1, 2. ¿Tijaty jotmay pyattëp mayë nmëguˈukˈäjtëm?

APOSTËLË Pablo yˈanmääyë Timoteo ets nenduˈun ja wiinkpë Dios mëduumbëty parë ttundë yajxonë Diosë tyuunk (2 Tim. 4:5). Ëtsäjtëm, nan oy ko nbanëjkxëmë tyääbë käjpxwijën, per tsiptakp duˈun nduˈunëm. Pes mayë nmëguˈukˈäjtëm, tsojkëp yˈittët amëk jotmëk parë nyëjkxtët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë (2 Tim. 4:2). Extëm nˈokpëjtakëm, ta näägë lugäär mä tsyëënëdë nmëguˈukˈäjtëm ets kyubokyë Diosë tyuunk. Yëˈëjëty nyijäˈäwëdëp ko mbäät yajtukutsum yajtukumatsëdë koogoo nyëjkxtë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë.

² Tyamë Dios mëduumbë, wiˈixëm twinguwäˈägëdë amay jotmay diˈib mbäät yaˈëxtëkëwäˈägëdë. Extëm nˈokpëjtakëm, nimay mëk jyantsy tyundë parë tmoˈoytyë fyamilyë kyaˈay yˈukën. Jyatunandëp niˈigyë Diosë tyuunk, per ko sëmään yˈabajnë kyaj tˈokmëdäjnëdë jot mëjääw. Ets ta net diˈib yiˈin waanë yˈaktuundëbë Diosë tyuunk mët ko yuumëët päˈämmëët yajpatnëdë o të myëjjäˈäyëndë; nääk ni jeˈeyë mbäät kyaˈokjëënbëtsëëm kyaˈoktëjkpëtsëëmnëdë. Ets ta netë nmëguˈukˈäjtëm diˈib nayjyäˈäwëdëp ko kyaj ti ttsoowˈattë. Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyëwˈäjtypy Mary, * jyënaˈany: “Xëmë myiny mätsë njot nwinmäˈäny diˈibëts axëëk xyajnayjyäˈäwëp ets yëˈëts diˈib xyajkëjx xyaˈˈanuˈkxëp. Ok, tatsë net jantsy axëëk nnayjyawëty mët ko tëts ja nxëëw ndiempë xypyëjkxë etsëts ja njot mëjääw diˈibëxyëpts të njayajtuny mä Diosë tyuunk”.

3. ¿Ti nimaytyäˈägäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

³ Oy wiˈixëm ja amay jotmay nbatëm, Jyobaa xymyoˈoyäˈänëmë jot mëjääw parë nmëmadakëm ets parë duˈunyëm nmëduunˈadëtsëm  nuˈun nmadakëm. Mä tyääbë artikulo nˈixäˈänëm wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm. Per min jawyiin nˈokˈijxëm wiˈixë Pablo mëdë Timoteo yajmëjääwmooytyë parë tmëduunˈadëtstë Jyobaa, oy tpattë amay jotmay.

4. ¿Tijaty amay jotmay myënäjx yajnäjxë Pablo?

⁴ Pablo myënäjx yajnäjx kanäk pëkyë amay jotmay. Niˈigyë dyajtëgoyˈajty parë Jyobaa myoˈoyëdët ja jot mëjääw ko yajwojpy yajkäˈtsy ets ko yajpëjtaky pujxndëgoty (2 Kor. 11:23-25). Kyaj tkuyuˈtsy wiˈix nyayjyäˈäwë, nyigäjpx ko näˈäty tyukmiinë jot winmäˈäny diˈib axëëk yajnayjyäˈäwë (Rom. 7:18, 19, 24). Pablo, nan yuumëët päˈämmëëdë nety yajpääty, pääty jyënany ko duˈun pyeky yˈadony “ijxtëm äpynyën” ets tsyojk parë Dios yaˈˈagëdäˈägëdët (2 Cor. 12:7, 8, TY).

5. ¿Ti Pablo tyuun oy nuˈun tpatyë amay jotmay?

