1, 2. 1) ¿Tiko nyëbety tuˈugë jäˈäy? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

 ¿TË NÄˈÄ xyˈokˈijxpë wiˈix jantsy agujk jotkujk nyayjyawëdë nmëguˈukˈäjtëm ko nyëbatäˈändë ets wiˈix jantsy amëk jotmëk tˈatsowdë ko myëdunandëbë Jyobaa? Agujk jotkujk nanduˈun nyayjyawëdë ja jyëëky myëguˈuk ets ja myëtnaymyaayëbëty. Ko nyëëbëtsëëmnë, ta tˈixtë ko ja nmëguˈukˈäjtëm jyantsy tyukxondäˈägëdë ets këxëˈktëp mä wyiin jyëjp ko agujk jotkujk jyantsy nyayjyawëdë ko të nyëbattë. Tuˈuk tuˈugë sëmään milˈamë jäˈäy nyëbattë parë tmëduuntsondäˈäktë Jyobaa.

² Pën mduknibëjktakëp mnëbatäˈäny, yëˈë yˈandijpy ko “mˈëxtaabyë Jyobaa”, ets ko myajpäädäämp mä ja tëˈkx jäjjën (Sal. 14:1, 2). Yäˈädë artikulo niˈamukë xypyudëkëyäˈänëm, pes nˈixäˈänëm ti mbäät ttundë pënaty të nyëbajnëdë parë xëmëkyëjxm tmëdundëdë Jyobaa. Per min jawyiin nˈokˈijxëm tëgëk pëky tiko mbäät nmëduˈunëmë Jyobaa.

3. ¿Tiko Diosmëduumbëty dyajtsobäättë tëyˈäjtën ets ttundë mëdiˈibë oy? (Salmo 119:128, 163).

³ Jyobaa duˈun tˈanmääy pënaty mëduunëdëp: “Mtsoktëp mjawëtëp yëˈë mëtëypyë” (Zac. 8:19, TY). Jesus nanduˈun jyënany ko jëjpˈam nˈëxtäˈäyëm ja tëyˈäjtën (Mat. 5:6, TNM). Yäˈädë yëˈë yˈandijpy ko tsojkëp nduˈunëm mëdiˈibë oy, mëdëy ets wäˈäts Dios windum. Seguurë ko myajtsobatypy ja tëyˈäjtën ets mduumpy mëdiˈibë oy, pääty xyˈaxëkˈixy pënaty winˈëˈën winxäjtëp ets pënaty axëëk adëtstëp (käjpxë Salmo 119: 128, 163). Pënaty winˈëˈën winxäjtëp, duˈun jyaˈayˈattë extëmë Satanás mëdiˈibë anaˈamp yä naxwiiny (Fwank 8:44; 12:31). Tuk pëky mëdiˈibë Satanás tyuumpy, yëˈë ko axëëk dyajwëˈëmyë Dios. Tim jawyiin jam Edén tniwäämbejty, jyënany ko Dios jeˈeyë këˈëm tijaty nyaytyukmëtsokyëty, ko winˈëˈën winxäjp ets ko nitii oyˈäjtën tkatukmëtsokyë naxwinyëdë jäˈäy (Gén. 3:1, 4, 5). Ko duˈunë Satanás twinˈëëny twinxäjˈyë jäˈäy, ta net tpokyˈixtë Jyobaa. Ets ko tkamëdowäˈändë Diosë yˈayuk, ta Satanás tyuktunëdë ti tim tuktunanëdëp ets axëëgë net yˈadëˈëtstë (Rom. 1:25-31).

4. ¿Wiˈixë Jyobaa të dyajnigëxëˈëky ko yëˈëyë ja “Dios mëdiˈibë myëdäjtypyë tëyˈäjtën”? (Ix nanduˈunë dibujë).

