1. ¿Ti Jyobaa tyukwandakypy pënaty jodëmbijttëp amumduˈukjot?

 JYOBAA yëˈë të xyajkojëm, xymyoˈoyëmë yˈAnaˈamën ets yëˈë tuump Fes, per yëˈë nanduˈun nDeetyˈäjtëm (Sal. 100:3; Is. 33:22). Pääty ko nbokytyuˈunëm ets njodëmbijtëm amumduˈukjot, Jyobaa xyjyantsy pyokymyaˈkxäˈänëm (Sal. 86:5). Xyjyotkujkmoˈoyëm extëm ttukujäˈäyë ja kugajpxy Isaías: “Oyë mboky të jyëmbity tsapts, wäˈätsäämp jantsy poop extëmë tëtsn” (Is. 1:18).

2. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë tuˈugyë nyajpatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm?

² Niˈamukë nˈëëwdëgoˈoy ngäjpxtëgoˈoyëm o nduˈunëm mëdiˈibë nmëguˈukˈäjtëm axëëk yajnayjyäˈäwëdëp mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm (Sant. 3:2). Per kyaj yëˈë tˈandijy ko kyaj mbäät nmëdäjtëmë mëtnaymyaayëbë, pes mbäät duˈunyëm nmëdäjtëm ko nnaybyokymyaˈkxëm (Prov. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22). Jyobaa tsyojkypy ets nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm ko wiˈix xytyuˈunëm o xyˈanmäˈäyëm (Col. 3:13, TNM). Ets tam tiko mbäät duˈun nduˈunëm, pesë Jyobaa mëjwiin kajaa nanduˈun xypyokymyaˈkxëm (Is. 55:7).

3. ¿Ti yajnimaytyäˈägäämp mä yäˈädë artikulo?

³ Mä yäˈädë artikulo yëˈë yajnimaytyäˈägäämp ko oy pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën ko nbokymyaˈkxëmë nmëguˈukˈäjtëm. ¿Tijaty poky mbäät ndukˈawäˈänëm ja mëjjäˈäytyëjk? ¿Tiko Jyobaa ttsoky ets nnaybyokymyaˈkxëm  nixim niyam? ¿Ets ti näägë nmëguˈukˈäjtëm xytyukniˈˈijxëm mëdiˈibë kyuˈayoˈowëdë ko axëëgë jäˈäy tyuunëdë?

4. 1) ¿Ti tsojkëp ttunët tuˈugë Diosmëduumbë pën të pyokytyuny mëjwiin kajaa? 2) ¿Ti nyikëjxmˈäjttëp pënaty tuundëp mëjjäˈäy?

⁴ Ko tuˈugë Diosmëduumbë pyokytyuny mëjwiin kajaa, tsojkëp yajtukˈawanëdët pënaty tuundëp mëjjäˈäy. Mä 1 Korintʉ 6:9, 10 jap yajnimaytyaˈaky tuk pëky majtsk pëky ja pokyë mëjwiin kajaabë mëdiˈibë yajkubojkypy ja Diosë yˈanaˈamën. Pën të tuˈugë Diosmëduumbë duˈun pyokytyuny, tsojkëp tmënuˈkxtäˈägëdë Jyobaa parë pyokymyaˈkxëdët ets ttukˈawanët ja mëjjäˈäytyëjk (Sal. 32:5; Sant. 5:14). Yëˈëyë Jyobaa mëdiˈibë myëdäjtypyë madakën parë tmaˈkxët ja poky kaytyey ets ttuny mët yëˈëgyëjxm ko Jesus ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm. * Per ¿ti të ttuknipëkyë Jyobaa pënaty tuundëp mëjjäˈäy? Yëˈë parë tˈixtët pën duˈunyëm ja pokyjyaˈay yˈakˈyajpääty mä kongregasionk o kyaj, ets parë tnijawëdë yëˈë naytyuktuˈumooyëdëbë Biiblyë (1 Kor. 5:12). Ja tuk pëky mëdiˈibë tyuundëp, yëˈë ko nyayajtëwëdë: ¿të kontiempë ttukniwinmayë ko pyokytyunäˈäny?, ¿tëdaa tjakuyuˈutsäˈäny?, ¿taayëmëdaa duˈun pyokytyuny?, ¿të dyajnigëxëˈëky ko të jyantsy jyodëmbity?, ¿jaa ti mëdiˈibë yajnigëxëˈkypy ko Jyobaa të jyantsy pyokymyeˈkxyëty? (Apos. 3:19).

5. ¿Wiˈix ttukˈoyˈattë ja nmëguˈukˈäjtëm ko ja mëjjäˈäytyëjk tpayeˈeytyë tuˈugë jotmay?

⁵ Ko ja mëjjäˈäytyëjk tyuˈukmuktë mët ja pokyjyaˈay, yëˈë parë tˈixäˈändë ja jotmay extëmë Jyobaa të dyajwingëdaˈaky (Mat. 18:18). ¿Wiˈix ttukˈoyˈattë niˈamukë ja nmëguˈukˈäjtëm? Yajkuwandëp ko ja pokyjyaˈay yaˈëxkexy mët ko kyaj të jyodëmbity (1 Kor. 5:6, 7, 11-13; Titʉ 3:10, 11). Mbäät nanduˈun pyudëkëty ja pokyjyaˈay parë jyodëmbitët etsë Jyobaa pyokymyaˈkxëdët (Luk. 5:32). Ja mëjjäˈäytyëjkëty, nyinuˈkxtakëdëp ja pokyjyaˈay mëdiˈibë jodëmbijtp parë Jyobaa pyudëkëdët ets jatëgok oy mëët yˈitët (Sant. 5:15).

6. Oknimaytyäˈäk pën mbäädë Jyobaa tpokymyeˈkxy tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë të yaˈëxkexy.

⁶ Ko ja pokyjyaˈay tyuˈukmuky mët ja mëjjäˈäytyëjk ets kyaj jyodëmbity, ta yaˈëxkexy mä kongregasionk. Ets ja mëjjäˈäytyëjk kyaj pyudëkëyäˈänëdë pën kyaj të tmëmëdoy ja ley mëdiˈibë jaˈäjtp mä ja paˈis. Jyobaa yëˈë të tmoˈoyë madakën ja kuduunk justisë parë ttukkumëdowët oytyim pënëty mëdiˈibë kyaj tmëmëdoy ja ley, oy të jyodëmbity o kyaj (Rom. 13:4). Perë Jyobaa pyokymyaˈkxaambyë jäˈäy mëdiˈibë jodëmbijtp amumduˈukjot, pën yajtëjkëp ja jyot wyinmäˈäny ets pën yajtëgäjtsypyë jyukyˈäjtën (Luk. 15:17-24). Oyxyëp të tyim pokytyuumbë mëjwiin kajaa (2 Crón. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15).

7. ¿Ti yˈandijpy nbokymyaˈkxëm tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë të xymyëdëgoˈoyëm?

⁷ Jantsy jotkujk nnayjyäˈäwëm ko kyaj ëtsäjtëm xypyatëm ets ni mëjjäˈäytyëjk parë nˈijxëm pën yajpokymyaˈkxp tuˈugë jäˈäy, pes yëˈë patëbë Jyobaa. Per ¿tidaa ëtsäjtëm mbäät nduˈunëm? Tsojkëp nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets kyaj nbëjkëˈkëmë akë, oy xyˈamdoˈowëmë maˈkxën o kyaj, ets oyxyëp të xyjyamëbokytyuˈunëmbë mëjwiin kajaa. Tsiptakp duˈun nduˈunëm, pes myënëjkxypyë tiempë ets mas niˈigyë pën mëjwiin kajaa të xyˈaxëktuˈunëm. Mä rebistë La Atalaya 15 äämbë septiembrë 1994, jyënaˈany: “Ko nbokymyaˈkxëm tuˈugë jäˈäy kyaj yëˈë tˈandijy  ko nˈoyˈijxëm ti të ttuny. Pääty ko tuˈugë Diosmëduumbë tpokymyeˈkxyë jäˈäy, yëˈëjën yˈandijpy ko tyukëdëjkëbë Jyobaa ja jotmay parë yëˈë dyaˈoyët. Pesë Jyobaa yëˈë duˈun mëdiˈibë tuump Fes abëtsëmy nyaxwinyëdë ets yëˈë tyunaambyë tëyˈäjtënë ko tiempë tpäädët”. ¿Tiko Jyobaa ttsoky nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets ndukjotkujkˈäjtëm ko yëˈë tyunaampy ja tëyˈäjtën?

8. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko Jyobaa xypyaˈˈayoˈowëm?

⁸ Ko nbokymyaˈkxëmë nmëguˈukˈäjtëm, duˈun nyajnigëxëˈkëm ko nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko Jyobaa xypyaˈˈayoˈowëm. Jesus pyëjktak tuˈugë ijxpajtën mä ojts tˈijxkijpxyë Jyobaa mët tuˈugë wintsën mëdiˈibë pyokymyaˈkx ja tyuumbë, mëdiˈibë nety mënuˈkxyˈäjtëp mëjwiin kajaa ets kyaj mbäät myëgëbetyëty. Perë yäˈädë mëduumbë kyaj ojts tpokymyeˈkxy ja myëguˈuk mëdiˈibë nety waanë mënuˈkxyˈäjtëp (Mat. 18:23-25). ¿Ti Jesus tukniˈˈixëyan ko tpëjktaky yäˈädë ijxpajtën? Ko pën ëtsäjtëm nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko Jyobaa të xypyaˈˈayoˈowëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm (Sal. 103:9). Tam nyëjkxkojnë tiempë ko rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm, tnimaytyaky ko ninuˈun tkamëbääty “extëmë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm ets xypyaˈˈayoˈowëm mët yëˈëgyëjxm ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm”, oy kanäkˈok njapokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm.

9. ¿Pënatyë Jyobaa pyaˈˈayoopy? (Matewʉ 6:14, 15).

⁹ Pën nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm, Jyobaa nanduˈun xypyokymyaˈkxäˈänëm. Jyobaa pyaˈˈayoopy pënaty paˈˈayoowdëp (Mat. 5:7, TNM; Sant. 2:13). Jesus tsyojk ets ja yˈëxpëjkpëty nyaybyokymyaˈkxëdët, pääty ttukniˈˈixë wiˈix nyuˈkxtäˈäktët (käjpxë Matewʉ 6:14, 15). Ja tiempë mä Job jyukyˈaty të netyë Jyobaa yˈokjënäämbë ko tsojkëp nnaybyokymyaˈkxëm. Extëm ko Job tyukˈyajtsayujtë yˈääw yˈayuk ja nidëgëëkpë myëtnaymyaayëbë, Elifaz, Bildad etsë Zofar, ta yaˈˈanmääy parë tninuˈkxtäägët ja myëtnaymyaayëbëty. Ko duˈun ttuuny, ta Jyobaa ojts kyunuˈkxyëty (Job 42:8-10).

10. ¿Wiˈix xyˈaxëktuˈunëm ko nbëjkëˈkëmë tsip akë? (Éfesʉ 4:31, 32).

¹⁰ Ko nbëjkëˈkëmë akë xyˈaxëktuˈunëm. Akë, duˈunxyëp extëm nbatsëˈëmëm ja tsëmy këˈëy, etsë Jyobaa tsyojkypy parë nnastsëˈëmëm (käjpxë Éfesʉ 4:31, 32). Pääty xyˈanmäˈäyëm: “Yajjëgaˈagë mˈäjk mdoˈoyën ets mmastuˈudë mˈawäˈänˈat” (Sal. 37:8). Ndukˈoyˈäjtëm ko duˈun nduˈunëm, yëˈë ko akë mbäät xyˈaxëktuˈunëm ets xyajˈyubajt xyajpäˈämbajtëm (Prov. 14:30). Ko nbëjkëˈkëmë akë, duˈunxyëp extëmë nˈukëmë benenë ets këˈëm nayˈaxëktuˈunëm. Pääty ko nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm, këˈëmë nety nnaybyaˈˈayoˈowëm (Prov. 11:17). Agujk jotkujk nëjkx nnayjyäˈäwëm ets mbäät duˈunyëmë Jyobaa nmëduˈunëm.

11. Extëm jyënaˈanyë Romanʉs 12:19-21, ¿oyëdaa ko ndukmëjëmbijtëm ko pën axëëk xytyuˈunëm?

¹¹ Nˈoktukëdëjkëmë Jyobaa parë yëˈë ttunët ja tëyˈäjtën. Ëtsäjtëm kyaj xypyatëm ets ndukkumëdoˈowëm pënaty xymyëdëgoˈoyëm, yëˈëyë Jyobaa (käjpxë Romanʉs 12:19-21). Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, kyaj nmëdäjtëmë madakën parë yajxon tijaty nbayeˈeyëm extëmë Jyobaa (Eb. 4:13). Näˈäty, mbäät kyaj oy tijaty nduˈunëm mët ko axëëk njantsy nyayjyäˈäwëm. Santiago duˈun tkujäˈäyë: “Ko jäˈäy yˈeky tyoyëty kyaj yëˈë ttuny ja Diosë tyëyˈäjtën” (Sant. 1:20, TNM). Mbäät ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa ko yëˈë tyunaampy mëdiˈibë oy ets yëˈë yˈixaampy parë yajtunët ja tëyˈäjtën.

12. ¿Wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko ndukˈijxpajtëmë Jyobaa ko yëˈë tyunaampy ja tëyˈäjtën?

 ¹² Ko nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë nyajnigëxëˈkëm ko ndukˈijxpajtëmë Jyobaa ko yëˈë yaˈoyëyaampy ja jotmay. Pën ndukëdëjkëmë Jyobaa ja jotmay, duˈunë nety nyajnigëxëˈkëm ko ijtëm seguurë ko yëˈë yaˈoyëyaampy tijaty nguˈayoˈowëm mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm. Jyobaa të twandaˈaky ko mä jembyë jukyˈäjtën “kyaj pën tnekyjyamyatsäˈäny ets ni kyanekymyinäˈäny mä jot korasoon” wiˈix të njäjt të ngëbajtëm (Is. 65:17). Per ¿mbäädëdaa tuˈugë jäˈäy nyaxy ja tsyip yˈakë ets kyaj tnekyjyamyatsët wiˈix të tyunyëty ja myëguˈuk? Mbäät, min nˈokˈijxëm ti näägë nmëguˈukˈäjtëm të pyudëkëdë.

13, 14. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm yajnimaytyaˈagyë Tony mëdë José?

¹³ Nimayë nmëguˈukˈäjtëm të tpokymyaˈkxtë axtë pënaty mëjwiin kajaa të yˈaxëktunëdë. ¿Wiˈix ttukˈoyˈattë ko duˈun të ttundë?

¹⁴ Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë Tony, * mëdiˈibë tsënaapy Filipinas. Mä nety kyatëkënëm ëxpëjkpë mëdë Jyobaa tyestiigëty, ta ja yˈajtsy yaˈoˈkë jäˈäy. Per ta tnijäˈäwë ko yëˈë nety të yaˈoogyëty tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë xyëwˈäjtypy José. Komë Tony jantsy axëkjäˈäyë nety, ta jyënany ko ttukumëdowäˈänyë José oyë nety të jyapujxndëjkäˈäy. Ko José pyëtsëëmy pujxndëgoty, ta Tony jyënany ko dyaˈoogäˈäny, pääty tjuuy tuˈugë pistolë, per ok, ta tyëjkë ëxpëjkpë. Tony jyënany: “Kotsë nety nˈëxpëky, tats nnijäˈäwë ko tsojkëbëts nnayajtëgatsëdët ets nyajxaamëdëts ja ntsip nˈakë”. Tony ta nyëbety, ets ok, ta tyuuny mëjjäˈäy mä tuˈugë kongregasionk. ¡Okpawinmay wiˈix nyayjyäˈäwë ko tnijäˈäwë ko José të nety nanduˈun tyëkë ëxpëjkpë! Ko nyaybyatëdë, ta jyantsy nyaymyënaanëdë etsë Tony ta tˈanmääyë José ko të nety tpokymyeˈkxy. Tony jyënany ko jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwë ko ojts tpokymyeˈkxyë José. Jyobaa kyunuˈkxë Tony mët ko ojts tpokymyeˈkxy ja myëguˈuk.

15, 16. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyajtyë Peter mëdë Sue?

¹⁵ Mä jëmëjt 1985, Peter mëdë Sue reunyonkˈäjttëbë nety ko ajotkumonë ojts pyëjwaˈkxy  tuˈugë bombë mëdiˈibë pyëjktak tuˈugë yetyëjk. Sue mëjwiin kajaa tsyayujtsy, pääty kyaj oy yˈokˈijx yˈokmëdoownë ets kyaj ti oy tˈokxuukˈäjnë. * Yëˈëjëty xëmë nyayajtëwëdë: “¿Pënëdaa duˈun ojts yˈoktimˈadëtsnë?”. Ko tiempë nyajxy, ta yajtsuumy ja jäˈäy mëdiˈibë duˈun adëts ets ninäˈä kyapëtsëëmy. Ets ko ja Peter mëdë Sue yaˈˈanmääytyë pën të tpokymyaˈkxtë, ta yˈatsoowdë: “Jyobaa xytyukniˈˈijxëm ko kyaj yˈoyëty nbëjkëˈkëmë tsip akë, jaˈko mbäät xyˈaxëktuˈunëm mëjwiin kajaa. Pääty kots duˈun njäjttë, netyëtsë Jyobaa nmënuˈkxtaktë parëts kyaj nbëjkëˈëktët ja tsip akë etsëts njäˈäytyëgoytyët”.