⁵ Pablo ëwäˈkx käjpxwäˈkx oy nuˈun tpatyë amay jotmay, mët ko Jyobaa myooyë jot mëjääw. Nˈokwinmäˈäyëm tijaty tyuun, extëm ko yˈijty tsumy Roma mä tuˈugë tëjk, tyukmëtmaytyakë Diosë yˈayuk pënaty nyiwintsënˈäjttë relijyonk, ets waˈan nenduˈun tmëtmaytyaky ja jäˈäyëty diˈibë nety tuundëp mä ja yajkutujkpë (Apos. 28:17; Filip. 4:21, 22). Nan ojts ttukmëtmaytyaˈaky ja soldäädëtëjk diˈibë nety kuentëˈäjtëp ets niˈamukë pënaty ojts kyuˈixëdë (Apos. 28:30, 31; Filip. 1:13). Mä taabë tiempë, nan yajtuunë Dios parë tyukjääyë tuˈuk majtskë liibrë diˈib yajpatp mä Biiblyë. Pudëjkëdë ja Dios mëduumbëty ets axtë tyambäät nan xypyudëjkëm mëjwiin kajaa. Ko duˈun tˈijxtë ja Dios mëduumbëty diˈib Roma, ¿wiˈix pyudëjkëdë? Mëjääwmooyëdë ets ‘tnimaytyaktë ja oy yˈääw oy ayuk amëk jotmëk’ (Filip. 1:14, TY). Pablo jyatunan niˈigyë Diosë tyuunk, per xëmë ttuuny nuˈun myadaky ets ojts dyajwaˈkxy ja oybyë ayuk, oyë nety yˈity tsumy matsy (Filip. 1:12).

6. Extëm jyënaˈanyë 2 Corintios 12:9, 10, ¿ti pudëjkë Pablo parë ttuuny diˈibë nety të yajtuknipëky?

⁶ Pablo yˈëxkäjp ko yëˈë Jyobaa mëjääwmooyë parë ojts ttuunë ja tyuunk, kyaj yëˈëjëty mëdë kyëˈëm jot kyëˈëm mëjääw. Pääty tkujäˈäyë ko Diosë myëkˈäjtën “yajxon nyigëxëˈëky mä diˈib yajpatp amääy amutsk” (käjpxë 2 Corintios 12:9, 10, TNM). * Jyobaa pyudëjkë Pablo mët  yëˈëgyëjxm ja yˈespiritë santë, parë ttuuny ja tuunk diˈibë nety të yajtuknipëky, oy yajpajëdijty, yajtsuumy yajmäjtsy ets oy tpatyë amay jotmay.

7. ¿Tijaty jotmay pyatë Timoteo mä ojts ttuunë Diosë tyuunk?

⁷ Parë Timoteo ttuuny ja tuunk diˈibë nety të yajtuknipëky, nan yëˈë tyukˈijxpajt ja Diosë myëjääw. Extëm nˈokpëjtakëm, jagambäät jyëdijttë mëdë apostëlë Pablo. Nan yajkajxë Timoteo parë nëjkx tkuˈixë ja myëguˈuktëjk ets tmëjääwmoˈoytyët (1 Kor. 4:17). Waˈanë Timoteo nyayjyäˈäwë ko kyaj nety mbäät ttuny ja tuunk. Ets päätyëdaa Pablo yˈanmääyë: “Exkëm pën mdukxiˈigëdë mët ko mwimbuˈutsëtynyëm” (1 Tim. 4:12). Perë Timoteo, nan jyäˈäwë tuˈugë apyny mä nyiniˈkx kyëbäjk, pesë Biiblyë jyënaˈany ko janääm jatsojkë nety pyäˈämbety (1 Tim. 5:23). Timoteo nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa pudëkëyanëp mët yëˈëgyëjxm ja yˈespiritë santë, diˈib moˈoyanëbë jot mëjääw parë yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxët ets parë tpudëkët ja myëguˈuktëjk (2 Tim. 1:7).

8. ¿Wiˈix tyamë Jyobaa xymyëjääwmoˈoyëm?

⁸ Jyobaa xymyoˈoyëm tyamë mëkˈäjtën diˈib jantsy mëjwiin kajaa parë duˈunyëm nmëduunˈadëtsëm (2 Kor. 4:7). Min nˈokˈijxëm taxk pëky wiˈixë Jyobaa xymyëjääwmoˈoyëm ets xypyudëjkëm parë nmëduˈunˈadëtsëm: ko nnuˈkxtakëm, ko të xymyoˈoyëmë Biiblyë, nmëguˈukˈäjtëm ets ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm.

9. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko Jyobaa nmënuˈkxtakëm?

