1. ¿Tiko näägë nmëguˈukˈäjtëm kyaj tnekymyëdattë jot mëjääw parë yˈëxpëktët?

TYAM mëk nduˈun nˈayoˈowëm parë nyajnäjxëmë xëëw tiempë. Nimayë nmëguˈukˈäjtëm xëëbääty tyundë parë tpäättë ti nyijukyˈattëp mëdë fyamilyë. Ta wiinkpëty diˈib jantsy kanäk oorë nyiyoˈoytyëbë tyuunk ets nanduˈun ko jyëmbijnëdë. Ets ta diˈib mëk jyantsy yajtuundëbë jyot myëjääw parë tpäättë myeeny syentääbë. Pääty ko tsyuˈujënë, të jyantsy yˈanuˈkxëtyaˈaytyë ets kyaj tnekymyëdattë jot mëjääw parë yˈëxpëktët.

2. ¿Näˈä mijts xyjuutyë tiempë parë mˈëxpëky?

² Tsojkëp njuˈtëmë tiempë parë nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk etsë ëxpëjkpajn, per jantsy ëxpëjkëmë duˈun, kyaj jeˈeyë nikäjpx ngukäjpxëm. Jëjpˈam parë duˈun nduˈunëm pën itäˈänëm oy mëdë Jyobaa ets pën nbäädäˈänëmë jukyˈäjtënë winë xëëbë (1 Tim. 4:15, 16). Näägë nmëguˈukˈäjtëm tsojk pyëdëˈkojtë bom bom parë yˈëxpëktë mä wijy kejˈyë jyot wyinmäˈäny. Ets ta diˈib uxëp jyuˈttëp waanë tiempë parë yˈëxpëktë ets tpawinmaytyë mä kyaj ti naynyaˈamë.

3, 4. ¿Tijaty ëxpëjkpajn kyaj yˈokpëtsëëmnë, ets tiko?

³ Niˈamukë njënäˈänëm ko jëjpˈam njuˈtëmë tiempë parë nˈëxpëjkëm. Per ¿ti mbäät nˈëxpëjkëm? Waˈan nwinmäˈäyëm ko jantsy kanäk pëky tijaty yajkäjpxäämp, ets ko tsip nˈëxpëjktäˈäyëm tijatyë Diosë kyäjpn yajpëtsëëmpy. Ta nmëguˈukˈäjtëm diˈib yˈëxpëjktääytyëp, per ta diˈib tsiptakxëdëp. Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty nyijäˈäwëdëbë tyäˈädë jotmay, ets pääty näämnëm të tpuwitstë ja ëxpëjkpajn, duˈun diˈib kojp ets diˈib yajpëjtakp mä Internet.

 ⁴ Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj yˈokpëtsëëmnë Anuario de los testigos de Jehová, pes mä sitio jw.org^® ets mä JW Broadcasting^® diˈib pëtsëëmp poˈoboˈo, yajmaytyakp jap mayë eksperiensyë diˈib mbäät xypyudëjkëm. Ets tyam, mä tuˈukpë jëmëjt jeˈeyë pyëtsëmy tëgëëgë rebistë diˈibë jäˈäy yajmoopy La Atalaya etsë ¡Despertad! Ko duˈun të yajpuwitsy, kyaj yëˈëjëty parë net wiinktsoo xëëw tiempë nyajtuˈunëm, yëˈë duˈun parë nˈijxëm “tijaty diˈib mas jëjpˈam” (Filip. 1:10, TNM). Min nˈokˈijxëm ti diˈib mbäät jëjpˈam nbëjtakëm ets wiˈix mbäät mas oy nˈëxpëjkëmë Biiblyë parë xypyudëjkëm.

5, 6. ¿Tijaty mbäät yajxon nˈëxpëjkëm?

⁵ ¿Ti diˈib mbäät jawyiin nˈëxpëjkëm? Tsojkëp njuˈtëmë tiempë tuˈuk tuˈugë xëëw parë nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk. Mä të yajtukniwitsë yajkajpxy Biiblyë sëmään sëmään, kyaj nëgoo yeny nyekymyiny. Duˈuntsoo nmëdäjtëmë tiempë parë nbawinmäˈäyëm ets nˈakpayoˈoyëm. Per kyaj net jeˈeyë ngäjpxëm ja kapitulo diˈib miimp mä programë, tsojkëbën nasˈijxëm parë xyˈajäjt xyjotjäjtëm ets mas niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jyobaa (Sal. 19:14).