⁴ Jyobaa yëˈë ja “Dios mëdiˈibë myëdäjtypyë tëyˈäjtën” ets tyukniˈˈijxëp pënaty tsojkëdëp (Sal. 31:5). Duˈunën yˈijxwäˈkxtë parë kyaj Satanás nyekywyinˈëën nyekywinxäjëdët. Pääty niˈamukë Diosmëduumbë, oy tijaty ttundë ets kyaj wyinˈëën wyinxäjtë. Ko duˈun ttundë, yëˈë pudëjkëdëp parë nyayajtsobäädëdë ets nyayjyawëdë agujk jotkujk (Prov. 13:5, 6). Waˈan të xyˈixy wiˈixë Jyobaa të mbudëkëty ko xyˈëxpëjktsondakyë Biiblyë ets të xynyijawë ko Jyobaa yëˈëyë mbäät oy tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoyë naxwinyëdë jäˈäy (Sal. 77:13). Pääty nanduˈun xymyëmëdowäˈänyë yˈanaˈamën (Mat. 6:33). Mduknijawëyaampy nanduˈunë jäˈäy ja tëyˈäjtën parë tˈixtët ko Satanás nyiwäämbejtypyë Jyobaa. ¿Ti mbudëkëyanëp parë duˈun xytyunët?

5. ¿Wiˈix mbäät xyajnigëxëˈëky ko mnimaytyäˈägaampy ja tëyˈäjtën ets mdunaampy mëdiˈibë oy?

⁵ Extëm mjukyˈaty, ja mä xyajnigëxëˈëgäˈäny ko kyaj Satanás mnekynyaytyukwinˈëënäˈänyëty, ko mnigäjpxaampy mnimaytyäˈägaampy ja tëyˈäjtën, ko mgupëkaampy parë Jyobaa mˈanaˈamëdët ets ko yëˈë mmëmëdowaampy. ¿Wiˈix mbäät duˈun xytyuny? Ko xymyënuˈkxtäˈägëdë Jyobaa parë xyˈanëëmët ko xëmëkyëjxm xymyëdunäˈäny etsë net mnëbatët parë xyajnigëxëˈëgët ko të Jyobaa mnaytyukëdëkëty. Jëjpˈam ets xyajtsobäädët ja tëyˈäjtën ets xytyunët mëdiˈibë oy parë mbäät mnëbety.

6. Extëm jyënaˈanyë Salmo 45:4, ¿tiko ntsojkëmë Jesus?

⁶ Min nˈokˈijxëm tiko mbäät ntsojkëmë Jesus (käjpxë Salmo 45:4). Jesus yajtsobat ja tëyˈäjtën, ijt yujy tudaˈaky ets tyuun mëdiˈibë oy. Pääty pën myajtsobatypy ja tëyˈäjtën ets mduumpy mëdiˈibë oy, yëˈë nety myajnigëxëˈkypy ko mtsojkypyë Jesus. Extëm nˈokpëjktakëm, Jesus amëk jotmëk ojts tnimaytyaˈaky ja tëyˈäjtën ets tyuun mëdiˈibë oy (Fwank 18:37). Per ¿wiˈixënë Jesus xymyoˈoyëmë ijxpajtën parë nˈijtëm yujy tudaˈaky?

7. ¿Ti niˈigyë mdukˈoyˈijxypyë Jesus?

⁷ Jesus ojts xymyoˈoyëmë ijxpajtën parë nˈijtëm yujy tudaˈaky. Extëm nˈokpëjktakëm, yëˈë yajmëjpëtsëëmë Tyeety mä tukëˈëyë tijaty tyuun ets kyaj këˈëm nyayajmëjpëtsëëmë (Mar. 10:17, 18; Fwank 5:19). ¿Wiˈixë Jesus xyˈixy ko duˈun jyaˈayˈaty yujy tudaˈaky? ¿Këdii mbudëjkëp parë nanduˈun xytsyokët ets mjäˈäyˈatët yujy tudaˈaky? ¿Tiko nëgoo Jesus yujyˈäjt tyudaˈakyˈäjnë? Yëˈko Jyobaa duˈunën jyaˈayˈaty, ets komë Jesus tsyojkypyë Tyeety, pääty nanduˈun jyaˈayˈaty (Sal. 18:35; Eb. 1:3). ¿Këdii niˈigyë xymyëwingonäˈänyë Jesus ko xynyijawë jyaˈayˈaty yujy tudaˈaky?

8. ¿Tiko yˈoyëty ko yëˈë Jesus nReyˈäjtëm?

⁸ Jantsy oy ko yëˈë Jesus nReyˈäjtëm, pes yëˈë mas oy anaˈamäämp, yëˈë Jyobaa të tyukniˈˈixëty ets të wyinˈixyëty parë tyunët Rey (Is. 50:4, 5). Jesus të nanduˈun dyajnigëxëˈëky ko mëk xytsyojkëm (Fwank 13:1). Komë Jesus yëˈë nReyˈäjtëm, ta nyajnigëxëˈëgäˈänëm ko ntsojkëm amumduˈukjot, pes jyënany ko pënaty tsojkëdëp ets mëtnaymyaayëbëˈäjtëdëp, jëjpˈam tmëmëdowdët tijaty nyiˈanaˈamëp (Fwank 14:15; 15:14, 15). Nëgooyë yˈoyˈäjnë ko mbäät nnaymyaˈayëm mëdë Jesus, ja Diosë yˈUˈunk.

