1. ¿Ti nimayë jäˈäy yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwëdëp ko tim jawyiin nyëjkxtë reunyonk? (Ix nanduˈunë dibujë).

 NˈOKPAWINMÄˈÄYËM tuˈugë kasäädë jäˈäy mëdiˈibë kyajnëm tyim nëjkxtë reunyonk. Ko jap jyäˈttë yëˈë yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwëdëp wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm jantsy ajëëky amëguˈuk jyaˈayˈattë ets ko naytsyojkëdëp nixim niyam. Ko jyëmbijnëdë, ta ja toxytyëjk tˈanëëmë ja myëmëjjäˈäy: “Jantsy oyëts të xyajnayjyawëdë Jyobaa tyestiigëty, tim tëgatsy jyaˈayˈattë”.

2. ¿Tiko näägë nmëguˈukˈäjtëm kyaj tˈokmëduunëdë Jyobaa?

² Niˈamukë Diosmëduumbëty ak pokyjyaˈay yajpäättë, per yajnigëxëˈktëp ko naytsyojkëdëp nixim niyam (1 Fwank 1:8). Ko niˈigyë nˈixyˈäjtˈadëtsëm ja nmëguˈukˈäjtëm, ta nbëjkëmë kuentë mäjaty tyëgoytyë (Rom. 3:23). Ets ta näägë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj tˈokmëduunëdë Jyobaa mët ko jam wiˈix të tyunëdë ja myëguˈuktëjk.

3. ¿Ti yajtukˈijxwëˈëmdëp pënaty jantsy Diosmëduundëp? (Fwank 13:34, 35).

³ Min nˈokˈijxëm jatëgok wiˈix jyënaˈanyë tekstë mëdiˈibë tyuktsondakypyë yäˈädë artikulo (käjpxë Fwank 13:34, 35). Biiblyë jyënaˈany ko Diosmëduumbëty pokyjyaˈay yajpäättë. Pääty mëdiˈibë yajtukˈijxwëˈëmandëp ko tjantsy pyanëjkxtë Jesus, yëˈë ko nyaytsyokëdët nixim niyam. Jesus kyaj tˈanmääyë yˈëxpëjkpëty ko yëˈëyën pyëkandëbë kuentë ko tjantsy  pyanëjkxtë Jesus. Pes duˈun tˈanmääy: “Net nidëgekyë ja jäˈäy tnijawëdët kots ëjts miits nˈëxpëjkpëˈattë”. Yäˈädë yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko niˈamukënë jäˈäy tpëkäˈändë kuentë pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus ko nyaytsyokëdët nixim niyam.

4. ¿Ti näägë jäˈäy nayajtëëwëdëp?

⁴ Pënaty kyaj Diosmëdundë waˈan nyayajtëwëdë: “¿Tiko pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus yëˈë yajtukˈijxwëˈëmdëp ko nyaytsyokëdë nixim niyam? ¿Wiˈixë Jesus ttukˈijxy ja yˈapostëlëty ko tsyojkypy? ¿Ets wiˈix mbäät nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën?”. Tsojkëp duˈun nnayajtëˈëwëm oy të njanëbajtënë. Ko duˈun nduˈunëm, xypyudëkëyäˈänëm parë ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets mas niˈigyë ko nety jam wiˈix xytyuˈunëm (Éfes. 5:2).

5. ¿Ti Jesus myaytyäˈägan mä Fwank 15:12, 13?

⁵ Jesus ojts tnigajpxy ko ja yˈëxpëjkpëty yëˈë yajtukˈijxwëˈëmandëp ko nyaytsyokëdët nixim niyam (käjpxë Fwank 15:12, 13). Duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Naytsyokëdë nixim niyam, extëmts ëj miits ntsoktë”. ¿Ti nety myaytyäˈägaambyë Jesus? Ko niˈigyën mbäät ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm këdiinëm ëtsäjtëm këˈëm ets axtë mbäät nguˈoˈkëm. b

6. ¿Wiˈix xytyukˈijxëmë Biiblyë ko jëjpˈam ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm?

⁶ Biiblyë jyënaˈany ko jëjpˈam nyajnigëxëˈkëmë tsojkën. Ta nimayë jäˈäy mëdiˈibë yˈoymyëdoowdëp kanäägë tekstë, extëm mä jyënaˈany: “Dios yëˈë dëˈën ja tsojkën” (1 Fwank 4:8); “Mtsokëp ja mmëguˈuk extëm mijts këˈëm” (Mat. 22:39, TNM); ‘Yëˈë natsyokë myaˈkxtaapy ja poky’ (1 Ped. 4:8, TY), ets mä jyënaˈany “yëˈë tsojkën ninäˈä kyakugëxët” (1 Kor. 13:8). Ta kanäägë tekstë mëdiˈibë xytyukˈijxëm ko jëjpˈam ets ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm.

7. ¿Tiko Satanás kyaj mbäät tnekyyajtuˈukmukyë jäˈäy ets nyaytsyokëdët nixim niyam?

⁷ Mayë jäˈäy nyayajtëwëdë: “¿Wiˈixëtsën  mbäät nnijawë mëdiˈibën ja relijyongë tëyˈäjtënbë? Ak duˈun nyaynyigäjpxëdë ko Diosmëduundëp, per tëgatsyaty tijaty tyukniˈˈixëdë”. Satanás yëˈë yajjaˈäjtypyë relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty ets päätyënë jäˈäy tsyiptakxëdë tnijawëdët mëdiˈibën ja relijyongë tëyˈäjtënbë. Satanás kyaj mbäädë jäˈäy dyajtuˈukmuky abëtsëmy nyaxwinyëdë mëdiˈibë naytsyokëdëp nixim niyam. Yëˈëyënë Jyobaa mëdiˈibë mbäät duˈun dyajtuˈukmukyë jäˈäy mët ko yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë xytsyojkëm. Ets yëˈëyë mbäät duˈun nyaytsyokëdë nixim niyam pënaty tyukpudëjkëbë yˈespiritë santë (1 Fwank 4:7). Päätyënë Jesus jyënany ko pënaty jantsy Diosmëduundëp, yëˈë yajtukˈijxwëˈëmandëp ko nyaytsyokëdë nixim niyam.

8, 9. ¿Wiˈix nimayë jäˈäy të pyudëkëdë ko tˈixtë Jyobaa tyestiigëty nyaytsyokëdë nixim niyam?

⁸ Jesus jyënany ko nimayë jäˈäy pyëkandëbë kuentë pënaty jantsy Diosmëduundëp ko nyaytsyokëdët nixim niyam. Extëm nˈokpëjktakëm, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Yan, jap yˈojtsy asamblee mä tuˈugë lugäär mä nety të yˈokˈojtspë tyuk poˈo myajtsk poˈojëp parë jäˈäy tˈijxˈëyiˈiky. Yëˈë jyënaˈany: “Kots tim jawyiin nˈojtsy asamblee, tats nˈijxy ko Jyobaa tyestiigëty jantsy ajëëky amëguˈugëty, oy nyaywyit nyayxyoxëdë ets mëdoowdëp ja yˈuˈunk yˈënäˈkëty. Per mëdiˈibëts niˈigyë xyajmonyˈijx xyajmonyjyäˈäwë yëˈë kots nˈijxy niˈamukë agujk jotkujk yajpäättë ets tuˈugyë nyayaˈitëdë, duˈunëts nety njukyˈatäˈäny. Kyajts nekyjyamyetsy tijaty yajmaytyak mä asamblee, per mëdiˈibëts tim wëˈëm mätsë nwinmäˈäny yëˈë ko jantsy oy jyaˈayˈattë Jyobaa tyestiigëty”. c Päätyënë Yan tˈoyˈijxy wiˈix jyaˈayˈattë mët ko nyaytsyokëdë nixim niyam. Kom mëk ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm päätyën nwingutsëˈkëm ets mëët nˈoyjyaˈaytyakëm.

⁹ Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy John, monyˈijx monyjyäˈäwë nanduˈun ko tim jawyiin yˈojtsy reunyonk ets yëˈë niˈigyë yˈoyˈijx ko ja nmëguˈukˈäjtëm jyaˈayˈattë ajëëky amëguˈuk ets wyinmääy ko ak oy tijaty ttundë. John jyënany: “Kots nˈijxy nyaytsyokëdë nixim niyam, tats njënany ko yëˈëjën jyantsy tyukˈijtëdëp ja relijyongë tëyˈäjtënbë”. d Jeˈeyë yam të nˈijxëm tuˈuk majtskë ijxpajtën, per taanëm kanäk pëky mëdiˈibë xytyukˈijxëm ko Jyobaa tyestiigëty yëˈëjën jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus.

10. ¿Näˈä mbäät ndukˈijxëmë nmëguˈukˈäjtëm ko ntsojkëm? (Ix nanduˈunë notë).

¹⁰ Extëm të nˈijxëm niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm pokyjyaˈay yajpäättë, pääty mbäät näˈäty axëëk xyajnayjyäˈäwëm ko jam wiˈix xytyuˈunëm o xyˈanmäˈäyëm e (Sant. 3:2). Ko nety axëëk xyajnayjyäˈäwëm, jaa mbäät nyajnigëxëˈkëm mëdë nˈääwˈäjt nˈayukˈäjtëm ets wiˈix tijaty nduˈunëm ko mëk ntsojkëm. Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäät xypyudëjkëmë Jesusë yˈijxpajtën (Fwank 13:15).

11. ¿Ti yajnigëxëˈktë Santiago mëdë Juan? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹¹ Jesus nyijäˈäwëbë nety ko ja yˈapostëlëtëjk kyaj näˈäty oy tijaty ttunäˈändë, pääty tsuj yajxon tpudëjkë parë nyayaˈoyëdët ets duˈun mbäädë Jyobaa agujk jotkujk dyajnay jyawëdë. Extëm tëgok, Santiago mëdë Juan kyajxtë tyääk parë nëjkxë Jesus tˈanëëmë ets mëët yˈanaˈamdët tsäjpotm (Mat. 20:20, 21). Yäˈädë nimajtskpë apostëlëty yajnigëxëˈktë ko mëjpëtsëmandëbë nety ets ko mëj këjxm nyayjyawëdë (Prov. 16:18).

12. ¿Tiko njënäˈänëm ko Santiago mëdë Juan kyaj yëˈëyë tyëgooytyë?

¹² Santiago mëdë Juan kyaj yëˈëyë tyëgooytyë. Min nˈokˈijxëm tiijën tyuundë ja nimäjkpë apostëlëty ko tnijäˈäwëdë ti nety të ttundë Santiago mëdë Juan. Biiblyë jyënaˈany: “Ta ttukjotˈambëjktë ja nimajtskpë ëxpëjkpë” (Mat. 20:24). ¿Nbawinmäˈäyëm wiˈixën ja apostëlëtëjk ojts dyajtsipkojtë tijaty? Waˈan tˈanmääytyë Santiago mëdë Juan: “¿Wiˈixën mdimynyayjyäˈäwëndë ko të xyˈanëëmëdë Jesus parë mëët mˈanaˈamdët tsäjpotm? Pes ëëtsëty nanduˈunëts mëk ndundë extëm miitsëty ets xynyitëjkëdëbëts nanduˈun parëts mëët nˈanaˈamdët tsäjpotm”. Ko ojts nyayˈojëdë ja apostëlëtëjk, ta kyaj tuˈugyë nyekynyayaˈijtëdë.

13. ¿Ti Jesus tyuun oy janääm jatsojk ja yˈapostëlëtëjk tijaty dyajtsiptaktë? (Matewʉ 20:25-​28).

¹³ ¿Ti netë Jesus tyuun ko duˈun tˈijxy ja yˈapostëlëtëjk? Kyaj ojts ttukjotˈambëky, niˈigyën tsuj yajxon ojts tmëtkajpxy tmëtmaytyaˈaky mët ko nyijäˈäwëbë nety ko mbäät nyayaˈoyëdë. Ets kyaj tˈanmääy ko yëˈë yˈëxtäˈäyaambyë wiinkpë yˈapostëlëty mëdiˈibë naytsyokëdëp nixim niyam ets mëdiˈibë  jäˈäyˈattëp yujy tudaˈaky (käjpxë Matewʉ 20:25-28). Jesus xëmë ttukˈijxy ja yˈapostëlëtëjk ko tsyojkypyë nety, oy janääm jatsojk dyajtsiptaktë pënën mas mëj ijtp (Mar. 9:34; Luk. 22:24).

14. ¿Wiˈixë nety jyaˈayˈattë jäˈäy ja tiempë mä yˈapostëlëtëjk jyukyˈäjttë?

¹⁴ Jesus nyijäˈäwëbë nety wiˈixë jäˈäy jyaˈayˈattë ja tiempë mä jyukyˈäjttë ja yˈapostëlëtëjk (Fwank 2:24, 25). Pes mä taabë tiempë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk duˈunë netyë jäˈäy ttukniˈˈixëdë ko net yajmëjpëjktäˈäktët pën nyikëjxmˈäjttëbë tuungë jëjpˈambë o pën myëdäjttëbë meeny sentääbë (Mat. 23:6). Jyäämˈijx nyääxˈijxtëbë nety nanduˈunë myëguˈuktëjk f (Luk. 18:9-12). Jesus nyijäˈäwëbë nety ko ja yˈapostëlëtëjk mbäät nyinaxëdë duˈumbë jäˈäyˈäjtën mä wiˈix tˈixtë ja myëguˈuktëjk ets wiˈix këˈëm nyayˈixëdë (Prov. 19:11). Ko tyëgooytyë ja yˈapostëlëtëjk kyaj ttukjotˈambëjky, pes nyijäˈäwëbë nety ko mbäät nyayaˈoyëdë. Päätyën tpudëjkë maˈkxtujkën myëët parë ttukniˈˈijxë ets yˈittët yujy tudaˈaky, nyaytsyokëdët nixim niyam ets kyaj nyayajmëjpëtsëmëdët.

15. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm yˈadëtstë Santiago mëdë Juan?

¹⁵ Mëjwiin kajaa tijaty xytyukniˈˈijxëm extëm yˈadëtstë Santiago mëdë Juan. Kyaj yˈoyëty ko tˈamdoowdë ja tuungë mas këjxmbë, per kyaj nanduˈun yˈoyëty ko jyotˈambëjktë ja nimäjkpë apostëlëtëjk. Jesus pyudëjkë tsuj yajxon ja nimäjmajtskpë yˈapostëlëty. ¿Ti yäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko kyaj mbäät yëˈëyë nˈijxëm tijaty kyaj oy ttundë ja nmëguˈukˈäjtëm, tsojkëbën nwinmäˈäyëm ti ëtsäjtëm ndunäˈänëm ko jam wiˈix xymyëdëgoˈoyëm. Pääty ko nety jam wiˈix xytyuˈunëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Titsën ko nëgoo të xytyimˈyajjotˈambëjknë? ¿Jamdaa ti amay jotmay tpäätyë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm ets päätyëts duˈun të xytyuny? ¿Oyëtsëdaa ko nyajnigëxëˈëgëdë tsojkën etsëts njäˈäytyëgoyët wiˈixëts të xytyuny oyëts njawinmay ko tëtsën xymyëdëgoy?”. Pën nnaytsyojkëm nixim niyam duˈunë nety nyajnigëxëˈkëm ko yëˈë njantsy pyanëjkxëmë Jesus.

16. ¿Tijaty mbäät xyˈaktukniˈˈijxëmë Jesusë yˈijxpajtën?