⁶ ¿Tijaty mbäät yajxon nˈakˈëxpëjkëm? Nan tsojkëp kontiempë nˈëxpëjkëmë rebistë diˈib yaˈëxpëkäämp, mä Yaˈëxpëkyë Biiblyë mä nduˈukmujkëm ets tijaty aknaxäämp mä reunyonk. Nan tsojkëp ngäjpxtäˈäyëmë rebistë diˈib yajmoobyë jäˈäy La Atalaya etsë ¡Despertad!

7. ¿Mbäät axëëk nnayjyäˈäwëm pën kyaj ngäjpxtäˈäyëm o nˈijxtäˈäyëm tijaty miimp mä sitio jw.org ets mä JW Broadcasting?

⁷ Mbäädë net pën jyënaˈany ko nëgooyë myayˈäjnë tijaty miimp mä sitio jw.org ets mä JW Broadcasting. Per nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën. Okpawinmay ko myajpääty määyoty ets xyˈixy këxy kaˈpxyë ääytsyäˈäm ujtsäˈäm, per kyaj mbäät xyjyuuytyaˈay parë xyjyaygyäjptäˈäyët, jeˈeyë mbäät xyjyuy tuk pëky majtsk pëky. Nanduˈun jyaty mët tukëˈëyë ëxpëjkpajn diˈib yajpëjtakp mä Internet, pën kyaj mbäät xykyäjpxtäˈäy o xyˈijxtäˈäy, kyaj tiko axëëk mnayjyawëdët. Nˈokˈijxëm ets nˈokkäjpxëm nuˈun nmadakëm. Per ¿tidën yˈandijpy nˈëxpëjkëm, ets wiˈix mbäät mas oy nˈëxpëjkëm parë xypyudëjkëm?

8. 1) ¿Wiˈix mbäät nˈëxpëjkëm kontiempë ja rebistë diˈib yaˈëxpëkäämp? 2) ¿Wiˈix xypyudëkëyäˈänëm ko duˈun nduˈunëm?

⁸ Ko nˈëxpëjkëm, kyaj jeˈeyë tˈandijy nwinbagäjpxëm o nˈajäˈäy nˈagaˈtsëm mä yaˈˈatsoowëmbitäˈäny. Yëˈën yˈandijpy ko nbëjtakëm jam ja jot winmäˈäny parë njatäˈänëm tijaty. Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäät nˈëxpëjkëm kontiempë ja rebistë diˈib yaˈëxpëkäämp mä reunyonk. Tim jawyiin, yëˈë nˈijxëm mä tyimtsondaˈagyë artikulo mä jyënaˈany, diˈib yajnimaytyäˈägäämp. Ok, ta net nˈijxëm ja titulo, subtitulo ets mä yaˈˈajamyatsë. Ta net ngäjpxëmë ja artikulo oytyaˈagyëˈaampy ets jam ja jot winmäˈäny nbëjtakëm. Mä jam ngäjpxëm ta net nˈijxëm tuk wääts majtsk wääts mä tsyondaˈaky tuˈuk tuˈugë parrafo, pes yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nnijäˈäwëm ti myaytyäˈägaampy ja parrafo. Mientrës ngäjpxëm ja artikulo, nˈokwinmäˈäyëm wiˈix tuˈuk tuˈugë parrafo tyuˈugyë mët ja subtitulo ets wiˈix nyaymyënëjkxyëty mët tukëˈëyë diˈib ja artikulo myaytyakypy. Nˈokkujäˈäyëm ja ääw ayuk diˈib kyaj njaygyujkëm ets tijaty nbayoˈoyäˈänëm këkpäät.

9. 1) Ko nˈëxpëjkëmë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm, ¿tiko jyëjpˈamëty nˈijxkujk njaygyujkëm ja tekstë diˈib miimp mä tuˈuk tuˈugë parrafo, ets wiˈix mbäät nduˈunëm? 2) Extëm jyënaˈanyë Josué 1:8, ¿tijaty mbäät nˈaktuˈunëm ko ngäjpxëmë tekstë?

