1, 2. ¿Ti diˈib kyaj mbäät xyyaˈˈamajtsk xyyajjotmajtskëm? (Ixë dibujë).

MÄ JA tuˈukpë artikulo ojts nˈijxëm ko Satanás jyënaˈany ko Jyobaa kyaj tmëdatyë madakën parë yˈanaˈamët, ets ko naxwinyëdë jäˈäy mbäät mas oy jyukyˈaty ko këˈëm nyayˈanaˈamëdët. Per ¿tëyˈäjtënëdaa? Nˈokpëjtakëm koxyëp mbäät jyukyˈaty winë xëëw pënaty këˈëm nayˈanaˈamëdëp, ¿waˈanxyëp mas jotkujk jyukyˈattë ets kyaj ko Dios yˈanaˈamëdët? Koxyëp mijts mjukyˈaty winë xëëw, ¿mas jotkujkxyëp mnayjawëty koxyëbë Dios mgaˈˈaneˈemyëty?

² Tyäˈädë yajtëˈëwën këjkjaˈa yaˈˈatsoowëmbitäˈäny ets tsojkëp yajxon nwinmäˈäyëm. Ninuˈun mbäät ngaˈˈamajtsk ngajotmajtskëm ko Dios yëˈë myëdäjtypyë madakën parë yˈanaˈamët, ko yëˈë diˈib mas oy anaˈamp ets ko tsojkëp nbuwäˈkëm. Biiblyë kanäk pëky xytyuknijäˈäwëm tiko mbäät nˈijtëm seguurë. Min nˈokˈijxëm wiˈix tnimaytyaˈaky ko Jyobaa yëˈë myëdäjtypyë madakën ets tˈanaˈamët tukëˈëyë.

3. ¿Tiko Jyobaa yëˈë naytyuˈuk diˈib myëdäjtypyë madakën parë yˈanaˈamët?

³ Jyobaa yëˈë naytyuˈuk diˈib myëdäjtypyë madakën parë yˈanaˈamët, mët ko yëˈë tukëˈëyë mëkˈäjtën myëdäjtypy ets yëˈë të tˈyajkojtäˈäy tukëˈëyë (1 Crón. 29:11; Apos. 4:24). Apostëlë Juan  yajtukˈijxy ko 144,000 diˈib mëdë Kristë yˈanaˈamäˈäny, jyënäˈändë: “Nintsënˈäjtëm Dios, mijtsë dëˈën mbatëp es xyˈaxäjët ja mëjˈäjtën, wintsëˈkën esë mëkˈäjtën, mët ko mijtsë dëˈën të xyajkojtäˈäy tëgekyë diˈibë ijtp, es mgëˈëmtsojkëngyëjxm mij xyaˈity es xyajkojy” (Diˈibʉ Jat. 4:11). Jyobaa yëˈë tukëˈëyë të tˈyajkojtäˈäy, pääty tmëdatyë madakën ets tˈanaˈamëdë naxwinyëdë jäˈäy etsë anklës.

4. Ko njëjpkuwäˈkëmë Jyobaa yˈanaˈamën, ¿oyë nety nyajtuˈunëm ja madakën diˈib të xymyoˈoyëm parë këˈëm nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm?

⁴ Satanás ninuˈunë madakën tkamëdaty parë yˈanaˈamët mët ko yëˈë nitii të tkayajkojy. Satanás, Adán ets ja Eva mëj këjxm nyayajnäjxëdë ko ojts tnibëdëˈëktë ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët (Jer. 10:23). Myëdäjttëbë netyë madakën parë këˈëm twinˈixtët ti tyunandëp, ¿per yëˈë nety yˈandijpy ko mbäät tjëjpkudijëdë Jyobaa yˈanaˈamën? Kyaj. Nanduˈun ëtsäjtëm, nmëdäjtëmë madakën parë këˈëm nwinˈijxëm tijaty ndunäˈänëm tuˈuk tuˈugë xëëw, per kyaj yëˈë tˈandijy ko nmëdäjtëm ja madakën parë njëjpkudijëmë Jyobaa yˈanaˈamën. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko pën njëjpkuwäˈkëmë Jyobaa, kyaj nety oy nyajtuˈunëm ja madakën diˈib të xymyoˈoyëm parë këˈëm nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm. Pesë naxwinyëdë jäˈäy yajtëgoyˈajtypy etsë Dios yˈanaˈamëdët.

5. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa tëyˈäjtën myëët yajkutuky?

⁵ Ta ja tuk pëky tiko Jyobaa tmëdatyë madakën ets yˈanaˈamët, yëˈko tëyˈäjtën myëët yajkutuky. Yëˈë jyënaˈany: “Ëjtsën Jyobaa, ja diˈib yaˈijxëbë oyjyot oywyinmäˈäny, ja diˈib ak oy winë tyuumpy ets tëyˈäjtën myëët yä naxwiiny; mët ko yëˈë diˈibëts njantsy tyukxondakypy” (Jer. 9:24). Jyobaa kyaj tˈyajtëgoyˈatyë naxwinyëdë jäˈäyë lyey parë ttunët diˈib tëyˈäjtën. Ja ley diˈib myooyë naxwinyëdë jäˈäy duˈun myiiny extëmë tyëyˈäjtënë tˈyajnigutukë. Biiblyë jyënaˈany: “Diˈib oy ets diˈib tëyˈäjtën yëˈë yˈëjxˈäjtypy mä myajkutuky”. Pääty, mbäät nˈijtëm seguurë ko ak tëyˈäjtën myëët tukëˈëyë Jyobaa lyey, yˈanaˈamën, yˈëwij kyäjpxwijën ets tijaty tyuknibëjtakëp (Sal. 89:14; 119:128). Satanás jyënaˈany ko Jyobaa kyaj oy yˈaneˈemy, per yëˈë kyaj myayëty ets yä naxwiiny yajtunëdë tëyˈäjtën.

6. Nigäjpx tuk pëky tiko Jyobaa tmëdatyë madakën parë tˈanaˈamëdë naxwinyëdë jäˈäy.

⁶ Ja tuk pëky tiko Jyobaa tmëdatyë madakën parë yëˈë yˈanaˈamët, yëˈko myëdäjtypyë wijyˈäjtën ets nyijäˈäwëp wiˈix tkuentˈatët yajxon tijaty të tˈyajkojy. Extëm nˈokpëjtakëm, ojtsë yˈUˈunk tmoˈoyë mëkˈäjtën parë tˈyaˈˈagëdäˈägëdë päˈäm jäˈäy, diˈibë nety nituˈugë doktoor të tkamëmadaˈaky (Mat. 4:23, 24; Mar. 5:25-29). Diˈibë Jesus tyuun, Dios kyaj tˈijxy extëm tuˈugë miläägrë, pes yëˈë nyijäˈäwëp wiˈix tyunyë niniˈkx këbäjk ets wiˈix mbäät yˈagëdaˈaky. Nan nyijäˈäwëp wiˈix mbäät tˈyajjukypyekyë oˈkpë ets wiˈix tjëjpkuwäˈägët tijaty ayoˈonbëjtakp.

7. ¿Tiko niˈigyë yˈoyëtyë Jyobaa wyijyˈäjtën ets kyaj dyuˈunëtyë naxwinyëdë jäˈäyë wyijyˈäjtën diˈibë Satanás anaˈamëp?

⁷ Naxwinyëdë jäˈäy diˈibë Satanás anaˈamëp kyaj mbäät tjëjpkuwäˈägë mä tsyiptundë nax käjpn o paˈis. Yëˈëyë Jyobaa diˈib myëdäjtypyë wijyˈäjtën ets diˈib mbäät tˈyajminyë jotkujkˈäjtënë abëtsemy nyaxwinyëdë (Is. 2:3, 4; 54:13). Pääty nanduˈun nnayjäˈäwëm extëmë apostëlë Pablo diˈib jënan: “¡Ja Diosë yˈoyˈäjtën, wyijyˈäjtën esë jyaygyujkën kyaj tmëdaty ja kyugëjxën, wyinäjxnëp extëm mbäät njajaygyujkëm! ¿Pën mbäät tmëwinmäˈänybyaaty diˈibë Dios të ttuknibëjtäägë o diˈibë tyunaampy?” (Rom. 11:33).

