JAPËTS nˈyeˈky nbejty Graz (Austria). Kotsë njëmëjt jëxtujk, tats nyajkejxy mä tuˈugë eskuelë mä teety etsë määdrë yaˈëxpëktë parëts ok ndunët määdrë. Duˈunyëts ojts nwëˈëmë kots nˈijxy wiˈix ja teety mët ja määdrë dyajnëjkxtë jyukyˈäjtënë axëëk. Kots duˈun nˈijxy, tatsë ndääk nˈanmääy ko kyajts jap nekyˈitäˈäny, ets ni tuk jëmëjtëts jap ngaˈijty.

Ok, tats ndëjkë mä tuˈugë internado. Mä tuˈugë ux, ta jyantsy yajkukäˈtsnäjxyë bombë jam Graz, tatsë ndeety xynyimiiny parëts ojts nëjkxtë Schladming mäts ngaktsoktë. Kots jam njäjttë, tats ninäjxtë tuˈugë puentë, ets jeˈeyëtsë näjxtääytyë ko jyijty. Jatëgok, tamëtsë nety mëdë nanwelë nyajpääty mä pyëjy kyam ko jantsy naxypy nyajxyë abionk ets kyutujnäjxtë. Ko ja tsip nyajxy, duˈunëts njäˈäwëdë ko ja gobiernë mëdë relijyonk, tëtsë nety xynyaˈixtë.

Mä jëmëjt 1950, ta tuˈugë Jyobaa tyestiigë yˈëxpëjktsondaky mëdëtsë ndääk. Nmëdoowˈijtypyëts ijty wiˈix kyäjpx myaytyäˈäktë ets njamyëdäjtëtsë ndääk mä tyuˈukmuktë. Kom ja ndäägëts ijt seguurë ko Jyobaa tyestiigëty yëˈë myëdäjttëp ja tëyˈäjtën, ta nyëbejty 1952.

Kots ijty nëjkxy mä ja tuˈukmujkën, duˈunëts nˈixy ko ak yëˈë jyawë mëjjäˈäytyoxytyëjk tuˈukmujktëp. Per tëgok, tats nˈojtstë mä tuˈugë tuˈukmujkën mä jyamëty nimayë ënäˈktëjk. ¡Jam kyajts nekyˈijxy ko ak yëˈë mëjjäˈäytyoxytyëjk tyuˈukmuktë! Kots njëmbijty Graz, tats ndëjkë yeˈebyë jëjwitsë mä ja tuˈukmujkën, ets ko waanë yˈijty, tats nanduˈun nmëbëjky ko tëyˈäjtën tijatyëts nˈëxpëjkypy. Nbëjkëtsë kuentë ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib ninäˈä tkanaˈixy pënaty mëduunëp. Xëmë yajpääty mët ëtsäjtëm ko nnayjyäˈäwëm naytyuˈuk mä nwinguwäˈkëmë jotmayë mëjwiin kajaabë (Sal. 3:5, 6).

Njantsy myaytyäˈägaambyëtsë nety tijatyëts njäjtypy, tats ogäˈän ndukmëtmaytyakyë nmëgaˈaxëty. Nimäjtaxkëtsë ntsëˈë maˈestrëˈäjttëbë  nety wiink lugäär. Tats ojts ninëjkxy mäjaty tyundë ets nˈanmääytyëts parë tˈëxpëktëdë Biiblyë. Ko tiempë nyajxy, niˈamukëts ja nmëgaˈaxëty tyëjkëdë ëxpëjkpë.

Jeˈeyënëmtsë nety ngäjpxwaˈkxy tëjkmdëjkm naa majtsk sëmäänën, kots nmëtmaytyaky tuˈugë toxytyëjk diˈibë jyëmëjt naxy 30, tats mëët ndëjkë ëxpëjkpë. Tyäˈädë toxytyëjk wimbajt, ta nyëbejty. Ok, ta nanduˈun nyëbejty ja myëmëjjäˈäy mët nimajtsk ja myäänk. Kots nyaˈëxpëjkyë tyäˈädë toxytyëjk, yajkëktëjkëtsë nmëbëjkën. ¿Tiko? Jaˈko nipënëtsë nety të xykyayaˈëxpëky, pääty tsojkëbëtsë nety jawyiin niˈëxpëkët etsëts yajxon njaygyukët tits nëjkx ndukniˈˈixëyaˈany. Kots nˈëxpëjky, yëˈëts xypyudëjkë parëts yajxon njaygyujkë ja tëyˈäjtën. Tats nnaywyandakë mä Jyobaa ets jats nnëbejty abril 1954.

Mä jëmëjt 1955, ojtsëts mä asamblee diˈib tuunë Alemania, Francia ets Inglaterra, mä jyäjttë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsoˈondëp kanäk paˈis. Kots nyajpaty Londres, tats nˈixyˈajtyë Albert Schroeder, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yaˈëxpëjkp mä Eskuelë diˈib Galaad ets ok tyuuny mä Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty. Ojtsëts nyajtukˈixyˈattë Museo Británico, ets ja nmëguˈukˈäjtëm Schroeder, tats xytyukˈijxtë ja neky mä këˈamë Biiblyë yajjääy. Xytyukˈijxtëts mä myiny ja Diosë xyëëw mët ja letrë ebreo ets nuˈunën mëj yˈity. Tyäˈädë xyˈajäjt xyjotjäjtëts ets yajtäˈtspëjkëtsë nmëbëjkën. Tats niˈigyë ja nwinmäˈäny nbëjtaky parëts nimaytyäˈägäˈäny ja tëyˈäjtën diˈib miimp mä Diosë yˈAyuk.

Jats nduuntsondaky prekursoora, 1 äämbë eneerë 1956. Kyum mäjtaxk poˈo, tats nyaˈˈanmääy ndunët prekursoora espesial jap Austria ets nyajkejxyëts Mistelbach, tuˈugë lugäär mä kyaj nety pënë Testiigë. Per ojtsëts xytsyiptakxë jap ndunët, jaˈko tim tëgatsyëts ja njamyëët diˈibëts mëët nyajkejxy. Yëˈë ja netyë jyëmëjt 25 ets ëjts nyaˈˈabatäˈänyëts 19. Ëjts ntsoonyëts mä siudad ets yëˈë tsyoony mä tuˈugë käjpn. Ëjts kyajts tsojk nbëdëˈëgäˈäny ets yëˈë jantsy tsojk pyëdëˈëky. Ets ko kyootsënë, yëˈë tsojk myanaxanë ets ëjts kyaj. Per kots nbaduundë Biiblyë kyäjpxwijën, tats nyaˈoˈoyëdë njotmay etsëts nduundë prekursoor agujk jotkujk.

Per nan nbattëtsë wiinkpë jotmay. Axtë mbäät njënäˈänëm ko yajpajëdijttëts, perë Jyobaa xëmëts xypyudëjkëdë (2 Kor. 4:7-9). Tëgok, jamëtsë nety ngäjpxwäˈkxtë mä tuˈugë käjpnnuˈunk ko ja jäˈäy tnasmäjtsëdë yˈuk parëts xytsyuˈutstët. Tats xyyajnadujktääytyë ja mëjaty uk ets jyantsy wyoj jyantsy nyiitstë, tats naygyëˈëmëmäjtsëdë etsëts nˈanmääyë Jyobaa: “Jantsy jeˈeyëtsë tyäˈädë uk xytyuknëjäjpattët, waˈanëts netyë xyyaˈooktë”. Per naa tuk metrën ja uk wyäˈkˈäˈäwëtyaaytyë ets jeˈeyë pyiˈixyyaamdë, ta jyëmbijtääytyë. Duˈunëts njäˈäwëdë ko yëˈëtsë netyë Jyobaa të xykyuwäˈändë. Ok, tats ojts ngäjpxwäˈkxtë ets nyaˈˈabëtsëëmdëts ja käjpn, jantsy jotkujkëts nayjyäˈäwëdë, pes ja jäˈäy ak oy tmëdoowdë. Waˈan mëjˈixy tjäˈäwëdë kots ja uk kyaj wiˈix xytyuundë ets kots kyaj nˈëxtëwäˈktë mäts nyajnäjxtë nayˈatsëˈëk nayˈajawë. Nääk ja jäˈäy tëjkëdë ëxpëjkpë.

Per tëgok, tats nbattë jatuˈugë jotmay. Mätsë nety nˈittë ta jyajty ja kudëjk amuˈugyë ets jyënany ko xyyaˈoogandëbëts mët kots naˈamdë jäˈäy.  Ja kyudëjk ta jyaˈˈanmääyë ets nyaxkëdäˈägët, per kyaj jyaygyujkë. Ëëtsëty tamëtsë nety anikëjxy nmëdoowˈittë wiˈix jyënaˈany. Tats pojënë ja siyë ndukˈawijtstujktë ja tëjkˈagäj etsëts winë nbëjkmujktääytyë. Kots ja tëjk nyaˈˈawatsë, tats nˈijxtë ko ja yetyëjk tap kyuˈty mä eskaleerë ets tkëkonyˈaty tuˈugë mëj tsujkn. Tats nbëtsëëmdë mä jatuˈukpë tëjkˈääw etsëts ngaktë mëdëts ja nduj xuumy parëts ninäˈä nganekyjyëmbittët.