⁹ Ko nˈëxpëjkëmë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm, yëˈë xypyudëjkëm parë njaygyujkëmë  Biiblyë. Pääty, oy ko nˈijxkujk njaygyujkëm ja tekstë diˈib miimp mä tuˈuk tuˈugë parrafo, per mas niˈigyë ja diˈib yajkäjpxäämp ko nety yaˈëxpëky. Nˈokˈijxëm wiˈix nyaymyënëjkxyëty ja tekstë mët ja parrafo ets nˈokjuˈtëm nanduˈun ja tiempë parë nbawinmäˈäyëm ja tekstë ets wiˈix mbäät nguytyuˈunëm (käjpxë Josué 1:8). *

10. Extëm jyënaˈanyë Ebreeʉsʉty 5:14, ¿tiko tääk teety mbäät ttukniˈˈixëdë yˈuˈunk yˈënäˈk wiˈix yˈëxpëktët ets wiˈix tijaty tpayoˈoytyët mä Diosˈawdattë tuk familyë?

¹⁰ Minë net nˈokmaytyakëm mä nDiosˈawdäjtëm tuk familyë. Tääk teety, tsyojktëp ets ja yˈuˈunk yˈënäˈk ttukxondäˈäktët sëmään sëmään mä Diosˈawdattë tuk familyë. Oy ko xëmë ttukniwitsëdët wiˈix yˈëxpëkäˈändë, per kyaj tiko sëmään sëmään ttimˈaduunaxtët tijatyë Biiblyë myaytyakypy o tundët tijaty. Nan kyaj wyiˈixëty ko tˈixtëdë JW Broadcasting o tˈaduunaxtët näˈäganäˈäty jam ti, extëm ko dyaˈoyëdët wiˈix ja arkë yˈixˈäjty diˈibë Noé kyoj. Per nan jëjpˈam ets ja yˈuˈunk yˈënäˈk ttukniˈˈixëdët parë yˈëxpëktët. Kuanë ko ënäˈkuˈunk tjattët wiˈix kontiempë tˈëxpëktët tijaty naxäämp reunyonk o tpayoˈoytyët tuˈugë jotmay diˈib pyattëp mä eskuelë (käjpxë Ebreeʉsʉty 5:14). Pën ja ënäˈkuˈunk jyuˈttëbë tiempë parë tpayoˈoytyët tijaty mä jyëën tyëjk, ta kyaj nëjkx tsyiptakxëdë parë tjaygyukëdët tijaty näjxp mä reunyonk ets mä asamblee, mä kyaj xëmë yajpëjtaˈagyë bideo. Ja tääk teety këˈëm mbäät tˈixtë nuˈun tiempë mëët yˈëxpëkäˈändë, pes wiˈixëm ja uˈunk ënäˈkë xyëëw jyëmëjt ets ja jyaˈayˈäjtën.

11. ¿Tiko jyëjpˈamëty ndukniˈˈijxëm ja diˈib nyaˈëxpëjkëm wiˈix tijaty tpayoˈoytyët ets wiˈix yˈëxpëktët këkpäät?

¹¹ Pënaty nyaˈëxpëjkëm, nan tsojkëp tjattët wiˈix yˈëxpëktët. Ndukxondakëm ko ogäˈän tˈajäˈäy tˈagaatstë ja ëxpëjkpajn diˈib mëët nˈëxpëjkëm o diˈib yaˈëxpëkäämp reunyonk. Per oy ko ndukniˈˈijxëm wiˈix tijaty tpayoˈoytyët naytyuˈuk ets wiˈix mbäät yˈëxpëktë këkpäät. Duˈuntsoo ko tpäättëdë amay jotmay kyaj netyë dyajnidëwëdët wiinktsoo, këˈëm nëjkx tpayoˈoy ets tpäättët mä ja ëxpëjkpajn ja naybyudëkë diˈibë nety yajtëgoyˈäjttëp.

12. ¿Tijaty diˈib mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko nˈëxpëjkëm?

