈë nety pudëkëyanëdëp parë ttundët ja tuunk mëdiˈibë yajtuknipëktë. Ko nyayjyäˈäwëdë agujk jotkujk, yëˈë pudëjkëdë parë duˈunyëm ojts tmëjkuˈëw tmëjkugäjpxëdë Jyobaa (käjpxë Lukʉs 24:52, 53; Apos. 5:42).

16. ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën ja Jesusë yˈëxpëjkpëty?

¹⁶ Ets ëtsäjtëm, ¿wiˈix mbäät nanduˈun nduˈunëm extëm tuundë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty? Ko bom bomë Jyobaa nmëduˈunëm agujk jotkujk ets kyaj jyaayëty ko tpäätyë Jesusë yˈoˈkën xëëw. Parë duˈun nduˈunëm, tsojkëp jëjpˈam nbëjktakëmë Diosë tyuunk. Extëm nˈokpëjktakëm, näägë nmëguˈukˈäjtëm të ttukniwitsëdë mä tyuunk parë niˈigyë tiempë dyajtunäˈändë mä yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë, nyëjkxäˈändë reunyonk ets parë sëmään sëmään Diosˈawdattë tuk familyë. Ets ta net näägë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj nëgoo tijaty tjuy tkëbattë pën yˈijxtëp ko kyaj tyëgoyˈäjtxëdë, pes duˈun mbäät niˈigyë tpudëkëdë ja myëguˈuktëjk o nyëjkxtët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë mä tyëgoyˈatyë naybyudëkëdë. Ko duˈunyëmë Jyobaa nmëduunˈadëtsëm ets kyaj nmëtsipkaˈxëm, yëˈë xykyunuˈkxäˈänëm mëjwiin kajaa pën nbëjktakëm jëjpˈam ja tyuunk (Prov. 10:22; Mat. 6:32, 33).

17. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm ko tpääty mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw? (Ixë dibujë).

¹⁷ Njantsy jyëjpˈijxëmë yäˈädë xëëw, martës 4 äämbë abril mä yajjamyatsäˈänyë Jesusë yˈoˈkën xëëw. Per oy ko nbawinmäˈäyëm oytyim ti xëëwëty wiˈixënë Jesus jyukyˈajty, yˈoˈky tyëgooy ets wiˈixën të dyajnigëxëˈëky mëdë Tyeety ko mëk xytsyojkëm, kyaj jyaayëty ko nety wyingoonë ja yˈoˈkën xëëw. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät njuˈtëmë tiempë parë ngäjpxëm mëdiˈibë miimp mä Wiˈix njukyˈäjtëm ets nDiosmëduˈunëm, abril 2019 pajina 4 mä jyënaˈany, “¿Wiˈix mbäät nnayjyëjpˈijxëm mä yajjamyatsäˈänyë Jesusë yˈoˈkën xëëw?”. Ëxtäˈäyë tekstë mëdiˈibë mbäät mbudëkëty parë niˈigyë xykyuˈëw xykyukäjpxët, myëjwindëkët ja mtsojkën, mjotmëktäˈägët ets agujk jotkujk xymyëdunëdë Jyobaa. Winmay wiˈix xyajnigëxëˈëgäˈäny ko mguˈëˈëw mgukäjpxëp amumduˈukjot. Nˈokˈijtëm seguurë ko Jesus mëjwiin kajaa dyajtsobääty tijaty nduˈunëm parë njamyajtsëmë yˈoˈkën xëëw (Diˈibʉ Jat. 2:19).