1. ¿Ti Jesus kyäjpx myaytyak mët ja yˈëxpëjkpëty ko nety yajmatsanë? (Ixë dibujë).

JA UX mä netyë Jesus yajmatsanë, jantsy jeky ojts kyajpxy myaytyaˈaky mët ja yˈapostëlëty ets tˈanmääy ko mëk ttsoktë. Nan ojts ttukmëtmaytyaˈaky ja ijxpajtën mä yëˈë ojts nyayˈijxkijpxyëty mët tuˈugë uubës kepy, extëm të nˈijxëm mä jatuˈukpë artikulo. Duˈuntsoo ojts tmëjääwmoˈoy ja yˈëxpëjkpëty parë duˈunyëm dyaktët may ja tyëëmp, o ja tuk pëky njënäˈänëm, kyaj tmäjtsˈyungëdët mä tkäjpxwäˈkxtë ja Diosë Kyutujkën (Fwank 15:8).

2. 1) ¿Tiko jyëjpˈamëty ets nyaˈijtëm winmäˈänyoty tiko ngäjpxwäˈkxëm? 2) ¿Ti diˈibë net nˈixäˈänëm?

² Perë Jesus kyaj jeˈeyë tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ti tyundëp, nan yˈanmääy tiko jyëjpˈamëty. Ojts kanäk pëky tnigajpxy tiko mbäät duˈunyëm kyäjpxwäˈkxtë. ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë tyäˈädë nyaˈijtëm winmäˈänyoty? Yëˈko xypyudëkëyäˈänëm ets duˈunyëm nduknijäˈäwëmë jäˈäy ja oybyë ayuk “mä tëgekyë naxwinyëdë” (Mat. 24:13, 14). Pääty, min nˈokˈijxëm taxk pëky extëmë Biiblyë jyënaˈany tiko mbäät duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm. Nan  yajnigäjpxäämp taxk pëkyë naybyudëkë diˈibë Jyobaa yajkypy parë duˈunyëm nyäjkëm ja tëëmp.

3. 1) Extëm jyënaˈanyë Fwank 15:8, ¿tiko jyëjpˈamëty ets ngäjpxwäˈkxëm? 2) ¿Ti mëët yaˈijxkijpxyë ja uubës diˈibë Jesus myaytyak, ets tiko yˈoyëty mëët yaˈijxkijpxyët?

³ Tuk pëky tiko jyëjpˈamëty ngäjpxwäˈkxëm, yëˈë ko duˈunën nyajmëjpëtsëˈëmë Jyobaa ets nyajwatsëm ja xyëëw (käjpxë Fwank 15:1, 8). Mä tyäˈädë tekstë duˈunë Jesus ojts tˈijxkijpxyë Tyeety extëm tuˈugë yetyëjk diˈibë uubës yaˈijtypy, ets yëˈë extëm ja uubës kepy ets ja yˈëxpëjkpëty extëm ja uubës xeˈentsy (Fwank 15:5). Pääty ja uubës, yëˈë mëët yaˈijxkijpxyë ja tëëmp diˈib yäjktëbë Jesusë yˈëxpëjkpëty o ko kyäjpxwäˈkxtë. Jesus jyënany: “Yëˈë nDeetyëts yaˈijxëp yëˈë myëjˈäjtën ko miits mdëëmpˈattë oy”. Duˈun extëm yajmëjkugäjpxë ja diˈibë uubës yaˈijtypy ko oy ja yˈuubës tyëëmpˈaty, nanduˈun ëtsäjtëm nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa ko nbëjtakëmë jot mëjääw mä ngäjpxwäˈkxëm ja yˈAnaˈam Kyutujkën (Mat. 25:20-23).

4. 1) ¿Wixaty nyajwatsëmë Diosë xyëëw? 2) ¿Wiˈix mijts mnayjyawëty ko të myajwinˈixy parë Diosë xyëëw xyyajwäˈätsët?

