ARTIKULO MËDIˈIBË YAˈËXPËJKP 24
Nipën duˈun kyapokymyeˈkxy extëmë Jyobaa
“Mijts, Jyobaa, mˈoyjyaˈay ets mbokymyaˈkxäämp; ets ja mtsojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë, nëgooyë myëjwiinˈäjt kyajaaˈäjnë mä niˈamukë pënaty mmëgäjpxëp” (SAL. 86:5).
ËY 42 Nyuˈkxtakënë Dios mëduumbë
MËDIˈIBË YAJNIMAYTYÄˈÄGÄÄMP *
1. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Salomón jyënany mä Eclesiastés 7:20?
REY Salomón duˈun jyënany: “Yä naxwiiny kyaj pënë wäˈätsjäˈäy mëdiˈibë xëmë tyunëp mëdiˈibë oy ets mëdiˈibë kyaj pyokytyunët” (Ecl. 7:20). ¡Tëyˈäjtën extëm jyënany! Niˈamukë akpokyjyaˈay nyajpatëm (1 Fwank 1:8). Pääty ntsojkëm etsë Dios xypyokymyaˈkxëm ets nanduˈunë nmëguˈukˈäjtëm.
2. ¿Wiˈix nnayjyäˈäwëm ko tuˈugë mëtnaymyaayëbë xypyokymyaˈkxëm?
2 ¿Të näˈä tuˈugë mmëtnaymyaayëbë axëëk xyˈokˈyajnayjyäˈäwëbë? Seguurë ko të, pes niˈamukë duˈun njäjtëm. Ets kom duˈunyëmë nety mëët nnaymyayäˈänëm, ta winë ääw winë jot ojts nˈamdoˈowëmë maˈkxën. ¿Wiˈix ojts nnayjyäˈäwëm ko ojts xypyokymyaˈkxëm? Seguurë ko jantsy oy ojts nnayjyäˈäwëm ets agujk jotkujk.
3. ¿Tijaty yaˈˈatsoowëmbitäämp mä yäˈädë artikulo?
3 Niˈamukë nnaymyayäˈänëm mëdë Jyobaa, per näˈäty, nduˈunëm tijaty o nˈëˈëw ngäjpxëm mëdiˈibë kyaj tˈoyˈixy. Pääty, ¿tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm? ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa kyaj duˈun pyokymyeˈkxy extëmë naxwinyëdë jäˈäy? Ets ¿pënatyën pyokymyeˈkxypyë Jyobaa?
JYOBAA XYPYOKYMYAˈKXÄˈÄNËM
4. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm?
4 Mä Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm. Extëm nˈokpëjktakëm, mä ja Sinaí gopk, Jyobaa tyukmëtmaytyakë Moisés wiˈixën jyaˈayˈaty. Mët yëˈëgyëjxm tuˈugë anklës duˈun yˈanmääyë: “Jyobaa, Jyobaa, tuˈugë Dios mëdiˈibë paˈˈayoop ets nasˈayoˈowëp, mëdiˈibë maˈkxtujkp ets ninäˈä ja tsyojkën kyakugëxë ets myëdäjtypy ja tëyˈäjtën, mëdiˈibë milˈamë jäˈäy tyukˈijxypy ja tsyojkënë mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë, mëdiˈibë myeˈkxypyë tëgoˈoyën etsë poky kaytyey” (Éx. 34:6, 7). Extëm nˈijxëm, Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë tsojkp, paˈˈayoop ets pyokymyaˈkxaampy pënaty jantsy jodëmbijtp (Neh. 9:17; Sal. 86:15).
5. Extëm jyënaˈanyë Salmo 103:13, 14, ¿ti tyuumbyë Jyobaa ko yajxon xyˈixyˈäjtëm?
5 Jyobaa wäˈäts xyˈixyˈäjtëm mët ko yëˈë ojts xyajkojëm. Mëjˈixy mëjmëdoy njäˈäwëm ko nwinmäˈäyëm wiˈixën yajxon tˈixyˈaty tuˈuk tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy (Sal. 139:15-17). Jyobaa mbäät tˈijxtäˈäy tijaty ja tääk teety të xytyukninäjxëm. Per kyaj yëˈëyëty, nyijäˈäwëp nanduˈun wiˈix të nyaˈk të nbajtëm ets tiko duˈun njäˈäyˈäjtëm. ¿Ti netë Jyobaa tyuumpy ko duˈun tnijawë? Xypyaˈˈayoˈowëm mët ko yajxon xyˈixyˈäjtëm (Sal. 78:39; käjpxë Salmo 103:13, 14). *
6. ¿Wiˈixë Jyobaa të dyajnigëxëˈëky ko xypyokymyaˈkxäˈänëm?
