Biiblyë tnimaytyaˈaky ko José ojts yajmënëjkxy Egipto, ets ko ja tiempë nyajxy, ta ja fyamilyë Jacob ojts tsyoˈonëdë Canaán ets ojts nyëjkxnëdë tsënaabyë jam Egipto. Ets tsyënääytyaknbëjktë mä ja it lugäär mä jyënaky ja mëjnëë diˈib Nilo mä yˈabëyëˈkmuky mët ja mejny diˈib Mediterráneo (Gén. 47:1, 6). Ja israelitëty mas niˈigyë ojts “nyimayënëdë, ets myëktaknëdë”. Päätyën ja jäˈäyëty diˈib Egipto tyuktëjkëdë tsëˈëgë etsë net atsip ojts ttuumbëˈäjt tmosëˈäjnëdë (Éx. 1:7-14, MNM).

Pënaty tyam pyayoˈoytyëp pënë Biiblyë tëyˈäjtën myaytyaˈaky o kyaj, jeˈeyë tnëxiˈik ttukxiˈiktë ko Biiblyë jyënaˈany ko ja israelitëty yajtuumbëˈäjttë ets jyënäˈändë ko yëˈë tuˈugë jeky maytyaˈaky. Per taaˈäjtp diˈib yajxon xytyukˈijxëm ko ja tyëëm yˈäätsë Sem * yajtuumbëˈäjt yajmosëˈäjttë Egipto.

Extëm nˈokpëjtakëm, arqueólogos të ttäjpäättë mä tsyënääytyë jäˈäy ets ojts tkojtë jyëën tyëjk jap Egipto mä ja lugäär diˈibë wëˈëmp anikëjxytsyoo. John Bimson, tuˈugë jäˈäy diˈib nyiˈëxpëjkëbë Biiblyë jyënaˈany ko mä tadë lugäär, ja të yajpääty naa iˈpxën o mas niˈigyë duˈumbë lugäär mä tsyënääytyë ja tyëëm yˈäätsë Sem. Etsë James Hoffmeier diˈib yˈëxpëjkpëtsëëmpy wiˈix ijty yˈixëty ja Egipto käjpn, jyënaˈany: “Naa jaa mä jëmëjt ttukˈyoˈoy 1800 ets 1540, jyäjttë jabyoˈkxyjyaˈay jap Egipto diˈib tsoˈondë mä tyëëm yˈäätsë Sem, diˈibë nety tsënääytyëp Asia occidental [mä nety tsyëënëdë fyamilyë Jacob]”. Yëˈë yˈakjënany: “Tyäˈädë tiempë diˈib yajmaytyakp, nan yëˈë ja tiempë diˈib myaytyakypyë Génesis ko jyukyˈäjttë ja yˈaptëjkë israelitëty, netpë ja Abrahán, Isaac ets ja Jacob ojts nyëjkxtë Egipto parë tˈëxtäˈäytyë ja käˈäy ukën, ja nëë ets ja jëyujk jëˈxy”.

Ets jap Egipto mä ja lugäär diˈibë wëˈëmp abatkëˈëytsyoo, të yˈakˈyajpääty diˈib yajxon yajtëyˈäjtëndëjkëp, tuˈugë nekyxyaatsy diˈib koj mä ttukˈyoˈoy ja jëmëjt, naa jaa 2000 ets 1600 mä kyajnëm myinyë Jesus. Mä tyäˈädë nekyxyaatsy jap myiny ja xyëëwëty pënaty yajtuumbëˈäjt yajmosëˈäjttë Egipto mä ja lugäärë abatkëˈëytsyoobë. Ets 40 nyaxyë jäˈäy xyëëw, yëˈë diˈib tsoˈondëp mä tyëëm yˈäätsë Sem. Tamë nety ja tuumbë mosë diˈib yaˈoˈoyëdëbë kaaky tojkx, diˈibë wit yajkojtëp ets diˈib tyuundëp oytyim diˈibëtyë tuunk. James Hoffmeier, yˈakjënaˈany: “Kom jaa nety jyamˈattë 50 naxyë jäˈäy diˈib tsoˈondëp mä tyëëm yˈäätsë Sem, diˈib tsënääytyëp Tebaida [lugäär diˈibë wëˈëmp abatkëˈëytsyoo jap Egipto], pääty, waˈanë nety mas niˈigyë yajpäättë mä tukëˈëyë Egipto käjpn, per mas niˈigyë mä ja it lugäär mä jyënaky ja mëjnëë diˈib Nilo mä yˈabëyëˈkmuky mët ja mejny diˈib Mediterráneo”.

David Rohl, tuˈugë arqueólogo, tkujäˈäyë ko tam ja tuumbë mosë xyëëw tuˈuk majtsk “diˈib jyawë yajjuˈt mä Biiblyë”. Extëm nˈokpëjtakëm, mä ja neky pyedasë miimbë netyë xëëw, diˈib yajkäjpxäämp extëmë Isacar, Aser etsë Sifrá (Éx. 1:3, 4, 15). David Rohl, ta net yˈakjënaˈany: “Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm yajxon ko ja israelitëty jantsy yajtuumbëˈäjttë Egipto”.

Bimson, tuˈugë jäˈäy diˈib nyiˈëxpëjkëbë Biiblyë, jyënaˈany: “Ko mä Biiblyë yajmaytyaˈaky ja israelitë yajtuumbëˈäjttë Egipto ets ko yˈawäˈätspëtsëëmdë, yajtëyˈäjtëndëjkëp ko yaˈëxpëjkpëtsëmy tijaty tuun jäjttë tëëyëp”.