1, 2. ¿Wiˈixë Pablo dyajnigëxëˈky ko myëjjäˈäwëp ko Dios tyukˈijxë ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj jyanitëkëty?

APOSTËLË Pablo të nety tpajëdity pënaty pyanëjkxtëbë Jesus. Ets wäˈätsë nety tnijawë ko kyaj nyitëkëty etsë Dios pyaˈˈayowëdët. Pääty amumduˈukjot jyënany ko kyaj nety “nanëgoobë” Dios të tyukˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj jyanitëkëty (käjpxë 1 Korintʉ 15:9, 10).

² Ko netyë Pablo wyingoonë ja yˈoˈkën, ta ttuknijäˈäyë Timoteo tyäˈädë ääw ayuk: “Njäˈäygyëdakypyëts ja Nintsënˈäjtëm Jesukristë mët kots të xymyoˈoy ja madakën mëdëtsë nduunk, es mët kots të xywyinˈixy es të xypyëjtaˈagyëts es ndunëdëts ja tyuunk” (1 Timotee 1:12-14). ¿Ti tuungë nety të yajtuknipëky? Pablo duˈun tˈanmääy ja mëjjäˈäytyëjkëty diˈib Éfeso: “Parë ëjts kyajtsë njukyˈäjtënë tyim jëjpˈamëty, mët yëˈëyë duˈun kojëts nyajjëjpkëxët  mäjëts të nitsoonë ets ja tuunk diˈibëts të nˈaxäjë mä nWintsënˈäjtëmë Jesukristë, ngäjpxwäˈkxëdëts kajaabäät ja oybyë ayuk ko Dios dyaˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm” (Hechos 20:24, TNM).

3. ¿Ti tuungë jëjpˈambë yajtuknipëjkë Pablo? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky).

³ ¿Ti “oybyë ayuk” kyäjpxwäˈkxë Pablo? Ets ¿tiko tyäˈädë oybyë ayuk dyajnigëxëˈëky ko Jyobaa yaˈijxëbë pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm? Pablo duˈun tˈanmääyë ja Dios mëduumbëty diˈib Éfeso: “Tëyˈäjtënëts njawë ko të xymyëdowdë ko Diosëts ja mayˈäjtën xytyuˈunxë esëts të xytyuknipeky es miits nˈawanëdët ja Diosë yˈayuk” (Éfesʉ 3:1, 2). Jesus të nety ttuknipëkyë Pablo parë nëjkx ttukˈawanë ja oybyë ayuk pënaty kyaj yˈisraelitëty. Tyäˈädë oybyë ayuk yëˈë nety nyimaytyakypy ko mbäädë tyäˈädë jäˈäyëty tpuwäˈägëdë ja yˈanaˈamënë Kristë (käjpxë Éfesʉ 3:5-8). Pablo jyantsy tyukxondak ko ojts kyäjpxwaˈkxy ets pyëjtakë oybyë ijxpajtën parë ëtsäjtëm tyam. Duˈuntsoo dyajnigëxëˈky ko kyaj nety “nanëgoobë” Dios të tyukˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj jyanitëkëty.

4, 5. ¿Tiko njënäˈänëm ko tuknaxë tyäˈädë tuunk mä ngäjpxwäˈkxëm ja “oybyë ayuk diˈibë nyimaytyakypy ja tsäjpotmëdë kutujkën” mët “ja oybyë ayuk ko Dios dyaˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm”?

⁴ Jyobaa të xytyuknipëjkëm tuˈugë tuunk mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp: Ngäjpxwäˈkxëm ja “oybyë ayuk diˈibë nyimaytyakypy ja tsäjpotmëdë kutujkën”. Ets tsojkëp nduˈunëmë tyäˈädë tuunk “mä tëgekyë naxwinyëdë” (Matewʉ 24:14). Ko ngäjpxwäˈkxëm ja “oybyë ayuk diˈibë nyimaytyakypy ja tsäjpotmëdë kutujkën” ets ko ngäjpxwäˈkxëm “ja oybyë ayuk ko Dios dyaˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm”, tuknaxë tyäˈädë tuunk. ¿Tiko? Yëˈko tukëˈëyë kunuˈkxën diˈib yajminaampy Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, myinäˈäny mët ko Jyobaa dyaˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm (Éfesʉ 1:3). ¿Wiˈixë Pablo dyajnigëxëˈky ko myëjjäˈäwëp ko Jyobaa tyukˈijxë ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj jyanitëkëty? Ko tyukxondak mä ojts kyäjpxwaˈkxy. ¿Nbanëjkxëm tyamë yˈijxpajtën? (Käjpxë Romanʉs 1:14-16).

