1, 2. ¿Wiˈixë Jyobaa xyjyotkujkmoˈoyëm, ets ti xytyukwandakëm mä yˈAyuk?

TUˈUGË mixy, yëˈë nety myëmääy myëdajpy extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 7:28 ko pënaty pëjktëp “tyimmëdatandëp ja yˈamay jyotmayëty”. Ta tˈyajtëëyë Stephen diˈib jeky kujk kyasäädëˈaty ets tyuny mëjjäˈäy: “¿Tijaty jotmay yˈandijpy ets wiˈixëts mbäät nwinguwäˈägë kots näˈä nbëkët?”. Mä Stephen kyaˈˈatsoowëmbitynyëm, ta tˈanmääy ja mixy parë twinmayët ja tuk pëky diˈibë apostëlë Pablo kyujäˈäyë, ko Jyobaa yëˈë “nDeetyˈäjtëm diˈibë myëdäjtypy ja paˈˈayoˈon es xyajjotkujkˈäjtëm [...] mä tëgekyë nˈayoˈonˈäjtëm” (2 Kor. 1:3, 4).

² Nnijäˈäwëm ko Jyobaa diˈib nDeetyˈäjtëm, xytsyojkëm ets xyjyotkujkmoˈoyëm mä njotmaybyatëm. Waˈan xyjamyetsy wiˈix kanäkˈok të mduˈumoˈoyëty ets të mbudëkëty mët yëˈëgyëjxmë yˈAyuk. Mbäät nˈijtëm seguurë ko xytyukmëtsojkëm parë oy njukyˈäjtëm duˈun extëm ttukmëtsojky pënaty tëëyëp  mëduunëdë (käjpxë Jeremías 29:11, 12). *

3. ¿Tijaty yaˈˈatsoowëmbitäämp?

³ Pën nnijäˈäwëm tiko jyaˈˈatyë amay jotmay mä ngasäädëˈäjtëm o mä familyë, ta mbäät nwinguwäˈkëm. Per ¿tijaty jotmay yˈandijpy ko Pablo jyënany “tyimmëdatandëp ja yˈamay jyotmayëty”? ¿Pënatyë yˈijxpajtën yajmaytyakp mä Biiblyë ets mä ndiempëˈäjtëm diˈib mbäät xyjyotkujkmoˈoyëm? Min nˈokˈijxëm wiˈix yaˈˈatsoowëmbity ets wiˈix mbäät nwinguwäˈkëm.

4, 5. Nigäjpx tuk pëky majtsk pëky tijaty yˈandijpy “tyimmëdatandëp ja yˈamay jyotmayëty”.

⁴ Ko Dios tˈyajpëjky ja tim jawyiimbë yetyëjk etsë toxytyëjk, ta jyënany: “Päätyë yetyëjk tmastuˈudäˈänyë tyääk etsë tyeety, ets tpuwäˈägëyaˈany ja kyudëjk, ets jeˈeyë yˈitäˈändë tuˈugë niniˈkx këbäjk” (Gén. 2:24). Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät jyaˈˈatyë amay jotmay ko nbëjkënë ets ko nmëdäjtënë ja këˈëm familyë (Rom. 3:23). Extëm nˈokpëjtakëm, mä kyapëkynyëm tuˈugë toxytyëjk, yëˈë nety myëmëdoopy ja tyääk tyeety, per ko pyëjknë, Diosë yˈAyuk jyënany ko yëˈë net nigëbäjkˈäjtëp ja myëmëjjäˈäy (1 Kor. 11:3). Waˈan näägë yetyëjk kasäädë tsyiptakxëdë ets tnigëbäjkˈattët ja kyudëjk ets nan mbäät näägë toxytyëjk kasäädë tsyiptakxëdë tkupëktët nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdët ja myëmëjjäˈäy en lugäär ja tyääk tyeety. Nan mbäät tmëdattë jotmay ko oy kyanaymyënëjkxëdët mët ja jyiiky myëguˈugëty.