6 Jyobaa të dyajnigëxëˈëky ko xypyokymyaˈkxäˈänëm. Jyaygyujkëp yajxon ko yëˈë Adán ojts xytyukninäjxëm niˈamukë ja poky kaytyey ets ja oˈk tëgoˈoyën (Rom. 5:12). Kyaj nety mbäät ti nduˈunëm parë këˈëm nayaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm ets nituˈugë nety mbäädë naxwinyëdë jäˈäy xykyayaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä poky etsë oˈkën (Sal. 49:7-9). Perë Dios ojts xypyaˈˈayoˈowëm ets pääty tˈëxtääyë winmäˈäny wiˈix mbäät xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm. Mä Fwank 3:16 tnimaytyaˈaky ko Jyobaa kyajx ja tyuˈukˈUˈunk parë ojts xykyuˈoˈkëm mët ko mëk xytsyojkëm (Mat. 20:28; Rom. 5:19). Jesus oˈk tëgooy parë dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy pënaty pyëjktaktëbë mëbëjkën mä yëˈë (Eb. 2:9). ¿Nbawinmäˈäyëm wiˈixë Jyobaa mëk tjäˈäwë ko tˈijxy wiˈix ja yˈUˈunk yˈayooy ets wiˈix axëëk yajtuuny ko yˈoˈky tyëgooy? Seguurë ko Jyobaa kyajxyëp ojts tnasˈixë parë ja yˈUˈunk yˈoogët pën kyaj xypyokymyäˈkxäˈänëm.
7. Oknimaytyäˈäk tuk pëky majtsk pëkyë ijxpajtën mëdiˈibë xytyukˈijxëm ko Jyobaa pokymyaˈkxp mëjwiin kajaa.
7 Mä Biiblyë yajmaytyakp nimayë jäˈäy mëdiˈibë mëjwiin kajaa Jyobaa ojts pyokymyaˈkxëdë (Éfes. 4:32). ¿Mjamyejtsypy niduˈuk? Waˈan yëˈë xyjyamyetsyë rey Manasés. Yëˈë jantsy axëëk yˈadëtsy ets mëjwiin kajaa ojts tmëbokytyunyë Jyobaa. Ojts dyajmëjwindëkë parë yaˈˈawdatëdë diosëty mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty ets yajnitooy ja yˈuˈunk yˈënäˈk parë ojts ttukwintsëˈëgë. Axtë myëdëjkë tuˈugë awinax mä ja templë, ja lugäärë wäˈätspë. Biiblyë jyënaˈany ko Manasés ‘tim tëgatsy ojts winë ttuunë, aakjaˈa mëdiˈibë ja Wintsën yˈëxëëkˈijxypyën’ (2 Crón. 33:2-7, TY). Per ko Manasés dyajnigëxëˈky ko të nety jyantsy jyodëmbity, ta Jyobaa ojts pyokymyeˈkxyëty mëjwiin kajaa ets jatëgok yajtuunë rey (2 Crón. 33:12, 13). Waˈan nanduˈun xyjyamyetsyë David mëdiˈibë mëjwiin kajaa pokytyuun. Myëttsënääyë wiink jäˈäyë kyudëjk ets ojts yajjäˈäyˈooky. Per ko David tˈëxkajpy ja tyëgoˈoyën ets jyodëmbijty amumduˈukjot, ta Jyobaa ojts pyokymyeˈkxyëty (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14). Pääty mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xyjyantsy pyokymyaˈkxäˈänëm. Extëm yam nˈixäˈänëm, Jyobaa kyaj duˈun pyokymyeˈkxy extëmë naxwinyëdë jäˈäy.