⁵ Mä jatuˈukpë artikulo ojts nˈijxëm ko oy pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät ndukˈoyˈäjtëm ko Dios dyaˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm. Nan ojts nˈijxëm ko kanäk pëky dyakyë kunuˈkxën. Pääty nikëjxmˈäjtëm parë ndukmëtmaytyakëmë jäˈäy ko Jyobaa xytsyojkëm ets ti mbäät ttundë parë ttukˈoyˈattët. ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëmë jäˈäy parë tmëjjawëdët ko Dios xytyukˈijxëm ja pyaˈˈayoˈowën?

6, 7. Ko jäˈäy ndukmëtmaytyakëm ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, ¿tiko njënäˈänëm ko duˈunën nimaytyakëm ja Diosë pyaˈˈayoˈowën?

⁶ Mä tyäˈädë tiempë, mayë jäˈäy kyaj tpokyjawëdë ko tyuundëgoytyë, pääty kyaj tjaygyukëdë tiko jyëjpˈamëty ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm. Mayë jäˈäy nan pyëjktëbë kuentë ko kyaj myoˈoyëdë jotkujkˈäjtën extëm dyajtuˈuyoˈoytyë jyukyˈäjtën. Per ko myaytyäˈäktë mëdë Jyobaa tyestiigëty, ta nääk tjaygyukëdë tidën pokyˈäjtp, wiˈix yˈaxëktunëdë ets ti mbäät ttundë parë kyaj nyekyˈittët pokyoty. Ets pën ja jäˈäy oyë jyot kyorasoon, ta tmëjjawë ko Dios tkejxyë yˈUˈunk yä Naxwiiny parë ojts xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä ja poky etsë oˈkën. Ets nanduˈun tjaygyukëdë ko päätyë  Jyobaa duˈun ttuuny, mët ko mëjwiin kajaa xytsyojkëm ets mët ko dyaˈijxë ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm (1 Fwank 4:9, 10).

⁷ Okˈix wiˈixë Pablo ojts tnimaytyaˈagyë Jyobaa yˈUˈunk diˈib mëk tsyejpy: “Mët ko Dios xytsyojkëm niˈigyë, pääty oj xyajtsokëm jaˈagyëjxm ko yˈeˈky ja Jesukristë, es dëˈën tmeˈxy ja nbojpëˈäjtëm”. Nanduˈun jyënany ko pääty duˈun ttuuny mët ko Jyobaa dyaˈijxë ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm (Éfesʉ 1:7). Ko Dios tkejxyë yˈUˈunk parë ojts xykyuˈoˈkëm, yëˈë xytyukˈijxëm ko mëk xytsyojkëm ets ko mëjwiin kajaa dyaˈijxë ja pyaˈˈayoˈowën diˈibë kyaj xyjanitëjkëm. Xyjotkujkmoˈoyëm ko pën nbëjtakëmë mëbëjkën mä Jesus, ta nëjkx nyajpokymyaˈkxëm ets nnayjäˈäwëm wäˈäts Dios windum (Ebreeʉsʉty 9:14). ¡Jantsy oyë tyäˈädë ayuk! ¿Këdii njantsy tyukmëtmaytyäˈägäˈänëm niˈamukë jäˈäy?

8. ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë naxwinyëdë jäˈäy nyaymyëˈoybyëkëdët mëdë Dios?

⁸ Dios duˈun tˈixy extëmë myëtsip pënaty kyaj tpëjtäˈäktë mëbëjkën mä ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk. Pääty, ëtsäjtëm nikëjxmˈäjtëm etsë jäˈäy nˈanmäˈäyëm ko mbäät mëdë Dios nyaymyaaybyëkëdë. Apostëlë Juan tkujäˈäyë: “Diˈibë myëbejkypy ja Diosë yˈUˈunk, myëdäjtypy yëˈë jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë; per diˈibë kyaj tmëbëkäˈäny yëˈë Diosë yˈUˈunk, kyaj tmëdaty ja jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë, yëˈëyë yˈaxäjëp ja mëk tëytyuˈunën diˈibë Dios moˈoyëdëp” (Fwank 3:36). Jantsy jotkujk nnayjäˈäwëm ko mbäät mëdë Dios nnaymyëˈoybyëjkëm mët ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm (ixë rekuäädrë “¿Ti yˈandijpy?”). Pablo duˈun tnimaytyaky: “Miitsëty ijty kyajpë Dios mjäˈäyˈatëdë, pes yëˈë mjikyˈäjtënë axëëkpë yaˈijxë ko miits mmëtsipˈäjttëp ja Dios; per tyamë Jesukristë të tpëjtaˈaky ja mdiˈigyëˈäjtën mët ja Dios, mët ko të yˈeeky [...] es myajnëjxëdët Dios windum, es xywyinguwäˈägëdët wäˈäts, ni tiijë mbojpë” (Kolosʉ 1:21, 22).