⁹ Ko nnuˈkxtakëm. Pablo duˈun jyënany: “Nnuˈkxtäˈäktë oytyim näˈäjëty” (Efes. 6:18, TNM). Pën nmënuˈkxtakëmë Dios, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm. Jonnie, diˈib tsënaapy Bolivia, jyäˈäwë wiˈixë Jyobaa pyudëjkë ko tpatyë amay jotmay. Pes mëjtaˈaky pyäˈämbejtyë tyääk teety ets nenduˈunë kyudëjk, ojts tsyiptakxëty tkuentëˈatët. Ja tyääk oˈk, ets apenë yˈagëdaky ja kyudëjk mët ja tyeety. Jonnie jyënaˈany: “Kots jantsy axëëk nnayjyäˈäwë, xëmëtsë Jyobaa ndukmëtmaytyaky wiˈixëts nety meerë nnayjyawëty”. Extëm nˈijxëm, Jyobaa yëˈë diˈib mooyë jot mëjääw parë tmëmadaky. Nan jap Bolivia tsyëënë Ronald, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump mëjjäˈäy, ojtsë tyääk pyaatyëtyë kanser ets kyumduk poˈo, ta yˈoˈky. ¿Ti pudëjkë ko duˈun tpatyë amay jotmay? Yëˈë jyënaˈany: “Kots nyaˈˈawatsy ja njot ngorasoon etsëts ndukmëtmaytyakyëtsë Jyobaa wiˈixëtsë nety nnayjyawëty. Ni ëjtsë nety ngajaygyukë wiˈixëts nnayjyawëty”. Näˈäty, mbäät njäˈäwëm ko kyaj nˈokmëmadäˈägäˈänënë ja amay jotmay, perë Jyobaa xyˈanmäˈäyëm parë nmënuˈkxtakëm, oy näˈäty ngapatëmë ääw ayuk wiˈix nˈanmäˈäyëm o wiˈix nnayjyäˈäwëm (Rom. 8:26, 27).

10. Extëm jyënaˈanyë Ebreeʉsʉty 4:12, ¿tiko jyëjpˈamëty ngäjpxëmë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm?

¹⁰ Biiblyë. Ëtsäjtëm, nan oy ko ngäjpxëmë Biiblyë extëm ttuunyë apostëlë Pablo parë xymyoˈoyëm ja jot mëjääw ets xyjyotkujkmoˈoyëm (Rom. 15:4). Ko ngäjpxëmë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm, mbäädë Jyobaa dyajtunyë yˈespiritë santë parë xypyudëjkëm ets njaygyujkëm wiˈix mbäät nnaytyukpudëjkëm ko nbatëmë amay jotmay (käjpxë Ebreeʉsʉty 4:12). Ronald, diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë, jyënaˈany: “Tëts nˈijxwëˈëmy ngäjpxëdë Biiblyë ux ux, nbawinmaabyëts wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty ets wiˈix tsuj yajxon tˈijxˈity tkuentëˈaty pënaty mëduundëp. Tyäˈädë yëˈëts diˈib xypyudëjkëp parëts jatëgok nbëkyë jot mëjääw”.

11. ¿Wiˈix tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyotkujkmooyë Biiblyë ko nety të kyuˈooky?

¹¹ Ko nbawinmäˈäyëmë Diosë yˈAyuk, xypyudëjkëm parë kyaj tëgatsy nwinmäˈäyëm ko nbatëmë amay jotmay. Min nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈaky tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety të kyuˈooky. Ja diˈib tuump mëjjäˈäy, yˈanmääyë ko pudëkëyanëp pën kyajpxypyë  Job. Ko ojts tkajpxy, yˈaxëkˈijxë Job ets wyinmääy: “¡Wiˈixën ko yëˈëyë tˈoktimmëmääy tˈoktimmëdäjnë yˈamay jyotmay!”. Per ta tpëjkyë kuentë ko yëˈë nenduˈundëmë nety extëmë Job, tyäˈädë yëˈë pudëjkë parë kyaj duˈun wyinmayët. Nan yëˈë diˈib mooyë jot mëjääw parë kyaj nëgoo tjawëdë jäj jëmuˈumën ko nety të yˈooky ja myëmëjjäˈäy.

12. ¿Wiˈixë Jyobaa dyajtunyë nmëguˈukˈäjtëm parë xyjyotkujkmoˈoyëm?

