JA ISRAELITËTY tamë nety ttimtuknaxanëdë ja Jordán mëjnëë parë tyëkëyäˈändë mä ja nax diˈibë netyë Dios të tyukwandäˈägëdë. Ko tëgok nyimiinëdë ja toxytyëjkëty diˈib kyaj yˈisraelitëty parë nëjkx mëët xyëwdundë. Waˈan ja yetyëjkëty tjantsy yˈoymyëdoowdë nëjkx kyay yˈuuktë, yˈats pyuttë ets tpäättëdë wiinkpë myëtnaymyaayëbëty. Perë tyäˈädë toxytyëjkëty, tëgatsyë nety ja kyostumbrëty ets kyaj nety duˈun jyukyˈattë extëm jyënaˈany ja Ley diˈibë Dios myooy ja israelitëty. Waˈan nääk ja yetyëjkëty wyinmääytyë ko naygyuentˈatanëdëp ets ko kyaj wiˈix jyatäˈän kyëbatäˈändë.

 Per ¿ti tuun jäjtë? Biiblyë jyënaˈany: “Ja käjpn axëëk yˈijt tsyënääytyë mët ja nyëëxëtyë Moab”. Tyäˈädë toxytyëjkëty yëˈë nety tsyojktëp ets ja israelitëty tˈawdattëdë dios diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, ets duˈunën jyajty. Päätyënë Jyobaa tyukjotˈambëjkëdë (Núm. 25:1-3).

Ja israelitëty ojts tkajpxykyutëjtë ja Ley diˈibë Dios mooyëdë: ko tˈawdäjttë ja dios diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets ko yˈijt tsyënääytyë mët ja toxytyëjkëty. Ets mët ko tkamëmëdoowdë Dios, ta milˈam yˈoˈktë (Éx. 20:4, 5, 14; Deut. 13:6-9). ¿Tiko mëk yajjawë ko duˈun yˈadëtstë? Jaˈko të nety ttimtukjäjnë ja tiempë parë tyëkëdët mä ja Nax diˈib Yajtukwandaktë. Koxyëbë tyäˈädë milˈambë israelitëty tmëmëdoowdë Dios, ojtsxyëp tuknaxtë ja Jordán mëjnëë ets ojtsxyëp tyëkëdë mä Nax diˈib Yajtukwandaktë (Núm. 25:5, 9).

Apostëlë Pablo yëˈë tyäˈädë jyamyajts, pääty tkujäˈäyë: “Tëgekyë tyäˈädë dëˈën jyäjtë mä nˈaptëjkˈäjtëm es yajpëjtaky jääybyety mä Diosë jyaaybyajtën extëm tuˈugë ijxpajtën, es nnaytyukˈëwij nnaytyukkäjxwijëm, ëtsäjtëm diˈibaty jikyˈäjtëm mä yëˈë Nintsënˈäjtëm Jesukristë tyimminannë” (1 Kor. 10:7-11). Seguurë ko Satanás jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwë ko ja israelitëty pokytyuundë mëjwiin kajaa, ets pääty kyaj tyëjkëdë mä ja Nax diˈib Yajtukwandaktë. ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko Satanás nan tyukxondäˈägaampy ko ngatëjkëm mä ja jembyë jukyˈäjtën diˈibë Dios të twandaˈaky.

Parë Satanás dyajkäˈäyë Dios mëduumbë, yëˈë yajtuumbyë trampë diˈib nyijäˈäwëp yajxon wiˈix tyuny ets diˈib mëët të dyajkäˈäy nimayë jäˈäy. Extëm të nˈijxëm, Satanás ojts dyajkäˈäy ja israelitëty ko yˈijt tsyënääytyë mët ja toxytyëjkëty. Ets tyam, nan yëˈë tyäˈädë trampë yajtuumpy. ¿Wiˈix mbäät nanduˈun ngäˈäjëm mä tyäˈädë trampë? Tuk pëky diˈib nëgooyë Satanás ttukˈoybyëtsëëmnë, yëˈë pornografía o mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk.