⁴ Diosë xyëëw wäˈäts yëˈë, kyaj dyajtëgoyˈaty ets niˈigyë nyajwatsëm. Pääty, ¿wiˈixën nyajwatsëm ko ngäjpxwäˈkxëm? Min nˈokˈijxëm wiˈix jyënany ja kugajpxy Isaías: “Jyobaa diˈib may ja tsyiptuumbë myëdäjtypy... yëˈë duˈun diˈib mbäät miitsëty xyyajnaxtë wäˈäts” (Is. 8:13). Tuk pëky wiˈix mbäät nyajwatsëm ja Diosë xyëëw, yëˈë ko mëj nyajnäjxëm mä wiingatypyë xëëw. Ets ko nbudëjkëmë jäˈäy parë tjaygyukëdët ko wäˈätsë xyëëw (Mat. 6:9, TMN). Extëm nˈokpëjtakëm, ko jäˈäy ndukmëtmaytyakëm wiˈixë Jyobaa jantsy oy jyaˈayˈaty ets tijaty të twandaˈaky parë naxwinyëdë jäˈäy, ta nyajwatsëm ja xyëëw mä Satanás nyiwäämbetyëty (Gén. 3:1-5). Nan nyajwatsëm ko jäˈäy nduknijäˈäwëm ko Jyobaa yëˈëyë naytyuˈuk diˈib patëp “nmoyëm ja mëjˈäjtën, wintsëˈkën esë mëkˈäjtën” (Diˈibʉ Jat. 4:11). Rune diˈib kujk tyuny prekursoor 16 jëmëjt, jyënaˈany: “Nmëjäˈäwëbëts ko Jyobaa diˈib tukëˈëyë tijaty yajkojtääy të xywyinˈixyëts parëts niDestiigëˈaty. Yëˈëts diˈib xypyudëjkëp parëts ngäjpxwäˈkxˈadëˈëtsët”.

5. 1) Extëm jyënaˈanyë Fwank 15:9, 10, ¿tiko ja tuk pëky jyëjpˈamëty ngäjpxwäˈkxëm? 2) ¿Wiˈixë Jesus ttukjaygyujkë ja yˈëxpëjkpëty parë kyaj yˈëxtëkëwäˈäktët?

⁵ (Käjpxë Fwank 15:9, 10). Myëmajtsk pëky tiko jyëjpˈamëty ngäjpxwäˈkxëm, yëˈko mëk ntsojkëmë Jyobaa mëdë Jesus (Mar. 12:30; Fwank 14:15). Jesus yˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ets yˈittët mä ja tsyojkën. ¿Tiko duˈun tˈanmääy? Yëˈko nyijäˈäwëbë nety ko jëjpˈam tmëdattët ja madakën parë ttukjukyˈattët ja tëyˈäjtën. Mä Fwank 15:4-10 japë Jesus kanäkˈok jyënany: “Ittë tiˈigyë mët ëj”, parë ttukjaygyujkë ja yˈëxpëjkpëty ets kyaj yˈëxtëkëwäˈäktët.

6. ¿Wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko nnayaˈitäˈänëm mä ja Kristë tsyojkën?

⁶ ¿Wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko nnayaˈitäˈänëm mä ja Kristë tsyojkën, ets ko ntsojkëm xykyupëjkëm? Ko nmëmëdoˈowëm ja yˈanaˈamën. Diˈibë Jesus xytyukˈanaˈamëm, yëˈë diˈib këˈëm tyuun, pes jyënany: “Extëmts ëj nguytyunyëts ja nDeetyëtsë yˈanaˈamën es nbadunyëts ja tsyojkën diˈibë yëˈë myëdäjtypy mët ëj”. Yä nbëjkëmë kuentë ko yëˈë pyëjtak ja ijxpajtën (Fwank 13:15).

7. ¿Wiˈix nyaymyënëjkxyëty ko ntsojkëmë Jesus ets ko nmëmëdoˈowëm?

⁷ Jesus yajxon ojts tnigajpxy ko ntsojkëmë nety ko nmëmëdoˈowëm, pes duˈun tˈanmääy ja yˈapostëlëty: “Pën nyijäˈäp es tpaduny yëˈë nˈanaˈamënëts, yaˈijxëp kots  xytsyeky” (Fwank 14:21). Tijatyë Jesus xytyukˈanaˈamëm jam tsyoony mä Tyeety, pääty ko nëjkxëm käjpxwäˈkxpë extëm ojts tniˈanaˈamë, yëˈë nety nyaˈijxëm ko ntsojkëmë Jyobaa (Mat. 17:5; Fwank 8:28). Ets ko Jyobaa mëdë Jesus ntsojkëm, ta nnayaˈijtëm mä ja tsyojkën.

8. ¿Tiko ja tuk pëky ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm?

⁸ Myëdëgëk pëky tiko ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm, yëˈë ko jäˈäy nduknijawëyäˈänëm ko Jyobaa myëj xëëw ta wyingony. Biiblyë jyënaˈany ko Noé “kyäjxwäˈx esë jäˈäy wäˈäts jyikyˈattët” (käjpxë 2 Peedrʉ 2:5). Ets seguurë ko nan kyäjpxwäˈkx ko nety wyingony ja kutëgoˈoyën. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Jaˈko Jesus jyënany: “Mä tadë tiempë mä naty kyajnëm myiny ja ayoˈonduu, ja jäˈäyëty kyay yˈuuktë es nyayyajpëkëdë axtë ja xëë mä ja Noé tyëjkë mä ja yˈarkë. Es nitii [tkamëjpëjtaktë] wiˈixë naty jyatäˈändë axtë jaanëm ko myiiny ja ayoˈonduu. Ta yajjiˈxëdë nidëgekyë. Nandëˈën jyatäˈäny kots nminët ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë” (Mat. 24:38, 39). Oyë nety ja jäˈäy tkamëdowäˈändë, Noé duˈunyëm ojts tkäjpxwaˈkxy diˈibë Jyobaa tuknipëjkë.

9. ¿Wiˈix xymyëjääwmoˈoyëmë Ezequiel 3:18, 19 ets 18:23 parë ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm?

⁹ Tyam, yëˈë ngäjpxwäˈkxëm ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën parë jäˈäy tnijawëdët ti tyukmëdunaambyë naxwinyëdë jäˈäy. Ets duˈun extëmë Jyobaa, ëtsäjtëm nan ntsojkënyëˈäjtëm parëxyëbë jäˈäy tmëdoowˈittë tyäˈädë oybyë ayuk ets kyaj yˈooktët (Ezeq. 18:23). Ko ngäjpxwäˈkxëm tëjkmdëjkm ets mä mayjyaˈay nyaxtë, ta nduknijäˈäwëm ko wingoomp ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën parë dyajkutëgoyaˈany tukëˈëyë axëkˈäjtën diˈib jaˈäjtp (Ezeq. 3:18, 19; Dan. 2:44; Diˈibʉ Jat. 14:6, 7).

10. 1) ¿Tiko ja tuk pëky ngäjpxwäˈkxëm extëm jyënaˈany mä Matewʉ 22:39? 2) Nimaytyäˈäk wiˈixë Pablo mëdë Silas tpudëjkëdë ja pujxndëjk kuentˈäjtpë jam Filipos.

¹⁰ Myëmäjtaxk pëky tiko ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm, yëˈë ko ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm (Mat. 22:39). Tyäˈädë tsojkën yëˈë xypyudëjkëm parë duˈunyëm ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm, pes nnijäˈäwëm ko mbäät tuˈugë jäˈäy dyajtëgatsyë wyinmäˈäny ko näˈäty tyëgatsyë jyukyˈäjtën. Min nˈokjamyajtsëm wiˈix jyajtyë Pablo mët ja Silas ko nety yajpäättë Filipos. Ja myëtsipëty ojts pyëjtäˈägëdë pujxndëgoty, per ta tsuˈpën nyajxy tuˈugë mëk ujx ets ta ja tëjkˈääw yˈawatstääy. Ja pujxndëjk kuentˈäjttë ta wyinmääy ko të ja tsumyjyaˈay kyaktäˈäytyë, ta jyanayaˈooganë. Perë Pablo ta yˈanmääyë: “¡Katë wiˈix mnaytyunyëty!”. Ta ja pujxndëjk kuentˈäjtp dyajtëëy: “¿Tits ndunëp esëts nnitsoˈogët?”. Ta Pablo mëdë Silas tˈatsoowdë: “Mmëbëkëp ja Nintsënˈäjtëm Jesukristë, es mnitsoˈogët” (Apos. 16:25-34).

11. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja pujxndëjk kuentˈäjtpë yˈijxpajtën mä ngäjpxwäˈkxëm?

¹¹ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja pujxndëjk kuentˈäjtpë yˈijxpajtën mä ngäjpxwäˈkxëm? Ko yajtëgäjts ja wyinmäˈäny ets yˈamdoow ja naybyudëkë ko nety të nyaxy ja mëk  ujx. Nanduˈun tyam jyaty, näägë jäˈäy diˈibë nety kyaj tmëdowäˈändë Diosë yˈayuk, yajtëgäjtstëbë wyinmäˈäny ets yˈamdoowdëbë naybyudëkë ko ti ayoˈon tpäättë. Extëm nˈokpëjtakëm, nääk kyaj tnekynyijawëdë ti tyundëp ko dyajtëgoytyë tyuunk, ko të myaˈaty ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën, ko të pyaatyëty tuˈugë mëk päˈäm o ko yˈooky tuˈugë jyiiky myëguˈuk. Ko tpäättë duˈumbë jotmay, ta nyayajtëwëdë tiko duˈun yˈixëtyë jukyˈäjtën. Ets waˈan axtë nanduˈun dyajtëwdë extëm ja pujxndëjk kuentˈäjtpë: “¿Tits ndunëp esëts nnitsoˈogët?”. Ko duˈumbë jäˈäy nbatëm mä ngäjpxwäˈkxëm, mbäädë net tmëdoowˈittë ja oybyë ayuk oyë nety ninäˈä tkamëdowäˈändë.

12. ¿Tiko duˈunyëm ngäjpxwäˈkxäˈänëm?

¹² Ko duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm, mbäät njotkujkmoˈoyëmë jäˈäy ko nety yajpäättë mä meerë tmëdoowˈitäˈändë (Is. 61:1). Charlotte, diˈib kujk tyuny prekursoora 38 jëmëjt, jyënaˈany: “Tyam duˈunë jäˈäy yajpäättë extëm jyawë të tyëgoytyë. Yajtëgoyˈäjttëp ets tmëdoowˈittët ja oybyë ayuk”. Ejvor diˈib kujk tyuny 34 jëmëjt prekursoora, jyënaˈany: “Ninäˈänëm duˈunë jäˈäy kyakumon kyakudukëdë extëm tyam. Njantsy pyudëkëyaambyëts ets päätyëts ngäjpxwäˈkxäˈäny”. Extëm nˈijxëm, ko ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm yëˈë xypyudëjkëm parë ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm.

13, 14. 1) ¿Ti naybyudëkë yajmaytyakp mä Fwank 15:11? 2) ¿Wiˈix mbäät nmëdäjtëm ja xondakën diˈibë Jesus myëdäjtypy? 3) ¿Wiˈix xypyudëjkëmë xondakën mä ngäjpxwäˈkxëm?

¹³ Ja koots mä netyë Jesus yajmatsanë, nan ojts ja yˈapostëlëty ttukˈawanë tijaty naybyudëkë Jyobaa moˈoyanëdëp parë duˈunyëm dyaktët ja tyëëmp. Min nˈokˈijxëm tijaty naybyudëkë ets wiˈix ndukˈoyˈäjtëm.

¹⁴ Ja xondakën. ¿Yëˈë tuˈugë tsëmy këˈëy diˈib yajtuknikëˈëyëm ko ngäjpxwäˈkxëm? Niwiˈixtsoo. Pes ko Jesus tmaytyaktääy ja ijxpajtën mä ja uubës kepy, ta jyënany ko nanduˈun nmëdatäˈänëm ja xondakën extëm yëˈë ko ngäjpxwäˈkxëm (käjpxë Fwank 15:11). ¿Tiko? Yëˈko extëm të nˈijxëm, yëˈë ojts nyayˈijxkijpxyëty mët ja uubës kepy, ets jyënany ko ja xyeˈentsy yëˈë ja yˈëxpëjkpëty. Yëˈë uubësë yˈaay xyeˈentsy duˈunyëm tsuxk yˈity pën kyaj yajniwexy. Nanduˈun ëtsäjtëm, pën tuˈugyë nˈijtëm mëdë Jesus ets pën nbanëjkxëm ja yˈijxpajtën, ta njawëyäˈänëm ja xondakën diˈib yëˈë jyäˈäwë ko ojts ttuunë ja Tyeety tyuunk (Fwank 4:34; 17:13; 1 Peed. 2:21). Hanne diˈib kujk tyuny naxy 40 jëmëjt prekursoora, jyënaˈany: “Tadë xondakën diˈibëts njäˈäwëp koogoots njäˈty mäts ojts të ngäjpxwaˈkxy, yëˈëts xypyudëjkëp parëts nmëduunˈadëˈëtsyë Jyobaa”. Ets duˈunë duˈun, tyäˈädë xondakën yëˈë xymyëjääwmoˈoyëm parë ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm, axtë mä jäˈäy kyaj tmëdowäˈändë (Mat. 5:10-12).

15. 1) ¿Ti naybyudëkë yajmaytyakp mä Fwank 14:27? 2) ¿Wiˈix xypyudëjkëmë jotkujkˈäjtën ko duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm?

¹⁵ Ja jotkujkˈäjtën (käjpxë Fwank 14:27). Nan ja mä tadë ux, Jesus tˈanmääy ja yˈapostëlëty: “Nmooytyëpts miits yëˈë njotkujkˈäjtënëts”. ¿Wiˈixë Jesusë jyotkujkˈäjtën xypyudëjkëm parë duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm? Ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa mëdë Jesus jotkujk nyayjyawëdë ko duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm, yëˈë diˈib xyyajnayjyäˈäwëm agujk jotkujk (Sal. 149:4; Rom. 5:3, 4; Kol. 3:15). Ulf diˈib kujk tyuny prekursoor 45 jëmëjt, jyënaˈany: “Jantsy anuˈkxëbëts kots njäˈty mäts ojts të ngäjpxwaˈkxy, perë tyäˈädë tuunk jantsy jotkujkëts xyyajnayjyawëty ets kyajts nanëgoobë njukyˈaty”. Seguurë ko nmëjjäˈäwëm mëjwiin kajaa ko nmëdäjtëmë tyäˈädë jotkujkˈäjtën.

16. 1) ¿Ti naybyudëkë yajmaytyakp mä Fwank 15:15? 2) ¿Ti diˈibë nety mbäät ttundë ja apostëlëty parë duˈunyëm nyaymyayëdët mëdë Jesus?

