1. 1) ¿Tiko näägë jäˈäy nyitëkëty nwintsëˈkëm? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

¿WIˈIX yajwintsëˈëgë tuˈugë jäˈäy? Ko mëj nyajnäjxëm ets ko kyaj nyajtëgoˈoyëmë mayˈäjt wintsëˈkën. Xëmë nwintsëˈkëm tuˈugë jäˈäy mët ko tmëdatyë kutujkën o mët ko pyaaty nyitëkëty. Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm pënaty mbäät nwintsëˈkëm, ets tiko.

2. ¿Tiko nyitëkëtyë Jyobaa ets niˈigyë nwintsëˈkëm? (Ixë dibujë).

² Mä Diˈibʉ Jatanʉp 5:13 jyënaˈany ko “Dios esë Borreeguˈunk” pat nitëjkëdëp nwintsëˈkëm. Ets mä kapitulo 4 yajmaytyaˈaky tuk grupë anklës diˈib nyigäjpxtëp tiko nyitëkëty yajwintsëˈëgëdë Jyobaa diˈib jukyˈäjtp “winë xëë winë tiempë”. Yëˈëjëty jyënäˈändë: “Nintsënˈäjtëm Dios, mijtsë dëˈën mbatëp es xyˈaxäjët ja mëjˈäjtën, wintsëˈkën esë mëkˈäjtën, mët ko mijtsë dëˈën të xyajkojtäˈäy tëgekyë diˈibë ijtp, es mgëˈëmtsojkëngyëjxm mij xyaˈity es xyajkojy” (Diˈibʉ Jatanʉp 4:9-11).

3. ¿Pën yajtijp ja Borreeguˈunk mä Diˈibʉ Jatanʉp 5:13, ets tiko mbäät nwintsëˈkëm?

 ³ Tyäˈädë Borreeguˈunk diˈib yajmaytyakp mä Diˈibʉ Jatanʉp 5:13, yëˈë Jesukristë. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko këˈëm ojts nyaytyijˈyëty “ja Diosë Byorreeguˈunk diˈibë wëˈëmp extëmë wintsëˈkën es yajpojpënitëgoyët yä naxwiiny” (Fwank 1:29). Päätyë Jesus pyaaty nyitëkëty nwintsëˈkëm, pes nituˈugë anaˈambë të tkakëyakyë jyukyˈäjtën parë të tjuuybyëtsëmyë naxwinyëdë jäˈäy extëmë Jesus. Jesus nan nitëjkëp yajwintsëˈëgët mët ko yëˈë “Reyˈäjtp mä reyëty es Wintsënˈäjtp mä wintsënëty” (1 Timotee 6:14-16). Ëtsäjtëm, nanduˈun njënäˈänëm extëm ja anklësëty diˈib kuyˈëëw kuyyaxëdëp ets jyënäˈändë: “Yëˈë Borreeguˈunk diˈibë të nyejxy wintsëˈkën, patëp winë xëë winë tiempë tˈaxäjët ja kutujkën, mëjˈäjtën, wijyˈäjtën, mëkˈäjtën, wintsëˈkën, oyˈäjtën esë awdäjtën” (Diˈibʉ Jatanʉp 5:12).

4. ¿Tiko jyëjpˈamëty nwintsëˈkëmë Jyobaa etsë Jesus?

⁴ Mä Fwank 5:22, 23 jyënaˈany ko Jyobaa yëˈë të tpëjtaˈagyë Jesus parë tpayoˈoyëdë naxwinyëdë jäˈäy. Pääty, jëjpˈam nwintsëˈkëmë Jesus, pes ko duˈun nduˈunëm, yëˈë nety nwintsëˈkëmë Jyobaa. Pën nwintsëˈkëmë Jesus mëdë Tyeety, ta nëjkx njukyˈäjtëm winë xëëw winë tiempë (käjpxë Salmo 2:11, 12). *

5. ¿Tiko niˈamukë xynyitëjkëm nyajmëjkumäˈäyëm ets nyajwintsëˈkëm?

⁵ Naxwinyëdë jäˈäy ojts kyojy extëmë “Dios yˈixëty” (Génesis 1:27). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko mbäät nyajnigëxëˈkëmë oybyë jäˈäyˈäjtën extëmë Dios. Extëmë tsojkën, oyjyaˈayˈäjtën etsë paˈˈayoˈowën. Nan ojts ngojëm mëdë jot winmäˈäny diˈib xyˈanmäˈäyëm ti oy ets ti kyaj yˈoyëty, ti mbäät nduˈunëm ets ti kyaj mbäät nduˈunëm (Romanʉs 2:14, 15). Nan njantsy yˈoyˈijxëm ko tijaty yˈity wäˈäts ets ko jantsy oy kyëxëˈëky, ets nan itäˈänëm tuˈugyë mëdë nmëguˈukˈäjtëm. ¿Tiko dyuˈunëty? Yëˈko duˈun jyaˈayˈatyë Dios, ets të xyyajkojëm parë nanduˈun njäˈäyˈäjtëm. Pääty niˈamukë xynyitëjkëm nyajmëjkumäˈäyëm ets nyajwintsëˈkëm (Salmo 8:5).

6, 7. ¿Wiˈixë Dios mëduumbë tyëgatsyëty mët mayë jäˈäy ko twintsëˈëgëdë wiinkpë?

⁶ Nnijäˈäwëm ko tsojkëp nwintsëˈkëmë wiink jäˈäy, per waˈan xytsyiptakxëm njaygyujkëm wiˈix mbäät nwintsëˈkëm ets axtë nuˈunën. Ets pääty dyuˈunëty mët ko mayë jäˈäy të nyinaxëdë extëm wyinmaytyë naxwinyëdë jäˈäy diˈibë Satanás anaˈamëdëp. Ta mayë jäˈäy diˈib mëj yajnäjxtëp näägë yetyëjk etsë toxytyëjk ets axtë duˈun tˈixtë extëmë dios, yaˈˈaniˈigyëdëp, pes kyaj twintsëˈëgëdë nuˈunën pyaatyëty. Nääk duˈun nyaywyit nyayxyoxëdë extëmë jäˈäy diˈib mëj ijttëp o nanduˈun jyaˈayˈatäˈändë. Mbäät tniˈˈijxtuˈuttë pënaty nyiwintsënˈäjttëp politikë o relijyonk, o pënaty mëjpëtsëëmdëp mä sinë o mä ëyiˈiky kuyaty.

 ⁷ Per ëtsäjtëm extëmë Dios mëduumbë, nnijäˈäwëm ko kyaj yˈoyëty ets mëj nyajnäjxëmë tyäˈädë jäˈäyëty. Pes yëˈëyë Jesus diˈib të xymyoˈoyëmë oybyë ijxpajtën diˈib mbäät niˈˈijxtutëm (1 Peedrʉ 2:21). Nˈokjamyajtsëm ko niˈamukë jäˈäy të pyokytyundë ets të tmëjagamgaˈaktë ja Diosë “myëjˈajt yˈoyˈajtën” (Romanos 3:23, Tios yˈaaw yˈayuk). Pääty, nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy kyanitëkëty mëj nyajnäjxëm extëmxyëp diosëty.

8, 9. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa tyestiigëty tˈixtë kuduunk justisë? 2) ¿Näˈä kyaj nmëmëdoˈowëmë kuduunk justisë?

⁸ Ta näägë jäˈäy diˈib nitëjkëp nwingutsëˈkëm mët ko mëk tyundë. Extëmë kuduunk justisë, yëˈë kanäk pëky tijaty ttundë diˈib ndukˈoyˈäjtëm, extëm tkuentˈattë nax käjpn ets tˈixtë tijaty tëgoyˈäjtp. Päätyë apostëlë Pablo jyënany ko ëtsäjtëm duˈun mbäät nˈijxëm pënatyë gobiernëtëjk yajtuunëdëp extëmë yajkutujkpë ets ko tsojkëp nmëmëdoˈowëmë yˈanaˈamën. Pablo jyënany: “Mgëbattëp diˈibë mbatëdëp. Mgëbattëp mä ja yajkugëbajtpë, es [...] mayˈat wintsëˈëgëdë yajxon diˈibë mbatëdëp xymyayˈat xywyintsëˈëgëdët” (Romanʉs 13:1, 7).

⁹ Ëtsäjtëm, Jyobaa tyestiigëty, nduˈunëmë mëjääw parë nwintsëˈkëmë kuduunk justisë. Tëyˈäjtën ko tuˈuk tuˈugë paˈis wiˈixëmë kostumbrë tmëdattë, pääty mbäät tuˈugë gobiernë ti tniˈanaˈamë diˈib jatuˈuk kyaj tniˈanaˈamët. Per oy mä ntsënäˈäyëm, niˈamukë nbudëjkëm ja kuduunk justisë. Jaayë kyaj nmëmëdoˈowëm ko xytyukˈanaˈamëm diˈib kyutëjpyë Diosë yˈanaˈamën. Ko duˈumbë jotmay nbatëm, yëˈë Jyobaa nmëmëdoˈowëm ets nwintsëˈkëm, kyaj yëˈëjëtyë naxwinyëdë jäˈäy (käjpxë 1 Peedrʉ 2:13-17).

10. ¿Ti oybyë ijxpajtën pyëjtaktë näägë Dios mëduumbëty diˈib tëëyëp?

¹⁰ Mä Biiblyë yajmaytyakpë Dios mëduumbëty diˈib wyintsëˈkëdë ets myëmëdoowdë gobiernëtëjk ets pënaty yajtuundëp, extëm ja José mëdë María. Ko ja kuduunktëjk diˈib Roma tnijawëyandë ninäägë jäˈäy tsyëënëdë mä ja it lugäär diˈib yˈaneˈempy, ta José mëdë María ojts nyëjkxtë axtë Belén parë yajkujayëyäˈändë, oyë nety wyingoonë mä María tˈyajmaxuˈunkˈatäˈäny ja yˈuˈunk (Lukʉs 2:1-5). Apostëlë Pablo nan yäjkë oybyë ijxpajtën ko twintsëˈkë gobiernëtëjk. Ko tëgok yajniwäämbejty, ta nyaynyikäjpxtutë wintsëˈkën myëët mä ja rey Herodes Agripa ets mä Festo, diˈibë nety tuump gobernadoor jam Judea (Apostʉlʉty 25:1-12; 26:1-3).

11. ¿Tiko kyaj nyajnäjxëm mëj pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk?

¹¹ Ëtsäjtëm kyaj mëj nyajnäjxëm pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk, oy duˈun tjatsoktë. Pes kyaj tëyˈäjtën myëët tnimaytyäˈäktë Dios ets kyaj yajxon tyukniˈˈixëdë Diosë yˈAyuk. Pääty kyaj nyitëkëdë nyajnäjxëm mëj, per nwintsëˈkëm extëm oytyim pënëty. Jesus ojts tmëkmëgajpxy ja wintsëndëjk mët ko nyayajnäjxëdë ko jyukyˈattë tëyˈäjtën myëët, ets mët ko kyaj nety oy ttuˈumoˈoytyë jäˈäy (Matewʉ 23:23, 24). Per kyaj wyiˈixëty nmayˈäjt nwintsëˈkëm pënatyë gobiernëtëjk yajtuundëp, pes  näˈäty xypyudëjkëm ko tˈixtë nwintsëˈkëm ja kutujkën diˈib myëdäjttëp.

12. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Austria tˈyaˈijxë wintsëˈkën mä tuˈugë gobiernë tyuumbë?

¹² Tuˈugë gobiernë tyuumbë diˈib ojts xypyudëjkëm, yëˈë Heinrich Gleissner, diˈib yˈëxpëjkë doctor en Derecho ets nan politikë tyuuny Austria. Ko tyuunë Segunda Guerra Mundial, ta nazis myäjtsë ets ta yajkejxy trengoty parë nyëjkxët mä ja soldäädëtëjk mëk tˈyajtundë tsumyjyaˈay. Jap trengoty tˈixyˈajtyë Leopold Engleitner, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Austria. Ja nmëguˈukˈäjtëm ta ttukmëtmaytyaky tijaty myëbëjktëbë Jyobaa tyestiigëty, etsë Heinrich Gleissner myëdoowˈijt tsuj yajxon. Ko nyajxy ja tsip, ta tyäˈädë jäˈäy tˈyajtuuny ja kutujkën diˈib myëdäjtypy parë tpudëjkë Jyobaa tyestiigëty diˈib Austria. Seguurë ko nan të nmëdoyˈäjtëm wiˈixë nmëguˈukˈäjtëm të yajpudëkëdë ko tˈyaˈixëdë mayˈäjt wintsëˈkën mä yajkutujkpëty.

13. ¿Pënaty mas niˈigyë pat nitëjkëdëp nwintsëˈkëm, ets tiko?

¹³ Niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm nitëjkëdëp nwintsëˈkëm, per mas niˈigyë pënaty yajnëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën (käjpxë 1 Timotee 5:17). Nmayˈäjt nwintsëˈkëm oy mä tsyoondë, oy yˈëxpëkyˈat kyaˈëxpëkyˈattë ets oy yˈayowdë o tmëdattë meeny sentääbë. Niˈamukë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë kyuentˈäjttëbë Diosë kyäjpn. Biiblyë jyënaˈany ko Dios yëˈë të tnayakyë tyäˈädë yetyëjkëty (Efesios 4:8, TNM). Extëm pënaty tuundëp mëjjäˈäy, sirkuitë, Komitee diˈib tuundëp Betel ets Diˈib  wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty. Nyajtsobatëm mëjwiin kajaa tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, duˈun extëm ttuundë pënaty pyanëjkxtë Jesus mä primer siiglë. Per ko mëët nyajpatëm, kyaj mëj këjxm nyajnäjxëm, nmayˈäjt nwintsëˈkëm ko mëk tyundë ets ko yˈittë yujy tudaˈaky (käjpxë 2 Korintʉ 1:24 etsë Diˈibʉ Jatanʉp 19:10).

14, 15. ¿Wiˈix tyëgatsyëty pënaty tuundëp mëjjäˈäy mä Diosë kyäjpn mët pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk?

¹⁴ Pënaty tuundëp mëjjäˈäy mä nduˈukmujkëm duˈun tyundë extëmë borreegë kuentˈäjtpë diˈib yujy tudaˈaky. Yëˈëjëty kyaj ttsoktë ets nyajnäjxëm extëmë jäˈäyëty diˈib mëjpëtsëëmdëp. Kyaj duˈun jyaˈayˈattë extëm pënaty tyam nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk o extëm ja wintsëndëjk diˈib jukyˈäjttë ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty. Jesus duˈun tnimaytyakyë tyäˈädë jäˈäyëty: “Jam tyimˈuˈunyëyaˈany mä ja jäˈäyëty mbäät yajxon yˈixëdë tsäjptëgoty, es jam yˈuˈunyëyaˈany mä yëˈë wintsëˈkën tyuˈuyoˈoy mëj windum mä pën kyay yˈiiky, es tsyojktëp es ja jäˈäyëty yˈëboˈx kyäjxpoˈxëdët mëdë wintsëˈkën tuˈääy” (Matewʉ 23:6, 7).

¹⁵ Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, yëˈë myëmëdoowdëp extëmë Jesus jyënany: “Miitsëty katë xyˈatsoktë es ja jäˈäyëty mˈanëˈëmxëdët yaˈëxpëjkpë, mët ko miits mdukkaˈaxˈäjttëp nidëgekyë es tiˈigyë jeˈeyë xymyëdattë yëˈë mYaˈëxpëjkpë, ëj, yëˈë Kristë. Es katë pën miitsëty xytyeetynyiwäˈäny ja wiinkpë, mët ko mmëdäjttëp tuˈuk jeˈeyë mDeetyëty diˈibë ijtp tsäjpotm. Es ni mgajënäˈändët ko jyaatyë mwintsënë wiinkpë, mët ko ëj, ja Kristë, ëjë dëˈën jeˈeyë mWintsënˈäjtypy. Diˈibë myëdiimpy oypyënëty mä miitsëtyën, yëˈë dëˈën ijtp mëj mä miitsëty. Mët ko diˈibë nayyajmëjpëtsëëmëp këˈëm, yëˈë dëˈënë Dios pëjtakëp mutsk; es diˈibë nayjyäˈäp mutsk, yëˈë dëˈënë Dios pëjtakëp mëj” (Matewʉ 23:8-12). Ko mëjjäˈäytyëjk diˈib tuundëp mäjatyë tuˈukmujkëm, yˈittë yujy tudaˈaky ets ttundë extëmë Jesus jyënany, ta ja myëguˈuktëjk tsyokëdë ets wyintsëˈëgëdë.

16. ¿Tiko jyëjpˈamëty nduˈunëmë mëjääw ets nwintsëˈkëmë wiinkpë?

¹⁶ Mbäädë tiempë tmënëjkxy parë njäjtëm wiˈix nwintsëˈkëmë jäˈäy ets axtë nuˈunën, pes nanduˈun jyäjttë pënaty pyanëjkxtë Jesus mä primer siiglë (Apostʉlʉty 10:22-26; 3 Fwank 9, 10). Per tsobatp ko nduˈunëmë mëjääw, pes ko nwintsëˈkëmë wiinkpë extëmë Jyobaa ttsoky, ta nëjkx nˈaxäjëm mëjwiin kajaa kunuˈkxën.

17. ¿Wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nwintsëˈkëm pënaty myëdäjttëbë kutujkën?

¹⁷ Ko nwintsëˈkëmë jäˈäy diˈib myëdäjttëbë kutujkën mä nˈitˈäjt nlugäärˈäjtëm,  mbäät tnitsiptuny ja madakëm diˈib nmëdäjtëm ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets axtë mbäät tˈoyˈixtë ja tuunk diˈib nduˈunëm. Duˈun tyuun jyäjttë jap Alemania. Tuˈugë prekursoora diˈib xyëwˈäjtypy Birgit ojts nyijkxy mä nety ja nyëëx yˈeskuelëpëtsëmäˈäny. Ja maˈestrëtëjk ta yˈanmääyëdë ko jantsy oy nyayjawëdë ko të tˈyaˈëxpëktë ënäˈkuˈunk diˈib Testiigëty. Ets ko oy ko duˈumbë ënäˈkuˈunk yajpäättë mä eskuelë. Birgit ta tˈanmääytyë: “Ndukniˈˈijxëdëbëtsë nˈuˈunk nˈënäˈk parë jyaˈayˈattët extëmë Dios ttsoky, diˈib nanduˈun yˈandijpy twintsëˈëgëdët ja myaˈestrëtëjk”. Ta tuˈuk ja maˈestrë toxytyëjk jyënany: “Koxyëp niˈamukë ënäˈkuˈunk duˈun jyaˈayˈattë extëmë mnëëx, pënxyëbë duˈumbë ënäˈkuˈunk kyayaˈëxpëkaampy”. Ko waanë tiempë nyajxy, ta niduˈuk ja maˈestrë yˈojtsy mä asamblee.

18, 19. ¿Ti tsojkëp njamyajtsëm ko nwintsëˈkëmë mëjjäˈäytyëjk?

¹⁸ Biiblyë kyäjpxwijën mbäät xypyudëjkëm parë njaygyujkëm wiˈix mbäät nwintsëˈkëm pënaty tuundëp mëjjäˈäy mä tuˈukmujkëm (käjpxë Ebreeʉsʉty 13:7, 17). Tsojkëp nmëjkumäˈäyëm mët ko mëk tyundë ets nan tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë nmëmëdoˈowëm extëm xytyuˈumoˈoyëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta agujk jotkujk tyundët. Biiblyë nan xyˈanmäˈäyëm ko tsojkëp niˈˈijxtutëmë myëbëjkën. Perë tyäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy niˈˈijxtutëm wiˈix nyaywyitxëty, wiˈix kyajpxy myaytyaˈaky o wiˈix yaˈëxpëky tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëjkugäjpxë ijtp. Pes ko duˈun nduˈunëm, yëˈë nety nbanëjkxëmë naxwinyëdë jäˈäy ets kyaj yëˈëjëtyë Kristë. Oy ko njamyajtsëm ko mëjjäˈäytyëjk nan pokyjyaˈay yajpäättë extëm ëtsäjtëm.

¹⁹ Nëjkxëp nbudëjkëmë mëjjäˈäytyëjk ko nwintsëˈkëm ets ko kyaj nyajnäjxëm extëmë jäˈäy diˈib mëjpëtsëëmdëp. Net duˈunyëm yˈittët yujy tudaˈaky ets kyaj wyinmaytyët ko mas mëj yˈittë o ko ninäˈä kyatëgoytyë.

20. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nwintsëˈkëmë wiinkpë?

²⁰ Ëtsäjtëm nan ndukˈoyˈäjtëm ko nwintsëˈkëmë wiinkpë, pes xyyaˈijtëm yujy tudaˈaky ets kyaj këˈëm nnaymyëjkugäjpxëm ko pën xyyajmëjpëtsëˈëmëm. Nan xypyudëjkëm parë kyaj nmastutëmë Jyobaa ko tuˈugë jäˈäy xyyajnayjäˈäwëm axëëk diˈibë nety mëj nyaˈijtëm. Ets nan tuˈugyë nˈijtëm mä Diosë kyäjpn ko nwintsëˈkëmë wiinkpë. Pes mä Dios kyäjpn tuknaxë jäˈäy yajwintsëˈëgë oy Tyestiigëty o kyaj.

21. ¿Wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nwintsëˈkëmë wiink jäˈäy?

²¹ Ja tuk pëk wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nwintsëˈkëmë wiink jäˈäy, yëˈë ko xykyupëjkëmë Jyobaa ets nan nyajnigëxëˈkëm ko nmëmëdoˈowëm ets ko kyaj nmastuˈudäˈänëm. Duˈuntsoo, mbäädë netë Jyobaa tˈatsoowëmbityë Satanás diˈib jënan ko nipën kyamëmëdowäˈänyëty (Proverbios 27:11). Mayë jäˈäy kyaj tnijawëdë wiˈix mbäät twintsëˈëgëdë wiinkpë extëm pyaatyëty. Pääty mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa të xytyukniˈˈijxëm wiˈix mbäädë jäˈäy nwintsëˈkëm extëm ttsoky.