Mä tyäˈädë tiempë, mbäät oytyim pënëty tˈixyë tyäˈädë ets kyaj pën tnijawët. Ko ijty jäˈäy tˈixäˈänyë duˈumbë, jap nyijkxy mä sinë, tjuy tuˈugë rebistë o liibrë diˈibë duˈumbë myëmiimpy. Waˈan kyaj nëgoo jäˈäy tˈijxtë mët ko tsyoytyundë ko pën yˈixëdët yajpääty mä duˈumbë lugäär. Per tyam, pën tyim mmëdäjtypyë Internet, mbäät tˈixy mä tyuny o axtë mä kyarrë të dyajwäˈkˈawë. Ets mä mayë paˈis, kyaj tyim tsokyëtyë jäˈäy jyënbëtsëm tyëjkpëtsëmdët parë tˈixët mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk.

Perë tyäˈädë kyaj yëˈëyëty. Pes tyam mas pojënë mbäät yaˈixyë mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk, mä tabletë o mä selulaar. Mbäät tˈixtë nëˈääy tuˈääy, autobusoty o mä taksi.

Kom mä tyäˈädë tiempë, kyaj tsyiptakxëdë tˈixtëdë duˈumbë ets nan kyaj pën tnijawë, pääty mas nimayë net yˈaxëktunëdë ets kyaj ijty dyuˈunëty. Extëm nˈokpëjtakëm, jantsy nimayë jäˈäy dyajmäˈättë tsyënäˈäy jyukyˈäjtën, jyot wyinmäˈäny ets kyaj nyekynyayajtsobäädëdë. Per diˈib mas oˈktëy, yëˈë ko mbäät tyukmëjagamgaˈagëdë Dios. Ets mbäät nˈijtëm seguurë ko mëjwiin kajaa yˈaxëktunyëtyë jäˈäy diˈibë duˈumbë yˈijxypy. Nan mbäät wyeˈemy mä jyot wyinmäˈäny extëm tuˈugë mëj tsayut, ets tsyoˈogët wanaty wanaty, per wyëˈëmët ja tay diˈib itëp kanäk jëmëjt.

Nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa xypyudëjkëm parë kyaj ngäˈäjëm mä tyäˈädë trampë diˈibë Satanás yajjaˈäjtypy. Pën yajkuwäˈänäˈänëm, jëjpˈam ets nmëmëdoˈowëm extëm tniˈanaˈamë, kyaj duˈun nˈadëtsëm extëm ja israelitëty (Éx. 19:5). Tsojkëp njaygyujkëm ko Dios yˈaxëkˈijxypy mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë?

Nˈokwinmäˈäyëm ja ley diˈibë Dios myooy ja israelitëty, ni diˈibë nax ni diˈibë käjpnë nety tkamëdattë duˈumbë ley. Tyäˈädë ley duˈunë nety tyuny extëm tuˈugë potsy diˈib yajnaywyäˈkxëp ja israelitëty mët ja myëgäjpnbäˈä ets ja axëkˈäjtën diˈib tyuundëp (Deut. 4:6-8). Tyäˈädë ley diˈib yajmooytyë, yajnigëxëˈk yajxon ko Jyobaa yˈaxëkˈijxypy tukëˈëyë ijt tsënaaky diˈib kyaj tyëkë mä jäˈäy kyasäädëˈaty.

Ko netyë Jyobaa të tmaytyaktäˈäy ja axëkˈäjtën diˈib tyuundëp ja nax käjpn diˈib jam tsënääytyëp, ta tˈanmääy ja israelitëty: “Këdii nenduˈun winë xytyundëty, ta yëˈë jäˈäyëtyën mëdiˈibë jam tsënääytyëbën Kanaan, ja nax käjpn mä miits nwoownëjkxäˈändën” (Lev. 18:3, MNM). Ets ta net tˈakˈanmääy: “Päätyë naxwinyëdë kyaj wyäˈätsëty,  ets ndukumëdowaambyëtsë tyëgoˈoyën, etsë naxwinyëdë yˈëtsaambyë jyaˈayëty” (Lev. 18:25). Ja Dios diˈib wäˈäts, diˈib ja israelitëty yˈawdäjttë, mëk axëëk jabyëkë nety tˈixy extëm jyukyˈattë ja jäˈäyëty diˈib Canaán, pääty jyënany ko ja naxwinyëdë të nety yˈaxëˈkëtyaˈay.