Japëts ojts nëjkxtë mä tuˈugë hotel etsëts nˈamdoowdë tuˈugë kuartë. Jats jap nˈijttë naa tuk jëmëjtën ets yëˈëts diˈib xypyudëjkëdë parëts nduundë Diosë tyuunk. Kom ja hotel sentrë wyeˈemy, ta nääk ja jäˈäy diˈibëts nyaˈëxpëjktëp jap yˈëxpëkäˈändë. Ko waanë yˈijty, tats mä ja nguartë nyajnäjxtë estuudyë de liibrë etsë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm. Jats ijty nduˈukmuktë naa 15.

Jats nˈijttë Mistelbach naxy tuk jëmëjt. Ok, tats nyajkejxy mëdëtsë wiinkpë njamyëët jap Feldbach, diˈib wëˈëm abatkëˈëytsyoow Graz. Per jap nan kyajnëmë nety nyaxkëdaˈagyë tuˈukmujkën. Jamëts ntsënääytyë tëjknikëjxy, mä tuˈugë tsaˈxpootytyëjk diˈib jantsy mutsk. Jantsy kubojëp ijty, ets tats nˈatsiˈtstujktë mëdë perioodikë. Nan jamëts ijty nëgondë mä tuˈugë nëdäjny. Per kyajts nanëgoobë duˈun nˈayoowdë, pes ko nyajxy tuk poˈo majtsk poˈo, ta nyaxkëdaky tuˈugë grupë. Ets ko waanë yˈijty, ta tkupëjktë tëyˈäjtën naa 30 jäˈäy mä tuˈugë familyë diˈibëts nyaˈëxpëjktë.

Wixatyëts njäjty ngëbejty, yëˈëts xypyudëjkë parëts niˈigyë nyajtsobäädët wiˈixë Jyobaa tpudëkë pënaty jëjpˈam pëjtakxëp ja yˈAnaˈam Kyutujkën. Oy näˈäty nwinmäˈäyëm ko kyaj pën diˈib xypyudëjkëm, Jyobaa xëmë yajpäädäˈäny mët ëtsäjtëm (Sal. 121:1-3).

Mä jëmëjt 1958, ta yajtukniwijtsë tuˈugë asamblee mä jyäˈttë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsoˈondëp kanäk paˈis, diˈibë nety tunanëp Nueva York, duˈun mä Estadio de los Yankees ets mä Polo Grounds. Tats nyajtuktujky tuˈugë solisitud parëts nnëjkxäˈäny, perë Betel diˈib Austria tats xyyajtëëy pën nëjkxäämbëts mä Eskuelë diˈib Galaad numero 32. ¡Kyajtsë nety mbäät njënäˈäny ko kyaj! Tats netyë ngupëjky.

Mäts nˈëxpëjky jap Galaad, yëˈëts nbëˈääy unyaayë Martin Poetzinger. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm axëëgë nety të jyaty të kyëbety mä ja nazis  mëk dyajtuundë tsumyjyaˈay. Ok, ta tyuuny mä Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty. Kom nimajtsk yëˈëts ngäjpxtëbë alemán ets ja ëxpëjkën nyaxy inglés, tats ijty xytyatskmëgäjpxë: “Erika, ¿ti taˈadë yˈandijaampy alemán?”.

Ko ojts kyujkwäˈkxnë ja ëxpëjkën, ta ja nmëguˈukˈäjtëm Nathan Knorr ojts tnigajpxy mäjatyëts nyajkaxäˈändë. Ets ëjts japëts nyajkejxy Paraguay. Kom mutsknëmëts, tsojkëbëtsë nety ja ndeety dyakëdë permisë parëts jap nëjkxët. Tats xymyooy, ets marsë 1959 tats njäjty Paraguay. Japëtsë nety ntsëënëyaˈany Asunción mä tsyëënëdë misioneerëty mëdëts tuˈugë jembyë njamyëët.

Ko waanë yˈijty, tats nˈixyˈajtyë Walter Bright, tuˈugë misioneerë diˈib ojts mä Eskuelë diˈib Galaad numero 30. Tats nbëjktë, ets nimajtskëts të nwinguwäˈägëdë amay jotmay. Tëgok tëgokëts nbattë jotmay, yëˈëts ngäjpxtë Isaías 41:10, mä jyënaˈany: “Këdii mtsëˈëgë, yëˈko nyajpäätyëts mët mijts. Këdii may mdäjy, mët ko ëjts xyDiosˈäjtp. Ëjts mijts njotmëkmoˈoyaampy”. Tyäˈädë wandakën yëˈëts xytyukjamyajtstë ko pën xëmëtsë Jyobaa nmëmëdowdë ets nbëjtäˈäktëts jëjpˈamë yˈAnaˈam Kyutujkën, ninäˈäts xykyanaˈixäˈändë.

Ok, tats nyajkajxtë mä nyaymyëtsëbäˈänˈatyëtyë Paraguay mëdë Brasil. Mä tyäˈädë lugäär, ta ja teety tˈanmääyë ënäˈktëjk ets kyëxkäˈätstët mä tsyëënëdë ja misioneerëty, ja tëjk nan kyaj nety nëgoo tyimˈoyëty. Per ko Walter dyaˈëxpëjktsondaky ja diˈib nyiwintsënˈäjtypyë polisiyëty, ta ojts tniˈanaˈamë parë tuk sëmään yajkuentˈatët ja tëjk. Desde jaa, nipën wiˈix kyanekyˈadëtsy. Ok, tats nyaˈˈanmääytyë ntsënääytyëgatstët mä tuˈugë tëjkë mas oybyë. Ets oy kots ntsënääytyëgäjtstë, pes ta mbäät yajtuunyë reunyonk duˈun Paraguay ets Brasil. Mäts ngatsoondënëm mä tyäˈädë lugäär, të nety nyaxkëdaˈaky majtskë tuˈukmujkënë mutskatypyë.

Tëtsë netyë doktoortëjk xyˈanëëmëdë ko ninäˈäts mbäät ngaˈuˈunkpääty. Per mä jëmëjt 1962, kyajtsë nety ndimˈawixy kots nyaˈˈanmääy ko uˈunkmëëdëts. Tats ojts nëjkxtë tsënaabyë Hollywood, Florida, naa wingon mä tsyëënë fyamilyë Walter. Kyajts mbäät nekytyuundë kanäk jëmëjt prekursoor mët kots nˈijxtë ja nfamilyë, per duˈunyëmëts njotmooytyë ja Diosë tyuunk (Mat. 6:33).

Kots nobiembrë njäjttë Florida mä jëmëjt 1962, monyˈijx monyjyäˈäwëdëts mët ko ja nmëguˈukˈäjtëm të nety nyinaxëdë extëmë jäˈäy wyinmaytyë. Abëkyatyë nety tyuˈukmuktë ets kyäjpxwäˈkxtë ja diˈib weerë ets diˈib yëk. Per komë Jyobaa kyaj winˈixy wingexyë jäˈäy ttsoky, ko waanë yˈijty, ta tmastuttë tyäˈädë kostumbrë. Jyobaa yëˈë yajtëgäjts, pes tyam may jyaˈˈatyë tuˈukmujkën mä tyäˈädë lugäär.

Jotmaymyëëdëts njënäˈäny ko mä jëmëjt 2015, Walter yaˈoˈkë kanser diˈib patë kyukoˈoxyoty. Jantsy oy jyaˈayˈajtyëtsë nmëmëjjäˈäy diˈibëts mëët ngasäädëˈäjty 55 jëmëjt, mëk ttsojkyë Jyobaa ets tpudëjkë nimayë nmëguˈukˈäjtëm. Njantsy tsyojkënyëˈajtypyëts jatëgok nˈixäˈäny ko nety të jyukypyeky oy mëk (Apos. 24:15).

Mëjwiin kajaats ngukäjpxë kots të nduny prekursoora naxy 40 jëmëjt, tëts ndukxondaˈaky kanäk pëkyë kunuˈkxën ets agujk jotkujkëts të nˈity. Extëm nˈokpëjtakëm, ja nyëbajttë 136 jäˈäy diˈibëts nyaˈëxpëjktë mëdë Walter. Tëts nwinguwäˈägëdë mëkatypyë amay jotmay, per ninäˈäts të xykyatukmastuˈuttë Jyobaa tyuunk. Niˈigyëts të nmëwingondë ets ndukˈijxpattëts ko yëˈë nyijäˈäwëp wiˈix dyaˈoyët ja njotmayëtyëts ets näˈä, ets duˈun xëmë ttuny (2 Tim. 4:16, 17).

Mëkëts nbaˈˈayoyë Walter, per kots nduny prekursoora yëˈëts xypyudëjkëp parëts kyaj nëgoo mëk njawë. Tëts nˈixy ko xypyudëjkëbëts kotsë jäˈäy ndukniˈˈixë tëyˈäjtën, ets niˈigyë kots ndukmëtmaytyaˈagyë oˈkpë jyukypyëkäˈäny. Jyobaa ninäˈäts të xykyanaˈixy ets kyajts mbäät nnimaytyaktäˈäy wixatyëts të xykyuentˈaty. Yëˈë kyuytyuumpy extëm twandaˈaky, pes tëts xypyudëkë, xymyëjääwmoˈoy ets të xywyitsyëts mëdë yˈaˈoygyëˈë “diˈib tyuumbyë tëyˈäjtën” (Is. 41:10).