¹² Nmëguˈukˈäjtëm. Jyobaa xymyëjääwmoˈoyëm mët yëˈëgyëjxmë nmëguˈukˈäjtëm. Apostëlë Pablo duˈun tkujäˈäyë ko yˈixandëbë nety myëguˈuktëjk parë mëët nyaymyëjääwmoˈoyëdët nixim niyam (Rom. 1:11, 12). Mary, diˈib të yajmaytyaˈaky mä parrafo 2, agujk jotkujk nyayjyawëty ko yajpääty mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Yëˈë jyënaˈany: “Jyobaa yëˈë të dyajtunyë nmëguˈukˈäjtëm parëts të xytyukpudëkë, oyë nety tkanijawëdë tijaty amay jotmayëts nmënäjxy nyajnäjxypy. Xyjotkujkmooytyëts mëdë yˈääw yˈayuk o kots xytyuknigajxtë tuˈugë tarjetë mätsë nety meerë nyajtëgoyˈaty. Nan xypyudëjkëdëbëtsë nmëguˈukˈäjtëm diˈib duˈunë jotmay të tpäättë kots mëët nmaytyäˈäktë. Ets pënaty tuundëp mëjjäˈäy, xëmëts xyˈanëëmëdë ko xyajtsobattëbëtsë nmëguˈukˈäjtëm”.

13. ¿Wiˈix mbäät nnaymyëjääwmoˈoyëm nixim niyam ko nyajpatëm reunyonk?

¹³ Tuk pëky mä nnaymyëjääwmoˈoyëm nixim niyam, ja ko nëjkxëm reunyonk. Ko nyajpatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, oy ko nmëjääwmoˈoyëm mëdë ääw ayuk, nˈanmäˈäyëm ko ntsojkëm ets ko nmëjjäˈäwëm tijaty yëˈë tyuundëp. Extëm nˈokpëjtakëm, Peter tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump mëjjäˈäy, mä nety kyatsondaˈakynyëmë reunyonk, ta tˈanmääy tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë myëmëjjäˈäy kyaj yˈëxpëky: “Mëjwiin kajaats mijts xymyëjääwmoˈoytyë ko yä nˈixtë, xëmë miny mët nidëdujkë mˈënäˈkuˈunk të xyjaandëgäjtstäˈäytyë ets të xyˈixtë tijaty mgomentaratandëp”. Ta ja nmëguˈukˈäjtëm wyinëëˈokoˈomë, ets yˈatsooy: “Kyaj xynyijawë nuˈunëts tyam të xypyudëkë mˈääw mˈayuk”.

14. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë?

¹⁴ Ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Jantsy oy nnayjyäˈäwëm ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, oyë jäˈäy tmëdow tkamëdowdëdë Diosë yˈayuk (Prov. 11:25). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyëwˈäjtypy Stacy, yˈijx wiˈix pyudëjkë ko yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy. Ko yaˈëxkejxy tuˈugë myëguˈuk mä kongregasionk, axëk jyantsy nyayjyäˈäwë. Xëmë wyinmääy ko ojtsxyëp tˈakpudëkë ja myëguˈuk parë kyaj yaˈëxkaxët, ets yëˈëyë jyantsy myëmääy jyantsy myëdäj. Per ¿ti pudëjkë? Yëˈko xëmë ojts nyijkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Ets jamyë wyinmäˈäny tpëjtaky mä pënatyë nety yajtëgoyˈäjttëp ja naybyudëkëdë. Yëˈë jyënaˈany: “Mä taabë tiempë, Jyobaa yajkëxëˈk tuˈugë jäˈäy diˈibë nety jyantsy yˈëxpëkaambyë Biiblyë ets pojën wyimbejty. Yëˈëts diˈib xymyëjääwmooy mëjwiin kajaa. Kots nëjkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, yëˈëts diˈib mas të xypyudëkë mätsë njukyˈäjtën”.

15. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyënanyë Mary?