9, 10. 1) ¿Ti tuungë Jesus të ttuknipëky pënaty nëjkxandëp tsäjpotm? 2) ¿Ets wiˈix pyudëkëdë pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny?

⁹ Kristë yëˈë të ttuknipëkyë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm parë tkäjpxwäˈkxtët ko mbäädë jäˈäy nyaymyëˈoybyëkëdë mëdë Dios. Pablo duˈun yˈanmääyëdë: “Tyäˈädë tyiimpy tëgekyë ja Dios, diˈibë ijty nmëtsipˈäjtëm; per mët jaˈagyëjxmë Kristë Dios xyajtëgäjtsëm, es tyam [nnaymyaˈayëm] mëdë Dios, es të xymyoˈoyëm ja tuunk es [nyajnaymyaaybyëjkëmë] Dios [mëdë] jäˈäyëty [...]. Päätyëts ëj ngäjxwaˈxy ko yëˈëgyëjxmë Jesukristë ja Dios dyajtiˈigyëyaˈany mä yëˈën ja naxwinyëdë jäˈäyëty es tjoˈtsnët dëˈën ja pyojpë. Tyäˈädë dëˈën ja oybyë ayuk diˈibëts ngäjxwaˈxypy. Diosëts xymyooy esëtsë dëˈën ndunët. Ëëtsëtyë dëˈën ja Kristë kyudënaabyë, dëˈën extëmxyëbë Dios këˈëm mdukmënuˈxtäˈägëdë miitsëty mët ëëtskyëjxm, nmënuˈxtaktëp mët yëˈëgyëjxmë Jesukristë, katë xymyëtsipˈattë Dios, nik niˈigyë axäjëdë ja tiˈigyëˈäjtën mët yëˈë diˈibë Jesukristë xymyoˈoyäˈänëm” (2 Korintʉ 5:18-20).

 ¹⁰ Pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny mëjwiin kajaa tmëjjawëdë ko tpudëkëdë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm mä yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë (Fwank 10:16). Yëˈë yajnäjxëdëbë Kristë yˈayuk, ets yëˈë diˈib niˈigyë tuundëp parë jäˈäy ttukniˈˈixëdë ja tëyˈäjtën parë oy yˈittët mëdë Dios. Tyäˈädë yëˈë tuk pëky diˈib jantsy jëjpˈam nyimaytyakypy “ja oybyë ayuk ko Dios dyaˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm”.

11, 12. ¿Tiko yˈoyëtyë tyäˈädë ayuk ko jäˈäy nduknijäˈäwëm ko mbäät tmënuˈkxtäˈäktë Jyobaa?

¹¹ Mayë jäˈäy pääty nyuˈkxtäˈäktë parë oy nyayjawëdët. Per kyaj tmëbëktë ko Dios myëdoowˈijtypyë nuˈkxtakën. Pääty tsojkëp nduknijäˈäwëm ko Jyobaa myëdoowˈijtypy ko nmënuˈkxtakëm. David duˈun tëgok tkuyˈëëyë Jyobaa: “Mijts diˈib myëdoowˈijtypyë nuˈkxtakën, mijts mniminanëp niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy. Tijatyëts të nduundëgoy jantsy axëëgëts xyajnayjawëty, per mijts të xynyipaˈandäˈäy ja nboky ngaytyeyëtyëts” (Salmo 65:2, 3).

¹² Jesus duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Yëˈë nDeetyëts mmoˈoyëdëp tëgekyë diˈibë mˈamdeepy mët ko xymyëbëktëts” (Fwank 16:23). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko mbäät nˈamdoˈowëmë Jyobaa oytyim tiijëty diˈib tuˈugyëp mët diˈib yëˈë tsyejpy. Extëmë Juan tkujäˈäyë: “Kyaj ntsëˈk njäˈäjëm ko nˈamdoˈojëm tii ja Dios, mët ko nnijäˈäjëm ko ti nˈamdoˈojëm diˈibë ijtp tiˈigyë [mët] diˈibë yëˈë tsyejpy, yëˈë xymyëdoˈom” (1 Fwank 5:14). Jantsy oy ko jäˈäy nbudëjkëm parë tjaygyukëdët ko kyaj jeˈeyë oy xyajnayjäˈäwëm ko Dios nmënuˈkxtakëm. Yëˈë duˈun parë nmëwingoˈonëm ja Jyobaa kyutujktakn “diˈib yaˈijxëbë paˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm” (Hebreos 4:16, TNM). Jëjpˈam ets ndukniˈˈijxëmë jäˈäy wiˈix mbäät nyuˈkxtäˈäktë, pën mbäät tmënuˈkxtäˈäktë ets tijaty mbäät tˈamdowdë. Duˈuntsoo nbudëjkëm parë mëdë Jyobaa nyaymyayëdët, ets ko tpäättët tuˈugë ayoˈon, ta yëˈë jyotkujkmoˈoyëdët (Salmo 4:1; 145:18).

13, 14. 1) ¿Tijaty kunuˈkxënë yˈaxäjëyandëp ja 144,000? 2) ¿Ets ti tyukmëdunandëbë naxwinyëdë jäˈäy?

¹³ Jyobaa niˈigyë dyaˈixäˈänyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm “mä ja tiempë myiny kyëdaˈaky”. ¿Wiˈix? Ko tkunuˈkxäˈäny ja 144,000 diˈib anaˈamandëp mëdë Jesukristë. Pablo duˈun tnimaytyaˈaky: “Dios diˈib jantsy paˈˈayoop, extëm ojts xytyukˈijxëm ja tsyojkënë diˈib mëjwiin kajaa, ojts xyajjukypyëjkëm tuˈugyë mëdë Kristë, oyë nety nyajpatëm ooky mët ja poky kaytyey, ets të mnitsoˈoktë mët yëˈëgyëjxm ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm. Nan tuˈugyë ojts xyajpëdëˈkëm ets tuˈugyë xyaˈunyaˈayëm mëdë Jesukristë jam tsäjpotm, net mä ja tiempë myiny kyëdaˈaky nyigëxëˈëgët nuˈunën myëjwiin kyajaajëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm mët ko yˈoyjyaˈayëty parë mët ëtsäjtëm, tuˈugyë mëdë Kristë Jesus” (Efesios 2:4-7, TNM).

 ¹⁴ Tsip nbawinmäˈäyëm tijaty oyˈäjtënë Jyobaa të ttukniwinmayë parë mëdë 144,000 ko nety tyëkëdë anaˈambë mëdë Kristë (Lukʉs 22:28-30; Filipʉs 3:20, 21; 1 Fwank 3:2). Ja niˈigyë Jyobaa tyukˈixäˈänëdë “nuˈunën myëjwiin kyajaajëty ja pyaˈˈayoˈowën” extëm kyajnëm tyim tukˈixëdë. Yëˈë diˈib yajtijandëp “ja jembyë Jerusalén” ets ja “pëjkpë toxytyëjk” o Jesukristë nyoobyë (Diˈibʉ Jatanʉp 3:12; 17:14; 21:2, 9, 10). Ets yëˈë mëët tyunäˈändë Jesukristë parë dyaˈˈagëdäˈägäˈändë “naxwinyëdë jäˈäyëty”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko ttukniwäˈätsäˈändë ja poky kaytyey ets ja oˈk tëgoˈoyën ets dyajjëmbitäˈändë wäˈätsjäˈäy (käjpx Diˈibʉ Jatanʉp 22:1, 2, 17).

15, 16. Mä ja jembyë jukyˈäjtën, ¿wiˈixë Jyobaa ttukˈixäˈänyë pyaˈˈayoˈowën pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny?

¹⁵ Dios yaˈixanëp ja pyaˈˈayoˈowën “mä ja tiempë myiny kyëdaˈaky” (Efesios 2:7, TNM). Mä tadë tiempë, niˈamukë jäˈäy diˈibë nety jukyˈäjttëp yä Naxwiiny, ttukˈoyˈatäˈändë “nuˈunën myëjwiin kyajaajëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xynyitëjkëm” (Lukʉs 18:29, 30). Tuk pëky wiˈixë Jyobaa dyaˈixäˈänyëty ja pyaˈˈayoˈowën yä Naxwiiny, jaa ko dyajjukypyëkäˈänyë oˈkpë (Job 14:13-15; Fwank 5:28, 29). ¿Pënaty jukypyëkandëp? Nääk yëˈë ja Dios mëduumbëty diˈib oˈktë mä nety kyajnëm yˈoogyë Jesus. Nan jukypyëkandëp pënaty oˈktëp mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp. Niˈamukë jyukypyëkäˈändë ets tmëduunˈadëˈëtsäˈändë Jyobaa.