¹⁶ ¿Tëdaa yäˈädë kasäädë jäˈäy tsyiptakxëdë tpokymyaˈkxtët ja jäˈäy mëdiˈibë pyëjktak ja bombë? Tëë. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyënäˈändë. “Näˈäty jotˈambëjktëbëts ko Sue tkuˈayowë extëm yˈaxëktuunë ja bombë. Per kots kyaj yëˈëyë ndimymyëmay ndimymyëdäjtë, tats kyaj nekyjyamyatstë. Ets pënë yäˈädë jäˈäy tëjkëp ëxpëjkpë, nëjkxëbëts nˈagëˈë nˈaxäjëdë mä Jyobaa kyäjpn. Kots duˈun njäjt ngëbajttë, yëˈëts xytyukniˈˈijxëdëp ko Biiblyë yˈëwij kyäjpxwijën mëjwiin kajaa xypyudëjkëm parë kyaj naytyukˈaxëktuˈunëm ja tsip akë. Xyjyotkujkmooytyëbëts nanduˈun ko tim tsojkë Jyobaa dyaˈoyëyaˈanyë amay jotmay”.

17. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm yajnimaytyaˈagyë Myra?

¹⁷ Myra të nety pyëjknë ko tˈixyˈajtyë Jyobaa ets tamë nety majtskë yˈënäˈkuˈunk, perë myëmëjjäˈäy kyaj yˈëxpëkany. Ko tiempë nyajxy, ta ja myëmëjjäˈäy nyaywyinˈëˈënë mëdë wiink toxytyëjk ets tmastutyë fyamilyë. Myra jyënany: “Kyajts nmëbëkany kots ja nmëmëjjäˈäy ojts xynyikeˈeky mëdëts nimajtskë nˈënäˈkuˈunk, axëëgëts njantsy nyayjyäˈäwë, kyajts pën nekytyukjotkujkˈäjty, mëk mon mëk tukëts nnayjyäˈäwë, nnaybyokyˈijxëts ets jantsy jotˈambëjkëts”. Myra duˈunyëm mëk tjawë ko ja myëmëjjäˈäy ojts nyaywyinˈëënyëty mëdë wiink toxytyëjk. Yëˈë yˈakjënäˈäny: “Axëëgëts njantsy nyayjyäˈäwë kanäk poˈo ets nbëjkëtsë  kuentë ko kyajtsë nety oy nˈokˈijnë mëdë Jyobaa etsëts ja nmëguˈuktëjk”. Myra kyaj tˈokmëtsipˈäjnë mëdiˈibë ojts tmëmëjjäˈäyˈaty ets kyaj nanduˈun ttukmëtsoky axëëk jyat kyëbatët. Yëˈë tsyojkypy parë ja näˈä tyëkët ëxpëjkpë. Myra kyaj tnekyjamyetsy wiˈix jyajty kyëbejty, jam ja wyinmäˈäny tpëjktaˈaky mä tijaty miin këdakp. Oy naytyuˈuk ja yˈuˈunk yˈënäˈk të dyajˈyeeky të dyajpety, agujk jotkujk tyam tmëdunyë Jyobaa mët ja yˈuˈunk yˈënäˈk.

18. ¿Wiˈix xyajnayjyäˈäwëm ko Jyobaa yëˈë tyuny Fes?

¹⁸ Jyobaa myëdäjtypy ja kutujkën parë tyunët Fes, pääty agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm ko yëˈë tijaty pyayeˈeyaampy ets ko kyaj tiko nmëmäˈäy nmëdäjëm wiˈix tijaty ttunäˈäny (Rom. 14:10-12). Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa duˈun tijaty tpayeˈeyaˈany extëm ja yˈanaˈamën jyënaˈany, pes nyijäˈäwëp ti oy ets ti axëëk (Gén. 18:25; 1 Rey. 8:32). Yëˈë ninäˈä ti tkatunäˈäny mëdiˈibë mbäät xyˈaxëktuˈunëm.

19. ¿Ti tyunaambyë Jyobaa mä tiempë myiny kyëdaˈaky?

¹⁹ Njantsy ëwxijt njantsy jyëjpˈijxëm parë jyäˈtët ja tiempë mä kyaj nëjkx nekykyuˈayoˈowëm ja poky kaytyey. Jyobaa yajjëjptëgoyaampy tukëˈëyë mëdiˈibë tyam xyaˈˈayoˈowëm ets xyajmääy xyajtäjëm (Sal. 72:12-14; Diˈibʉ Jat. 21:3, 4). Ninäˈä nganekyjyamyatsäˈänëm. Per mientrës jyaˈtyë taabë xëëw, nˈokkuˈëˈëw nˈokkukäjpxëm ko mbäät nbokymyaˈkxëmë nmëguˈukˈäjtëm extëmë Jyobaa ttuny.