MAYË mä jëmëjt 1910. Tuk grupë jäˈäy diˈib barkoty miindëp, tˈixtë ko ja Xëëw pyëtsëmy ets tnijäjy ja tun kopk myentrës ja barkë myëguyoˈoyëndë jam Belfast Lough. Niduˈuk diˈibë nety miimp barkoty, yëˈë Charles Taze Russell, myëmëgoxkˈokë nety kujk myiny Irlanda. Ets wyindum, tamë nety majtskë mëjaty byarkë diˈib apenënëm kojp, diˈibë nety tyuknaxaambyë mëj mejny: tuˈuk yëˈë ja Titanic, diˈib ok ayoˈonbat mejnyoty, ets jatuˈuk yëˈë Olympic diˈib nanaduˈundëkë ixˈäjtp. * Ets mas jamtsoow tamë nety yˈawixëdë 12 jäˈäy diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë.

Russell, yˈiˈpx jëmëjtëbë nety të tyëkë jëdijtpë wiink it wiink naxwinyëdë parë dyajwäˈkxäˈäny ja oybyë ayuk. Jap ogäˈän yˈojtsy Irlanda, julië poˈo mä jëmëjt 1891. Yëˈë nety tyuknëjkxypy ja barkë City of Chicago, ko tˈijxy wiˈix ja Xëëw tyëkë mientrës ja barkë tmëwingony ja mejnybyäˈä diˈib Queenstown (diˈib tyam yajtijp Cóbh). Waˈan tjamyejtsy ko ja tyääk tyeety tyukmëtmaytyakë wiˈix yˈixëty ja lugäär mä tsyoondë. Ko tˈixyˈäjttë ja nax käjpn diˈib pëjy totkën ets wiˈix tsyujëty ja it lugäär, ta tpëjktë kuentë ko listë nety yajpääty parë ja pëjtaˈaky myukët.

Russell ja yˈojtsy Irlanda jëxtujkˈok. Ko tim ogäˈän yˈojtsy jyantsy tsyojkënyëˈäjttë jäˈäy, pääty ko ok jyëmbijty, tuˈukmujktë mëgoˈpxˈamë jäˈäy ets axtë milˈam parë tmëdoowdë ja diskursë diˈib yajnäjx. Extëm ko yˈojtsy myëmajtskˈok mä jëmëjt 1903, ojts dyajnaxyë diskursë jap Belfast ets Dublín diˈib yajnigäjpx mä kanäägë perioodikë. Russell nyimaytyak ko ja “jäˈäyëty yajxon tmëdoowˈijttë ja diskursë” mä tnimaytyaky ja myëbëjkënë Abrahán ets tijaty kunuˈkxënë yˈaxäjëyaambyë naxwinyëdë jäˈäy.

Kom jyantsy yˈoymyëdoowdë Diosë yˈayuk jap Irlanda, ta Russell jyëmbijty abril mä jëmëjt 1908, ko yˈojtsy myëdëgëkˈok Europa. Tamë nety jopyëp yˈawixëdë nimëgoxkë nmëguˈukˈäjtëm mä barkë jyaˈty jap Belfast. Mä tadë tsuu dyajnäjxy ja diskursë, “Yajmëmadaˈagyë Satanásë yˈanaˈamdakn”. Ja jäˈäy yˈojtstë “naa 300 diˈib yˈoymyëdoowdë Diosë yˈayuk”. Niduˈuk, jyantsy yajtëëw tijaty, ta yaˈˈatsoowëmbijtääy mëdë Biiblyë. Ets jam Dublín, nibëdëˈkëdë tuˈugë yetyëjk diˈib xyëwˈäjt O’Connor, diˈibë nety tuump sekretaaryë mä Asociación Cristiana de Jóvenes (xyëëwgopk inglés YMCA). Tyäˈädë yetyëjk, yëˈë jyatsojk ets ja nidukmilnaxypyë jäˈäy diˈibë nety të myindë tnibëdëˈëktët ja diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë. Per ¿ti tuun jäjtë?