Per oyë Jyobaa tjatukumëdooy ja jäˈäyëty diˈib Canaán mët ko axëëk yˈit tsyëënëdë, tyäˈädë tuˈunën käjpxën kyaj jyëjptëgooy. Pes ko nyajxy 1,500 jëmëjt, ta apostëlë Pablo jyënany ko mä nety tsyëënëdë pënaty pyanëjkxtëbë Kristë, nëgoo nety “yˈokjantsytsyoytyuˈundukˈäjnëdë es [...] ttundë oytyim tiity diˈibë kyaj yˈoyëty, es kyaj nyayˈaguwitsëty” (Éfes. 4:17-19). Tyam, nan kyaj mayë jäˈäy tnekytsyoytsyuˈunjawëdë ko jantsy axëëk jabyëk yˈit tsyëënëdë. Pääty pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë, tsojkëp ttundëdë mëjääw parë pojën dyajjëgaˈaktëdë yˈijxën ko muum tˈixtët mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk.

Pesë tyäˈädë mëjwiin kajaa dyajtëgoyë mayˈäjt wintsëˈkën mä Dios, diˈib ojts xyyajkojëm extëm yëˈë ets ojts xymyoˈoyëmë jot jäˈäwën parë nˈijxëm ti diˈib oy ets ti diˈib axëëk. Ets mët ko wyijˈyëty, ta ojts tnigajpxy wiˈix mbäädë jäˈäy yˈit tsyëënëdë, pes yëˈë pyëjtak parë mbäädë jäˈäy ttukxondäˈäktë diˈib të pyëktë (Gén. 1:26-28; Prov. 5:18, 19). Per pënaty yajpëtsëëmdëp ets yajmëjwindëjkëdëbë mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk, ninuˈun tkamëjˈixtë wiˈixë Dios të tniˈanaˈamë jäˈäy jyukyˈatët ets nan yajtëgooytyëp mëjwiin kajaa wintsëˈkën. Pääty seguurë ko Jyobaa tpayoˈoyaˈanyë tyäˈädë jäˈäyëty (Rom. 1:24-27).

Ets ¿waˈandaa nanduˈun pyokytyundë pënaty tsojkëngyëjxm kyäjpxtëp ets yˈijxtëp mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk? Waˈan nääk wyinmaytyë ko jeˈeyë yˈix jyawëdë ets ko kyaj yˈaxëktunäˈänëdë. Per kyaj dyuˈunëty, pesë tyäˈädë jäˈäyëty nan yëˈë pyuwäˈkëdëp pënaty kyaj tmëjˈixtë Diosë yˈanaˈamën. Waˈanë nety kyaj duˈun tyim winmaytyë ko tˈijxtsondaktë mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk. Per yajxon nˈijxëm ko pënaty myëduundëbë Dios, tsojkëp tˈixtët tsäätsy jabyëkëm. Biiblyë xytyukˈanaˈamëm: “Pënaty tsyojktëbë Jyobaa, axëkˈixtë diˈib axëëk” (Sal. 97:10).

Axtë pënaty kyaj tjaˈixäˈändë mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk, kuanë ko yajkäˈäjëdë. Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, waˈan mëk ntsiptuˈunëm mët  ja tsojkën diˈib xytyukmiˈinëm parë nˈitäˈän ntsëënëyäˈänëm extëmë Dios kyaj tkupëky. Ets komë ngorasoonˈäjtëm nan kyaj wyäˈätsëty, mbäät xyˈanmäˈäyëm ko kyaj wyiˈixëty nˈijxëm mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk (Jer. 17:9). Per nimay diˈib tyam Dios mëduundëp të tmëmadäˈäktë tyäˈädë jotmay. Tyäˈädë mbäät pyudëkëdë pënaty tsiptakxëdëp tjëjpkudijëdët tˈixtët mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Diosë yˈAyuk mbäät pyudëkëdë parë kyaj kyäˈädët mä tyäˈädë trampë diˈibë Satanás yajjaˈäjtypy.

Extëm të nˈijxëm mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo, nimay ja israelitëty ojts tkuˈayoˈonbäädëdë ko nyaytyukmëmadakëdë ja axëëkpë tsojkën. Mä tyäˈädë tiempë nan mbäät duˈun jyaty. Santiago, diˈibë Jesus kyuˈˈutsyˈäjt, nyimaytyak nuˈunën kyutsëˈëgëty: “Jaˈagyëjxmë jäˈäy pyekytyunäˈändë ko ja yˈatsojkën nyaytyukwinˈëënëdë, es mët ja kyëˈëmtsojkën nyayyajtëgoyëty. Ko jäˈäy ttsoktë diˈibë kyaj yˈoyëty, jaa myiny ja pojpë” (Sant. 1:14, 15). Pën nasˈijxëm ets ja axëëkpë tsojkën myëjwindëkët mä jot kyorasoon, mbäät yëˈë xyyajpokytyuˈunëm. Pääty, kyaj yˈoyëty nwinmäˈäyˈadëtsëm ja ijt tsënaaky diˈib kyaj wyäˈätsëty; nˈokˈyajjëwäˈkëm mä jot winmäˈäny.

Pën nbëjkëmë kuentë ko ja axëëkpë jot winmäˈäny kyaj jyëwaˈaky, kyaj mbäät naˈijxëm. Jesus jyënany: “Pën myajpekytyuunëp tuˈugë mgëˈë o tuˈugë mdeky, niboot es ëxjëwip jagam [...]. Es pën myajpekytyuunëp tuˈugë mwiin, juut es ëxkäˈäts” (Mat. 18:8, 9). Perë Jesus kyaj yëˈë tmaytyäˈägany njantsy nyëboˈtëm ja këˈë teky o njuˈtëm ja wiin. Diˈibën yˈandijan, yëˈë nbëjkëmë kuentë tiko duˈun myiny mä jot winmäˈäny etsë net pojˈam nyajjëwäˈkëm. ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë tyäˈädë käjpxwijën ko xytyuktëjkëmë tsojkën parë nˈixäˈänëm mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk?

Nˈokwinmäˈäyëm ko alokë ndukˈijxpajtëm mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk. Kyaj mbäät nwinmäˈäyëm: “¿Wiˈixëts xytyimtunäˈäny?”. Nˈokˈyajjëwäˈkëm netyë ja ijxën, nˈokˈyajpiˈtsëm pojˈam ja telebisionk, ja komputadoorë, tabletë o ja selulaar. Ets nˈokwinmäˈäyëm yëˈëyë diˈib wäˈäts. Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë ëtsäjtëm nˈanaˈamëm ja jot winmäˈäny, en lugäär naytyukˈanaˈamëm ja axëëkpë tsojkën.

Ko pën tˈixy mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk, mbäät yˈity mä jyot wyinmäˈäny jëmëjtˈam ets nan mbäädë net alokë myiny mä ja jyot wyinmäˈäny. Ko duˈun jyaty, mbäädë net ja jäˈäy tyuktëkëty ja tsojkën parë ttonäˈän tmatsäˈänët ja nyax nyiˈkx. Pën mijts kyaj tyam xyˈokˈijxnë mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk, per miimp näˈäganäˈäty mä mjot mwinmäˈäny, oy ko xyyaˈitët mwinmäˈänyoty ko mbäät duˈun mjaty etsë net mnayjyëjpˈixëdët parë xymyëmadäˈägëdë tyäˈädë jot winmäˈäny diˈib kyaj wyäˈätsëty.

Pëjtäˈägë mwinmäˈäny parë duˈun tijaty xytyunët ets mwinmayët extëmë Dios ttsoky. Panëjkxë apostëlë Pablo yˈijxpajtën diˈib jënan: “Ndukkumëdeebyëts ja nniniˈxëts es njëjwijtsëmbityëts yajxon” (1 Kor. 9:27). Këdii xynyasˈixë ets ja mjot mwinmäˈäny diˈib kyaj wyäˈätsëty, mduktunëdët tijaty. Tun extëmë Biiblyë jyënaˈany: “Yajtëgatstë ja mjot mwinmäˈäny parë këˈëm miitsëty xyˈixtët diˈibë duˈun oy ets diˈibë yajkupëjkp ets diˈibë duˈun ja Dios tsyojkypy” (Rom. 12:2, TNM). Jamyats ko kyaj mbäät mˈity jotkujk pën mduumpy ja axëkˈäjtën, per mˈitäämp jotkujk pën mwinmaapy ets pën mduumpy tijaty extëmë Dios ttsoky.

Jat agëbajky tuˈuk majtskë tekstë, net ko myinët mä ja mjot mwinmäˈäny diˈib axëëk, nëjkxëp xyjamyetsyë tyäˈädë tekstë. Extëmë Salmo 119:37, Isaías 52:11, Matewʉ 5:28, Éfesʉ 5:3, Kolosʉ 3:5 etsë 1 Tesalónikʉ 4:4-8, tyäˈädë tekstë yëˈë mbudëkëyanëp parë xynyijawët wiˈixë Jyobaa wyinmay mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk ets parë xyjaygyukët ti yëˈë tsyojkypy xytyunët ko duˈumbë jotmay xypyäädët.

¿Ti mbäät xytyuny pën mëk ja tsojkën mdimtukjäˈtyëty parë xyˈixäˈäny ets xywyinmayaˈany mä jäˈäy axëëk nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë? Yëˈë panëjkxë Jesusë yˈijxpajtën (1 Peed. 2:21). Ko nyëbajtääy, janääm jatsojkë Satanás jyayajtëgoyanë. Per ¿ti tyuunë Jesus? Ojts tjëjpkudijë. Kanäkˈok ttukjëjpkäjpxëˈky ja Diosë jyaaybyajtën. Duˈun tˈanmääy: “Nëjx, Satanás”, ta ja Mëjkuˈu myastutë. Ets duˈun extëmë Jesus kyaj nyaytyukmëmadakë Mëjkuˈu, mijts nan kyaj mbäät mnaytyukmëmadaˈagyëty (Mat. 4:1-11). Satanás mëdë jyaˈayëty duˈunyëm ttunäˈändë mëjääw parë dyaˈutsäˈändë ja mjot mwinmäˈäny mëdë axëkˈäjtën, per këdii mˈanuˈkxë, tsiptuunˈadëˈëts mëët. Mbäät xymyëmadaˈagyë tyäˈädë tsip parë kyaj xyˈixët mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk. Jyobaa mbäät mbudëkëty parë xymyëmadäˈägëdë tyäˈädë mmëtsip.

Mmënuˈkxtäˈäk xëmë Jyobaa ets anëëmë parë mbudëkëdët. Pablo jyënany: “Käjxtäˈäktë es amdow pëjktsowdë [...]. Netë Dios mmoˈoyëdët yëˈë yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën, diˈibë waanë niˈigyë myëjëty këdiinëm diˈibë jäˈäy mbäät tjaygyukë. Esë tyäˈädë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën kyuwäˈänëp ja mjot mwinmäˈäny tiˈigyë mët ja Jesukristë” (Filip. 4:6, 7). Jyobaa yëˈë mmoˈoyanëp ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën diˈib kyuwäˈänëp ja mjot mwinmäˈäny parë kyaj mëmadäˈägëdët ja poky kaytyey. Pën mmëwingoombyë Dios, ta nanduˈun mëwingonäˈänyëty (Sant. 4:8).

Diˈib mbäät mas oy mguwäˈänyëty mä tyäˈädë Satanásë tryampë, yëˈë ko wingon myajpäädët mä Jyobaa diˈib Yajkutujkp abëtsemy nyaxwinyëdë. Jesus duˈun tˈanmääyë Satanás: “Miimp ja diˈib yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy. Ets yëˈë kyajts mbäät xymyëmadaˈaky” (Juan 14:30, TNM). ¿Tiko nety yˈity seguurë ko kyaj mbäät myëmadaˈagyëty? Tëgok, duˈun jyënany: “Diˈibëts xykyajx, dëˈënyëm yˈity mët ëj. NDeetyëts kyajts naytyuˈuk xynyasˈixë, jaˈa kots dëˈënyëm nduny diˈibë yëˈë tsyejpy” (Fwank 8:29). Pën mduumpy diˈibë Jyobaa tyukjotkëdakypy, mbäät mˈity seguurë ko kyaj mmastuˈudäˈänyëty. Këdii xyˈixy mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts ets nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk, netë Satanás kyaj myajkäˈäjëdët.