1. ¿Ti Jyobaa të ttuny?

JYOBAA, yëˈë të xymyëjwoˈowëm niduˈuk niduˈuk (Fwank 6:44). Nˈokwinmäˈäyëm tidënë tyäˈädë yˈandijpy. Mientrësë netyë Jyobaa tˈixy ttuny ja miyonkˈambë naxwinyëdë jäˈäy, ta tˈijxy ja jot korasoon ko mbäät ntsojkëm (1 Crón. 28:9). Jyobaa yajxon xyˈixyˈäjtëm, jyaygyujkëp wiˈix nnayjyäˈäwëm ets xytsyojkëm. ¿Këdii xyjyotkujkmoˈoyëm ko duˈun nnijäˈäwëm?

2. ¿Ti ijxpajtënë Jesus pyëjtak parë njaygyujkëm ko Jyobaa xytsyojkëm niduˈuk niduˈuk?

² Jyobaa mëjwiin kajaa mtsokyëty, ets nenduˈun ttsoky niduˈuk niduˈuk ja nmëguˈukˈäjtëm. Parë njaygyujkëm nuˈunën xytsyojkëmë Jesus pyëjtak tuˈugë ijxpajtën. Yëˈë jyënany pën tuˈugë borreegë kuentëˈäjtpë tmëdaty 100 ja byorreegë ets tuˈuk dyajˈyeˈeytyëgoy, ¿tidaa tyunëp? “¿Ti kyaj dyajwëˈëmët yëˈë tadë mäjtäˈpx mäjmokx mäjtaxkpë jamyë ujtsoty, es nëjx tˈëxtäˈäy tadë tuˈukpë?”. Ko net tpäädët kyaj ttukjotˈambëkäˈäny, niˈigyë ttukxondäˈägäˈäny. ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko Jyobaa duˈun extëm tuˈugë borreegë kuentëˈäjtpë ets ko yajtsobatypy niduˈuk niduˈuk ja byorreegë. Jesus jyënany: “Kyaj ttseky tyëgoyët ni tuˈugë tyäˈädë ënäˈkuˈungëty” (Mat. 18:12-14).

3. ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyääbë artikulo?

³ Kyaj ti ndunäˈänëm o nˈëwäˈän ngäjpxäˈänëm diˈib mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm yaˈëxtëkëwaˈagyëty. Mä tyääbë artikulo yaˈˈatsoowëmbitäˈäny: ¿ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nyajtuˈudëgoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm? ets ¿ti mbäät nduˈunëm ko pën axëëk xyajnayjyäˈäwëm? Per min jawyiin nˈoknimaytyakëmë “tyäˈädë ënäˈkuˈungëty” diˈib yajmaytyaktëp mä Matewʉ kapitulo 18.

4. ¿Pënatyë “tyäˈädë ënäˈkuˈungëty”?

⁴ “Tyäˈädë ënäˈkuˈungëty”, yëˈë niˈamukë Jesusë yˈëxpëjkpëty. Oy wiˈixëm ja xëëw jëmëjt tmëdattë, duˈun yëˈëjëty extëmë “tyäˈädë ënäˈkuˈungëty” mët ko nyasˈijxëdëp etsë Jesus tijaty tyukniˈˈixëdët (Mat. 18:3). Niˈamukë tmëbëktë Jesus, oy määyëm tsyoondë, wiˈixëm ja kostumbrë tmëdattë, wiˈixëm jyaˈayˈattë ets tiiyëm tsyojkënyëˈäjttëp. Nan mëk tsyokëdë Jesus (Mat. 18:6; Fwank 1:12).

5. ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjyawëty ko niduˈuk ja yˈuˈunk yˈënäˈk pën yajtsayutyëty o yajtuˈuˈadukyëty?

⁵ Niˈamukë “tyäˈädë ënäˈkuˈungëty”, mëjwiin kajaa Jyobaa yajtsobäädëdë. Parë njaygyujkëm min nˈokˈijxëm wiˈix ëtsäjtëm nyajtsobatëmë ënäˈkuˈunk. Pes nˈijxˈitäˈän nguentëˈatäˈänëm mët ko kyaj tmëdattë jot mëjääw, kyaj nëgoo tijaty tjat tnijawëdë ets nan kyaj tmëdattë wijyˈäjtën extëmë mëjjäˈäytyëjk. Kyaj nˈoyˈijxëm ko jäˈäy tyunëdë axëëk ets ko pën dyajtsayuty tuˈugë mixyuˈunk axtë xyajjotˈambëjkëm. Nenduˈunën nyayjyawëtyë Jyobaa, yˈijxˈitaampy kyuentëˈataampy pënaty mëduundëp. Pääty axtë jotˈambëjkp ko ja yˈuˈunk yˈënäˈk pën axëëk tyunyëty o yajnëˈëˈaduky yajtuˈuˈadukyëty (Is. 63:9; Mar. 9:42).

6. Extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 1:26-29, ¿wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy yˈixëdë pënaty pyanëjkxtëbë Jesus?

⁶ ¿Tiko ja tuk pëky njënäˈänëm ko pënaty pyanëjkxtëbë Jesus duˈun nyaxtë extëmë “ënäˈkuˈungëty”? Yëˈko kyaj mëj këjxm nyayajnaxëdë. ¿Pënatyë naxwinyëdë jäˈäy duˈun yajnäjxtëp? Yëˈë ja mëkjäˈäytyëjk, pënaty ixyˈäjtëdëp oypyënëty ets diˈib myëdäjttëbë kutujkën. Per nimay pënaty pyanëjkxtëbë Jesus, duˈunë jäˈäy yajnaxëdë extëmë “ënäˈkuˈungëty”, jaˈa njënäˈänëm, ko kyaj myëjˈixëdë ets ko kyaj yajtsobäädëdë (käjpxë 1 Korintʉ 1:26-29). Perë Jyobaa kyaj duˈun yajnaxëdë.

7. ¿Wiˈixë Jyobaa ttsoky nˈijxëmë nmëguˈukˈäjtëm?

⁷ Jyobaa niˈamukë ttsoky ja yˈuˈunk yˈënäˈk, oy jeky kujk myëduunëndë o tyää näämnëm tnijawëdë tëyˈäjtën. Ets pënë Jyobaa mëjwiin kajaa dyajtsobääty niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm, pes nenduˈunën mbäät nyajtsobatëm. Päätyë Biiblyë xyˈanmäˈäyëm: “Tsoktë mmëmëbëjkpëty”, Jyobaa tsyojkypy ets niˈamukë ntsojktäˈäyëm ja nmëguˈukˈäjtëm (1 Peed. 2:17). Oy ko nmëguˈukˈäjtëm nyajnayjyäˈäwëm ko ntsojkëm ets nnaygyuentëˈäjtëm parë kyaj axëëk nyajnayjyäˈäwëm. Ets pën nnijäˈäwëm ko të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm nyajtsayujtëm o axëëk nyajnayjyäˈäwëm, kyaj mbäät nwinmäˈäyëm: “Kyajts yam wiˈix të nduny, nëgooyë yˈamääyˈäjnë, oyxyëp ko tjäˈäytyëgoy”. ¿Tiko näägë nmëguˈukˈäjtëm pojën tijaty dyajpoktë? Waˈan mët ko duˈun të yaak të pyattë o mët ko tjawëdë ko kyaj nëgoo pën yajtsobäädëdë. O waˈan näämnëm tyëkëdë ëxpëjkpë ets kyajnëm tˈijxwëˈëmdë wiˈix ja myëguˈuktëjk jyaˈayˈattë. Per oy wyiˈixˈatët, tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë nyaˈoˈoyëm ja jotmay. Ets pën tuˈugë jäˈäy pojën tijaty dyajpoky, nan oy ko tˈixët ko tsojkëp dyajtëgatsët ja jyaˈayˈäjtën. Jëjpˈam ets duˈun ttunët, pes netën agujk jotkujk nyayjyawëdët ets oy yˈitët mët ja myëguˈuktëjk.

8. ¿Wiˈix ja Jesus yˈëxpëjkpëty nyinäjxëdë extëmë nety ja jäˈäy wyinmaytyë?

⁸ ¿Tiko Jesus tmaytyakyë “tyäˈädë ënäˈkuˈungëty”? Yëˈko të nety ja yˈëxpëjkpëty yajtëwëdë: “¿Pën niˈik mëjˈaampy mä ja tsäjpotmëbë kutujkën?” (Mat. 18:1, TY). Mä taabë tiempë, may ja judiyëtëjk, yëˈëyë ijty myëjpëjtaktëp pënaty myëdäjttëp ja jukyˈäjt madakën ets pënaty myëdäjttëbë kutujkën. Tuˈugë ëxpëkyjyaˈay jyënaˈany: “Jeˈeyë mayë jäˈäy ttsojktë yajwingutsëˈëgëdët, myëjpëtsëmët ets yajmëjkuˈëw yajmëjkugäjpxëdët”.