⁵ Ets niˈigyë net ja jotmay myëjwindëkë ko ja toxytyëjk tˈanëëmë ja myëmëjjäˈäy ko uˈunkmëët. Jotkujk jyanayjawëdë, per myëmääy myëdäjtëbë net ko ti jotmay tpäättët mä ja toxytyëjk tnikëjxmˈaty ja uˈunk o ko nety të myaxuˈunkˈaty. Nan mas niˈigyë ja meeny sentääbë tˈyajtunäˈändë, duˈun tyam ets duˈun ok. Per kyaj yëˈëyëty, nanduˈunën ja uˈunktääk kajaa ja xyëëw tiempë tˈyajtunäˈäny mä tkuentˈatäˈäny ja myaxuˈunk. Ets ja uˈunkteety, tsojkëbë net tˈixët tijaty yajtëgoyˈajtypy ja fyamilyë. Pääty kyaj nëgoo ja tiempë tnekymyëdatäˈändë extëm ko nety nyimajtskˈattë.

6-8. ¿Wiˈix nyayjawëdë kasäädë jäˈäy ko kyaj mbäät tmëdattë yˈuˈunk oy nuˈun tjatsoktë?

⁶ Näägë kasäädë jäˈäy nan pyattëbë wiinkpë jotmay extëm ko kyaj mbäät tmëdattë yˈuˈunk oy nuˈun tjatsoktë. Ko ja toxytyëjk kyaj mbäät wyeˈemy uˈunkmëët, mëjwiin kajaa myay tyajy (Prov. 13:12). Tëëyëp, ko ijty tuˈugë toxytyëjk kyaj mbäät yˈuˈunkpääty, ta yajnëxiˈiky yajtukxiˈiky. Extëm ja kyudëjkë Jacob diˈib xyëwˈäjt Raquel, tuktëjkë mëk moˈon mëk tujkën ko tˈijxy ja myëgaˈax tamë yˈuˈunk yˈënäˈk ets yëˈë kyaj (Gén. 30:1, 2). Tyam, ta näägë paˈis mä jäˈäy jantsy mayë yˈuˈunk yˈënäˈk tmëdattë, ets näägë misioneerëty jap tyundë mä duˈumbë lugäär. Ta jäˈäy yajtëwëdë tiko kyaj tmëdattë yˈuˈunk yˈënäˈk, ets oy tsuj yajxon tjatukmëtmaytyäˈäktë, ta yˈanëˈëmxëdë: “¡Ix përoobë mˈokjattë! Per nˈawijxëm etsë Dios mmoˈoyëdët”.

⁷ Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Inglaterra jyantsy japäädanë yˈuˈunk, per kyaj mbäät ojts yˈuˈunkpääty. Jantsy axëëk nyayjäˈäwë ko ojts nyäjxnë ja nyidiempë mä mbäät yˈuˈunkpääty, mët ko pyëjkë kuentë ko tëdën kyaˈˈadëy ti nety tsyojkënyëˈajtypy. Ta mëdë myëmëjjäˈäy ojts nyaygyäjpxëdë ko tkonäˈändë tuˈugë  mixyuˈunk. Perë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, ta jyënany: “Duˈunëts tuk tiempë nnayjäˈäwë extëm jyawë pën të yˈooky. Nnijäˈäwëbëtsë nety ko ninuˈun tkamëbääty ko këˈëm xyyajmin xyyajjäˈtët tuˈugë uˈunk ets ko jeˈeyë xykyonët”.

⁸ Biiblyë jyënaˈany ko ja toxytyëjk diˈib Dios mëduump “näyajtsoˈokanëp këˈëm ma yˈityën taak tsiˈtsk” (1 Tim. 2:15, Tios yˈaaw yˈayuk). Tyäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko netën tpäädët ja jukyˈäjtënë winë xëëwbë, yëˈë duˈun yˈandijpy ko ja toxytyëjk kasäädë diˈib jamë yˈuˈunk yˈënäˈk ets tyuny jyënoty tyëgoty, mbäät kyaj pyiˈtsˈëy pyiˈtskajpxy ets kyaj ttuktëkë wiink jäˈäyë yˈamay jyotmay (1 Tim. 5:13). Per pyäädaambyë jotmay mä kyasäädëˈaty ets mä fyamilyë.

9. ¿Tiko mëj ayoˈon tpäättë pënaty të kyuˈooktë?

⁹ Taaˈäjtp kanäk pëkyë jotmay diˈib pyattëbë kasäädë jäˈäy, ets tuk pëky, yëˈë ko yˈooky tyëgoy ja jyamyëët. Ja diˈib pyatypyë tyäˈädë ayoˈon, waˈan ninäˈä tkawinmääy ets yëˈë duˈun jyatët mä tyäˈädë jukyˈäjtën. Perë Dios mëduumbë myëbëjktëp ko Jesus twandaky ko jukypyëkandëbë oˈkpë, etsë tyäˈädë yëˈë diˈib mëjwiin kajaa jotkujkmooyëdëp pënaty të kyuˈooktë (Fwank 5:28, 29). Duˈunë nDeetyˈäjtëm diˈib tsojkp tjotkujkmoˈoy ets tpudëkëdë mëdë yˈAyuk pënatyë duˈumbë jotmay pyattëp. Min nˈokˈijxëm wiˈix näägë Dios mëduumbë të nyayjawëdë ko Dios të jyotkujkmoˈoyëdë ets të pyudëkëdë.

10. ¿Ti Ana jotkujkmooyë? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky).

¹⁰ Ana, ja kyudëjkë Elqaná diˈib mas tsyojk, myëdäjt tuˈugë jotmayë mëjwiin kajaabë, kyaj nety mbäät yˈuˈunkpääty, myentrës jatuˈukpë kyudëjk, Peniná, tamë nety yˈuˈunk yˈënäˈk (käjpxë 1 Samuel 1:4-6). * Jëmëjt jëmëjt ja Ana tmëmadaky ko nyëxik tyukxikë Peniná, ets jantsy axëëk yajnayjäˈäwë. ¿Ti jotkujkmooyë? Biiblyë jyënaˈany ko nuˈkxtak “jantsy jeky Jyobaa wyindum” parë ttukmëtmaytyakyë yˈamay jyotmay ets yˈawijxypyë nety yˈatsoowëmbitëdët. Ko nyuˈkxtaktääy, ta “mä ja wyiin jyëjp kyaj tnekyyaˈijxë mäˈäy täjën” (1 Sam. 1:12, 17, 18). Myëbëjk ko Jyobaa moˈoyanëp tuˈugë uˈunk o jam wiˈixtsoo jyotkujkmoˈoyaˈanyëty.

11. ¿Wiˈix xyjotkujkmoˈoyëm ko nuˈkxtakëm?

¹¹ Duˈunyëm nwinguwäˈägëyäˈänëmë jotmay mientrës nbokyjyaˈayˈäjtëm ets njukyˈäjtëm mä Satanás yˈaneˈemy (1 Fwank 5:19). Per nnijäˈäwëm ko “nDeetyˈäjtëm [...] xyajjotkujkˈäjtëm mä tëgekyë nˈayoˈonˈäjtëm”. Yëˈë mbäät xypyudëjkëm ko nyajnäjxëmë amay jotmay pën nmënuˈkxtakëm amumduˈukjot extëmë Ana ttuuny. Kyaj jeˈeyë tsyokyëty ndukmëtmaytyakëm ja amay jotmay, tsojkëbë duˈun meerë nˈanmäˈäyëm wiˈix nnayjäˈäwëm ets amumduˈukjot mˈamdoˈow nbëjktsoˈowëm parë xypyudëjkëm (Filip. 4:6, 7).

12. ¿Ti Ana pudëjkë parë nyayjäˈäwë jotkujk?

¹² Pën awäˈäts tukwäˈäts nnayjäˈäwëm mët ko kyaj uˈunk ënäˈk o mët ko të yˈooky tuˈugë jäˈäy diˈib mëk ntsojkëm, mbäät nbatëmë jotkujkˈäjtën. Nˈokjamyajtsëm  ja Ana diˈib tuun kugajpxy ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty. Jeˈeyë nety të kyasäädëˈaty jëxtujk jëmëjt ko kyuˈoˈky etsë Biiblyë kyaj tmaytyaˈaky pën pyatë yˈuˈunk yˈënäˈk. Per ko netyë jyëmëjtnë 84, xëmë “tmëduuny ja Dios xëëny koots, yˈayuˈäjty es kyäjxtaky” o nyuˈkxtaky (Luk. 2:37). Ana yëˈë jotkujkmooyë ko tˈawdäjtyë Jyobaa.

13. ¿Wiˈix mbäädë mëtnaymyaayëbë xyjyotkujkmoˈoyëm pën ja nfamilyëˈäjtëm kyaj duˈun ttuny?

¹³ Nan mbäät xyjotkujkmoˈoyëmë mëtnaymyaayëbë diˈib të nbatëm mä tuˈukmujkën (Prov. 18:24). Extëmë Paula, yëˈë mon tuk nyayjäˈäwë ko ja tyääk tmastutyë tëyˈäjtën. Mëk ojts xytsyiptakxëty, pes jeˈeyënëmë netyë jyëmëjt mëgoxk. Per ok, yëˈë mëjwiin kajaa pudëjkë Ann, tuˈugë prekursoora diˈib naytyukjotmaytyuunë ets tsojkë. Paula jyënaˈany: “Ann kyajtsë nety nfamilyëty, per xypyudëjkëts mëjwiin kajaa kots xytsyojky ets ko nyaytyukjotmaytyuunë mët ëjts [...]. Yëˈëts xypyudëjkë parëts nmëduunˈadëˈëtsëdë Jyobaa”. Paula tyääk jëmbijt mä Diosë kyäjpn ets yëˈë diˈib jotkujk yajnayjäˈäwë. Ann nan jotkujk nyayjawëty ko tpudëjkë Paula parë tmëduunˈadëˈëtsëdë Jyobaa.

14. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko njotkujkmoˈoyëmë wiinkpë?

¹⁴ Ko naytyukjotmaytyuˈunëmë wiink jäˈäy ets nbudëjkëm, ta njäˈäytyëgoˈoyëmë nˈamayˈäjt njotmayˈäjtëm. Extëm nˈokpëjtakëm, mayë toxytyëjk, duˈun  diˈib kasäädë ets diˈib kyaj, të tpëktë kuentë ko agujk jotkujk yajnayjawëdë ko nyëjkxtë käjpxwäˈkxpë, pes yëˈë tyuundëbë Jyobaa tyuunk. Duˈunë duˈun, ko naytyukjotmaytyuˈunëmë wiink jäˈäy etsë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nduˈukmujkëm, ta nnayaˈijtëm tuˈugyë (Filip. 2:4). Duˈun ttuunyë apostëlë Pablo, yëˈë duˈun tkuentˈäjty ja myëguˈuktëjk diˈib Tesalónica extëm “tuˈugë uˈunktääk” ets tjotkujkmooy extëm tuˈugë uˈunkteety (käjpxë 1 Tesalónikʉ 2:7, 11, 12).

15. ¿Pënaty nyikëjxmˈäjttëp tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoyëdë ënäˈkuˈunk?

¹⁵ ¿Wiˈix mbäät njotkujkmoˈoyëmë familyë diˈib yajpattëp mä nduˈukmujkëm? Näˈätyë nmëguˈukˈäjtëm diˈib näämnëm tëjkëdëp ëxpëjkpë mbäät xyˈamdoˈowëmë naybyudëkë parë yˈuˈunk yˈënäˈk ndukniˈˈijxëmë tëyˈäjtën o axtë nyaˈëxpëjkëm. Perë Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa yëˈë të ttuknipëkyë tääk teety parë tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoyëdë yˈuˈunk yˈënäˈk (Prov. 23:22; Éfes. 6:1-4). Ets oy näägë nmëguˈukˈäjtëm pyudëkëdë, yëˈëyëm nyikëjxmˈäjttëp ttukniˈˈixëdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Pääty, jëjpˈam ets xëmë mëët kyäjpx myaytyäˈäktët.

16. ¿Tijaty mbäät njamyajtsëm ko nyaˈˈanmäˈäyëm etsë ënäˈkuˈunk nyaˈëxpëjkëm?

¹⁶ Pën tuˈugë uˈunkteety xyˈanmäˈäyëm ets nyaˈëxpëjkëmë yˈuˈunk, oy ko njamyajtsëm ko kyaj duˈun ja kutujkën nmëdäjtëm extëm ja uˈunkteety. Näˈäty, nan mbäät tuˈugë jäˈäy xyˈanmäˈäyëm diˈib kyaj yˈëxpëkäˈäny parë nyaˈëxpëjkëmë yˈuˈunk yˈënäˈk. Pën duˈun, oy ko mëët nˈëxpëjkëm mä tyëjk ko jyamˈatëdë tyääk tyeety, ko xyjamyëdäjtëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm o mä tuˈugë lugäär diˈib ijxnidëˈkxy, net kyaj pën tëgatsy wyinmayët. Per ko tiempë nyaxët, mbäät këˈëm ja tääk teety ttukniˈˈixëdë ja yˈuˈunk yˈënäˈk pënën Jyobaa.

17. ¿Wiˈix mbäädë uˈunk ënäˈk tjotkujkmoˈoytyë fyamilyë?

¹⁷ Yëˈë ënäˈktëjk diˈib tsyojktëbë Dios ets myëmëdoowdëp, jotkujk tˈyajnayjawëdë tyääk tyeety. ¿Wiˈix? Ko twintsëˈëgëdë ets ko wiˈixëm tpudëkëdë. Nan jyotkujkmooytyëp ko tmëmëdowdë Jyobaa. Lamec, diˈib jukyˈäjt mä kyajnëm myiny ja Ayoˈonduu, yˈawdäjtypy ijtyë Jyobaa ets duˈun ojts tnaskäjpxë mä ja yˈuˈunk diˈib xyëwˈäjt Noé: “Yëˈë Wintsën Dios të tpoky yëˈë nax. Mëk duˈun nduˈunmëty taanëm jam winë pyëtsëmëty kamwinm. E yäˈädë uˈunk määy të jyaˈtyën, yëˈë duˈun nëjkx yëˈë poˈkxën xytyukˈijxëm” (Gén. 5:29, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés). Tyäˈädë ja yˈadëëy ko Dios jyënany ko kyaj tnekykyäjpxpokäˈäny ja naxwinyëdë (Gén. 8:21). Mä tyäˈädë tiempë, yëˈë uˈunk ënäˈk diˈib myëmëdoowdëbë Dios, nan mbäädë fyamilyë tjotkujkmoˈoytyë. Mbäät tpudëkëdë parë tmëmadäˈäktëdë amay jotmay ets tsyokwëˈëmdët mä ja kutëgoˈoyën diˈib wingoonˈadëtsp.

18. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nmëmadakëmë amay jotmay?

¹⁸ Tyam, miyonkˈamë Dios mëduumbë pyattëbë jotkujkˈäjtën ko nyuˈkxtäˈäktë, ko këkpäät tpawinmaytyë pënaty yajmaytyakp mä Biiblyë ets ko nyaymyaaybyëkëdë mëdë wiinkpë Dios mëduumbëty (käjpxë Salmo 145:18, 19). * Nnijäˈäwëm ko Jyobaa xëmë yˈity listë parë xyjotkujkmoˈoyäˈänëm, ets ijtëm seguurë ko xypyudëkëyäˈänëm parë nwinguwäˈkëm oytyim diˈibëtyë amay jotmay.