¹² Pën kyaj ntsojkënyëˈäjtëm nˈëxpëkäˈänëm, mbäät nwinmäˈäyëm ko ninäˈä nëjkx ngatukxondakëm, per kyaj dyuˈunëty. Nˈokˈëxpëjktsondakëm waanë, ets ok, ta wanaty wanaty  mas jeky nˈëxpëjkënë. Nˈokˈyaˈijtëm winmäˈänyoty ko pääty nˈëxpëkäˈänëm parë niˈigyë nmëwingonäˈänëmë Jyobaa. Ets tuk pëky diˈib tyamyë mbäät nduˈunëm, yëˈë ko nbayoˈoyëm pën të tuˈugë jäˈäy ti xyyajtëˈëwëm o pën nmëdäjtëm tuˈugë jotmay.

13. 1) ¿Tijaty mbäät ttundë ënäˈktëjk parë tnitsiptundët tijaty myëbëktëp mä yˈeskuelëˈattë? 2) ¿Wiˈix mbäät xypyaduny extëm jyënaˈanyë Kolosʉ 4:6?

¹³ Min nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën. ¿Mijts tuˈugë mixy o tuˈugë kiixy diˈib eskuelëˈäjtp? Waˈan ja mëguˈuktëjk niˈamukë tkuyˈëw tkuyyäˈäxtë bandeerë. Mjanitsiptunaampy wiˈixë Biiblyë jyënaˈany, per mwinmay ko kyaj xymyëmadäˈägët. Pääty tsojkëbë net mdëkët ëxpëjkpë. Majtsk pëky diˈib mbäät xymyëdaty mwinmäˈänyoty: tuk pëky, ko jawyiin mˈitët seguurë tiko kyaj xytyunäˈäny tijatyë naxwinyëdë jäˈäy tyuundëp, ets ja tuk pëky, yëˈë ko xyjatäˈäny mas niˈigyë wiˈix xynyitsiptunët ja tëyˈäjtën (Fwank 17:16; 1 Peed. 3:15). Tsojkëp jawyiin mnayajtëwëdët tiko ja mëguˈuktëjk tkuyˈëw tkuyyäˈäxtë bandeerë. Ets ta net xypyayoˈoyët yajxon wiˈix jyënaˈanyë ëxpëjkpajn. Ko duˈun xytyunët, ta xypyëkäˈänyë kuentë ko kyaj nëgoo tsyipëty xynyitsiptunët tijaty mmëbëjkypy. Waˈan niˈamukë ja mëguˈuktëjk tkuyˈëw tkuyyäˈäxtë bandeerë mët ko tmëjˈixtë ja jäˈäy diˈib duˈun të yˈanëˈëmxëdë. Extëm nˈijxëm, ko duˈun yajwinmäˈänymyoˈoytyë pënaty eskuelëˈäjttëp, mbäädë net tˈatsoowëmbittë pënaty jyantsy nyijawëyandëp ja tëyˈäjtën (käjpxë Kolosʉ 4:6).

14-16. 1) ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nˈixyˈäjtëm yajxon tuˈugë liibrë diˈib kyaj nëgoo nnijäˈäwëm? 2) ¿Wiˈix xypyudëjkëmë tekstë diˈib miimp parë kajabäät njaygyujkëmë tadë liibrë diˈib jyaayë Amós? (Ix nanduˈunë rekuäädrë “ Nˈokˈixyˈäjtëm yajxon pënaty yajmaytyaktëp mä Biiblyë”).

¹⁴ Nˈokpëjtakëm ko mä reunyonk, yëˈë yajnimaytyäˈägäämp tuˈugë liibrë diˈib kyaj nëgoo nnijäˈäwëm, diˈib jyaaytyë kugajpxyëty (Oseas axtë Malaquías). Diˈib mbäät tim jawyiin nduˈunëm, yëˈë ko njantsy yˈixyˈatäˈänëm ja kugajpxy diˈib jyaay. ¿Wiˈix mbäät nˈixyˈäjtëm?

¹⁵ Tim jawyiin, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Nuˈunëts nˈixyˈatyë tyäˈädë kugajpxy diˈib jyaayë tyäˈädë liibrë? ¿Nnijäˈäwëbëts pën yëˈë, mä tsyënääy, ets ti tyuunkˈäjt?”. Ko duˈun nnayajtëˈëwëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë njaygyujkëm tiko duˈun dyajtuunyë ääw ayuk o tiko duˈun tpëjtakyë ijxpajtën. Ko nety ngäjpxëm ja liibrë diˈib jyaay, nˈokˈëxtäˈäyëm ja ääw ayuk diˈib yajnigëxëˈkypy wiˈix jyaˈayˈajty ja kugajpxy.