¹⁶ ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën? Ko nduˈunëmë mëjääw parë njaygyujkëm wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm yaˈix yajpäättë (Prov. 20:5). Ëtsäjtëm kyaj mbäät nnijäˈäwëm ti japˈäjtp mä nmëguˈukˈäjtëmë jyot kyorasoon duˈun extëmë Jesus, per mbäät nmëmaˈkxtujkëm ko jam wiˈix xytyuˈunëm (Éfes. 4:1, 2; 1 Peed. 3:8). Mëdiˈibë xypyudëkëyäˈänëm yëˈë ko niˈigyë nˈixyˈäjtëmë nmëguˈukˈäjtëm. Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën.

17. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko tuˈugë sirkuitë tpëjktakyë wyinmäˈäny parë yajxon tˈixyˈatäˈäny tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm?

¹⁷ Tuˈugë sirkuitë mëdiˈibë nety tuump África oriental, yˈixyˈäjt tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nety kyaj nëgoo tyim oyjyaˈayëty. ¿Ti net tyuunë yäˈädë sirkuitë? Yëˈë jyënaˈany: “Nbëjktakëtsë nwinmäˈäny parëts niˈigyë nˈixyˈatany ja nmëguˈukˈäjtëm, ets kots niˈigyë nˈixyˈajty tats nnijäˈäwë wiˈixë nety të yeeky të pyety ets päätytyëmë nety duˈun  jyaˈayˈaty. Kots nnijäˈäwë nuˈunë nety të tsyiptakxëty parë dyajtëgatsëdë jyaˈayˈäjtën ets oy yˈitët mëdë myëguˈuktëjk, yëˈëts xyajmonyˈijx xyajmonyjyäˈäwë ets tats mëët nnaymyaaybyëjkë”. Ko nduˈunëmë mëjääw parë yajxon nˈixyˈäjtëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets njaygyujkëm wiˈix yaˈix yajpäättë, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë net ntsojkëm.

18. ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm pën të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm axëëk xyajnayjyäˈäwëm? (Proverbios 26:20).

¹⁸ Näˈäty ko wiˈix xytyuˈunëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tsojkëp nˈëëwˈoˈoy ngäjpxˈoˈoyëm ja jotmay. Per mä kyajnëm duˈun nduˈunëm oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Nnijäˈäwëbëtsën tikots duˈun të xytyunyë?” (Prov. 18:13). “¿Nnijotëtsën duˈun të xytyimtunäˈänyë?” (Ecl. 7:20). “¿Tëts naa pën nanduˈun axëëk nˈokˈyajnayjyäˈäwëbë?” (Ecl. 7:21, 22). “¿Oyëtsëdaa ko nmëtmaytyäˈägët ja nmëguˈuk o niˈigyëtsëdaa ja jotmay nyajmëjwindëkët?” (käjpxë Proverbios 26:20). Ko duˈun nnayajtëˈëwëm yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë njäˈäytyëgoˈoyëm wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm të xytyuˈunëm ets duˈunë nety nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm.

19. ¿Ti net nduknibëjktakëm ndunäˈänëm?

¹⁹ Niˈamukë Jyobaa tyestiigëty yajnigëxëˈktëp ko yëˈë jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus ko nyaytsyokëdë nixim niyam. Pääty tsojkëp niduˈuk niduˈuk nyajnigëxëˈkëm ko nbanëjkxëmë Jesus ko ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm oy näˈäty wiˈix xytyuˈunëm. Ko duˈun nduˈunëm, mbäädë netë jäˈäy tpëktë kuentë ko yëˈë ndukˈijtëm ja relijyonk mëdiˈibë tëyˈäjtën ets jyënäˈändët ja yˈääw jyot parë tmëdunäˈändëdë Jyobaa, ja Dios mëdiˈibë xytsyojkëm. Pääty, nˈokpëjktakëmë winmäˈäny parë nnaytsyojkëm nixim niyam ets duˈun nyajnigëxëˈkëm ko yëˈë njantsy pyanëjkxëmë Jesus.