1, 2. 1) ¿Wiˈix näägë tääk teety nyayajtëwëdë ko ja yˈuˈunk yˈënäˈk yˈanëˈëmxëdë ko nëbatandëp? 2) ¿Tiko tˈatsoowëmbittë pënaty nëbatandëp pën të nyaywyandäˈägëdë mä Jyobaa? (Ixë dibujë).

OKWINMAY ko María wyäˈkukë mët ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib nëbatandëp. Ta ja tyääk tyeety yˈixëdë ko tˈatsoowëmbity ja majtskpë yajtëˈëwën. Ok, ta tyäˈädë kixyuˈunk nyëbety.

² Ja tyääk tyeety jantsy jotkujk nyayjyawëdë ko të nyaywyandaˈagyëty mä Jyobaa ets ko të nyëbety. Per ja tyääk të myëmay myëdäjˈyëty ets të nyayajtëyëty: “¿Tim mutsknëmë María parë nyëbatët? ¿Jyaygyujkëp yajxon nuˈunën jyëjpˈamëty ti tyunaampy? ¿Oyëdaa ko waanë yˈakˈawixët?”. Duˈun mayë tääk teety nyayajtëwëdë ko ja yˈuˈunk yˈënäˈk yˈanëˈëmxëdë ko nëbatandëp (Ecl. 5:5). Ets kyaj wyiˈixëty, pes ko jäˈäy nyaywyandaˈagyëty ets nyëbety, kyaj yˈoynyatiijëty (ixë rekuäädrë “ ¿Të xytyukwandaˈagyë mjukyˈäjtënë Jyobaa?”).

3. ¿Ti Pedro ojts mëët tˈijxkijpxyë parë tnimaytyaky ko jëjpˈam nnëbajtëm?

 ³ Apostëlë Pedro yˈijxkijpxyë ja nëbajtën mët ja arkë diˈibë Noé ojts tkojy. Jyënany: “Diˈibë tyäˈädë yˈandijpy, yëˈë diˈib nanduˈun tyam myajnitsokëdëp, jaˈa njënäˈänëm, ja nëbajtën” (käjpxë 1 Pedro 3:20, 21, TNM). * Ko ja jäˈäy tˈijxtë ja arkë, ta niˈamukë tpëjktë kuentë ko Noé të nety nyaygyëyakyëty parë ttunäˈäny ti Dios tsyojkypy. Myëdäjtypyë nety ja mëbëjkën ets tyuun ti Jyobaa tukˈanaˈamë. Päätykyëjxm ojts tsyokwëˈëmdë ko myiiny ja Ayoˈonduu. Extëmë Pedro jyënany, ¿ti tyam xytyukniˈˈijxëm?

4. ¿Tiko yaˈijxkijpxyë nëbajtën mët ja arkë?

⁴ Ko ja jäˈäy tˈijxtë yajkojy ja arkë, ta tnijäˈäwëdë ko Noé myëbëjkypyë Dios. Nanduˈun tyam, ko tuˈugë jäˈäy yaˈixy nyëbety, ta yajnijawë ko të nyaywyandaˈagyëty mä Jyobaa mët ko tmëbëky ko Jesus nyayäjkë extëmë wintsëˈkën ets ko jyukypyejky. Pënaty të nyaywyandäˈägëdë, myëmëdoowdëbë Dios ets tyuundëp ja tuunk diˈib të yajtuknipëktë, duˈun extëm ja Noé. Jyobaa yajnitsok ja Noé ko myiiny ja Ayoˈonduu, ets nanduˈun dyajnitsoˈogäˈäny pënaty nëbajttëp ko myinët ja kutëgoˈoyën (Mar. 13:10; Diˈibʉ Jat. 7:9, 10). Päätyën jyëjpˈamëty nnaywyandakëm ets nnëbajtëm. Pën ja pën nanëgoobë tyuˈuwëˈëmë ets kyaj nyëbety, mbäät dyajtëgoy ja jukyˈäjtënë winë xëëwbë.