NIPËN DUˈUN KYAPOKYMYEˈKXY EXTËMË JYOBAA
8. ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa yëˈë mas oy tuump fes, ets wiˈix dyajtuny parë tˈixy pën pyokymyeˈkxypy tuˈugë jäˈäy o kyaj?
8 Jyobaa yëˈë ja “Fes mëdiˈibë tuump abëtsëmy nyaxwinyëdë” (Gén. 18:25). Tuˈugë fes mëdiˈibë oy tuump, tsojkëp yajxon tnijawët wiˈix jyënaˈanyë ley. Ets duˈunënë Jyobaa kyaj jeˈeyë tnijawë wiˈix jyënaˈany ja ley, pes yëˈë të xymyoˈoyëm ja yˈAnaˈamën (Is. 33:22). Nipën duˈun extëmë Jyobaa, mëdiˈibë nyijäˈäwëp tidën oy ets tidën axëëk. ¿Tijaty mbäät tˈaktuny tuˈugë fes mëdiˈibë oy tuump? Tsojkëp yajxon tpayeˈeyët ja jotmay mä kyajnëm dyajwingëdaˈaky wiˈixën tijaty ttunäˈäny. Päätyën njënäˈänëm ko Jyobaa yëˈë mas oy tuump fes, yëˈë ko nyijäˈäwëtyaapy yajxon wiˈixën tijaty yˈixëty.
9. ¿Ti Jyobaa pudëjkëp parë tnijawë pën pyokymyeˈkxypy tuˈugë jäˈäy o kyaj?
9 Jyobaa kyaj dyuˈunëty extëmë fesëty mëdiˈibë yä naxwiiny. Yëˈë wäˈäts tnijäˈäwëtyaˈay wiˈix tijaty tyuny jyatyëty mä tuˈuk tuˈugë jotmay mëdiˈibë këxëˈkp (Gén. 18:20, 21; Sal. 90:8). Jyobaa jyaygyujkëp yajxon tiko duˈunë jäˈäy tijaty ttuny, pes määyëm ja lugäär mä të yaak të pyattë, wiˈixëmë tyääk tyeety tijaty të tyukniˈˈixëdë ets wiˈixëm yaˈix yajpäättë. Yëˈë kyaj tijaty tpayeˈey extëmë naxwinyëdë jäˈäy, pes yˈijxypyë jot korasoon, jyaygyujkëp tiko duˈun tijaty nduˈunëm ets ti njatsojkënyëˈäjtëm. Parë Jyobaa nitii ayuˈutsyë kyaˈity, tukëˈëyë yˈity ijxnidëˈkxy (Eb. 4:13). Pääty ko tpokymyeˈkxy tuˈugë jäˈäy, jaˈa duˈun ko të tnijäˈäwëtyaˈay wiˈix tijaty yˈixëty.
10. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko ak oy tijatyë Jyobaa tyuumpy? (Deuteronomio 32:4).
10 Jyobaa ak oy tijaty ttuny ets kyaj jäˈäy ttsoky winˈixy wingexy. Ko pën tpokymyeˈkxy kyaj yëˈë tˈixy wiˈixë jäˈäy kyëxëˈëky, pën myëdäjtypyë meeny sentääbë o jyajty nyijäˈäwëp tijaty (1 Sam. 16:7; Sant. 2:1-4). Jyobaa kyaj dyuˈunëty extëmë naxwinyëdë jäˈäy mëdiˈibë yajmeenymyooytyëp parë tijaty yajtuktundë (2 Crón. 19:7). Ets ko tijaty ttuny kyaj yëˈë nyaytyukmëmadaˈagyëty wiˈix nyayjyawëty (Éx. 34:7). Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa yëˈën ja Fes mëdiˈibë mas oy tuump, mët ko jyaygyujkëp ets nyijäˈäwëp yajxon wiˈix nyaˈijx nyajpatëm (käjpxë Deuteronomio 32:4). *
11. ¿Tiko njënäˈänëm ko nipën duˈun kyapokymyeˈkxy extëmë Jyobaa?
