Jeˈeyëts ndukxiky ja nmëtnaymyaayëbë pes kyajtsë nety nnijawë ko tyukˈijtëp tuˈugë relijyonk, tats nyajtëëy: “¿Ets ti mijts mgajpxypyë Biiblyë?”. Tats xytyukmëtmaytyaky ko tyääk Testiigë nety ets ko yëˈë tukniˈˈijxë wiˈixë Biiblyë jyënaˈany, tats nˈanmääy pën mbäädëts xyˈaktukmëtmaytyaˈaky.

Kootspäädëts ojts ngäjpx nmaytyäˈäktë ets tats xytyukmëtmaytyaky ko Biiblyë jyënaˈany ko Satanás yëˈë yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy (Fwank 14:30). Waˈan xynyijawë ko Satanás jantsy yëˈë yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy, per ëjts kyajtsë nety nnijawë, pääty mëjˈixy mëjmëdoyëts njäˈäwë extëmëts nyajtukmëtmaytyaky. Duˈunëtsë nety nwinmay ko naxwinyëdë jäˈäy yëˈë anaˈamëp tuˈugë Dios mëdiˈibë jantsy oyjyaˈay ets tsojkp. Per kyajtsë nety nmëbëky ko yëˈë Dios anaˈamp mët kots nˈixy wiˈix tijaty tyunyë jyatyëty yä Naxwiiny. Nmëmaapy nmëdajpyëtsë nety tijaty oyëtsë nety jeˈeyë njëmëjt 26.

Jap Estados Unidos yëˈëtsë netyë ndeety yajˈyeˈebyë abionk, desde mutsknëm nnijäˈäwëbëtsë nety ko mbäädë jäˈäy nyaynyibëdëˈëgëdë ajotkumonë, pes ja soldäädëtëjk xëmë nety yˈittë listë parë tkugäˈätsëyäˈändë ja bombë oytyim näˈäty. Kots nˈëxpëjky mä unibersidad jap California, nguˈayoˈowëts ko jäˈäy tsyiptuundë Vietnam. Mëdëts ja nmëguˈuktëjk nëjkxtëbëts ijty martsyëtuumbë, tats ja polisiyëty xyjyantsy xypyaboˈoytyë ets apenëts ngaˈaktë mët ko tpëjktäˈäktë gas ets kyajts oy nekyˈixtë. Nëgooyë nety jyapˈäjnë amay jotmay, ja jäˈäyëty yaˈoˈktëbë politikëtëjk, xitsoow yatsoow nyaynyibëdëˈëgëdë ets myartsyë tundë. Wiˈixëmë netyë jäˈäy wyinmaytyë, kyaj tuˈugyë nyekynyayaˈijtëdë ets päätyëts kyaj nekynyijäˈäwë tits ndunëp.

Mä jëmëjt 1970 japëts ojts nëjkxy tuumbë Alaska, mäts tsooxë nyajmëjuuy. Ok, tats njuuy tuˈugë nmotë etsëts ojts nëjkxy Londres (Inglaterra), kyajtsë nety nnijawë mäts nëjkxy. Per ko nyajxy  kanäk poˈo tats njäjty África, nëˈääy tuˈääyëts nbatyë jäˈäy mëdiˈibë nety nanduˈun kyugaktëbë amay jotmay.

Kots duˈun tijaty nˈijxy, tats nbëjkyë kuentë ko tëyˈäjtën extëmë Biiblyë jyënaˈany ko Dios kyaj yëˈë tˈaneˈemyë naxwinyëdë jäˈäy, per nijawëyaambyëtsë nety pënën anaˈamp.

Ko waanë tiempë nyajxy tats nnijäˈäwë, nˈixyˈäjtëts nanduˈun nimayë Diosmëduumbë mëdiˈibë nety kyaj të tmastuˈuttë Dios, oyë nety nuˈun të tpäättë amay jotmay.

Kots njëmbijty Londres, tats ojts nˈëxtäˈäy ja nmëtnaymyaayëbëtsë tyääk, ets yëˈëts xymyooy tuˈugë Biiblyë. Ok, tats ojts nëjkxy Ámsterdam (Países Bajos). Tëgok, tapëtsë nety ngajpxyë Biiblyë tëjkwiiny ko nyajxy tuˈugë Testiigë ets tats xyˈanmääy parëts niˈigyë xyˈaktukmëtmaytyäˈägäˈäny. Kots ojts nëjkxy Irlanda, tats njäjty Dublín mä nety yajpäätyë Betel ets japëts nˈixyˈajtyë Arthur Matthews, mëdiˈibë nety jap jeky kujk yˈijnë. Tats nˈanmääy parëts xyaˈëxpëkët ets ta tkupëjky.

Nëgooyëts ojts nˈoymyëdoownë tijatyëts xytyukniˈˈijxë ets nanduˈun tijatyëts ojts ngajpxypy mä Biiblyë etsë ëxpëjkpajn. Kots ojts nëjkxy reunyonk, tats nˈijxy wiˈixë ënäˈkuˈunk tjantsy yˈatsoowëmbittë tijatyë ëxpëkyjyaˈaytyëjk nayajtëëwëdëp, extëm tiko jyaˈˈatyë axëkˈäjtën, pënën Dios ets wiˈixën njäjtëm ko nˈoˈkëm. Yëˈëts nanduˈun nmëtnaymyaayëbëˈäjtë ënäˈktëjk mëdiˈibë nety Testiigëty, xypyudëjkëdëts pes kyajtsë nety pën nˈixyˈaty mä taabë paˈis. Xypyudëjkëdëts nanduˈun parëts ntsokëdë Jyobaa etsëts tmëdunët.

Jats nnëbejty 1972 ets kyumduk jëmëjt tats nduundëjkë prekursoor, tats ojts nëjkxy Newry mä tuˈugë kongregasionk mëdiˈibë Irlanda. Jamëts ntsënääy mä tuˈugë kopkkuˈunk, kots ijty nˈagäjpxë ja diskursë jamëts nëjkxy mä tyanëdë ja tsäjpkää ets yëˈëts ndukmëdoowˈijttëp. Kots nˈixy yˈabuˈuyëdë, tats nwinmääy ko jyaygyujkëdëp tits nnimaytyakypy, ets oyëts xykyaˈˈatsoowdë, xypyudëjkëts parëts ja ntsëˈëgë kyaˈagët. Mä jëmëjt 1974, tats nduundëjkë prekursoor espesial ets yëˈëts mëët nyajkejxyë Nigel Pitt, mëdiˈibëts axtë tyambäät mëët nnaymyayëty.

Jap Irlanda nëgooyë ijtyë jäˈäy tsyiptuunëdë, päätyën yaˈixyˈajtyë taabë lugäär mä ja tujnbäjk yˈamuˈuyën ets mä ja bombë yajkugäˈätsën. Xitsoow yatsoowë jäˈäy tsyiptuundë, nyaytyujëdë ets tkugäˈtsëdë bombë, mët ko yëˈë yajtsiptaktë relijyonk etsë politikë. Per ja katolikëtëjk ets  pënaty tyukˈijtëdëbë wiinkpë relijyonk nyijäˈäwëdëbë nety ko Jyobaa tyestiigëty kyaj ttuktëk ttukwäˈägëdë jëën tsip, duˈunyëmëts ojts nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxtë ets kyajts ntsëˈk njäˈäwëdë. Axtë näägë jäˈäy xyˈanmääytyëts parëts kyaj nëjkxtët mä netyë jäˈäy tsyiptunäˈändë.

Per näˈäty nbattëtsë amay jotmay. Tëgok yëˈëts mëët ojts nëjkxy käjpxwäˈkxpë Dennis Carrigan, mëdiˈibë nety nanduˈun prekursoor ets japëts ojts nëjkxtë mä tuˈugë lugäär mä nituˈugë Testiigë. Jap tats xynyiwäämbajttë tuˈugë toxytyëjk ets jyënany ko ëëtsëty soldäädëtsë nety nanduˈun ndundë ets jeˈeyëts jap të nëjkxtë ijxpë tuumbë. Waˈanëtsë yäˈädë toxytyëjk kyaj xyˈëxkäjptë mët ko kyajtsë nety duˈun ngäjpxtë extëm pënaty tsoˈondëp Irlanda. Nnijäˈäwëdëbëtsë nety nanduˈun ko mbäädëts ja soldäädë xyaˈooktë o xytyekymyëdujëdë oyëtsë nety jeˈeyë njaˈëboˈkx njakäjpxpoˈkxtë. Nëgooyëts ojts nnayˈatsëˈkëndë. Tamëtsë nety mëdë Dennis nˈëwxittë autobus ets nëgooyë tyitykyˈäjnë kots nˈijxtë tuˈugë karrë jyaˈty mä ja toxytyëjk mëdiˈibëts xynyiwäämbajttë. Ta nimajtskë yetyëjk jyënäjktë ets tyëjkëdë käjpx maytyakpë mët ja toxytyëjk, jeˈeyëts nˈijxtë ko ja toxytyëjk xyjyantsy nyiˈˈixëdëts ets jyantsy jyotˈambëky. Tatsë netë yäˈädë jäˈäy xynyimiindë kyarroty etsëts xyajtëëwdë ti oorë ja autobus nyaxäˈäny. Ko nyajxy ja autobus, ta tyëjkëdë käjpx maytyakpë mët ja tsyofeer, per kyajts nmëdoowdë tiijën nyimaytyaktë. Ojtsëts ntsëˈëgëdë yëˈë ko tukwäˈätsë nety nyëjkxy ja autobus, tats nwinmääytyë ko seguurëts muum wiˈix xytyunäˈändë, per kyajts wiˈix xytyuundë. Kots njënäjktë mä ja autobus, tats nyajtëëy ja tsyofeer: “¿Wiˈix të mˈanëˈëmxëdë taabë jäˈäyëty?”. Tats xyˈatsoowdë: “Këdii mtsëˈëgëdë. Tëts ndukmëtmaytyaˈaky mbënën miitsëty”.

Mä asamblee tëgëk xëëbë mëdiˈibë tuunë Dublín mä jëmëjt 1976, japëts nˈixyˈajtyë Pauline Lomax mëdiˈibë nety tuump prekursoora espesial jap Inglaterra. Yëˈë tuˈugë kiixy mëdiˈibë nëgooyë yˈoyjyaˈayˈäjnë ets yujy tudaˈaky. Desde mutsknëm tnijäˈäwëdë ja tëyˈäjtën mëdë myëgaˈax Ray. Kyumduk jëmëjt tats nbëjktë etsëts nduunˈadëtstë prekursoor espesial jap Ballymena (Irlanda del Norte).

Tuk tiempë japëts nduundë sirkuitë Belfast, Londonderry ets mä näägë it lugäär mëdiˈibë jantsy kutsëˈëgë. Nˈijxtëts ko mëkë nety ja nmëguˈukˈäjtëm tmëdattë mëbëjkën, pes të netyë jyukyˈäjtën dyajtëgatstë, kyaj netyë myëguˈuk tˈokˈaxëkˈijxnëdë ets niˈamukë nety ttsojktäˈäytyë oy mä tsyoondë. Jyobaa ojts kyunuˈkxëdë ets pudëjkëdë.

Mäjk jëmëjtëts ntsënääy Irlanda, ets 1981 tats ojts nëjkxtë mä eskuelë mëdiˈibë Galaad klase 72. Kots nˈëxpëjktääytyë japëts nyajkajxtë Sierra Leona (África Occidental).

Nimäjktuˈugëts ntsënääytyë mä tuˈugë tëjk mët ja misioneerëty, tuˈuk ja kosinë mëdiˈibëts ndukmujktë, tëgëëgë banyë, majtskë tsiiwdakn, tuˈugë telefënë, tuˈugë labadoorë ets tuˈuk mätsë nwit nyajtëˈëtstë. Tëjknikëjxy nëgooyë ja tsuknë ets mä ja tëjkë abatkëˈpë nbattëbëtsë awäˈäntsäˈäny ets janääm jatsojk ijty nanduˈunë jëën nyëjkxy.

Ndukxondaktëts mäts ojts nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxtë, pes mä taabë it lugäär ja jäˈäyëty jyantsy myëdowandëbë Diosë yˈayuk ets myëjˈijxtëbë Biiblyë, nimay tyëjkëdë ëxpëjkpë. Mä taabë lugäär jatsë jäˈäy ojts xyˈixyˈäjnëdë extëmëts nxëwˈaty, Robert ets nanduˈunëts ja ngudëjk ojts yajtijnë,  Robert. Per kots ojts nduundëjkënë Betel kyajts ojts xëmë nˈoknëjkxnë käjpxwäˈkxpë, päätyëts ja ngudëjk ojts yajtijnë Pauline ets ëjts nanduˈunëts ojts nyajtijnë, Pauline. Ja ngudëjkëts jyantsy yˈoymyëdoow kots duˈun ojts nyajxëmooynyëdë.

Nimayë nmëguˈukˈäjtëm jantsy ayoowdëp ijty, per xëmë Jyobaa myooyëdë tijatyë nety yajtëgoyˈäjttëp (Mat. 6:33). Njamyejtsypyëts ko tëgok, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm yëˈëyë nety myëdäjtypy ja meeny mëdiˈibë nyigayaampy mä taabë xëëw mëdë yˈënäˈkuˈunk. Per ta tnijäˈäwë ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm të nety pyaatyëtyë malaria ets kyaj ti myeeny ti tyukjuyëp ja tsooy, pääty dyajky ja myeeny mëdiˈibë nety nyigayaampy. Per pyat jatëgokë myeeny, pes mä taabë xëëw nimiinë tuˈugë toxytyëjk parë tkuˈudët ets mëjuuyë. Mä yäˈädë lugäär xëmë nmëguˈukˈäjtëm tˈijxtë wiˈixë Jyobaa pyudëjkëdë.

Taxtujk jëmëjtëts nˈijttë Sierra Leona, ets ok tats nyajwoowdë mä Betel mëdiˈibë Nigeria. Ëjts, yëˈëyëmëts nduun mëdiˈibëtsë nety të nduny Sierra Leona, pääty kyajts nëgoo ojts xytsyiptakxëty. Per ja ngudëjkëts ojts tsyiptakxëty mët ko jap yajkejxy mä nety ja wit yajxuy, pes të nety tˈijxwëˈëmy yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxët 130 oorë. Mëdiˈibë pudëjkë yëˈë ko tˈijxy wiˈix dyajtsobäättë ja nmëguˈukˈäjtëm ti nety tyuumpy. Pääty tˈëxtääyë winmäˈäny wixaty mbäät tˈokpudëkë ja myëguˈuktëjk mëdiˈibë Betel.

Kyajtsë nety nnijawëdë wiˈixën ja nmëguˈukˈäjtëm tmëdattë ja kostumbrë jap Nigeria, pääty tsojkëbëtsë nety niˈigyë nˈixyˈattët. Tëgok, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ojts twoowminy tuˈugë kiixy mëdiˈibë nety näämjäjtp Betel, ets tats njakëmatsany, per ta nyayjijtakë. Duˈunyëts ojts ndimywyëˈëmë ets tats njamyejtsy extëm jyënaˈanyë Apostʉlʉty 10:25, 26 etsë Diˈibʉ Jatanʉp 19:10. Tats nwinmääy: “¿Tits nˈoktunëp? ¿Wiˈixëts nˈokˈanëëmët?”. Per tats njënany: “Yäˈädë kiixy nyijäˈäwëp wiˈix jyënaˈanyë Biiblyë pääty të yajwoy Betel”.

Tats mëët nˈakkäjpx nˈakmaytyaktë, oknëmëts ojts nbayeˈey tiko netyë yäˈädë kiixy të nyayjyijtaˈagyëty. Tats nnijäˈäwë ko duˈundëmë kostumbrë tmëdattë mä yˈit lugäär ets nanduˈunë yetyëjk nyayˈëboˈkx nyaygyäjpxpoˈkxëdë, duˈunën dyaˈixëdë mayˈäjt wintsëˈkën. Mä Biiblyë yajmaytyaktëp japë jäˈäy mëdiˈibë duˈun yaˈijxëdë mayˈäjt  wintsëˈkën (1 Sam. 24:8). Oy kots kyaj wiˈix nˈanmääyë yäˈädë kiixy, pes ojtsxyëbëts axëëk nyajnayjyawëty.

Jap Nigeria nimayëtsë nmëguˈukˈäjtëm nˈixyˈäjttë mëdiˈibë nety mëk myëdäjttëbë mëbëjkën extëmë Isaiah Adagbona. a Yëˈë desde mutsknëm tnijäˈäwë tëyˈäjtën, per ok, ta pyatë leprë. Pääty ojts yajmënëjkxnë mä yˈittë pënatyë nety myëdäjttëbë duˈumbë päˈäm ets mä taabë lugäär nituˈugë netyë Testiigë. Yëˈë jaa ttuknijäˈäwë jäˈäyë tëyˈäjtën 30 naxy ets axtë yajnaxkëdak jap tuˈugë kongregasionk.

Mä jëmëjt 1996 tats nyajkajxtë mä Betel mëdiˈibë Kenia, jeˈeyëts jap nˈakˈojtsy kots mëët nmaytyaˈaky ja nmëtnaymyaayëbë extëmëts të nimaytyaktsoony. Jap Betel miin xëjptëp ijtyë mikë, mëdiˈibë nëgooyë ja nmëguˈukˈäjtëm kyujëˈx kyubëjkëndë ko tmënëjkxtë ääytsyäˈäm ujtstsäˈäm. Extëm tëgok, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm awäˈäts tnikekyë byentanë ets ko jyëmbijty xonë nety jap ja may myikë jyëˈx pyëjknëdë. Ja nmëguˈukˈäjtëm ta yˈatsuxnayˈatsëˈkë ets yaxkeky, nanduˈun ja mikë nyayˈatsëˈkëdë ets pyëtsëëmdääytyë mä bentanë.

Tats mëdë ngudëjk nˈyeˈeytsyondaky mä tuˈugë kongregasionk mä yajkajpxyë suajili. Tats nyaˈˈanmääy parëts nyajnaxëdë estuudyë de liibrë extëm ijty yaˈixyˈaty, per kom kyajtsë nety njaty ja ayuk, päätyëts kontiempë nˈëxpëky tits ja nmëguˈukˈäjtëm nyajtëwandëp. Njaygyujkëbëts ijty ko duˈun tˈatsoowëmbittë extëm jam meerë jyënaˈany, per ko kyëˈëm ääw kyëˈëm ayuk tnimaytyäˈäktë kyajts njaygyukë ets yëˈëts mëdiˈibëts ijty axëëk xyajnayjyäˈäwëp. Per ojtsëts xyajmonyˈixy xyajmonyjyawë wiˈixëts ja nmëguˈukˈäjtëm xymyëmaˈkxtujktë.

Ni tuk jëmëjtëts ngaˈijttë Kenia, pes 1997, tats nyajwoowdë mä Betel mëdiˈibë Brooklyn (Nueva York). Estados Unidos mbäät tsyiptaˈaky nmëduˈunëmë Dios mët ko tapë meeny sentääbë (Prov. 30:8, 9). Per ja nmëguˈukˈäjtëm jam niˈigyë ja xyëëw tiempë dyajtundë etsë myeeny syentääbë mä Diosë tyuunk, kyaj nyaytyukwinˈëënëdë ja meeny sentääbë.

Nuˈunëts kujk nDiosmëdundë, nˈijxtëbëts wiˈixë nmëguˈukˈäjtëm dyajnigëxëˈëktë myëbëjkën oy wiˈix yaˈix yajpäättë. Extëm jap Irlanda oyë nety nuˈunë jäˈäy tsyiptundë, África oy mëk jyantsy yˈayowdë ets oy nidëkë yˈittë ets Estados Unidos, oy jyapëtyë meeny sentääbë. Seguurë ko Jyobaa agujk jotkujk nyayjyawëty ko myëdunëdë yˈuˈunk yˈënäˈk oy wiˈix yaˈix yajpäättë.

Pojënë tiempë nyaxy, extëmë Biiblyë jyënaˈany ko oˈkën ‘pojënë wyingony ta kepy yˈëwdityin peˈtymy mbetymy mëdiˈibë wit kyojpyën’ (Job 7:6, TY). Tyam yäts nyajpäättë mä Betel mëdiˈibë Warwick (Nueva York), ets agujk jotkujkëts nmëdundë Jyobaa mëdë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë naytsyojkëdëp nixim niyam. Ndukxondaktëbëts kots nduunmuktë mëdë Jesukristë mëdiˈibë kyunuˈkxaampy pënaty kyaj myastuˈudëdë (Mat. 25:34).