8. ¿Wiˈix mijts myajnayjawëty extëmë Jyobaa yˈaneˈemy?

⁸ Biiblyë kyaj jeˈeyë tnigajpxy ko Jyobaa yëˈë myëdäjtypyë madakën parë yˈanaˈamët. Nan nyimaytyakypy ko nituˈuk duˈunë  gobiernë kyaˈˈaneˈemy extëm yëˈë, pes yëˈë mëdë tsojkën yˈaneˈemy. Ets mas niˈigyë nmëwingoˈonëm ko nbawinmäˈäyëm “tuˈugë Dios diˈib paˈˈayoop ets nasˈayoˈowëp, kyaj pojënë jyotˈambëky ets mëjwiin kajaa tsyoky ets tëyˈäjtën” (Éx. 34:6). Dios xymyëjpëjtakëm ets xywyintsëˈkëm. Mas niˈigyë tjaty xykyuentˈäjtëm ets kyaj dyuˈunëty ëtsäjtëm këˈëm. Satanás jyënaˈany ko Jyobaa xytyukwinguyuˈtsëmë oyˈäjtën, per kyaj tyëyˈäjtënëty. Pesë Jyobaa ojts tˈyakyë yˈuˈunk diˈib mëk tsyojkypy parë nˈawijx njëjpˈijxëm ja jukyˈäjtënë diˈib winë xëëwbë (käjpxë Romanʉs 8:32; Santya̱ˈagʉ 1:17).

9. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Jyobaa xymyëmäˈäy xymyëdäjëm niduˈuk niduˈuk?

⁹ Jyobaa naytyukjotmaytyuunëbë nyax kyäjpn, per nan xymyëmäˈäy xymyëdäjëm niduˈuk niduˈuk. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Min nˈokˈijxëm ti tuun jäjtë tëëyëp. Jyobaa yëˈë yajtuunë fesëty naa tëgëk mëgoˈpx jëmëjtën parë tˈyaˈˈawäˈätspëtsëëmy ja israelitëty mä myëtsip. Mä tadë tiempë, ja mä Jyobaa tniˈˈijxkëdakyë Rut, tuˈugë toxytyëjk diˈib kyaj yˈisraelitëty, per myastutääy tukëˈëyë parë tˈawdäjtyë Jyobaa. Rut ojtsë Jyobaa kyunuˈkxyëty ko myooyë myëmëjjäˈäy ets tuˈugë yˈuˈunk. Per kyaj yëˈëyëty, mä tyëëm yˈääts nan ja myiinyë Mesías, etsë Jyobaa nan yajwëˈëm jääybyety mä Biiblyë wiˈix jyukyˈajtyë Rut. ¿Mbawinmaapy wiˈix agujk jotkujk nyayjawëyaˈanyëtyë Rut ko nety të jukypyeky ets tnijawët tukëˈëyë tyäˈädë? (Rut 4:13; Mat. 1:5, 16).

10. ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa kyaj mëk yˈaneˈemy?