 ¹⁶ Ko nnaymyaˈayëm mëdë Jesus. Ko netyë Jesus të tˈanëëmë ja yˈapostëlëty parë tmëdattët ja jotkujkˈäjtën, ta net tˈanmääy ko jëjpˈam dyajnigëxëˈëktët ja tsojkën diˈib kyaj ti tˈawixy (Fwank 15:11-13). Ta jyënany: “Miitsëtyë dëˈën ja nmëtnaymyaayëbëty”. Ix ti yaˈˈawäˈänëdë: ¡Nyaymyayëdët mëdë Jesus! ¿Ets ti diˈibë nety mbäät ttundë ja apostëlëty parë duˈunyëm mëët nyaymyayëdët? Dyäjkˈadëˈëtstët ja tyëëmp (käjpxë Fwank 15:14-16). Myajtsk jëmëjtëp, të netyë Jesus tyukˈanaˈamëdë: “Nëjx käjxwäˈxtë ko ja tsäjpotmëdë kutujkën të wyingony” (Mat. 10:7). Pääty, ja koots mä nety yajmatsanë ojts tˈanëëmë ja yˈëxpëjkpëty parë myadäˈäktët ets duˈunyëm ttundët ja tuunk (Mat. 24:13, TNM; Mar. 3:14). Tsiptäˈägäämbë nety tmëmëdowdëdë tyäˈädë anaˈamën, per mbäädë nety tmëmëdowdë parë duˈunyëm nyaymyayëdët mëdë Jesus. Pes tamë nety ja tuˈugë naybyudëkë diˈibë Jyobaa moˈoyanëdëp.

17, 18. 1) ¿Ti naybyudëkë yajmaytyakp mä Fwank 15:16? 2) ¿Wiˈix pyudëjkëdë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty? 3) ¿Tijaty naybyudëkë Jyobaa yajkypy diˈib tyam xymyëjääwmoˈoyëm?

¹⁷ Ko yaˈˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën. Jesus yˈanmääy ja yˈapostëlëty: “[Dios] mmoˈojaˈanëtë tëkokyë mëtiˈipë mˈamëtoowtëpën ëjts nxëëwkyëjxm” (Juan 15:16, TY). Ko duˈun yaˈˈanmääytyë, seguurë ko mëjääwmooyëdë mëjwiin kajaa. * Tim tsojkë netyë Jesus yˈooganë, oyë nety ja yˈapostëlëty yajxon tkajaygyukëdë. Per duˈunyëmë nety yajpudëkëyäˈändë. Jyobaa atsoowëmbitanëdëbë nety ko tˈamdowdët ja naybyudëkë parë tkäjpxwäˈkxtët ja yˈAnaˈam Kyutujkën. Ok, pyëjktë kuentë wiˈix yaˈˈatsoowëmbijttë (Apos. 4:29, 31).

¹⁸ Nanduˈun tyam nyajpudëjkëm. Xëmë nnaymyayäˈänëm mëdë Jesus pën duˈunyëm nyäjkëm ja tëëmp. Ets nan mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa yˈatsoowëmbitaambyë nuˈkxtakën ko nˈanmäˈäyëm ets xypyudëjkëm mä xytsyiptakxëm ngäjpxwäˈkxëm (2 Kor. 4:7). Njantsy myëjjäˈäwëm ko Jyobaa tˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën ets ko mëdë Jesus nnaymyaˈayëm. Tyäˈädë yëˈë xymyëjääwmoˈoyëm parë nyäjkˈadëtsëm ja tëëmp (Sant. 1:17).

19. 1) ¿Tiko mbäät duˈunyëm ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm? 2) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nyajjëjpkëjxëm ja tuunk diˈib të nyajtuknipëjkëm?

¹⁹ Të nˈijxëm mä tyäˈädë artikulo, ko pääty duˈunyëm ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm mët ko nyajmëjpëtsëmäˈänëmë Jyobaa ets nyajwäˈätsäˈänëmë xyëëw, mët ko ntsojkëmë Jyobaa etsë Jesus, mët ko ndukˈawanëyäˈänëmë jäˈäy ti miin këdakp ets mët ko ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Parë nyajjëjpkëjxëmë tyäˈädë tuunk diˈib të nyajtuknipëjkëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm ja xondakën, ja jotkujkˈäjtën, ko nnaymyaˈayëm mëdë Jesus ets ko nˈijxëm wiˈix yaˈˈatsoowëmbity ja nuˈkxtakën. Jyobaa jantsy jotkujk nyayjyawëyaˈanyëty ko tˈixët wiˈix nduˈunëm ja mëjääw parë nˈijtëm extëm ja “xeˈentsy diˈibë tëëmpˈäjtp niˈigyë”.