9. ¿Wiˈix tyuˈugyë extëmë Jesus nyëbejty ets extëm tyam nyëbattë Diosmëduumbëty?

⁹ Jesus ojts tniˈanaˈamë parë nyëbattët pënaty myëdunandëbë Dios (Mat. 28:19, 20). Etsë Jesus duˈunën ojts tnastunë, jeˈeyë ko tëgatsy wanaty extëm tyam nyëbattë Diosmëduumbëty (ixë rekuäädrë: “ ¿Tiko njënäˈänëm ko tëgatsy extëmë Jesus nyëbejty ets extëm nyëbattë Diosmëduumbëty?”). Per tam mä tyuˈugyë extëmë Jesus nyëbejty. Extëm nˈokpëjktakëm, ko nyëbajtääy ta ojts dyajtsondaknë ja Tyeetyë tyuunk (Eb. 10:7). Nanduˈunën tyam, ko nyëbety tuˈugë Diosmëduumbë, ta dyajnigëxëˈëky ko të nyaywyandaˈagyëty mä Jyobaa ets ko yëˈëyën jëjpˈam pyëjktäˈäganëp ja Diosë tyuunk. Duˈunën tpanëjkxëdë Jesusë yˈijxpajtën.

10. ¿Tiko mbäät ntsojkëmë Jesus ets wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm?

¹⁰ Ëtsäjtëm nmëbëjkëm ko Jesus yëˈë Jyobaa tyuˈukˈUˈunk ets ko yëˈë të wyinˈixyëty parë tyunët Rey. Të nanduˈun nnijäˈäwëm ko Jesus yujy tudaˈaky ets ko duˈun meerë jyaˈayˈaty extëmë Tyeety. Pes ko jyukyˈajty yä Naxwiiny yajkääy yaˈukë jäˈäy, jyotkujkmooy pënatyë nety mon tuk yajpattëp, yaˈˈagëdakë päˈäm jäˈäy ets axtë yajjukypyëjkë oˈkpë (Mat. 14:14-21). Ets yëˈë nyigëbäjkˈäjtypyë Diosë kyäjpn mëdiˈibë yajpatp yä Naxwiiny (Mat. 23:10). Të nanduˈun nnijäˈäwëm ko miimp këdakpë oybyë jukyˈäjtën mët ko Jesus yëˈë tuump Rey mä Diosë gyobiernë. Per ¿wiˈixën mbäät nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëmë Jesus? Ko nbanëjkxëmë yˈijxpajtën (Fwank 14:21). Pääty, oy ko ndukëdëjkëmë jukyˈäjtënë Jyobaa ets nnëbajtëm.

11. ¿Tiko mbäädë mwinmäˈäny xypyëjktaˈaky ets mnëbatët?

¹¹ ¿Tiko mbäädë mwinmäˈäny xypyëjktaˈaky ets mnëbatët? Jaˈko duˈunë Jesus jyënany: “Mtsokëbë mDios Jyobaa mët tukëˈëyë mgorasoon, mët tukëˈëyë mniniˈkx mgëbäjk, mët tukëˈëyë mwinmäˈäny ets mët tukëˈëyë mjot mëjääw” (Mar. 12:30, TNM). ¿Duˈunën xytsyokyë Jyobaa extëm jyënaˈanyë yäˈädë tekstë?

12. ¿Tiko xytsyokyë Jyobaa? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹² Ta kanäk pëky tiko mbäät ntsojkëmë Jyobaa. Extëm nˈokpëjktakëm, të xynyijawë ko mä Jyobaa jamën “tsyoony ja jukyˈäjtën” ets ko yëˈë xymyoˈoyëm “tëgekyë oybyë esë tsujpë” (Sal. 36:9; Sant. 1:17). Tijaty mmëdäjtypy ak yëˈë Jyobaa mmooyëp, mëdiˈibë jantsy oyjyaˈay ets mëdiˈibë mëk xytsyojkëm.

13. ¿Tiko nyajtsobatëm ko Jesus ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm?