¹⁵ Extëm näägë nmëguˈukˈäjtëm yaˈix yajpäättë, mbäät nyayjyawëdë ko kyaj nëgoo yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë. Per nˈokjamyajtsëm, ko pën tuˈunëm nuˈun nmadakëm, agujk jotkujkë Jyobaa nyayjyawëyaˈanyëty. Mary, diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë, ko nyajxy mä tuˈugë kongregasionk mä wiink ayuk yajkajpxy, wyinmääy ko kyaj nëgoo ti ttuny. Yëˈë jyënaˈany: “Nuˈunëts tuk tiempë ojts jap nˈyeˈey, jantsy konatyëts ngomentaräjty o jeˈeyëts ojts ngajpxy tuˈugë tekstë. Ets kots ijty nëjkxy käjpxwäˈkxpë, jeˈeyëts nyaky tuˈugë trataadë”. Ko Mary ojts nyayˈijxkijpxyëty mët ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyäjpxnëdëp ja ayuk, ta nyayjyäˈäwë ko kyaj ti tjaty. Per ta wyinmääytyëgatsy, pyëjkë kuentë ko Jyobaa mbäät yajtunyëty, oy tjat tkajatët ja ayuk. Yëˈë jyënaˈany: “Biiblyë jantsy wingëjxy myaytyaˈaky, ets yëˈëdën diˈib mbäät dyajtëgatsy ja jäˈäyë jyukyˈäjtën”.

16. ¿Ti pudëkëyanëdëp pënaty kyaj mbäät yˈoktsoˈonëdë?

 ¹⁶ Pën kyaj mbäät nˈokjëënbëtsëˈëm nˈoktëjkpëtsëˈëmënë, Jyobaa yˈijxypy ets yajtsobatypy ko njanëjkxäˈänëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Ets mbäädë net jyamˈatyë jäˈäy diˈib ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk, extëm ja doktoortëjk o pënaty xykyuentëˈäjtëm. Mbäät axëëk xyajnayjyäˈäwëm ko nwinmäˈäyëm ti ijty mbäät nduˈunëm ets ti tyam kyaj mbäät nˈoktuˈunënë. Per pën nˈijxëm wiˈix tyamë Jyobaa xypyudëjkëm, ta nbëkäˈänëmë jot mëjääw parë nmëmadakëm oytyim tii jotmayëty ets kyaj xypyëjkxëm ja jotkujkˈäjtën.

17. Extëm jyënaˈanyë Eclesiastés 11:6, ¿tiko yˈoyëty duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm oy pojën ngaˈijxëm wiˈix wyimbëtsëmy?

¹⁷ Ëtsäjtëm kyaj nnijäˈäwëm mä ja tëëm tpëkäˈänyë tyikts yˈääts diˈib nnipëm ets mä yoonëˈëgäˈäny (käjpxë Eclesiastés 11:6). * Extëm nˈokpëjtakëm, Barbara tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë jyëmëjt naxy 80, xëmë yˈëwäˈkx kyäjpxwaˈkxy mä telefënë ets tjäˈäyë neky. Tnimaytyaˈaky ko mä tuˈugë soobrë ojts tpëjtaˈagyë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm 1 äämbë marsë 2014, diˈib xyëwˈäjtypy, “¿Ti Dios të mdukmëdunyëty?”. Barbara kyaj tnijäˈäwë pën ja neky ojts ttuknigexy, per yëˈëdëm ojts nyijäˈtyëty tuˈugë kasäädë jäˈäy diˈibë nety të yˈokTestiigëˈäjtpëdë. Tyäˈädë kasäädë jäˈäy kanäkˈok ojts tkäjpxtë ja rebistë. Ja yetyëjk, duˈun tjäˈäwë extëmxyëp këˈëmë Jyobaa tyim mmëgajpxyëty. Ta jatëgok yeˈeytsyondaktë reunyonk, ets të nety nyäjxnë 27 jëmëjt ko jatëgok jyëmbijttë mä Diosë kyäjpn. ¿Nbawinmäˈäyëm wiˈixë Barbara myëjääwmooyë ets jyotkujkmooyë ko tnijäˈäwë wiˈix wyimbëtsëëmy tuˈugë neky diˈib jyaay?

18. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë Jyobaa xymyoˈoyëm ja jot mëjääw?

¹⁸ Extëm nˈijxëm, Jyobaa wiˈixëm xymyëjääwmoˈoyëm, mët yëˈëgyëjxmë nuˈkxtakën, Biiblyë, nmëguˈukˈäjtëm ets ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Ko nnaytyukpudëjkëm tijatyë Jyobaa xymyoˈoyëm, ta nëjkx nyajnigëxëˈkëm ko ndukjotkujkˈäjtëm ets ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm. Nˈoktukˈijxpajtëm xëmë ja nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë, pes yëˈë tyukpudëkëyaambyë “myëjääw pënaty mëduunëp amumduˈukjot” (2 Crón. 16:9).