¹⁶ Ta net nˈijxëm näˈä yajjääyë tyäˈädë liibrë. Diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nnijäˈäwëm, yëˈë ko nˈijxëm mä jyënaˈany “Tabla de los libros de la Biblia”, mä tsyondaˈagyë Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras (con referencias). Nan mbäät nˈijxëmë foyetë Naybyudëkë parë nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk, ëxpëjkën 3 mä jyënany, “Pënaty tuundë kugajpxy ets rey jam Judá ets Israel”. Ets kom ja liibrë diˈib nˈëxpëjkëm, yëˈë mä tijaty ojts yajnaskäjpxë, oy ko nˈijxëm wiˈixë nety jam ja jukyˈäjtën nyaxy. Nan mbäät nbayoˈoyëm tijaty axëkˈäjtënë nety jam ja jäˈäy tyuundëp o wiˈixë nety jyaˈayˈattë ko ja kugajpxy jyapudëkëyanëdë, ets pënatyë nety jam jukyˈäjttëp mä tadë tiempë. Ets parë mas niˈigyë njaygyujkëm, oy ko nˈëxpëjkëmë wiingatypyë liibrë diˈib miimp mä Biiblyë. Extëm ko nˈijxëmë Amós 1:1, tam myinyë mutskaty letruˈunk diˈib xykyajxëm itkujky mä myiny mayë tekstë, extëm mä Segundo de los Reyes etsë Segundo de las Crónicas. Ko ngäjpxëmë tyäˈädë tekstë, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë njaygyujkëm ti tuun jäjtë ja tiempë mä jyukyˈajtyë kugajpxy Amós. Nan xypyudëkëyäˈänëm ko ngäjpxëmë Oseas, diˈib nan waˈan ja jyukyˈajty ja tiempë mä Amós jyukyˈajty. Ko duˈun nˈëxpëjktäˈäyëm, mbäät njaygyujkëm mas niˈigyë wiˈix ja  tiempë yˈixˈäjty mä jyukyˈajtyë Amós (2 Rey. 14:25-28; 2 Crón. 26:1-15; Os. 1:1-11; Amós 1:1).

17, 18. Parë ndukxondakëm ko ngäjpxëmë Biiblyë, ¿wiˈix mbäät xypyudëjkëm ko nˈijxpatëm diˈib kyaj tyim jëjpˈamëty? Oknimaytyäˈäk.

¹⁷ Ko ngäjpxëmë Biiblyë, oy ko niˈigyë tijaty njantsy nyijawëyäˈänëm. Extëm ko ngäjpxëmë Zacarías kapitulo 12 mä ojts yajnaskäjpxë wiˈix yˈoogäˈäny ja Mesías (Zac. 12:10). Ko ndukjäjtëmë bersikulo 12, jyënaˈany ko ja tyëëm yˈäätsë Natán tjantsy nyijëˈëyäˈän tjantsy nyiyäˈäxäˈändë ko yˈoogëdë Mesías. Tyäˈädë kyaj mbäät duˈunyë ninäjxëm, oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Tiko yä yajkumaytyäägë Mesías ets ja tyëëm yˈäätsë Natán? ¿Mäts mbäät mas niˈigyë nˈakpayoˈoy?”. Ta net ndëjkëm ëxpëjkpë. Mä Zacarías 12:12 myinyë mutskaty letruˈunk diˈib xykyajxëm itkujky mä myiny mayë tekstë, ets jap xykyajxëm mä 2 Samuel 5:14, mä jyënaˈany ko niduˈugë yˈuˈungë David, txëwˈäjty Natán. Ets jatuˈuk, yëˈë Lukʉs 3:31 mä jyënaˈany ko Jesus yëˈë tyëëmˈäjt yˈäätsˈäjttë Natán mët yëˈëgyëjxmë María (ixë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm agostë 2017, pajina 32, parrafo 4). ¡Kyaj nety duˈun ndimwinmäˈäyëm! Per nnijäˈäwëmë nety ko ojts yajnaskäjpxë ko Jesus myinäˈäny mä tyëëm yˈäätsë David (Mat. 22:42). David kyaj jeˈeyë tmëdäjty niˈˈiˈpxë yˈuˈunk. Ko tyäˈädë duˈun nnijäˈäwëm, kyaj net mëjˈixy mëjmëdoy njäˈäwëm ko Zacarías jyënany ko ja tyëëm yˈäätsë Natán tnijëˈëyäˈän tniyäˈäxäˈändë ko Jesus yˈoogët.

¹⁸ Min nˈokˈijxëmë jatuˈugë ijxpajtën. Mä Lukʉs kapitulo 1 jap mä tnimaytyaˈaky ko anklës Gabriel ojts tninëjkxyë María ets ttukmëtmaytyaˈaky ti nety tyunaampy ja uˈunk diˈib yajmaxuˈunkˈataampy, duˈun tˈanmääy: “Yëˈë  itëp jantsy mëj es yajtijët Dios Tsäjpotmëdë yˈUˈunk, es ja Dios myoˈoyëdët ja kutujkën extëmë yˈapteety Davitë kyutujkën, es tˈanaˈamët mä naxwinyëdë Israel es yˈitët winë xëë winë tiempë” (Luk. 1:32, 33). Ko ngäjpxëmë tyäˈädë tekstë, waˈan yëˈëyë nyajwëˈëmëm mä wiˈix ja anklës tnimaytyaˈagyë Jesus ko jyënaˈany “Dios Tsäjpotmëdë yˈUˈunk”. Perë tyäˈädë anklës nanduˈun jyënany ko Jesus tyunäˈäny rey, pääty, mbäädë net nnayajtëˈëwëm, ¿wiˈixëdaa María tjaygyujkë tyäˈädë ääw ayuk? ¿Waˈandaa wyinmääy ko Jesus yëˈë yajnitëgatsaambyë Herodes o diˈib ok anaˈamäämp mä kyutujktaknë Israel? ¿Waˈandaa María wyinmääy ko nanduˈun yˈitäˈäny mëj ets ko ja fyamilyë jam tsyëënëyäˈändë mä yajkutuky ja rey? Nimää duˈunë Biiblyë tkanigajpxy ko María duˈun dyajtëëy ja anklës Gabriel. Nan kyaj mä tnigajpxy ko waˈan tˈanmääy parë myoˈoyëdët tuˈugë lugäär mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, extëm ttuundë ja nimajtskpë Jesusë yˈëxpëjkpëty (Mat. 20:20-23). Ko tyäˈädë duˈun nnijäˈäwëm, yëˈë xytyukˈijxëm ko María mëk yujy mëk tudaˈaky yˈijty.

19, 20. Extëm jyënaˈanyë Santya̱ˈa̱gʉ 1:22-25 etsë 4:8, ¿tiko nˈëxpëkäˈänëmë Diosë yˈAyuk?

¹⁹ Nˈokˈyaˈijtëm winmäˈänyoty ko pääty nˈëxpëkäˈänëmë Diosë yˈAyuk etsë ëxpëjkpajn parë mas niˈigyë nmëwingonäˈänëmë Jyobaa. Per nan nˈixäˈänëm yajxon wiˈix njäˈäyˈäjtëm ets mä tsyokyëty nnayajtëgäjtsëm parë xytyukjotkëdakëmë Dios (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 1:22-25; 4:8). Pääty koogoo nˈëxpëjkëm, jëjpˈam nˈamdoˈowëmë Jyobaa parë xytyuknigajxëmë myëjääw. Nan jëjpˈam nmënuˈkxtakëm parë xypyudëjkëm ets mas oy nˈëxpëjkëmë Biiblyë parë mbäät ndukˈoyˈäjtëm ets parë nˈijxëm yajxon mä tsyokyëty nnayaˈoˈoyëm.

²⁰ Nˈokjäˈäyˈäjtëm niˈamukë extëm ja Dios mëduumbë diˈib yajmaytyakp mä Salmo 1:2, 3: “Xyondakën yˈity mä Jyobaa yˈanaˈamën, ets xëëny koots tkajpxy extëm mbäät tpawinmay. Ets [...] tukëˈëyë diˈib tyuumpy oy wyimbëtsëmäˈäny”.