¹³ Mëjwiin kajaa nyajtsobatëm ko Jyobaa ojts xytyuknigajxëm ja yˈUˈunk mëdiˈibë mëk tsyojkypy parë ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm. Jesus jyënany: “Yëˈë nDeetyëts, xytsyojkpëts” ets “ëj ja nDeetyëts ntsejpyëts” (Fwank 10:17; 14:31). Jyobaa mëdë Jesus kanäk miyonk jëmëjt yˈijttë, pääty niˈigyë dyajkëktëjkëdë ja tsyojkën (Prov. 8:22, 23, 30). Okpawinmay nuˈunënë Jyobaa mëk tjäˈäwë ko tˈijxˈayooy ja yˈUˈunk ets ko yˈoˈky. Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa mëk ttsokyë naxwinyëdë jäˈäy. Päätyën tkejxy ja tyuˈukˈUˈunk parë ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm ets duˈun nbatëm ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë (Fwank 3:16; Gal. 2:20). Ko duˈun nnijäˈäwëm, ta mas niˈigyë Jyobaa ntsojkëm.

14. ¿Ti mëdiˈibë mas oy mbäät xytyuny mä mjukyˈäjtën?

¹⁴ Ko niˈigyë xyˈixyˈatyë Jyobaa, ta niˈigyë xytsyoky ets duˈunyëm xymyëwingonäˈäny tuˈuk tuˈugë xëëw. Mbäät xyajxondaˈagyë Jyobaa ko xyˈixët wiˈix tijaty xytyuny ets wiˈix mgajpxy maytyaˈaky. Jyobaa tsyojkypy ets duˈun xytyunët (Prov. 23:15, 16). Extëm tijaty tyam xytyuny, duˈunë netyë Jyobaa xytyukˈixy ko mtsojkypy (1 Fwank 5:3). Ko mjukyˈatët extëmë Jyobaa ttukjotkëdaˈaky yëˈë mëdiˈibë mas oy mbäät xytyuny.

15. ¿Wiˈix mbäädë Jyobaa xytyukˈixy ko mtsojkypy?

¹⁵ Tuk pëky wiˈix mbäädë Jyobaa xytyukˈixy ko mtsojkypy, yëˈë ko xymyënuˈkxtäˈägët mä xyˈanëëmë ko mdukëdëjkëbë mjukyˈäjtën (Sal. 40:8). Ets ko nety duˈun të xytyuny, ta mnëbatët parë xytyukˈixëdë mayjyaˈay ko të Jyobaa mjukyˈäjtënë xytyukëdëkë. Extëm të nˈijxëm mä ja tuˈukpë artikulo, ko nety mnëbajnë jantsy agujk jotkujk mnayjyawëyaˈanyëty ets jaa mä xytyukëdëjkënë mjukyˈäjtënë Jyobaa ets ko xëmë xymyëmëdowanë (Rom. 14:8; 1 Peed. 4:1, 2). Ko duˈunë mjot mwinmäˈäny xypyëjktäˈägët ets mnëbatët, mbäädë net agujk jotkujk mnayjyawëty. Min nˈokˈijxëm tiko duˈun njënäˈänëm.

16. Extëm jyënaˈanyë 1 Fwank 2:25, ¿wiˈixë Jyobaa tkunuˈkxäˈäny pënaty mëduunëdëp?

¹⁶ Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë nëgooyë yˈoyjyaˈayˈäjnë ets oy yiˈinëm waanë ti nmoˈoyëm, yëˈë niˈigyë dyajjëmbitäˈäny (Mar. 10:29, 30). Mbäät duˈunyëmë Jyobaa xymyëduny agujk jotkujk, oy tyam mjukyˈaty mä Satanás yˈaneˈemy. Ets oy të mjanëbajnë kyaj jabäät jyëjpkëxy, pes mbäät duˈunyëmë Jyobaa xymyëduny xëmëkyëjxm. Niˈigyë Jyobaa xytsyokäˈäny pën mˈixyˈäjtˈadëtsypy ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky nëjkxëp mjukyˈaty xëmëkyëjxm extëm yëˈë (käjpxë 1 Fwank 2:25).

17. ¿Ti mbäädë Jyobaa xynyamoˈoy?