¹⁰ Jyobaa kyaj mëk yˈaneˈemy ets kyaj xyyaˈˈayoˈowëm. Niˈigyë nnayjäˈäwëm agujk jotkujk ets awäˈätstum ko nmëmëdoˈowëm (2 Cor. 3:17, TNM). David duˈun ojts jyënaˈany: “Mä [Jyobaa] yajpääty jamˈäjtpë oyˈäjt tsujˈäjtën etsë tëˈkx jäjjën; jamˈäjtpë mëkˈäjtën etsë xondakën mä yˈity” (1 Crón. 16:7, 27). Niduˈuk diˈib jyaayë Salmo, jyënany: “Wintsën, janty jotkujk yajpaaty yë naax kajpn mëtiˈipë nyijaˈapën wiˈix akujk jotkujk myajwinˈëy myajwinyäˈäxyën ets nyeyeˈey tyuˈuyeˈey kutëˈkxy mëët yë mtëˈkxën mjajën. Mëët nxëëwkyëjxm janty xoondakp yaˈatë naax kajpn xëmë ets jotkujk nyäjyawëty ko mijts mëtëy winë xytyuny” (Sal. 89:15, 16, Tios yˈaaw yˈayuk).

11. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nˈijtëm seguurë ko Jyobaa yëˈë diˈib mas oy anaˈamp?

¹¹ Mientrës mas niˈigyë nbawinmäˈäyëm wiˈixë Jyobaa yˈoyjyaˈayëty, ta niˈigyë nˈitäˈänëm seguurë ko yëˈë diˈib mas oy anaˈamp. Ets duˈun nnayjawëyäˈänëm extëm niduˈuk diˈib jyaayë Salmo, diˈib jënan: “Mas niˈigyë yˈoyëty kots nyajpäädët tuk xëëw mä mdëjäˈäw, këdiinëm kots nyajpäädët milˈok wiinktsoo” (Sal. 84:10). Jyobaa yëˈë ojts xyyajkojëm, pääty nyijäˈäwëp yajxon wiˈix mbäät nˈijtëm agujk jotkujk. Nan xymyoˈoyëm mëjwiin kajaa tijaty nyajtëgoyˈäjtëm. Tijaty xytyukˈanaˈamëm yëˈë parë këˈëm ndukˈoyˈäjtëm, ets oy xytsyiptakxëm, itäˈänëm agujk jotkujk ko nmëmëdoˈowëm (käjpxë Isaías 48:17). *

12. ¿Tiko jyëjpˈamëty nbuwäˈkëm ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët?

¹² Ko yˈabatët tuk mil jëmëjt mä Jesus yˈaneˈemy, Biiblyë jyënaˈany ko näägë jäˈäy nyibëdëˈëgandëp ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët (Diˈibʉ Jat. 20:7, 8). ¿Tiko duˈun yˈadëˈëtsäˈändë? Yëˈko Satanás diˈibë nety të yajnasmatsë, yajtunaambyë myëjääw parë naxwinyëdë jäˈäy tyuktëkëdët ja mëjˈat këjxmˈat, ets twinˈëënäˈäny extëm xëmë ttuny. Waˈan nëjkx ttukjaygyukë ko mbäät jyukyˈattë winë xëëw ets kyaj tyim tsokyëty tmëmëdowdëdë Jyobaa. Per ninäˈä kyatëyˈäjtëndëkëyaˈany. Pääty  oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Ti waˈanëts nëjkx nˈoktimmëbëjknë duˈumbë anëë?”. Ninäˈä nëjkx ngayajwinˈëˈënëm pën njantsy tsyojkëmë Jyobaa ets pën ijtëm seguurë ko oyjyaˈay ets ko myëdäjtypy ja madakën parë yˈanaˈamët. Xëmë nëjkx ntsojkëm ets yëˈë xyˈanaˈamëm, mët ko yˈaneˈemy mëdë tsojkën.

13. ¿Wiˈix nyaymyënëjkxyëty ko niˈˈijxtutëmë Jyobaa ets ko nbuwäˈkëm ja yˈanaˈamën?

¹³ Extëm të nˈijxëm, Jyobaa yëˈë myëdäjtypyë madakën parë yˈanaˈamët ets yëˈë diˈib mas oy anaˈamp. Pääty nitëjkëp ets amumduˈukjot nbuwäˈkëm ja yˈanaˈamën. ¿Wiˈix? Ko ninäˈä ngamastutëm ets ko niˈˈijxtutëm wiˈix jyaˈayˈaty. Ko nduˈunëmë mëjääw parë njukyˈäjtëm extëmë Jyobaa ttsoky, ta nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm ets ko nbuwäˈkëm ja yˈanaˈamën (käjpxë Éfesʉ 5:1, 2).

14. ¿Wiˈix mbäät tpanëjkxëdë Jyobaa yˈijxpajtën pënaty nyigëbäjkˈäjttëbë fyamilyë ets diˈib tuundëp mëjjäˈäy?

¹⁴ Biiblyë xytyukniˈˈijxëm ko Jyobaa xëmë tˈyajtunyë kyutujkën mëdë tsojkën. Pääty pënaty nyigëbäjkˈäjttëbë fyamilyë ets pënaty tuundëp mëjjäˈäy, tsojkëp tpanëjkxtëdë Jyobaa yˈijxpajtën ets kyaj mëk tˈyajtundët ja kyutujkën. Duˈun ttuunyë apostëlë Pablo, yëˈë ojts tpanëjkxë Jyobaa yˈijxpajtën mëdë Jesus (1 Kor. 11:1). Yëˈë ninäˈä tsoytyuˈun mëët ojts tkayajwëˈëmyë myëguˈuktëjk ets ni tkatukˈaguanëˈäjty parë ttundët diˈib oy, niˈigyë tsuj yajxon tpudëjkë (Rom. 12:1; Éfes. 4:1; Filem. 8-10). Duˈunë Pablo ojts tpanëjkxë Jyobaa yˈijxpajtën. Ko jantsy oy njäˈäyˈäjtëm mëdë wiinkpë, duˈun nbuwäˈkëmë Jyobaa yˈanaˈamën.

15. ¿Wiˈix nbuwäˈkëmë Jyobaa yˈanaˈamën ko nwintsëˈkëm pënaty yëˈë të tmoˈoyë kutujkën?

¹⁵ ¿Wiˈix ja tuk pëky nbuwäˈkëmë Jyobaa yˈanaˈamën? Ko nwintsëˈkëm pënaty të tmoˈoyë kutujkën ets ko nbudëjkëm. Ngupëjkëm extëm tijaty të tˈyajwingëdäˈäktë oy yajxon ngajaygyujkëm ets oy ngatukjotkëdakëm. Naxwinyëdë jäˈäy tsip duˈun ttundët, per ëtsäjtëm, pën ngupëjkëmë Jyobaa extëmë nˈanaˈambëˈäjtëm, ta nëjkx duˈun nduˈunëm  (Éfes. 5:22, 23; 6:1-3; Eb. 13:17). Ets nëjkxëp nˈijtëm agujk jotkujk, pesë Jyobaa yëˈë xytyukmëtsojkëmë oyˈäjtën.

16. ¿Wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko nbuwäˈkëmë Jyobaa yˈanaˈamën mä nwinˈijxëm tijaty ndunäˈänëm?

¹⁶ Tijaty nwinˈijxëm ndunäˈänëm, nan jaa nyajnigëxëˈkëm pën nbuwäˈkëmë Jyobaa yˈanaˈamën. Jyobaa kyaj xyˈanmäˈäyëm tijaty mbäät nduˈunëm tëgok tëgok nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm. Per xytyuknijäˈäwëm wiˈix wyinmay, ets yëˈë diˈib xypyudëjkëm parë njaygyujkëm ti mbäät nduˈunëm. Extëm nˈokpëjtakëm, Jyobaa kyaj tnigäjpxtäˈäy wixaty mbäät nnaywyit nnayxyojxëm. Per nyigajpxypy ets nnayxyojxëm tsuj yajxon extëm mbäät ngëxëˈkëm ko Dios mëduˈunëm (1 Tim. 2:9, 10). Jyobaa kyaj ttsoky ets nduˈunëm diˈib mbäädë nmëguˈukˈäjtëm yajtëgoyëdë (1 Kor. 10:31-33). Ko nduˈunëm tijaty extëmë Jyobaa wyinmay, ta nyajnigëxëˈkëm ko nbuwäˈkëm ets ko ntsojkëm extëm yëˈë yˈaneˈemy.

17, 18. Nimaytyäˈäk wixatyë kasäädë jäˈäy tpuwäˈägëdë ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët.

¹⁷ Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäädë kasäädë jäˈäy diˈib Dios mëduundëp tpuwäˈägëdë ja Diosë yˈanaˈamën. Näägë kasäädë jäˈäy kyaj nety ttimwinmaytyë pën tsiptäˈägäämp ja jyukyˈäjtën mä kyasäädëˈaty, ets axtë mbäät tmëdattë mëjwiin kajaa amay jotmay. ¿Ti mbäät ttundë? Ko twinmaytyët wiˈixë Jyobaa yˈijty mët ja kyäjpn Israel, diˈib yajnäjx extëmë kyudëjk (Is. 54:5; 62:4). Tsiptak mä ojts kyasäädëˈattë, perë Jyobaa kyaj tmastuty ja israelitëty, niˈigyë ojts tpokymyeˈkxy janääm jatsojk ets tkuytyuuny ti kyajpxyˈäjttë (käjpxë Salmo 106:43-45). *

¹⁸ Yëˈë kasäädë jäˈäy diˈib tsyojktëbë Jyobaa, tyuundëbë mëjääw parë tpanëjkxëdë yˈijxpajtën. Axtë pën myëdäjttëbë amay jotmay kyaj jabäät tˈyajjëjpkëxtë tsyënäˈäy jyukyˈäjtën. Jyaygyujkëdëp ko yëˈë Jyobaa yajtuˈukmujkëdë ets ko tsyojkypy parë xëmë nimajtsk yajpäättët. Biiblyë jaayë tˈyajnigutukë jäˈäy yaˈˈajääywyäˈkxët ets jatëgok pyëjktëgatsët, pën të niduˈuk tyuundëgoy mëdë wiinkpë (Mat. 19:5, 6, 9). Ko kasäädë jäˈäy ttundë mëjääw parë yˈoyët ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën, ta tpuwäˈägëdë ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët.

19. ¿Ti mbäät nduˈunëm ko ndëgoˈoyëm?

¹⁹ Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät näˈäty nduˈunëm diˈibë Jyobaa axëëk yajnayjawëdëp. Ets yëˈë nyijäˈäwëp ko dyuˈunëty, per mët ko xytsyojkëm, ta tkejxyë yˈUˈunk parë ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm. Duˈuntsoo, mbäädë net nˈamdoˈowëmë Jyobaa parë xypyokymyaˈkxëm ko näˈäty ndëgoˈoyëm (1 Fwank 2:1, 2). Pääty, oy ko kyaj xëmë njamyajtsëm wiˈix të ndëgoˈoyëm, nik oy ko nduˈunëmë mëjääw parë kyaj nekytyuunëmbijtëm. Ets pën wingon nnayaˈijtëm mä Dios, ta xypyokymyaˈkxäˈänëm ets xypyudëkëyäˈänëm parë njäˈäytyëgoˈoyëm ets parë nmëduˈunˈadëtsëm (Sal. 103:3).

20. ¿Tiko mbäät nbuwäˈkëm ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët?

²⁰ Jyobaa yëˈë yˈanaˈamaambyë jäˈäy abëtsemy nyaxwinyëdë mä ja jembyë jukyˈäjtën, ets niˈamukë nnijawëyäˈänëm ja nyëˈë tyuˈu diˈib tëyˈäjtën (Is. 11:9). Per desde tyam, mbäät nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa wyinmay ets ti tsyojkypy nduˈunëm. Wingoomp ja tiempë mä nipën tkanibëdëˈëgäˈäny ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët. Pääty, tyamën tiempëty nbuwäˈkëm, nmëduˈunëm xëmë ets nduˈunëmë mëjääw parë nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën mä tukëˈëyë tijaty nduˈunëm.