11 Pënaty jyaaytyë Escrituras Hebreas, nyijäˈäwëdëbë nety ko nipën kyapokymyeˈkxy extëmë Jyobaa. Tuˈugë liibrë tnimaytyaˈaky ko näˈäty mä ayuk ebreo ojts dyajtunyë yäˈädë ayuk pokymyaˈkxën, jaa tyuuny ko Dios xypyokymyaˈkxëm ets kyaj ko tuˈugë jäˈäy tpokymyeˈkxyë myëguˈuk (Sinónimos del Antiguo Testamento, traducción y adaptación de Santiago Escuain). Jyobaa yëˈëyë myëdäjtypyë madakën parë tmaˈkxët tuˈugë pokyjyaˈay mëdiˈibë jodëmbijtp. ¿Ets wiˈix nnayjyäˈäwëm ko Jyobaa xypyokymyaˈkxëm?
12, 13. 1) ¿Wiˈix ttukˈoyˈaty tuˈugë jäˈäy ko Jyobaa pyokymyeˈkxyëty? 2) ¿Jeˈeyë tuk tiempë ndukˈoyˈäjtëm ko Jyobaa xypyokymyaˈkxëm?
12 Pën ngupëjkëm ko Jyobaa të xyjyantsy pyokymyaˈkxëm, ta njäˈäwëm “ja nikˈäjt xeemyˈäjtën”. Yäˈädë yëˈë yˈandijpy ko wäˈäts ja jot winmäˈäny njäˈäwëm ets kyaj ti xynyekyˈatsijpëm. Kyaj mbäät duˈun nnayjyäˈäwëm ko xypyokymyaˈkxëm tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy, jaayën ko xypyokymyaˈkxëmë Jyobaa (Hech. 3:19, TNM). Ko xypyokymyaˈkxëm, ta jatëgok nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm ets duˈunxyëp extëm ninäˈä të ngamëbokytyuˈunëm.
13 Ko Jyobaa tpokymyeˈkxy tuˈugë jäˈäy, ninäˈä jatëgok tkatukmëgajpxy o tkatukumëdoy tijaty të ttuny (Is. 43:25; Jer. 31:34). Jyobaa jantsy jagam tpëjktaˈagyë poky kaytyey, “duˈun extëm jyagamëty mä xëëw pyëtsëmy ets mä xëëw kyëdaˈaky” * (Sal. 103:12). Ko nnijäˈäwëmë Jyobaa mëjwiin kajaa xypyokymyaˈkxëm, ta nguˈëˈëw ngukäjpxëm ets nwingutsëˈkëm (Sal. 130:4). Per ¿pënatyën duˈun pyokymyeˈkxypyë Jyobaa?
¿PËNATYË JYOBAA PYOKYMYEˈKXYPY?
14. ¿Tijaty të nˈijxëm parë Jyobaa tnijawë pën pyokymyeˈkxypy tuˈugë jäˈäy o kyaj?
14 Të nˈijxëm ko Jyobaa tpokymyeˈkxy tuˈugë jäˈäy kyaj yëˈë tˈixy pën mëjwiin kajaa të tyëgoy o pën kyaj. Të nanduˈun nˈijxëm ko Jyobaa xyˈixyˈäjtëm yajxon mët ko yëˈë të xyajkojëm, xymyoˈoyëm ja yˈAnaˈamën ets yëˈë duˈun ja Fes mëdiˈibë yajwingëdakypy pën pyokymyeˈkxypy tuˈugë jäˈäy o kyaj. ¿Per tijatyë Jyobaa yˈijxypy ko xypyokymyaˈkxëm?
15. Extëm jyënaˈany Lukʉs 12:47, 48, ¿ti yˈijxypyë Jyobaa ko pën tpokymyaˈkxäˈäny?
15 Tuk pëky mëdiˈibë Jyobaa yˈijxypy ko jäˈäy pyokytyuny, yëˈë pën nyijäˈäwëbë nety yajxon ko kyaj yˈoyëty mëdiˈibë tyuumpy. Jesus duˈun tnimaytyaky mä Lukʉs 12:47, 48 (käjpx). Ko tuˈugë jäˈäy ttuny mëdiˈibë yajxon nyijäˈäwëp ko Dios yˈaxëkˈijxypy ets ko kyaj tkupëky, mëjwiin kajaa pyokytyuny. Ets mbäädë Jyobaa kyaj pyokymyeˈkxyëty (Mar. 3:29; Fwank 9:41). Per näˈäty, kyaj nbëjkëmë kuentë ko axëëk mëdiˈibë të nduˈunëm. Ko duˈun njäjtëm, ¿waˈandaa netë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm? Tiko këdii. Min nˈokˈijxëm ti ja tuk pëkyë Jyobaa yˈijxypy parë tpokymyeˈkxy tuˈugë jäˈäy.
16. ¿Ti yˈandijpy njodëmbijtëm, ets tiko jyëjpˈamëty duˈun nduˈunëm?
16 Ja tuk pëky mëdiˈibë Jyobaa yˈijxypy, yëˈë pën ja pokyjyaˈay të jyantsy jyodëmbity. ¿Tidën yˈandijpy ko njodëmbijtëm? Yëˈko nyajtëgäjtsëmë jot winmäˈäny, ja jäˈäyˈäjtën ets wiˈix tijaty nduˈunëm. Tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë të jyantsy jyodëmbity, mëkën tjawë ets tmëmony tmëduky ko të ttuny mëdiˈibë kyaj yˈoyëty o ko kyaj të ttuny mëdiˈibë nety jyanijäˈäwëp ko oy. Per kyaj jeˈeyë tmëkjawë ko duˈun të pyokytyuny, mëdiˈibën axëëk yajnayjyäˈäwëp yëˈko të tmëjagamgeˈegyë Jyobaa ets päätyën duˈun të jyaty. Min jatëgok nˈoknimaytyakëmë rey Manasés etsë David, yëˈëjëty pokytyuundë mëjwiin kajaa, per ojtsë Jyobaa pyokymyaˈkxëdë mët ko jyodëmbijttë amumduˈukjot (1 Rey. 14:8). Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa pyokymyeˈkxypyë jäˈäy, pën yˈijxypy ko të jyantsy jyodëmbity. Per kyaj jeˈeyë tsyokyëty tmëkjawët mëdiˈibë të ttuny, tsojkëbën jyodëmbitët. * Min nˈokˈijxëm ja tuk pëky ti Jyobaa yˈijxypy parë tnijawë pën pyokymyeˈkxypy tuˈugë jäˈäy o kyaj.
17. ¿Ti tsojkëp ttunët tuˈugë jäˈäy parë jyukyˈatët extëmë Jyobaa ttsoky, ets tiko mbäät duˈun ttuny parë kyaj jatëgok pyokytyunët? (Isaías 55:7).
17 ¿Ti ja tuk pëkyë Jyobaa yˈijxypy? Yëˈko jäˈäy dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën. Ko duˈun ttuny, duˈunxyëp extëm jyëmbity o tmastuˈuty ja nëˈë tuˈujë axëëkpë ets jyukyˈäjttsondaˈaky extëmë Jyobaa ttsoky (käjpxë Isaías 55:7). * Ja jäˈäy mëdiˈibë të dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën, tsojkëp dyajtëgatsëdë jyot wyinmäˈäny parë wyinmayët extëmë Jyobaa (Rom. 12:2; Éfes. 4:23). Tsojkëp nanduˈun tpëjktäˈägëdë wyinmäˈäny parë tmastuˈudët ja axëëkpë jyot wyinmäˈäny etsë axëëkpë tyuˈunën (Kol. 3:7-10). Per oy ko njamyajtsëm ko mët ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, mbäädë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm. Ko Jyobaa tˈixy ko nduˈunëmë mëjääw parë nyajtëgäjtsëmë jukyˈäjtën, ta xypyokymyaˈkxëm yëˈëgyëjxm ko yˈUˈunk ojts xykyuˈoˈkëm (1 Fwank 1:7).
IT SEGUURË KO JYOBAA MBOKYMYAˈKXANËP
18. ¿Tiko njënäˈänëm ko nipën duˈun kyapokymyeˈkxy extëmë Jyobaa?
18 Mä yäˈädë artikulo të nˈijxëm ko nipën duˈun kyapokymyeˈkxy extëmë Jyobaa, ¿tiko duˈun njënäˈänëm? Myëduˈuk, yëˈko Jyobaa xëmë xypyokymyaˈkxëm. Myëmajtsk, yëˈko yajxonën xyˈixyˈäjtëm ets yëˈëyë mëdiˈibë mbäät tnijawë pën të njantsy jyodëmbijtëm amumduˈukjot. Ets myëdëgëëk, yëˈko tyim joˈtsypyën ja poky kaytyey ets duˈunxyëp extëm kyaj të nbokytyuˈunëm. ¿Wiˈix ndukˈoyˈäjtëm? Mbäädë net wäˈäts nmëdäjtëm ja jot wyinmäˈäny etsë Jyobaa xykyupëjkëm.
19. Kom pokyjyaˈay nyajpatëm duˈunyëm ndëgoyäˈänëm, ¿per ti xyjyotkujkmoˈoyëm?
19 Kom ak pokyjyaˈay nyajpatëm, duˈunyëm ndëgoyäˈänëm. Per xyjyotkujkmoˈoyëm ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa paˈˈayoop ets nyijäˈäwëp ko tiiyëm xyajtëgoyäˈänëm. Pääty kyaj tiko yëˈëyë nmëmäˈäy nmëdäjëm ko nbokyjyaˈayˈäjtëm ets ko kyaj oy tijaty nduˈunëm (Sal. 103:8-14; 130:3). Pën nduˈunëmë mëjääw parë njukyˈäjtëm extëmë Dios xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm, ta agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm (Filip. 4:4-6; 1 Fwank 3:19-22; ixë Perspicacia para comprender las Escrituras, volumen 1, pajina 209). ¡Mëjwiin kajaa xyjyotkujkmoˈoyëm ko duˈun nnijäˈäwëm!
20. ¿Ti nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?
20 Njantsy kyuˈëˈëw njantsy kyukäjpxëm ko nnijäˈäwëmë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm pën jodëmbijtëm amumduˈukjot. Per ¿wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën? ¿Wiˈixë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm ets wiˈix ëtsäjtëm nduˈunëm? ¿Ets tiko jyëjpˈamëty njaygyujkëm? Yëˈë nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo.
ËY 45 “Diˈibëts nbawinmaapy mätsë ngorasoon”
^ Mä Biiblyë xyˈanmäˈäyëmë Jyobaa ko xypyokymyäˈkxäˈänëm pën jantsy jodëmbijtëm. Per mbäät näˈäty nnayjyäˈäwëm ko kyaj xynyitëjkëm nyajpokymyaˈkxëm. Mä yäˈädë artikulo nˈixäˈänëm tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm pën jodëmbijtëm amumduˈukjot.
^ Salmo 103:13, 14: “Duˈun extëm tuˈugë uˈunkteety tpaˈˈayoyë yˈuˈunk yˈënäˈk, Jyobaa nanduˈun të tpaˈˈayoy pënaty tsëˈkëdëp. 14 Pes yëˈë yajxon tnijawë wiˈix të ngojëm, ets jyamyejtsypy ko naxway ëtsäjtëm”.
^ Deuteronomio 32:4: “Yëˈë duˈun ja Kaats, ak oy winë ttuny, jaˈko ak tëyˈäjtën ja nyëˈë tyuˈu. Yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë mëdëy tijaty tyuumpy, ninäˈä tkatuny mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty; oyjyaˈay yëˈë ets tëyˈäjtën myëët tijaty ttuny”.
^ Ixë liibrë Acerquémonos a Jehová, kapitulo 26, parrafo 9.
^ ¿TI YˈANDIJPY? Ko tuˈugë jäˈäy jyantsy jyodëmbity, yëˈë ko dyajtëgatsyë jyot wyinmäˈäny ets ko mëk tjawë ko axëëk të yˈadëˈëtsy o ko kyaj ti të ttuny parëxyëp kyaj duˈun të jyaty. Ko tuˈugë jäˈäy jyantsy jyodëmbity, yajtëgäjtsypyën ja jyukyˈäjtën.
^ Isaías 55:7: “Waˈanë axëkjäˈäy tmastuˈutyë nyëˈë tyuˈu, etsë axëkjäˈäy yëˈë jyot wyinmäˈäny; waˈan tnijëmbityë Jyobaa, mëdiˈibë paˈˈayowanëp, yëˈë nDiosˈäjtëm, mët ko yëˈë pokymyaˈkxäämp mëjwiin kajaa”.