5. ¿Tijaty yaˈˈatsoowëmbitäämp mä tyäˈädë artikulo?

 ⁵ Kom të nnijäˈäwëm nuˈunën jyëjpˈamëty ja nëbajtën, oy ko net nˈatsoˈowëmbijtëmë tyäˈädë tëgëëkpë yajtëˈëwën: ¿Wiˈixë Biiblyë tmaytyaˈagyë nëbajtën? ¿Tijaty mbäät ttuny tuˈugë jäˈäy mä kyanëbetynyëm? Ets pën nyaˈëxpëjkëm tuˈugë jäˈäy o ja uˈunk ënäˈk, ¿tiko yˈoyëty nmëdäjtëm winmäˈänyoty ko jëjpˈam ets nyëbattët?

6, 7. 1) ¿Tiko Juan dyajnëbejtyë jäˈäy? 2) ¿Pën diˈib tëgatsy nikaj ja nyëbajtën, ets tiko?

⁶ Ja diˈib tim jawyiin yajmaytyakp mä Biiblyë ko dyajnëbejtyë jäˈäy, yëˈë Juan Yajnëbajtpë (Mat. 3:1-6). ¿Tiko ijtyë jäˈäy dyajnëbety? Parë nyigëxëˈëgët ko të jyodëmbittë mä të tkamëmëdowdë ja Ley diˈibë Moisés yajmooy. Perë Juan yajnëbajt tuˈugë jäˈäy diˈib tëgatsy nikaj ja nyëbajtën, yëˈë yajnëbajtë Jesus, ja Diosë yˈUˈunk (Mat. 3:13-17). Komë Jesus wäˈäts jäˈäy, kyaj tiko nety jyodëmbitët mä ja pyoky kyaytyey (1 Peed. 2:22). Per ¿tiko nyëbejty? Parë dyajnigëxëˈky ko listë nety yajpääty ets dyajtunäˈänyë jyukyˈäjtën mä Diosë tyuunk (Eb. 10:7).

⁷ Ko Jesus ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy, ja yˈëxpëjkpëty nan yajnëbajttë jäˈäy (Fwank 3:22; 4:1, 2). ¿Tiko? Mët ko jyodëmbijttë mä nety të tmëdëgoytyë ja Ley diˈibë Moisés yajmooy, duˈun extëm ja jäˈäyëty diˈibë Juan yajnëbajt. Per pënaty nëbajttë ko nety ja Jesus të yˈooky ets të jyukypyeky, tëgatsy ja nyëbajtën ojts nyikejy.

8. 1) ¿Ti Jesus ojts ttukˈaneˈemy ja yˈëxpëjkpëty ko nety të jyukypyeky? 2) ¿Tiko mbäät nyëbattë pënaty myëdunandëbë Dios?

⁸ Mä jëmëjt 33 ko netyë Jesus të jyukypyeky, ta nyaytyukˈijxë naxy 500 jäˈäy, duˈunë yetyëjk, toxytyëjk ets nan waˈan jyamˈäjtyë ënäˈkuˈunk. Waˈan jam ojts jyënaˈany: “Nëjx yaˈëxpëktë jäˈäyëty mä tëgekyë naxwinyëdë esëts ëj njäˈäyˈattët. Yajnëbattë xyëëgyëjxmë Dios Teety, es ëj, ja yˈUˈunk, es ja espiritë santë, es tukniˈixëdë es tkuytyunët tëgekyë diˈibëts ëj miits të ndukˈanaˈamdë” (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 15:6). Waˈanë nety jam mëgoˈpxˈam yajpäättë ja yˈëxpëjkpëty ko ojts tniˈanaˈamë etsë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm parë pyanëjkxëdët. Nanduˈun jyënany ko pënaty kyupëjktëp ja kyukapë, tsojkëbë nety nyëbattët (Mat. 11:29, 30). Pënatyë nety myëdunandëbë Dios extëm ttukjotkëdäˈägët, tsojkëbë nety tkupëktët ko yëˈë yajtuumbyë Jesus parë yˈadëwët tijaty tyuknibëjtakëp, taanëm mbäät nyëbattë. Tyäˈädë nëbajtën yëˈëyë diˈibë netyë Dios kyupëkaampy. Mä Biiblyë yajmaytyakp ko pënaty tim ogäˈän pyanëjkxtë Jesus, jyaygyujkëdë tidën yˈandijpy ko nyëbattët ets netyë nyëbajttë (Apos. 2:41; 9:18; 16:14, 15, 32, 33).