9. ¿Ti nety tsojkëp ttundët ja Jesusë yˈëxpëjkpëty?

⁹ Jesus nyijäˈäwëbë nety ko may ja judiyëtëjk, amëj agëjxm jyaˈayˈattë, ets tsojkëbë nety ja yˈëxpëjkpëty ttundëdë mëjääw parë kyaj nyinaxëdët  ja duˈumbë jäˈäyˈäjtën. Duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Naybyëjtäˈägëdë extëm diˈibë waanë mutskpë, es diˈibë anaˈamp, yëˈë naybyëjtakëp extëm tuˈugë tuumbë” (Luk. 22:26). Tsojkëp mëj nyajnäjxëm ja nmëguˈukˈäjtëm parë njäˈäyˈäjtëm “extëm diˈibë waanë mutskpë” (Filip. 2:3). Ko nduˈunëmë mëjääw parë nˈijtëm yujy tudaˈaky, ta kyaj nyajnëˈëˈadujk nyajtuˈuˈadujkëm ja nmëguˈukˈäjtëm.

10. ¿Ti käjpxwijën yäjkë Pablo diˈib mbäät nˈijxkujk njaygyujkëm?

¹⁰ Niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm tam tii diˈib niˈigyë jyäjt nyijäˈäwëdëp, këdiinëm ëtsäjtëm. Ets mbäät nbëjkëmë kuentë ko yëˈëyë nˈijxëm ja oybyë jyaˈayˈäjtën. Oy ko nˈijxkujk njaygyujkëm extëm ja apostëlë Pablo ojts tˈanëëmë ja Corinto jäˈäyëty: “¿Tidën mëët mmëj mgëjxmë këdiinëm ja mmëguˈugëty? ¿Tidën mmëdäjttëp diˈibë kyaj të xyˈaxäjë? Es pën të xyˈaxäjë, ¿ti ko mnaybyëjtaˈagyëty mëj këjxm, extëm këˈëm të xygyanaraty?” (1 Kor. 4:7). Pääty, oy ko nnaygyuentëˈäjtëm parë kyaj ndimmëjpëtsëmäˈänëm ets njäämˈijx nääxˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Extëm nˈokpëjtakëm, pën tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm kanääk kujkë jäˈäy dyaˈëxpëjktsondaˈaky o jantsy oy dyiskursaraty, oy ko yëˈë xëmë tmëjkuˈëw tmëjkugäjpxëdë Jyobaa mët ko yëˈë pudëjkëp.

11. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja ijxpajtën diˈibë Jesus pyëjtak mä ja rey mët ja tyuumbë?

¹¹ Ko netyë Jesus të tˈanëëmë ja yˈëxpëjkpëty parë kyaj tii ttundët diˈib yajnëˈëˈaduk yajtuˈuˈadukëdëp ja myëguˈuktëjk, ta net ojts tpëjtaˈaky tuˈugë ijxpajtën mä tuˈugë rey ets ja tyuumbë. Ja rey pyaˈˈayoow ja tyuumbë ets kyaj ttukëbejty ja kajaa nuˈkxy diˈibë nety myëdäjtypy. Per okë tyäˈädë mëduumbë kyaj tpaˈˈayooy ja myëguˈuk diˈibë nety yiˈin waanë mënuˈkxyˈäjtëp. Ko ja rey tnijäˈäwë, ¿ti net tyuun? Ta tpëjtaky pujxndëgoty ja tyuumbë diˈibë nety kyaj të tpaˈˈayoy ja myëguˈuk. ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Jesus jyënany: “Nandëˈënëts ja nDeetyëts ttunäˈäny mët miitsëty pën kyaj niduˈuk niduˈuk mnaymyaˈxëdë mët winë mjot” (Mat. 18:21-35).

12. Pën kyaj nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm, ¿wiˈix yˈaxëktunëdë ja wiinkpëty?

¹² Tyäˈädë mëduumbë kyaj jeˈeyë këˈëm nyayˈaxëktuunë nenduˈun ja myëguˈuktëjk. Jantsy axëëk jyaˈayˈajty ets kyaj tmëmaˈkxtujky ja myëguˈuk, pyëjtak pujxndëgoty axtë koonëm tkëbatët ja nyuˈkxy. Ets nan axëktuunëdë ja myëguˈuktëjk diˈibë nety mëët myëdundë ko tˈijxtë wiˈix yˈadëtsy. Jesus jyënany: “Ko jëduˈun tˈijxtë ja wiinkëtypë ja tuumbëtëjk, käˈäp ojts oy tˈixtë” (Mat. 18:31, TY). Nenduˈun jyaty mët ëtsäjtëm, tijaty nduˈunëm mbäät yˈaxëktunëdë nmëguˈukˈäjtëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ko pën axëëk xytyuˈunëm ets kyaj nbokymyaˈkxäˈänëm, ¿ti net mbäät tyuny jyatyëty? Mbäät nˈaxëktuˈunëm ets kyaj nˈoktsojkënë, waˈan axtë kyaj nˈoktuˈunënë kuentë. Nan mbäät tpëktë kuentë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä kongregasionk ets kyaj oy nyayjyawëdët ko tˈixtët ko kyaj tuˈugyë nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm.

13. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyajty tuˈugë prekursoora?

¹³ Ndukˈoyˈäjtëm ko nbokymyaˈkxëmë nmëguˈukˈäjtëm ets nan oy yajnayjyawëdë wiinkpëty. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajty tuˈugë prekursoora diˈib yajxëëwmoopy Crystal. Yëˈë tnimaytyaˈaky ko jantsy axëëk yajnayjyäˈäwë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä kyongregasionk. Yëˈë jyënaˈany: “Näˈäty, jantsy mëk ja yˈääw ayuk ets nëgooyëts ijty xyajtsayujnë extëm tuˈugë tsujkn. Kots nbëtsëmdë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, kyajts tuˈugyë mëët nëjkxäˈäny karroty. Kyajts ojts nˈoktukxondaknë Diosë tyuunk”. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm wyinmääy ko jantsy axëëgë nety yajtuny ets päätyën duˈun nyayjyawëty. Per kyaj ojts tpëjkëˈëgyë akë ets nan kyaj net ojts yëˈëyë tmëmay tmëdäjy wiˈixë nety nyayjyawëty. Ijt yujy tudaˈaky ets kyuytyuun extëm myiinyë käjpxwijën mä rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm 15 äämbë oktuubrë 1999 mä jyënaˈany, “Perdonemos de corazón”. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm yˈakjënäˈäny: “Tyam, njaygyujkëbëts ko tsojkëp niˈamukë nduˈunëmë mëjääw  parë nyajtëgäjtsëmë jäˈäyˈäjtën ets ko Jyobaa xypyokymyaˈkxëm tuˈuk tuˈugë xëëw. Tyam agujk jotkujkëts jatëgok nnayjyawëty mët ko kyajts nbëjkëˈëgyë akë”.

14. 1) Extëm jyënaˈanyë Matewʉ 18:21, 22, ¿ti jotmay myëdäjtë apostëlë Pedro, ets ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈatsoowë? 2) ¿Ti mbäät xypyudëjkëm pën nwinguwäˈkëm duˈumbë jotmay?

¹⁴ Ëtsäjtëm, nnijäˈäwëm ko tsojkëp nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Per oy duˈun njanijäˈäwëm, xytsyiptakxëm parë duˈun nduˈunëm. Nenduˈun jyawë näˈäty nyayjyäˈäwë apostëlë Pedro (käjpxë Matewʉ 18:21, 22). ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm? Myëduˈuk, yëˈë ko nwinmäˈäyëm näkˈokë Jyobaa të xypyokymyaˈkxëm (Mat. 18:32, 33). Kyaj xyjanitëjkëm parë xymyaˈkxëm, per yëˈë amumduˈukjot duˈun ttuny (Sal. 103:8-10). Pääty, jëjpˈam etsë net “nnaytsyojkëm nixim niyam”. Kyaj mbäät nwinmäˈäyëm: Oyëtsëdaa nbokymyaˈkxët ja nmëguˈuk o kyaj, tsojkëbën duˈun nduˈunëm (1 Fwank 4:11). Myëmajtsk diˈib mbäät xypyudëjkëm, yëˈë ko nwinmäˈäyëm ko mbäät pyudëkëty ja jäˈäy diˈib axëëk të xytyuˈunëm. Ets mbäät jyapˈatyë tuˈugyëˈäjtën mä kongregasionk ets duˈunyëm nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa, ets agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm (2 Kor. 2:7; Kol. 3:14). Myëdëgëk pëky diˈib mbäät xypyudëjkëm, yëˈë ko nmënuˈkxtakëmë Jyobaa, pes yëˈë xyˈanmäˈäyëm ets nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Kyaj nasˈijxëm etsë Satanás xyajnaywyäˈkxëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm (Éfes. 4:26, 27). Ntsojkëm etsë Jyobaa xypyudëjkëm parë kyaj xyajkäˈäjëmë Satanás mä tpëjtaˈagyë trampë.

15. Extëm jyënaˈanyë Colosenses 3:13, ¿ti mbäät nduˈunëm pën jam tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ti ttuny diˈib axëëk xyajnayjyäˈäwëm?

¹⁵ ¿Ets pën jam ti nmëguˈukˈäjtëm ttuny diˈib axëëk xyajnayjyäˈäwëm? Pën duˈun, oy ko nduˈunëmë mëjääw parë oy mëët nˈijtëm. Nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa ets nˈoktukmëtmaytyaktäˈäyëm wiˈixën nnayjyäˈäwëm. Nˈokninuˈkxtakëm  ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib axëëk të xyajnayjyäˈäwëm ets nˈokˈanmäˈäyëmë Jyobaa parë xypyudëjkëm ets nˈijxëm ja oybyë jyaˈayˈäjtën, duˈun extëm yëˈë ttuny (Luk. 6:28). Per pën kyaj mbäät nekyjyaˈaytyëgoˈoyëm wiˈix të xytyuˈunëm, nˈokˈijxëm wiˈix mbäät nmëtmaytyakëm. Nˈokwinmäˈäyëm ko kyaj nijot duˈun të xytyuˈunëm (Mat. 5:23, 24; 1 Kor. 13:7). Ets ko nmëtmaytyakëm ja nmëguˈukˈäjtëm, nˈokwinmäˈäyëm ko kyaj axëëk të xyjyayajnayjyawëyäˈänëm. Per ¿pën kyaj tkäjpxˈoyëyaˈany ja jotmay? Biiblyë jyënaˈany: “Duˈunyëm mnaymyëmaˈkxtukëdët nixim niyam”. Oy ko kyaj nwinmäˈäyëm ko tëdën kyaˈoyë ja jotmay mëdë nmëguˈukˈäjtëm (käjpxë Colosenses 3:13, TNM). * Diˈib jëjpˈam mbäät nduˈunëm, yëˈë ko kyaj nbëjkëˈkëmë akë. Pes mbäät xyˈaxëktuˈunëm ets kyaj oy nekyˈijtëm mëdë Jyobaa. Pääty, nˈokˈyajnigëxëˈkëm ko niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa ets kyaj nasˈixëyäˈänëm parë ti xyajtuˈuˈadujkëm (Sal. 119:165).

16. ¿Ti nikëjxmˈäjtëm niduˈuk niduˈuk?

¹⁶ Mëjwiin kajaa ngukäjpxëm ko nmëduˈunëmë Jyobaa tuˈugyë mëdë nmëguˈukˈäjtëm, duˈun extëm “tuk kajpëˈëk yˈittë yëˈë borreegë es tiˈigyë ja kuentëˈäjtpë” (Fwank 10:16). Mä liibrë Organizados para hacer la voluntad de Jehová, pajina 165, jyënaˈany: “Diˈib nikëjxmˈäjtëm, yëˈë ets nyajjaˈäjtëm ja tuˈugyëˈäjtën”. Ets yˈakjënaˈany: “Jantsy oy nˈitäˈänëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, pën nˈijxëm duˈun extëmë Jyobaa yˈixëdë”. Jyobaa duˈun niˈamukë xyˈijxëm extëmë “piˈk ënäˈk” ets mëjwiin kajaa xyajtsobatëm. Duˈunën mbäät nˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Jyobaa yˈijxypy ets yajtsobatypy tëgokyë tijaty nduˈunëm parë nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets nˈijxˈijt nguentëˈäjtëm (Mat. 10:42, TY).

17. ¿Ti net tyam ndunäˈänëm?

¹⁷ Kom ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm kyaj axëëk nyajnayjyawëyäˈänëm ets kyaj ti ndunäˈänëm diˈib mbäät yajnëˈëˈaduky yajtuˈuˈadukyëty (Rom. 14:13). Nˈokwinmäˈäyëm ko niˈigyë tijaty tjat tnijawëdë këdiinëm ëtsäjtëm, ets nˈokpokymyaˈkxëm amumduˈukjot. Kyaj nasˈijxëm ets tijaty tyuundëbë wiink jäˈäy xyajtuˈuˈadujkëm. Niˈigyë mbäät nˈëxtäˈäyëm diˈib xymyoˈoyëm “ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën, diˈib xypyudëjkëm es nyajmëjwiin nyajkajaajëm ja nmëbëjkënˈäjtëm nixim niyam” (Rom. 14:19).