1-3. 1) ¿Naa näˈädaa yajjääyë Salmo 147? 2) ¿Ti nnijawëyäˈänëm ko nˈëxpëjkëmë Salmo 147?

XËMË yajmëjkumay tuˈugë jäˈäy mët ko ttuny diˈib oy o mët ko oy jyaˈayˈaty. Perë Jyobaa yëˈë diˈib nitëjkëp mas niˈigyë nmëjkumäˈäyëm mët ko tmëdaty mëjwiin kajaa mëkˈäjtën diˈib nˈijxëm mä kyojy pyëjtaˈaky, ets mët ko mëjwiin kajaa ojts xytsyojkëm ko tkejxy ja yˈUˈunk parë tkuˈoogët ja naxwinyëdë jäˈäy.

² Ja diˈib jyaayë Salmo 147 jyantsy myëjkumayanë Jyobaa amumduˈukjot. Ets nan ojts tˈanëëmë wiink jäˈäy parë mëët tmëjkumaytyët (käjpxë Salmo 147:1, 7, 12). *

³ Kyaj yajnijawë pën jyaayë tyäˈädë Salmo, per ja jyawë jyukyˈajty ko Jyobaa tˈyaˈˈawäˈätspëtsëëmy ja israelitëty jam Babilonia ets tˈyajjëmbijty Jerusalén (Sal. 147:2). Diˈib jyaayë tyäˈädë Salmo, myëjkumääyë Jyobaa ko ja israelitëty jatëgok  tˈyajjëmbijty mä nyax kyäjpn ets jam yˈawdatëdët. Per nan tamˈäjt kanäk pëky tiko tmëjkumääy. Yëˈë nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo ets tiko nanduˈun tyam mbäät nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa (Sal. 104:35, notë; 147:1).

4. Ko ja Ciro tˈyaˈˈawäˈätspëtsëëmy ja israelitëty, ¿wiˈixëdaa nyayjäˈäwëdë ets tiko?

⁴ Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix ja israelitëty nyayjäˈäwëdë diˈibë nety jam yajpattëp Babilonia. Jeˈeyë nety ja Babilonia jäˈäy nyëxiˈik tyukxiˈigëdë ets yˈanëˈëmxëdë: “Tukwinguˈëˈëwëdëgëts tuˈugë ëy mä xykyuyˈëwdë Sión”. Per kyaj nety yˈëwäˈändë, pes të nety kyutëgoyë Jerusalén diˈib agujk jotkujk yajnayjäˈäwëdëp (Sal. 137:1-3, 6). Amäˈäts tukmäˈätsë nety tjawëdë kyorasoon ets tsojkëbë nety yajjotkujkmoˈoytyët. Per duˈun extëmë netyë Jyobaa të tnaskäjpxë, ja rey Ciro diˈib Persia jyaˈabëjkë Babilonia ets ta yˈawäˈätspëtsëëmdë. Ciro duˈun tnimaytyakyë Jyobaa: “Tëëjës ja naax kajpn xymyooytyäˈäy, yaa naaxwiiny etsës të xytyuknipëky nkojëty tuˈuk ja [tëjk] jam Jerusalén, ma Judá yˈitjotmën. E paaty miitsëty nˈënëëmëtë pën tyukˈijtëp jëtuˈumpë ja naax kajpn, mëtiˈipë ja Wintsën kyajpnˈajtypyën, Wintsën mputëkëtëp ets nëjkxtë jam” (2 Crón. 36:23, Tios yˈaaw yˈayuk [TY]). Seguurë ko extëm ja Ciro jyënany ojts jyotkujkmoˈoyëdë ja israelitëty mientrësë nety yajpäättë Babilonia.

5. Extëm jyënaˈanyë Salmo 147:3, ¿wiˈixë Jyobaa tˈyajtunyë myëkˈäjtën?

⁵ Jyobaa kyaj jeˈeyë tjotkujkmooy ja israelitëty tukkunax tukkugäjpn nanduˈunën niduˈugaty, ets nanduˈunën tyam ttuny. Diˈib jyaayë Salmo 147 jyënaˈany ko Dios “yaˈˈagëdakypy diˈibë kyorasoon amäˈäts tukmäˈätsë, ets pyijty myojtsypy mäjaty të tsyayuty” (Sal. 147:3). Ko nyajpatëm yuumëët päˈämmëët o nnayjäˈäwëm mëk mon mëk tuk, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xyjotkujkmoˈoyäˈänëm ets yajnaxaampy ja jäj jëmuˈumën diˈib njäˈäwëm (Sal. 34:18; Is. 57:15). Xymyoˈoyëmë mëjääw etsë wijyˈäjtën parë nwinguwäˈkëm oytyim diˈibëtyë amay jotmay (Sant. 1:5).

6. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Salmo 147:4? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky).

⁶ Ko pyatˈijxy tsäjpotm ja diˈib jyaayë tyäˈädë Salmo, ta jyënany ko Jyobaa “myaytsyoobyë mëtsäˈä” ets “ak mëdë xyëëw tmëgajpxy” (Sal. 147:4). ¿Tiko tnimaytyakyë mëtsäˈä? Yëˈë mbäädë nety tpäˈtˈixyë mëtsäˈä, per kyaj nety tnijawë nääk jam yajpääty. Tyamë científicos yˈijxpattëp jantsy mayë mëtsäˈä ets jyënäˈändë ko tsäjpotm jyamˈaty miyonkˈam, per kyaj mbäät tmaytsyowdë. Yëˈëyë Jyobaa diˈib mbäät tmaytsyoyë mëtsäˈä diˈib të tˈyajkojy ets ak mëdë xyëëw. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko Jyobaa yˈixyˈajtypy tuˈuk tuˈugë mëtsäˈä (1 Kor. 15:41). ¿Ti xytyukniˈˈijxëm? Ko duˈun extëmë Dios tnijawë mä yajpääty tuˈuk tuˈugë mëtsäˈä, nanduˈun yajxon tnijawë mä nyajpatëm, wiˈix nnayjäˈäwëm ets ti nyajtëgoyˈäjtëm niduˈuk niduˈuk.

7. ¿Ti Jyobaa jyaygyujkëp mä ëtsäjtëm?

⁷ Jyobaa jyaygyujkëp ti amay jotmay nwinguwäˈkëm niduˈuk niduˈuk ets myëdäjtypyë mëkˈäjtën parë xypyudëjkëm (käjpxë Salmo 147:5). * Näˈäty, mbäät nˈijxëm tuˈugë jotmay ko jantsy kajaa ets ko tsip nmëmadakëm. Perë Dios nyijäˈäwëp nuˈunën tijaty nmëmadakëm ets “jyamyejtsypy ko naxway ëtsäjtëm” (Sal. 103:14). Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät naa tim yëˈëyëm tuˈugë jotmay xyyajtëgoˈoyëm. Extëm nˈokpëjtakëm, niˈamukë nmëkjäˈäwëm ko jam wiˈix të njënäˈänëm, ko ti axëëkpë tsojkën xytyuktëjkëm näˈäganäˈäty o ko ti nnaywyinaxëjäˈäwëm. Jyobaa kyaj tmëdatyë  duˈumbë jotmay, per wäˈäts tjaygyukë wiˈix nnayjäˈäwëm (Is. 40:28).

8. ¿Ti ijxpajtën xytyukˈijxëm ko Jyobaa jyaygyujkëp wiˈix nnayjäˈäwëm?

⁸ ¿Të mijts këˈëm xyˈixy wiˈixë Jyobaa të tˈyajtunyë myëjääw parë të mbudëkëty ets të xymyëmadaˈaky tuˈugë jotmay? (Is. 41: 10, 13). Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë Kyoko, tuˈugë prekursoora. Ko ojts yajkexy wiink lugäär käjpxwäˈkxpë, ta yˈëxtëkëwaˈky. Per ¿wiˈix tpëjkyë kuentë ko Jyobaa jyaygyujkëp extëmë nety nyayjawëty? Ko mä tuˈukmujkën tpaty nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib ojts tjaygyukëdë wiˈix nyayjawëty. Duˈun tjäˈäwë extëmxyëbë Jyobaa yˈanëˈëmxëty: “Kyoko ntsojkypy, kyaj jyeˈeyëty mët ko mduny prekursoora, yëˈë duˈun ko nnëëxˈaty ets kotsë mjukyˈäjtën të xytyukëdëkë. Ntsojkypyëts ets jotkujk myajnayjawëdët kots mijts niduˈuk nDestiigëˈaty”. Ets mijts, ¿wiˈixë Jyobaa të mdukˈixyëty ko “jyaygyujkën kyaj tmëdatyë kyugëjxën”?

9, 10. ¿Wiˈix jawyiinë Jyobaa xypyudëjkëm? Nimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën.

⁹ Mbäät näˈäty nmëmäˈäy nmëdäjëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm, extëmë käˈäy ukën. Perë Jyobaa ojts tˈyajkojˈyë Naxwinyëdë ets pyëtsëmëdë jeˈxy pëky parë niˈamukë, axtë parë “joogyuˈunk diˈib yax jojktëp” extëm jyënaˈany mä Salmo 147:8, 9 (käjpxë). * Pënë Jyobaa yajjeˈxypyë joon jëyujk, mbäät nmëbëjkëm ko nan xymyoˈoyäˈänëm ti nyajtëgoyˈäjtëm (Sal. 37:25).

¹⁰ Per diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko Jyobaa xymyoˈoyëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm parë mëk nmëdäjtëm ja mëbëjkën. Xymyoˈoyëmë jyotkujkˈäjtën diˈib “niˈigyë myëjjëty këdiinëm diˈibë jäˈäy mbäät tjaygyukë” (Filip. 4:6, 7). Mutsuo mëdë kyudëjk, yˈijxtë wiˈixë Jyobaa pyudëjkëdë ko ja mejny kyuyaˈpë käjpnoty jap Japón mä jëmëjt 2011. Yëˈëjëty jam ojts tsyoˈoktë tyëjknikëjxy, per kajaa tˈyajtëgooytyë tijatyë nety myëdäjttëp. Ets jamë tsuˈum tˈyajnäjxtë mä ja myëmajtsknikëˈëybyë tyëjk, mä tuˈugë kuartë diˈibë nety të wyindëgooytyaˈay. Jakumbom, ta tˈëxtääytyë ti mbäät yˈokjotkujkmoˈoyëdë, ets yëˈëyë pyattë Anuario de los testigos de Jehová 2006. Mutsuo netyë tˈijxpaty tuˈugë subtitulo mä jyënaˈany, “Los tsunamis más mortíferos de la historia”. Mä tnimaytyaˈaky tuˈugë mëk ujx diˈib näjx jap Sumatra mä jëmëjt 2004, diˈib kanäägë tsunami yajpëdëˈk ets yˈayoˈonbëjtaky mëjwiin kajaa extëm ninäˈänëm kyatuny kyajatyëty. Mutsuo mëdë kyudëjk jëëy yaxtë ko ojts tkäjpxtë tyäˈädë eksperiensyë. Duˈun tjäˈäwëdë ko Dios tsojkëdëp ets jotmëkmooyëdëp mä nety meerë tjantsy yajtëgoyˈattë. Nan yˈijxtë wiˈixë Jyobaa tsyokëdë ko ja myëguˈuktëjk myooyëdë wyit ets kyaˈay yˈukën. Per diˈib mas jotmëkmooyëdë, yëˈë ko kyuˈijxëdë pënaty tuundëp Komitee diˈib mä Sukursal. Mutsuo jyënaˈany: “Duˈunëts njäˈäwë ko Jyobaa yajpääty nbëˈääyëts etsëts xykyuentˈattë. Mëjwiin kajaats xyjotkujkmooytyë”. Extëm nˈijxëm, Jyobaa jawyiin xypyudëjkëm mëdë yˈääw yˈayuk ets ok, ta xymyoˈoyëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm.

11. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë ndukˈoyˈäjtëm ko Jyobaa xypyudëjkëm?

¹¹ Jyobaa xëmë listë yajpääty parë tpudëkëyaˈany “pënaty yujy tudaˈaky” (Sal. 147:6a). ¿Per ti mbäät nduˈunëm parë ndukˈoyˈäjtëm? Ko nyajkëktëjkëm ja naymyayë mët yëˈë. Ets parë mëët nnaymyaˈayëm, tsojkëp nˈijtëm yujy tudaˈaky (Sof. 2:3). Pënaty yujy tudaˈaky, yˈawijxtëp etsë  Jyobaa ttunët ja tëyˈäjtën ets yajtsokxëdët ja tsyayut diˈib jäj jëmuump. Jyobaa yëˈë kyupëjkypyë duˈumbë jäˈäy.

12, 13. 1) ¿Ti mbäät njëjpkudijëm pën ntsojkëmë Diosë nyaybyudëkë? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë Jyobaa xykyupëjkëm?

¹² Dios “nyaxkujëduˈuwëbë axëkjäˈäytyëjk” (Sal. 147:6b). Kyaj ntsojkëm ets duˈun nyajtuˈunëm, niˈigyë ndukˈoyˈatäˈänëmë Diosë yˈoyjyot yˈoywyinmäˈäny. Pääty, tsojkëp nˈaxëkˈijxëm diˈib yëˈë yˈaxëkˈijxypy (Sal. 97:10). Extëm nˈokpëjtakëm, tsojkëp nˈaxëkˈijxëmë axëëkpë ijt tsënaaky. Tyäˈädë nan yëˈë yˈandijpy, njëjpkudijëm diˈib mbäät xyyajpokytyuˈunëm, extëmë pornografía (Sal. 119:37; Mat. 5:28). Mbäät mëk xytsyiptakxëm njëjpkudijëm, per ndukˈoyˈatäˈänëm, pes nëjkxëbë Jyobaa xykyunuˈkxëm.

¹³ Parë njëjpkudijëm, tsojkëp ndukˈijxpajtëmë Jyobaa. Pes yëˈë kyaj tˈoyˈixy ko ndukˈijxpajtëm “ko kuääy kyumëjääwëty” o “ko tuˈugë yetyëjk myäjëtyë pyuuy”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko kyaj Jyobaa xykyupëkäˈänëm pën këˈëm nnaytyukˈijxpajtëm o ko ndukˈijxpajtëmë wiink jäˈäy (Sal. 147:10). Diˈib mbäät nduˈunëm, yëˈë nˈamdoˈow nbëjktsoˈowëmë Jyobaa parë xypyudëjkëm ets xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä diˈib xyyajtëgoyäˈänëm. Yëˈë ninäˈä kyatsipkaˈaxäˈäny ko janääm jatsojk nmënuˈkxtakëm. Biiblyë jyënaˈany ko yëˈë “tyukjotkëtäkpyën [...] ko pën wyintsëˈëkëty ets myëmëtoyë, ets mëtiˈipë tyukˈijxpäjtëpën ja tsyojkën jyaˈawën” (Sal. 147:11, TY). Pääty, mbäät nˈijtëm seguurë ko mët ko xytsyojkëm, duˈunyëm xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj xygyanaräjtëm ja axëëkpë tsojkën diˈib xyyajtëgoyäˈänëm.

14. ¿Ti jotkujkmooyë ja diˈib jyaayë Salmo?

¹⁴ Jyobaa xyˈanmäˈäyëm ko seguurë xypyudëkëyäˈänëm ko nmëdäjtëmë jotmay. Diˈib jyaayë Salmo 147, yëˈë wyinmääy wiˈixë Jyobaa tpudëjkë ja israelitëty ko jyëmbijttë Jerusalén, duˈun tkujäˈäyë: “Yëˈë ojts tpëjktäˈäky yë pujxn ma mtëjkˈaawën ets tkënuˈkxtaˈay yë mˈuˈunk mˈënaˈk ma naax kajpnën. Yëˈë mtukpat mtukˈijxëp yë jotkujkˈajtën” (Sal. 147:13, 14, TY). Ja diˈib jyaayë tyäˈädë Salmo, jotkujkmooyë ko Jyobaa yajtäˈtspëkaambyë nety ja tyëjkˈääwë Jerusalén parë tkuwäˈänäˈäny ja kyäjpn.

15. ¿Wiˈix nnayjäˈäwëm ko nbatëmë amay jotmay?

¹⁵ Mbäät nyajnäjxëmë amay jotmay mä kyaj nekynyijäˈäwëm ti nduˈunëm. Perë Jyobaa mbäät xymyoˈoyëmë wijyˈäjtën. Diˈib jyaayë tyäˈädë Salmo jyënany ko Dios “yëˈë kyejxypyë yˈanaˈamën yä naxwiiny, amëjääw pyëyeˈegyë yˈayuk”. Ets nanduˈun jyënany ko “yëˈë yajkaˈabyë nyeebë extëmë borreegë lanë”, “yajkaˈabyë yelë extëm ko kuyjääm yajwëjy” ets “yajkaˈabyë tëtsn”. Ta net tˈyajtëëy: “¿Pën mbäät tmëmadaˈaky extëm tyitykyëty?”. Ok, ta yˈakjënany ko Jyobaa “kyejxypyë yˈayuk ets jyëëywyaˈkxy” (Sal. 147:15-18). ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko nDiosˈäjtëm nyijäˈäwëp tukëˈëyë ets määytyaayëp winë, yˈaneˈembyë nyeebë etsë tëtsn. Ets mbäät nˈijtëm seguurë ko xypyudëkëyäˈänëm parë nmëmadakëm oytyim diˈibëtyë amay jotmay.

16, 17. 1) ¿Wiˈix Jyobaa tˈyajtunyë yˈayuk parë xypyudëjkëm? 2) Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën wiˈixë Dios xypyudëjkëm tsojkˈam mët yëˈëgyëjxmë yˈAyuk.

¹⁶ Tyamë Jyobaa xytyuˈumoˈoyëm mët yëˈëgyëjxmë Biiblyë, diˈib yëˈë yˈAyukˈäjtypy. Mbäät njënäˈänëm ko “amëjääw pyëyeˈegyë yˈayuk”, mët ko xytyuˈumoˈoyëm näˈä ndimˈyajtëgoyˈäjtëm ets ti meerë nyajtëgoyˈäjtëm. Nˈokwinmäˈäyëm wiˈix xypyudëjkëmë Biiblyë, ëxpëjkpajn diˈib yajpëtsëëmbyë tuumbë diˈib kuwijy, JW Broadcasting, jw.org, mëjjäˈäytyëjk diˈib mä tuˈukmujkën etsë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm (Mat. 24:45). ¿Këdii “amëjääw pyëyeˈegyë yˈayuk” parë tyam xytyuˈumoˈoyëm?

 ¹⁷ Simone, ojts tˈixy wiˈixë Diosë yˈAyuk pyudëkëty. Yëˈë duˈunë nety nyayjawëty ko kyaj ti ttsoowëty ets ko kyaj kyupëkyëtyë Dios. Per kyaj yˈëxtëkëwaˈky, duˈunyëmë Jyobaa tmënuˈkxtaky parë pyudëkëdët ets duˈunyëm tˈëxpëjkyë Biiblyë. Simone jyënaˈany: “Oyëts ti jotmay të nbääty, xëmëts të njawë kotsë Jyobaa të xymyëjääwmoˈoy etsëts të xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoy”. Tyäˈädë yëˈë diˈib pudëjkëp parë mas oy nyayjawëdët.

18. ¿Tiko mijts wingon mnayjawëty mä Jyobaa, ets tiko mbäät xymyëjkumay?

¹⁸ Diˈib jyaayë Salmo 147 nyijäˈäwëbë nety ko mä tukëˈëyë ja nax käjpn, Jyobaa yëˈë nety të twinˈixy ja israelitëty parë tkäjpnˈatäˈäny. Yëˈëyë nety nyijäˈäwëdëp ja Diosë yˈayuk, “wiˈix yˈixëty ja yˈanaˈamën ets wiˈix tijaty tˈyajnigutukë” (käjpxë Salmo 147:19, 20). * Ëtsäjtëm nan nmëjjäˈäw ngunuˈkxyjäˈäwëm ko Jyobaa të xywyinˈijxëm parë nmënëjkxëmë xyëëw. Mëjwiin kajaa ngukäjpxëm ko të nˈixyˈäjtëmë Dios, ko të xymyoˈoyëmë yˈAyuk parë xytyuˈumoˈoyëm ets ko mbäät mëët nnaymyaˈayëm. Tamˈäjt kanäk pëky tiko ja diˈib jyaayë Salmo 147 tmëjkumääyë Jyobaa, ets ëtsäjtëm nan nmëdäjtëm kanäk pëky tiko mbäät nmëjkumäˈäyëm ets nˈanmäˈäyëmë wiinkpë parë nanduˈun ttundët.