9, 10. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm nyëbejty ja yetyëjk diˈib Etiopía etsë apostëlë Pablo?

⁹ (Käjpxë Apostʉlʉty 8:35, 36). Tuˈugë yetyëjk diˈib Etiopía të nety tkupëky tijatyë judiyëtëjk myëbëjktëp. Tëgok, jamë nety ojts të Diosˈawdaty Jerusalén ets jyëmbijnë mä tyëjk, ko tuˈugë anklës tˈanmääyë Felipe ets nëjkx ttukmëtmaytyaˈaky ja “oybyë ayuk diˈibë Jesus nyigajxypy”. ¿Ti net tyuunë tyäˈädë yetyëjk? Jyaygyujkë ko jëjpˈam ets tkupëkëdë Jesus extëmë Wintsën. Ets kom tyunaambyë nety ti Jyobaa yˈamdoopy, ta netyë jyënany ko nëbatäämp.

¹⁰ Minë net nˈokˈijxëmë yˈijxpajtën tuˈugë judiyë diˈib xëwˈäjt Saulo. Ja  judiyëtëjk yëˈë netyë Dios käjpnˈäjtëp, per të nety yˈëxtijëdë mët ko kyaj të tmëmëdowdë. Saulo duˈunë nety wyinmay ko extëm ja judiyëtëjk Diosˈawdattë duˈunën yˈoyëty, pääty tpajëdijty ja Jesusë yˈëxpëjkpëty. Per tëgok, ta Jesus myëgäjpxë desde tsäjpotm. ¿Ti netë Saulo tyuun? Kyupëjk ja naybyudëkë diˈib mooyë Ananías, ta ojts “nyëbety” (Apos. 9:17, 18; Gal. 1:14). Ok, yëˈë diˈib yaˈixyˈäjt extëmë apostëlë Pablo. Extëm nˈijxëm, jantsy jeˈeyë Pablo tjaygyujkë ko Dios yëˈë yajtuumbyë Jesus parë yˈadëy tijaty tyuknibëjtakëp, ta nyëbejty (käjpxë Apostʉlʉty 22:12-16).

11. 1) Pënaty yˈëxpëjktëbë Biiblyë, ¿tiko tpëjtäˈäktë wyinmäˈäny parë nyëbatäˈändë? 2) ¿Ets wiˈix nnayjyäˈäwëm ko nˈijxëm nyëbattë pënaty të nyaywyandäˈägëdë mä Jyobaa?

¹¹ Pënaty tyam yˈëxpëjktëbë Biiblyë nanduˈunë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë, oy myëjjäˈäy myutsk jäˈäyëty. Kom mëjwiin kajaa dyajtsoobäättë ja tëyˈäjtën diˈib mä Biiblyë ets myëdäjttëbë mëbëjkën, ta jyënäˈändë yˈääw jyot ko nyaywyandäˈägäˈänëde mä Jyobaa ets nyëbatäˈändë. Koogoo tyunyëtyë asamblee, näjxp tuˈugë diskursë parë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib nëbatandëp. Ets jantsy jotkujk nnayjyäˈäwëm ko nˈijxëm nyëbatäˈändë pënaty të tˈaxäjëdë ja tëyˈäjtën. Nanduˈun ja tääk teety, jantsy jotkujk nyayjyawëdë ko tˈixtë ja yˈuˈunk yˈënäˈk nyëbatanëdë. Mä jëmëjt 2017, ja jäˈäy nyëbajttë naxy 284,000 parë dyajnigëxëˈktë ko të nyaywyandäˈägëdë mä Jyobaa (Apos. 13:48). Seguurë ko jyaygyujkëdë ko jëjpˈam nyëbatët tuˈugë Dios mëduumbë. Per ¿tijatyëdaa jawyiin tyuundë mä kyanëbattënëm?

12. ¿Tijaty tsojkëp ttunët mä kyajnëm nyëbety ja diˈib nyaˈëxpëjkëm?

¹² Mä kyajnëm nyëbety ja diˈib nyaˈëxpëjkëm, tsojkëp tnijawët ja tëyˈäjtën mä pënën Dios, ti të ttuknibëjtäägë ets ti të ttuny parë xyyajnitsokëm (1 Tim. 2:3-6). Duˈun kyëktëkëyaˈany ja myëbëjkën, ets yëˈë pudëkëyanëp parë tmëmëdowëdë Jyobaa yˈanaˈamën ets tmastutäˈäyët tijaty yˈaxëkˈijxypy (Apos. 3:19). Jëjpˈam ets duˈun ttunët, pesë Dios kyaj tkupëkäˈäny ja diˈib të nyaywyandaˈagyëty pën duˈunyëm ttunyë axëkˈäjtën (1 Kor. 6:9, 10). ¿Per tijaty aktsojkëp ttunët? Jëjpˈam nyëjkxët mä tuˈukmujkën, kyäjpxwäˈkxët etsë jäˈäy dyaˈëxpëkët. Pesë Jesus jyënany ko tyäˈädë tuunk, yëˈë tyunandëp ja yˈëxpëjkpëty (Apos. 1:8). Ko nety duˈun ttuundäˈäy ja diˈib nyaˈëxpëjkëm, ta net tmënuˈkxtäˈägët anaytyuˈugë Jyobaa mä tˈanëëmë ko tyukwandakypy ja jyukyˈäjtën, ets ok, ta net nyëbatët.

13. Ko nyaˈëxpëjkëmë jäˈäy, ¿tiko yˈoyëty nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko tsojkëp nyëbatët?

¹³ Mientrës nbudëjkëm ja diˈib nyaˈëxpëjkëm o ja uˈunk ënäˈk, oy ko nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko parë tuˈugë jäˈäy tpanëjkxëdë Kristë, tsojkëp nyëbatët. Pääty, oy ko nˈijxëm näˈä mbäät ndukmëtmaytyakëm nuˈunën jyëjpˈamëty nyaywyandäˈägëdët ets nyëbatët. Ntsojkëm ets ja diˈib nyaˈëxpëjkëm o ja uˈunk ënäˈk wyimbatët ets nanduˈun nyëbattët.

14. ¿Tiko kyaj pën yajtukˈaguanëˈaty ets nyëbatët?

¹⁴ Nipën mbäät tkatukˈaguanëˈaty ja jäˈäy diˈib ëxpëjkp parë nyëbatët, ni ja tääk teety, ni ja diˈib yaˈëxpëjkëp ets ni nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nduˈukmujkëm. Pes ni Jyobaa duˈun tkatuny (1 Fwank 4:8). Per diˈib mbäät  nduˈunëm, yëˈë ndukjaygyujkëm nuˈunën jyëjpˈamëty ets oy yˈitët mëdë Jyobaa. Diˈib mbäät pyudëkëty parë nyëbatäˈänët, yëˈë ko ttsokët amumduˈukjot ja tëyˈäjtën ets ko ttunäˈänët tukëˈëyë tijaty mbäät ttuny tuˈugë Dios mëduumbë (2 Kor. 5:14, 15).

15. ¿Nuˈun mbäädë jäˈäyë xyëëw jyëmëjt tmëdaty parë nyëbatët? Nimaytyäˈäk.

¹⁵ ¿Nuˈun mbäädë jäˈäyë xyëëw jyëmëjt tmëdaty parë nyëbatët? Kyaj yaˈˈawitsy ja xëëw jëmëjt, pes wiˈixëm tuˈuk tuˈugë jäˈäy wyimbety. Të nimay nyëbattë ënäˈktëjk ets duˈunyëm tmëdundë Jyobaa nuˈun ja xyëëw jyukyˈäjtën. Etsë wiinkpë ja tnijawëdë tëyˈäjtën mä të myëjjäˈäyënë, axtë nääk diˈib të nyäjxnë jyëmëjt 100, ets jaanëm mä tjaygyukëdë ko jëjpˈam nyëbattët.

16. Pën tuˈugë jäˈäy të nyëbety mä wiinkpë relijyonk, ¿tiko mbäät jatëgok nyëbety extëmë Jyobaa tyestiigë?

¹⁶ Pën tuˈugë jäˈäy të nyëbety mä wiinkpë relijyonk, oy ko jatëgok nyëbatët parë tpanëjkxëdë Jesus. Pesë Jyobaa net tkupëky ja nëbajtën pën ja jäˈäy të yajxon tjaygyukë ti yëˈë tyukjotkëdakypy. Duˈun jyajty tuˈugë toxytyëjk diˈibë netyë jyëmëjt naa 80. Të nety nyëbety mä kanäägë relijyonk, ta dyajtëëy ja diˈib yaˈëxpëjkëp pën jëjpˈam ets jatëgok nyëbatët. Ja nmëguˈukˈäjtëm ta tyukˈijxë kanäägë tekstë, tyäˈädë toxytyëjk ta tjaygyujkë wiˈixë Biiblyë tmaytyaˈagyë nëbajtën, ets ko waanë yˈijty, ta nyëbejty (käjpxë Apostʉlʉty 19:3-5).

17. ¿Ti tsojkëp twinmayët tuˈugë jäˈäy ja xëëw mä nyëbety?

¹⁷ Ja xëëw mä tuˈugë jäˈäy nyëbety, jantsy jotkujkë nyayjyawëty. Per mä tyäˈädë xëëw nan tsojkëp twinmayët ti tuunk nyikëjxmˈataampy extëmë Dios mëduumbë. Pes ko nbanëjkxëmë Jesus, “kyaj nnakyjyikyˈäjtëm extëmë ngëˈëm winmäˈänyˈäjtëm, jaˈa dëˈën extëm ttseky ja Jesukristë diˈibë oj xykyuˈoˈkëm es oj jyikypyeky” (2 Kor. 5:15; Mat. 16:24).

18. ¿Tijaty yaˈˈatsoowëmbitäämp mä jatuˈukpë artikulo?

¹⁸ Mä tyäˈädë artikulo të nˈijxëm ko kyaj yˈoynyatiijëty ko tuˈugë jäˈäy nyëbety. Päätykyëjxm ja María tyääk nyayajtëëwë extëm myiny mä parrafo 2. Pën mijts jamë mˈuˈunk mˈënäˈk, nan waˈan mnayajtëyëty: “¿Mbäädëtsëdaa tyäˈädë nˈuˈunk nyëbajnë? ¿Të yajxon tjaygyukë pënën Jyobaa parë net këˈëm nyaywyandäˈägëdët? ¿Oyëdaa ko jawyiin tˈëxpëkët tuˈugë karreerë ets tpäädëdë oybyë tyuunk mä kyanëbetynyëm? ¿Ets pën pokytyuump ko nety të nyëbajnë?”. Tyäˈädë yaˈˈatsoowëmbitäˈäny mä jatuˈukpë artikulo, nan nnijawëyäˈänëm wiˈix mbäädë tääk teety tˈixtë ja nëbajtën.