Nˈokpawinmäˈäyëm ko tuˈugë yetyëjk diˈib yˈoymyëdoobyë Biiblyë, tˈixy mä perioodikë The Irish Times ko nyaxäˈäny tuˈugë diskursë. Ko jap jyaˈty, të ja lugäär tyuktujktäˈäy ets apenë tpäätyë yˈunyaaybyajn. Ta yajxon tjantsy myëdoowˈity ti jam nyimaytyakypy tuˈugë yetyëjk diˈib yëkë syakë ets yeny, të kyupoˈojënë ets kuˈawääy, yˈagëˈë yˈaxäjë ets myiny xyepy. Tnimaytyaˈagyë tekstë ets wiˈix nyaymyëbäätyëty. Ja jäˈäy, ta niˈigyë tjaygyukë tëyˈäjtën  diˈib mä Biiblyë. Kyaj ti mikrofënë, per yajmëdoowdaapy, ets tuk oorë ja kujkmë jäˈäy tmëdoowˈittë. Ta net jyënaˈany pën jam pën ti dyajtëwäˈäny, ta O’Connor mëdë jyaˈay tjëjpkugäjpxëdë tijatyë tyäˈädë yetyëjk të tmaytyaˈaky, per yëˈë ta yaˈˈatsoowëmbijtäˈäy mëdë Biiblyë. Ja mayjyaˈay diˈib të myindë, ta tjantsy pyotstë yˈääw kyëˈë. Ko nyaxkëdaktäˈäytyë, ta tyäˈädë yetyëjk diˈib të jyaˈty, tmëwingonyë nmëguˈukˈäjtëm parë tˈakˈyajtëy tijaty. Näägë jyënäˈändë ko duˈun mayë jäˈäy tnijäˈäwëdë tëyˈäjtën.

Mayë mä jëmëjt 1909, ta Russell tsyoˈony Nueva York ets ttuktëjkë ja barkë Mauretania parë ojts nyijkxy myëmäjtaxkˈok Irlanda. Yëˈë jamyëdäjtë Huntsinger, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jyajtypyë taquigrafía. Duˈuntsoo, mbäädë netyë Russell tnaskäjpxë ets ja nmëguˈukˈäjtëm tjäˈäyëdë artikulo diˈib pëtsëmëp mä Diˈib Xytyukˈawäˈänëm. Ko jyäjttë Belfast, ta Russell dyajnäjxy tuˈugë diskursë mä jäˈäy myiindë 450, tuk mëgoˈpx kyaj tpattë yˈunyaaybyajn.

Mä ja myëmëgoxkˈokpë ojts nyijkxy Irlanda extëm të yajnimaytyaktsoony, nanduˈun ttuundë. Ko Russell dyajnäjxtääy ja dyiskursë jam Dublín, ta tuˈugë teólogo diˈibë nety të tˈokjamyëdäjtpë O’Connor, dyajtëëy tijaty ets yaˈˈatsoowëmbijtääy mëdë Biiblyë. Ets tyukjotkëdaktë niˈamukë ja jäˈäy. Jakumbom, ta Russell ojts tsyoˈonëdë barkoty mët ja jyamyëëdëty parë ojts nyëjkxtë Liverpool, ets jap, ta ttuktëjkëdë ja barkë Lusitania diˈib nëjkxp Nueva York. *

Mä 1911, ko Russell yˈojtsy Irlanda mä myëdëdujkˈokpë etsë myëjëxtujkˈokpë, ta dyajnäjxy kanäägë diskursë diˈibë nety të yajnigajpxy. Ko yˈojtsy abril jap Belfast, niˈˈiˈpx ja diˈibë nety yˈËxpëjktëbë Biiblyë ojts tˈagëˈë tˈaxäjëdë majtsk milë jäˈäy diˈib myëdoowˈijttë ja diskursë, “Wiˈix yˈixëty ja jukyˈäjtën ko nˈoˈkëm”. Ets jap Dublín ojts jatëgokë O’Connor jyäˈttë mët jatuˈugë jäˈäy diˈib nyiwintsënˈäjtypyë relijyonk ets tjantsy yajtëëwdë tijaty. Niˈamukë ja jäˈäy yˈoymyëdoowdë wiˈix yaˈˈatsoowëmbijttë mëdë Biiblyë. Ok, ta Russell jyëmbijty oktuubrë ets nobiembrë parë tkuˈijxë kanäägë siudad, ets nan nimayë jäˈäy tyuˈukmujktë mäjaty ja diskursë dyajnäjxy. O’Connor, ta jatëgok mët 100 jyaˈay jyatëjkëdë mä nety tyunyëtyë reunyonk jap Dublín. Per ja mayjyaˈay yëˈë pyuwäˈkëdë Russell.

Mä tadë tiempë yëˈëyë netyë Russell diˈib yajnäjxypyë diskursë, per jyënany ko “nipën kyajëjpˈamëty”, pesë “tyäˈädë tuunk yëˈë Diosë jyaˈa, kyaj yëˈëjëtyë naxwinyëdë jäˈäy”. Tyäˈädë diskursë diˈib ogäˈän näjx mä mayjyaˈay, yëˈë mëët nyitëgäjtsyë Reunyonk parë oypyënëty, ets yëˈë tuun parë tnimaytyaktë ja tëyˈäjtën. Naxkëdakë tuˈukmujkën mä kanäägë siudad ets ojts wyaˈkxy ja tëyˈäjtën jap Irlanda. (Yajjamyetsy wiˈix tijaty yajtuuntsondaky Gran Bretaña).