¹⁷ Ko mnaywyandäˈägëdët ets mnëbatët, duˈunë nety xymyoˈoyë Jyobaa mëdiˈibë mëjwiin kajaa tsobatp. Tukëˈëyë mëdiˈibë mmëdäjtypy ak yëˈë Jyobaa mmooyëp ets yëˈë nanduˈun myajnayjyäˈäwëp agujk jotkujk. Per ¿ti mbäädë Jyobaa xynyamoˈoy mëdiˈibë winë të dyajkojtäˈäy? Ko xëmë xymyëmëdowët ets xymyëdunët (Job 1:8; 41:11; Prov. 27:11). Nitii duˈun kyaˈoyëty extëm ko Jyobaa xytyukëdëkëdë mjukyˈäjtën ets mnëbatët, pes duˈunë nety xyajnigëxëˈëky ko mtsojkypy.

18. ¿Tijaty mbäät mnayajtëyëty?

¹⁸ Extëm të nˈijxëm, ¿mnëbatäämbë net? Këˈëmën mbäät xywyinmay pën mnayˈaˈijxënëp mnëbatët. Mëdiˈibë mbäät mbudëkëty yëˈë ko mnayajtëwëdët: “¿Nnayˈaˈijxënëbëts nnëbatët?” (Apos. 8:36). Të nˈijxëm tëgëk pëky mëdiˈibë mbäät mbudëkëty. Myëduˈuk, yëˈë ko xytsyokët ja tëyˈäjtën ets xyajtsobäädët, oknayajtëwëdë: “¿Ntsojknëbëts ets jyäˈtët ja xëëw mä kyaj pën nyekywyinˈëën nyekywinxäjët ets ak oy tijaty yajtunët?”. Myëmajtsk, yëˈë ko xytsyokëdë Jesus, oknayajtëwëdë: “¿Nbanëjxanëbëtsë Jesusë yˈijxpajtën ets ntsojkypyëts parëts yëˈë xyˈanaˈamët?”. Ets myëdëgëëk, yëˈë ko xytsyokëdë Jyobaa, oknayajtëwëdë: “¿Nmëdunaambyëtsë Jyobaa ets nyajxondäˈäganëbëtsë jyot kyorasoon?”. Pën ak oy xyˈatsoowëmbijtäˈäy, ¿jam ti mëdiˈibë myajtuˈuˈadujkëp parë kyaj mnëbatët? (Apos. 16:33).

19. ¿Tiko kyaj mbäät jeky xynyiwinmayë parë mnëbatët? Pëjktäˈäk tuˈugë ijxpajtën (Fwank 4:​34).

¹⁹ Pën kyajnëm mnayˈaˈixëty parë mnëbatët, mbäät mbudëkëty ja ijxpajtën mëdiˈibë Jesus pyëjktak (käjpxë Fwank 4:34). Jesus mëët ojts tˈijxkijpxyë ja Tyeetyë tyuunk extëm ko ngäˈäy nˈukëm. ¿Tiko yëˈë mëët ojts tˈijxkijpxyë? Yëˈko käˈäy ukën xypyudëjkëm, etsë Jesus nyijäˈäwëbë nety ko tukëˈëyë mëdiˈibë Jyobaa xytyukˈanaˈamëm mbäät xypyudëjkëm. Jyobaa ninäˈä ti xykyatukˈanaˈamëm mëdiˈibë mbäät xyˈaxëktuˈunëm ets tsyojkypy parë mnëbatët (Apos. 2:38). Mbäät mˈity seguurë ko pën mnëbajtp, mëjwiin kajaa xytyukˈoyˈatäˈäny. Nˈokpëjktakëm ko myajmoˈoy mëdiˈibë mjantsy jyëˈxaampy, ¿waˈandaa jawyiin xynyiwinmayë parë xyjyëˈxët? ¡Seguurë ko kyaj! Oy ko nanduˈun kyaj jeky xynyiwinmayët parë mnëbatët.

20. ¿Ti nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?

²⁰ ¿Ti näägë nmëguˈukˈäjtëm yajnëˈëˈadujk yajtuˈuˈadujkëdëp parë kyaj nyëbattë? Yëˈko kyaj nyayˈaˈixëdë. Ko tuˈugë jäˈäy ttukwandaˈagyë jyukyˈäjtënë Jyobaa etsë net nyëbety kyaj nyamää nyatiijëty. Pääty oy ko yajxon xywyinmayët, juudë tiempë ets ix tijaty mbäät xyˈaktuny parë mnëbatët. Per ¿ti mbudëkëyanëp parë mwinmäˈäny xypyëjktäˈägët etsë net mnëbajnët? Yëˈë nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo.