1. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets nbëjkëmë kuentë ti tiempë tyam ndukjukyˈäjtëm ets tijaty tuun jäjtëp? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën (ixë dibujë mä tsyondaˈaky).

NˈOKWINMÄˈÄYËM ko tam nyajpatëm mä tuˈugë asamblee, ta ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump presidentë pyety mä plataformë ets tnigajpxy ko tam tyimtsondäˈäganë, ta yajpëjtaˈaky ja ëy. Niˈamukë nnijäˈäwëm ko të tpääty ja oorë parë nbatëm ja lugäär, pes nmëdoowˈitäˈänëm ja oyatypyë ëy ets nanduˈun ja diskursë. Per nääk, waˈan kyaj tmëdoowgukëdë wiˈix jam jyënaˈany ja presidentë o kyaj tpëktë kuentë ko të ja ëy yajpëjtaknë. Kom wiinktsoo ja jyot wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë, kyaj tˈixtë ko tam ja asamblee tsyondaknë ets yˈaknax yˈaktëkëdë o kyäjpx myaytyäˈäktë mëdë myëtnaymyaayëbëty. Tyäˈädë ijxpajtën yëˈë xytyukˈijxëm ti mbäät tyuny jyatyëty pën kyaj nbëjkëmë kuentë ti tiempë tyam ndukjukyˈäjtëm o pën kyaj nˈijxëm tijaty tyam tuun jäjtëp. Mëjwiin kajaa xypyudëjkëmë tyäˈädë ijxpajtën, mët ko tim tsojk tsyondäˈägäˈäny tuˈugë jotmay ets tsojkëp nnayjëjpˈijxëm. ¿Ti jotmay?

2. ¿Tiko Jesus tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ets nyayaˈitëdët wijy?

 ² Jesukristë ojts tˈanëëmë ja yˈëxpëjkpëty ets wijy kejy nyayaˈitëdët ets nyayjëjpˈixëdët mä ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp. Tˈanmääy: “Wëˈëmdë miitsëty wijˈyëty es mnayjyëjpˈixëdëp, jaˈa ko kyaj xynyijawëdë näˈä nminäˈänyëts”. Ta kanäkˈok tˈakˈanmääy: “Wëˈëmdë wijˈyëty” (Matewʉ 24:3; käjpxë Markʉs 13:32-37). Mä Mateo nanduˈun tnigajpxy ko Jesus kanäkˈok duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Wijy mˈittët miitsëty, mët ko kyaj xynyijawëdë ti oorë dëˈën myinäˈäny ja mWintsënëty”. Ets ojts jatëgok duˈun tˈanëëmë: “Pääty miitsëty nandëˈën ittë wijy es nayˈëxkukëdë, mët ko mä naty xykyaˈˈawix xykyajëjpˈixtë, jaats nminäˈäny ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë”. Ta jatëgok tˈanmääy: “Wijy mˈittët, mët ko kyaj xynyijawëdë ti xëë ti oorë nminäˈänyëts” (Matewʉ 24:42-44; 25:13).

3. ¿Tiko jyëjpˈamëty nmëmëdoˈowëm extëmë Jesus jyënany?

³ Ëtsäjtëm Jyobaa tyestiigëty, ¿tiko nmëmëdoˈowëm extëmë Jesus jyënany? Yëˈko nnijäˈäwëm ko tyam njukyˈäjtëm “mä ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp” ets ko waanë yˈaktëgoyˈaty parë tsyondäˈägët “ja mëk ayoˈon” (Daniel 12:4; Matewʉ 24:21). Ets duˈun extëmë Jesus ojts tnaskäjpxë, Jyobaa kyäjpn ta tyam tkäjpxwäˈkxtë abëtsemy nyaxwinyëdë ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Nan taa tyam yˈadëy diˈibë Jesus ojts tnaskäjpxë, extëmë tsip, päˈäm, nyaxyë mëk ujx ets jyaˈˈatyë yuu mä kanäägë it lugäär. Nan niˈigyë tyam jyaˈäjnë mayë relijyonk diˈibë jäˈäy kujoˈpëdëp ets niˈigyë nyimayë axëkjäˈäytyëjk (Matewʉ 24:7, 11, 12, 14; Lukʉs 21:11). Pääty ntsojkënë ets jyäˈtët ja tiempë parë minë Jesus ttuny diˈibë Tyeety të ttuknibëjtäägë (Markʉs 13:26, 27).

4. 1) ¿Tiko njënäˈänëm ko Jesus nyijäˈäwëp näˈä myinäˈäny ja Armajedon? 2) Oy nganijäˈäwëm näˈä tsyondäˈägäˈäny ja mëk ayoˈon, ¿mä ti mbäät nˈijtëm seguurë?

⁴ Ko nëjkxëm asamblee nnijäˈäwëm ti oorë tsyondäˈägäˈäny tuˈuk tuˈugë diskursë. Per ja mëk ayoˈon diˈib wingoomp kyaj nnijäˈäwëm näˈä meerë tsyondäˈägäˈäny. Ko netyë Jesus yajpääty yä Naxwiiny, ta jyënany: “Ja xëë es ja oorë ni pën tkanijawë, ni yëˈë Diosë yˈanklësëty es ni ëj, ja Diosë yˈUˈunk, yëˈëyë dëˈën jeˈeyë nyijäˈäp ja Dios Teety” (Matewʉ 24:36). Per komë Jesus yëˈë diˈib nyigëbäjkˈataambyë tyäˈädë tsip diˈib xyëˈäjtypy Armajedon, pääty mbäät njënäˈänëm ko tyam të tnijäˈäwënë näˈä tsyondäˈägäˈäny ja mëk ayoˈon (Diˈibʉ Jatanʉp 19:11-16). Per ëtsäjtëm, kyajnëm nnijäˈäwëm ti xëëw ets ti oorë myinäˈäny ja kutëgoˈoyën. Päätyën jyantsy jëjpˈamëty ets nnayaˈijtëm wijy kejy mët ko Jyobaa të ttukniwijtsënë näˈä meerë dyajtsondäˈägäˈäny ja mëk ayoˈon ets niˈigyë wyingoonˈadëˈëtsy, extëmë Biiblyë jyënaˈany: “¡Kyaj jyakäˈäny!” (käjpxë Habacuc 2:3). * ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë?

5. Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm ko tijatyë Jyobaa nyaskäjpxëp xëmë yˈadëy näˈä meerë ttukniwitsë.

 ⁵ Tijatyë Jyobaa të tnaskäjpxë xëmë yˈadëy mä meerë tnigajpxy. Extëm nˈokpëjtakëm, 14 äämbë nisán mä jëmëjt 1513 mä kyajnëm myinyë Jesus, jaa Dios dyaˈˈawäˈätspëtsëëmyë israelitëty jap Egipto. Ok, ta Moisés tkujäˈäyë ko Jyobaa ja dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy “jaˈa xëëw” ko nety jyëjpkëjxnë “taxkmëgoˈpx ja iˈpxmäjk jëmëjt” (Éxodo 12:40-42, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). Tyäˈädë 430 jëmëjtpë, ja yajmaytsyoowtsoony 14 äämbë nisán mä jëmëjt 1943 mä kyajnëm myinyë Jesus, ko yˈadëëtsondaky diˈibë Jyobaa ojts ttukwandaˈagyë Abrahán ko tkunuˈkxanë ja tyëëm yˈääts (Galasyʉ 3:17, 18). Ok, ta Jyobaa tˈanmääyë Abrahán ko ja tyëëm yˈääts jyukyˈatäˈändë wiink nax wiink käjpn mä yajtuumbëˈatäˈän yajmosëˈatäˈändë ets axëëk yajtunäˈändë “mäjktaxkmëgoˈpx jëmëjt” (Génesis 15:13, MNM; Apostʉlʉty 7:6). Tyäˈädë 400 jëmëjtpë, ja yajmaytsyoowtsoony mä jëmëjt 1913 mä kyajnëm myinyë Jesus, netpë ja Ismael tnëxiky ttukxiky ja Isaac. Ets ja jyëjpkëjxy ko Jyobaa dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy ja israelitëty jap Egipto (Génesis 21:8-10; Galasyʉ 4:22-29). Extëm nˈijxëm, kyanäk mëgoˈpx jëmëjtëbë netyë Jyobaa të ttukniwitsë ti xëëw meerë dyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈäny ja kyäjpn.

6. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa yajtsoˈogaambyë kyäjpn?

⁶ Josué yëˈë niduˈuk diˈib pëtsëëm Egipto. Ko nyajxy kanäk jëmëjt, ta duˈun ttukjamyejtsyë israelitëty: “Miitsëty yajxon xynyijawëdë mët tukëˈëyë mgorasoon ets mët tukëˈëyë mjukyˈäjtën ko nituˈugë oybyë ayuk diˈibaty të twandaˈagyë Jyobaa diˈib mDiosˈäjtypy duˈunyë të kyatëgoy. Tukëˈëyë të yˈadëëdäˈäy parë miitsëty. Nituˈugë yˈayuk diˈib kyaj të yˈadëy” (Josué 23:2, 14). Jyobaa të ttukwandaˈagyë kyäjpn ko yajtsokwëˈëmaampy mä ja mëk ayoˈon ets ko yajjukyˈataampy winë xëëw winë tiempë mä ja jembyë jukyˈäjtën. Mbäät nˈijtëm seguurë ko yaˈˈadëwaambyë tyäˈädë wyandakën. Pääty, pën jukyˈatäˈänëm mä jembyë jukyˈäjtën, tsojkëp nnayaˈijtëm wijy kejy.

7, 8. 1) ¿Ti ijty tyuundëp ja käjpnguentˈäjtpë, ets ti xytyukniˈˈijxëm? 2) ¿Ti ijty mbäät tyuny jyatyëty ko nyaygyumanaxëdët ja käjpnguentˈäjtpë? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁷ Jam Jerusalén ets mä wiinkpë nax käjpn, jamˈäjtp ijty ja yetyëjkëty diˈib kyuentˈäjttëp ja käjpn. Këjxmaty ijty ja käjpnë nyabots parë kyaj ja myëtsip nyidëkëdët. Extëm yajnimaytyäˈäktë tyäˈädë yetyëjkëty diˈib kuentˈäjttëp, mbäät mëjwiin kajaa tijaty xytyukniˈˈijxëm. Jam ijty këjxm tyanëdë mä ja käjpnë nyabots parë ttukˈijxëtyaˈaytyë ja nax käjpn. Etsë wiinkpë yëˈë ijty kyuentˈäjttëp ja käjpndëjkˈääw. Niˈamukë tyäˈädë kuentˈäjtpë, tsojkëbë nety nyayaˈitëdët wijy xëëny koots. Ets ko ijty tˈixtë ko ta myiny ja myëtsipëty, ta ttukˈawanëdë ja nax käjpn (Isaías 62:6). Nyijäˈäwëdëbë nety ko jantsy jëjpˈam yˈittët wijy kejy ets tˈixtët tijaty tuun jäjtëp. Pes pën kyaj duˈun ttundë, mbäädë nety mayë jäˈäy yˈooktë (Ezequiel 33:6).

⁸ Mä jëmëjt 70 mä Jesus të myiny, ¿wiˈix tyëjkëdë ja romanë jäˈäy jam Jerusalén? Tuˈugë historiador diˈib xyëˈäjtypy Josefo, tkujäˈäyë ko manäjxtë nääk ja käjpnguentˈäjtpë. Pääty ja romanë jäˈäy tyëjkëdë, dyajtooybyëjktë ja templë ets dyajkutëgooytyë ja siudad. Duˈunën jyëjpkëjxy ja mëk ayoˈon diˈibë nety ninäˈänëm duˈun tkayajnaxtë ja judiyëtëjk.

9. ¿Ti mayë jäˈäy kyaj tpëktë kuentë?

 ⁹ Tyam, mayë gobiernëtëjk yëˈë yajtuundëbë soldäädë etsë oyatypyë tuumbajn diˈib jembyëtsëëmp parë tkuentˈattë ja tsyëbäˈän. Duˈuntsoo tˈixtë parë nipën ets nitii kyaˈˈayoˈonmoˈoyëdët mä ja pyaˈis. Perë tyäˈädë gobiernëtëjk kyaj tpëktë kuentë ko tam tuˈugë gobiernë tsäjpotm diˈib niˈigyë kyumëjääwëty mä yˈaneˈemyë Jesukristë. Ets ko tim tsojk tsyiptunäˈäny mëdë gobiernëtëjk diˈib jaˈäjtp abëtsemy nyaxwinyëdë (Isaías 9:6, 7; 56:10; Daniel 2:44). Njantsy awijx jantsy jëjpˈijxëmë tyäˈädë xëëw ets yajpäädäˈänëm listë ko nety jyaˈty. Pääty, nˈokˈijx nˈoktuˈunëm wiˈix yˈadëy tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë ets nˈokmëduˈunëm xëmë Jyobaa (Salmo 130:6).

10, 11. 1) ¿Mä ti mbäät nnaygyuentˈäjtëm, ets tiko? 2) ¿Tiko mˈity seguurë ko Satanás yëˈë diˈib tuump parë jäˈäy kyaj tmëjpëjtäˈägët tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë?

¹⁰ Nˈokwinmäˈäyëm tuˈugë jäˈäy diˈib tuktsuˈum të tkuentˈaty ja käjpn. Mä tyim xëënyëyanë, apenë yˈakmadaˈaky parë yˈitët wijy. Nanduˈun tyam nyajpatëm, pes yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib tim jëjpkëxanëp. Pääty, tsojkëp mëk nnaygyuentˈäjtëm parë nnayaˈijtëm wijy, mët ko niˈigyë xytsyiptäˈägäˈänxëm mientrës wyingoonˈadëˈëtsy ja kutëgoˈoyën. Pes ayoˈon nbäädäˈänëm ko nnaygyumanäjxëm tyam. Min nˈokˈijxëm tëgëk pëky diˈib mbäät xyajmanäjxëm.

¹¹ Satanás wyinˈëˈëmbyë jäˈäy. Jawaanë netyë tiempë yˈaktëgoyˈaty parë Jesus yˈoogët, ko tëgëkˈok ttukjamyejtsy ja yˈëxpëjkpëty ko Satanás yëˈë diˈib “yä naxwiiny anaˈamp” (Fwank 12:31; 14:30; 16:11). Satanás yëˈë yajtuumbyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty parë twinˈëënyë jäˈäy. Pääty tyam nimay kyaj tmëjpëjtäˈäktë tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë, diˈib yajxon xytyukˈijxëm ko jawaanë yˈaktëgoyˈaty parë myinët ja kutëgoˈoyën (Sofonías 1:14). Satanás yëˈë diˈib kyaj tnaˈixy etsë jäˈäy “kyudëˈx kyujäjëdët ja oybyë ayuk” (2 Korintʉ 4:3-6). Pääty nimayë jäˈäy kyaj tmëdowäˈändë ko njatukˈawäˈänëm ko ta wyingony ja kutëgoˈoyën ets ko tyam tam yˈaneˈemyë Jesus tsäjpotm. Ko njaninëjkxëm jeˈeyë xyˈatsoˈowëm: “Kyajts nmëdowäˈäny”.

12. ¿Tiko kyaj mbäät nasˈijxëm etsë Satanás xywyinˈëˈënëm?

 ¹² Taaˈäjtp nimayë jäˈäy diˈib kyaj tmëjpëjtäˈäktë tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë, per kyaj yëˈë mbäät xyaˈëxtëkëwäˈkëm. Nnijäˈäwëm ko jëjpˈam ets nnayaˈijtëm wijy kejy. Apostëlë Pablo duˈun tˈanmääyë ja myëguˈuktëjk: “Miitsëty yajxon xynyijawëdë ko ja xëë tiempë mä myinäˈäny ja Nintsënˈäjtëm, jaa mä naty ngaˈääˈäjt ngajotˈäjtëm, extëm ko ja maˈtspë koots jyaˈty” (käjpxë 1 Tesalónikʉ 5:1-6). Etsë Jesus duˈun ojts dyakyë käjpxwijën: “Nayjëjpˈixëdë, jaˈa ko kyaj xynyijawëdë näˈä ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, njäˈtëdëts” (Lukʉs 12:39, 40). Tim tsojkë Satanás tˈëxtäˈäyaˈany ja tuk pëkyë winmäˈäny wiˈixë jäˈäy twinˈëënäˈäny, ko ttukmëbëkäˈäny ko “agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”. Ta net myinäˈäny ajotkumonë ja Jyobaa myëj xëëw ets tsuu lokë jäˈäy jyëmbitäˈändë. ¿Ets ëtsäjtëm? Pën yajpäädäˈänëm wijy kejy mä tadë xëëw, kyaj mbäät nasˈijxëm etsë Satanás xywyinˈëˈënëm extëm twinˈëënäˈänyë jäˈäy. Pääty, tyamën mbäät duˈun nduˈunëm extëmë Pablo jyënany: “Nˈokˈijtëm wijy kejy es nnayjyëjkuwijtsëm”. Parë duˈun nˈijtëm, tsojkëp bom bom ngäjpxëmë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm wiˈix japë Jyobaa xyˈanmäˈäyëm.

13. 1) ¿Wiˈix tyamë naxwinyëdë jäˈäy nyinaxëdë extëmë Satanás wyinmay? 2) ¿Ets ti mbäät nduˈunëm parë kyaj xynyinäjxëm?

¹³ Extëmë Satanás wyinmay ninäjxëbë jäˈäy. Tyam, mayë jäˈäy wyinmaytyë ko kyaj jyëjpˈamëty tˈixyˈattëdë Dios (Mateo 5:3, TNM). Pääty jam niˈigyë xyëëw tiempë dyajtundë parë tpäädäˈändë tijaty jaˈäjtp naxwiiny (1 Fwank 2:16). Nan nëgoo niˈigyë yˈokjaˈäjnë tijaty mbäät yajtukxondaˈaky. Päätyë jäˈäy yëˈëyë wyinmäˈänyˈäjnëdëp ja xondakën ets wiˈix këˈëm nyayajjotkujkˈatëdët (2 Timotee 3:4). Ta net tjäˈäytyëgooynyëdë diˈib mas jëjpˈam ets nipën tkanekyjamyetsyë Dios. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj xynyinäjxëm extëm wyinmaytyë naxwinyëdë jäˈäy? Pablo yˈanmääy ja Dios mëduumbëty parë kyaj jamë jyot wyinmäˈäny tpëjtäˈäktët mä jeˈeyë këˈëm nyayajjotkujkˈatäˈänëdë. Pën nmëjpëjtakëmë kyäjpxwijën, ta nnayaˈijtëm wijy ets kyaj ngumanäjxëmë Diosë tyuunk (Romanʉs 13:11-14).

14. ¿Ti käjpxwijën yajmoˈoyëm mä Lukʉs 21:34, 35?

¹⁴ Ëtsäjtëm yëˈë naytyuktuˈumoˈoyäˈänëmë Diosë myëjääw, kyaj yëˈëjëty wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë. Jyobaa yëˈë yajtuumbyë myëjääw parë yajxon xytyukjaygyujkëm ti tim tsojk tunan jatanëp (1 Korintʉ 2:12) ^[1] (ixë notë). Per tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm, pes axtë tijaty bom bom nduˈunëm mbäät xytyukjäˈäytyëgoˈoyëmë Diosë tyuunk (käjpxë Lukʉs 21:34, 35). Mbäät näägë jäˈäy xyˈanmäˈäyëm ko lokë winmäˈäny ko nmëbëjkëm ko ta wyingoonë kutëgoˈoyën (2 Peedrʉ 3:3-7). Per kyaj mbäät nasˈijxëm ets xyaˈëxtëkëwäˈkëm, pes kanäk pëky jyaˈˈaty tiko nmëbëjkëm ko wingon yˈijnë ja kutëgoˈoyën. Pën ntsojkëm etsë Diosë myëjääw xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm, jëjpˈam ets kyaj ndëgoyˈäjtëm mä nduˈukmujkëm.

15. ¿Wiˈix jyajtyë Pedro, Santiago etsë Juan, ets wiˈix mbäät nanduˈun njäjtëm?

 ¹⁵ Mbäät xytsyiptakxëm nˈijtëm wijy ko nmëdäjtëm tuˈugë jotmay diˈib xëmë xyajtëgoyäˈänëm. Jesus nyijäˈäwëbë nety ko naxwinyëdë jäˈäy pokyjyaˈay yajpäättë ets ko yajtëgoyanëdëp tijaty. Nˈokjamyajtsëm wiˈix jyäjttë ja yˈëxpëjkpëty ja ux mä nety yajmatsanë. Jesus nyijäˈäwëbë nety ko oy jyawäˈätsjäˈäyëty, tsojkëp tˈamdowëdë nyaybyudëkë Jyobaa parë kyaj tmëdëgoyët. Ta tˈanmääy ja yˈapostëlë Pedro, Santiago etsë Fwank parë kyaj myanaxtët mientrës yëˈë nyijkxy nuˈkxtakpë. Per yëˈëjëty kyaj tpëjktë kuentë nuˈunën jyëjpˈamëty nyayaˈitëdët wijy. ¿Ti jäjtëdë? Kom jantsy anuˈkxëdëbë nety, ta myäädëgooytyë. Jesus nan anuˈkxëbë nety, per ojts nyayaˈityëty wijy kejy ko tmënuˈkxtakyë Tyeety. Pääty ja apostëlëtëjk nanduˈunxyëp nyuˈkxtaktë extëmë Jesus (Markʉs 14:32-41).

16. Extëm jyënaˈany mä Lukʉs 21:36, ¿ti Jesus ojts tnigajpxy nduˈunëm parë nnayaˈijtëm wijy?

¹⁶ ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijtëm wijy ets nˈawijx njëjpˈijxëm ja Jyobaa myëj xëëw? Ko mëk ntsojkënyëˈäjtëm ndunäˈänëm diˈib oy, per kyaj yëˈëyë tsyekyëty. Mä netyë Jesus wyingoonë ja yˈoˈkën, ta tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko tsojkëp tˈamdowdëdë Jyobaa nyaybyudëkë (käjpxë Lukʉs 21:36). Nanduˈun ëtsäjtëm, parë tyam nnayaˈijtëm wijy mä wyingoonë ja kutëgoˈoyën, tsojkëp nuˈkxtakëm janääm jatsojk (1 Peedrʉ 4:7).

17. ¿Wiˈix mbäät nnayjëjpˈijxëm parë nwinguwäˈkëm diˈib miin këdakp?

¹⁷ Jesus jyënany ko ja myinäˈäny ja kutëgoˈoyën mä nety ngaˈˈawijx ngajëjpˈijxëm (Matewʉ 24:44). Pääty tsojkëp nyajpatëm listë oy näˈä myinët. Kyaj tyam ttiempëty parë nˈëxtäˈäyëm tijatyë naxwinyëdë jäˈäy yˈawäˈänëp, pes yëˈëjëty wyinmaytyë ko net njotkujkˈäjtëm ko nˈijx nbatëm tijaty. Per ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko kyaj tyëyˈäjtënëty. Jyobaa mëdë Jesus xyˈanmäˈäyëm mä Biiblyë ti mbäät nduˈunëm parë nnayaˈijtëm wijy kejy. Pääty, nˈokˈijx nˈoktuˈunëm wiˈix tyam yˈadëy tijaty ojts tnaskäjpxë mä Biiblyë. Nˈokˈyajkëktëjkëm niˈigyë naymyayë mëdë Jyobaa ets nˈokpëjtakëm jëjpˈamë tyuunk mä jukyˈäjtën, net nëjkx nyajpatëm wijy kejy ko myinët ja kutëgoˈoyën (Diˈibʉ Jatanʉp 22:20). Nˈokˈyaˈijtëm winmäˈänyoty ko net nëjkx nnitsokëm pën nduˈunëm duˈun.