¹⁶ Perë Dios yajjukypyëkaampy nanduˈun miyonkˈamë jäˈäy diˈib oˈktë ets kyaj yˈixyˈäjtëdë. Duˈunë Juan tkujäˈäyë: “Nˈijxyëts ja oˈkpëty, mëj mutsk, tyanëdë Dios winduuy. Ta ja neky oj yaˈˈayaˈpwaˈxy, es yaˈixy wiˈix të  tyundë niduˈuk niduˈuk. Es nandëˈën wiinkpë neky yaˈˈayaˈpwaˈxy mä yˈity këxjäˈäy ja xyëëjëty pënëty jikyˈäjttëp winë xëë winë tiempë. Esë Dios tpayoˈoy [...] ja oˈkpëty extëm niduˈuk niduˈuk të yˈadëˈëtstë, dëˈën extëmë naty yˈity këxjäˈäy nekykyëjxm. Tam yˈijttë tëgekyë ja oˈkpëty, jaˈa mëët diˈibë oˈktë mejnyoty, es tëgekyë yajpayoˈoytyë extëm tii të ttundë” (Diˈibʉ Jatanʉp 20:12, 13). Pënaty jukypyëkandëp yajmoˈoyandëbë tiempë parë tˈixyˈattëdë Jyobaa ets tkupëktët extëmë yˈanaˈambë. Nëjkxëp yajtukniˈˈixëdë ets jyukyˈattët extëmë Biiblyë jyënaˈany ets extëmë nety yajnigajpxy mä “ja neky” diˈib yaˈˈayaˈpwäˈkxäämp. Tijatyë nety yajnigäjpxp mä tyäˈädë neky, duˈun ja tuk pëkyë Jyobaa dyaˈixäˈänyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm.

17. ¿Ti diˈib mbäät njamyajtsëm ko ngäjpxwäˈkxëm?

¹⁷ Ja kutëgoˈoyën wingon yˈijnë. Pääty niˈigyë tyam jyëjpˈamëty ets ngäjpxwäˈkxëm “ja oybyë ayuk” diˈib nyimaytyakypy ja Diosë Kyutujkën (Markʉs 13:10). Nˈokjamyajtsëm ko pääty ngäjpxwäˈkxëm parë nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa. ¿Wiˈix nyajmëjpëtsëˈëmëm? Ko ndukmëtmaytyakëmë jäˈäy ko pääty nbäädäˈänëm tukëˈëyë kunuˈkxën mä ja jembyë jyukyˈäjtën mët ko Jyobaa xytyukˈijxëm ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm.

18, 19. ¿Wiˈix mbäät nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa dyaˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm?

¹⁸ Ko nëjkxëm käjpxwäˈkxpë, mbäädë jäˈäy ndukmëtmaytyakëm tijaty tunan jatanëp ko Jesus tyëkët anaˈambë yä Naxwiiny. Ets ko mä tadë tiempë, niˈamukë ndukˈoyˈatäˈänëm ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm ets ko wanaty wanaty njëmbitäˈänëm wäˈäts jäˈäy. Biiblyë jyënaˈany: “Tëgekyë diˈibë Dios pyëjtak yˈawijxtëp ko kyaj yˈokkutëgoyanëdë es [pyäättëp] ja mëjˈäjtën, ja awäˈätstuuyˈäjtën es ja kunuˈxën diˈibë pyäättëp ja Diosë yˈuˈungëty” (Romanʉs 8:21). Ets duˈunë Jyobaa ttunäˈäny, mët ko dyaˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm.

¹⁹ Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko jäˈäy ndukmëtmaytyakëmë tyäˈädë oybyë wandakën diˈib yajpatp mä Diˈibʉ Jatanʉp 21:4, 5. Jap tnigajpxy ti tim tsojkë Dios tyukmëdunaambyë naxwinyëdë jäˈäy, jyënaˈany: “Esë Dios yajtëtsxëdët tëgekyë ja wyinnëë. Kyaj yˈokˈijnët ja oˈkën, jëˈëy yaxën o ja pëjk adoˈonën, jaˈa ko tëgekyë diˈibë të yˈity, të jaˈa nyaxy kyexy”. Ets desde mä Jyobaa yajkutuky jyënany: “Ëjts nyajkejpy tëgekyë ak jemy. Nandëˈën jyënany: Këxjäˈäy mët ko tyäˈädë diˈibëts ngajxypy, tëyˈäjtënëˈë es mbäät xymyëbeky”. Pääty, nˈoktukxondakëm ko ngäjpxwäˈkxëmë tyäˈädë oybyë ayuk ets duˈun nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa dyaˈixyëty ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm.