1, 2. 1) ¿Ti yajkujayë mä tuˈugë liibrë? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

MIYONKˈAM tyamë jäˈäy diˈib jënandëp ko myëbëjktëbë Jesus, per kyaj tmëmëdowdë tijaty ttukniˈˈijxë (2 Tim. 4:3, 4). Mä tuˈugë liibrë duˈun yajkujäˈäyë: “Kooxyëp tyam yˈokjaˈˈaty jatuˈugë jäˈäy diˈib duˈun tijaty tyuumpy extëmë Jesus, ¿waˈanxyëp nenduˈun kyaj ngupëjkëm extëm yˈadëtstë jäˈäy myajtsk mil jëmëjtëp? Seguurë ko nan kyajxyëp ngupëjkëm”.

² ¿Tiko mayë kyaj tmëbëjktë Jesus oy tjamëdoowdë tijaty tukniˈˈijxë ets tjaˈijxtë ja miläägrë diˈib tyuun? Mä jatuˈukpë artikulo të nˈijxëm taxk pëky ets tyam nˈakˈixäˈänëm ja taxk pëky. Nenduˈun yajnimaytyäˈägäˈäny tiko tyam näägë jäˈäy tˈaxëkˈixtë pënaty pyanëjkxtëbë Jesus ets ti xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj nˈëxtëkëwäˈkëm.

3. ¿Tiko näägë jäˈäy kyaj tkupëjktë Jesus?

³ Ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny, oypyënëty mëët tyuˈukmujky. Kääy uk mëdë kumeenyjyaˈay, pënaty ijttë mëj, per niˈigyë ja xyëëw tiempë dyajnäjxy mëdë ayoobë jäˈäy ets pënaty yajjäämˈijx yajnääxˈijxtë. Nan pyaˈˈayoow pënaty yajtij pojkpëjäˈäy. Näägë jäˈäy kyaj tˈoyˈijxtë tijatyë Jesus tyuun, pääty dyajtëëwdë ja yˈëxpëjkpëty: “¿Tiko dëˈën mgay mˈuuktë miitsëty mët ja yajkugëbajtpëty es mët ja pekyjyaˈayëty?”. Jesus, ta yˈatsooy: “Kyaj dyajtëgoyˈaty yëˈë kutsooy diˈibë mëkˈäjt oyˈäjtp, yëˈëyë diˈibë pëjkëp. Tëts nminy es [nyaxtsoyëts] yëˈë pekyjyaˈaytyëjk es jyodëmbittët” (Luk. 5:29-32).

4. Extëm ojts tnaskäjpxë ja kugajpxy Isaías, ¿ti diˈibë nety nyijäˈäwëdëp ja judiyëtëjk?

 ⁴ ¿Wiˈixë Biiblyë jyënaˈany? Mä netyë Mesías kyaminyëm yä Naxwiiny, të netyë Isaías tnaskäjpxë ko kyaj naxwinyëdë jäˈäy kyupëkäˈänëdë. Duˈun tkujäˈäyë: ‘Jëgam jëxkëˈëmë jäˈäy pyëjtakë ets käˈäp pën tsyojkë [...]. Jëduˈun kyëxëˈky niˈigyë yawë ojts njëˈijxëmë ko ojts xyjyawindëˈkxäˈänëm, käˈäbë jäˈäy nijënuˈun tyimˈijxpatë, ets käˈäp ojts yajtsoky yajjawë’ (Is. 53:3, TY). Extëm ojts yajnaskäjpxë, ja Mesías kyaj nety pën tsyokäˈänyëty, ets ja judiyëtëjk nyijäˈäwëdëbë nety ko jäˈäy kyaj tkupëkäˈändë Jesus.

5. ¿Wiˈix mayë jäˈäy tˈixtë pënaty Dios mëduundëp?

⁵ ¿Nenduˈundaa tyam tyuny jyatyëty? Duˈun. Pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk yëˈëyë tsuj yajxon jyantsy yˈagëˈë jyantsy yˈaxäjëdëbë jäˈäy diˈib myëdäjttëbë meeny sentääbë, diˈib kuwijˈyëty ets diˈib ijttëp mëj mä ja nax käjpn, oy axëk jyukyˈattët ets ttundët diˈibë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy. Tyäˈädë wintsëndëjkëty, yˈaxëkˈijxtëbë Dios mëduumbëty, mët ko ttukˈit ttukxondë Diosë tyuunk ets ko dyajnëjkxtë jyukyˈäjtënë wäˈäts. Nan yˈaxëkˈijxtëp mët ko kyaj myëjpëtsëmdë yä naxwiiny. Per extëmë apostëlë Pablo ojts tkujayë, ko Dios yëˈë wyinˈijxypy pënaty yajjäämˈijx yajnääxˈijxp (1 Kor. 1:26-29). Jyobaa niˈamukë dyajtsobääty pënaty mëduundëp.

6. ¿Wiˈixë Jesus jyënany mä Matewʉ 11:25, 26, ets wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën?

⁶ ¿Ti mbudëkëyanëp parë kyaj mˈëxtëkëwäˈägët? (Käjpxë Matewʉ 11:25, 26). Këdii xynyasˈixë ets yëˈë mˈaxëktunëdët wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë mä ëtsäjtëm. Jamyats ko Jyobaa yëˈë yajtuumbyë jäˈäy diˈib yujy tudaˈaky parë ttuktunyë tyuunk (Sal. 138:6). Jyobaa mëjwiin kajaa tijaty të ttuny ko ëtsäjtëm xyajtuˈunëm, oyë naxwinyëdë jäˈäy xyˈijxëm tsuu lokë o ko kyaj të nˈëxpëjkëm.

7. ¿Tiko Jesus ojts tˈanëëmë ja fariseety ko nëgoobë nety jyënäˈändë jyukyˈattë tëyˈäjtën mëët, ets ti net tyuundë?

⁷ Jesus kyaj tsyëˈk jyäˈäwë ko ojts dyajnidëˈkxy tijatyë nety tyuundëp pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk. Extëm nˈokpëjtakëm, yˈanmääytyë ko nëgoobë nety jyënäˈändë jyukyˈattë tëyˈäjtën myëët mët ko yëˈëyë jëjpˈam yajnäjxtëp kyëbuj kyëjaˈatstët ets kyaj tkuentëˈattë ja tyääk teety (Mat. 15:1-11). Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty, monyˈijx monyjyäˈäwë ko duˈun tmëdoowdë, pääty jyënandë: “¿Mnijäˈäp ko yëˈë fariseeëty të yˈakëdë ko të tmëdoy ko dëˈën të mjënäˈäny? Es ja Jesus yˈatsooy: Oytyim diˈibëtyë kepy diˈibëts ja nDeetyëts diˈibë jam tsäjpotm kyaj të tkojy, yaˈëxwijxëˈkp yˈäätsoty. Mastuˈuttë. Wiintsëtyëˈë. Waˈan twijtsˈyoˈoyëdë jatuˈugë wiints. Es pën tuˈugë wiints wyijtsˈyeˈepy ja myëwiints, nimajtsk kyunaxtët mä tuˈugë jut” (Mat. 15:12-14). Jesus kyaj ojts tkuyuˈutsy ja tëyˈäjtën, oy nuˈun ja wintsëndëjk jyatukjotˈambëjkëdë.

8. ¿Wiˈixë Jesus dyajnigëxëˈky ko Dios kyaj tkupëky tëgokyë tijaty tukniˈˈijxëbë relijyonk?

⁸ Jesus yajnidëˈkx ja tukniˈˈijxën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Jyënany ko Dios kyaj tkupëky tëgokyë tijaty tukniˈˈijxëdëbë relijyonk. Jesus nyigäjpx majtskë tuˈu, tuˈuk yëˈë ja mëjtuˈu, mä nimayë jäˈäy nyëjkxtë etsë tyäˈädë tuˈu yajnëjkxy mä ja kutëgoˈoyën, ets jatuˈuk, yëˈë axuˈutspë mä niwaanë jäˈäy nyëjkxtë, per myënëjkxy mä jukyˈäjtën (Mat. 7:13, 14). Nääk jyënäˈänäˈändë ko yëˈë Dios myëduundëp, per kyaj tyëyˈäjtënëty. Päätyë Jesus jyënany: “Naygyuentëˈatëdë mä yëˈë andakpëty diˈibë jënandëp ko yëˈëjëty ja Diosë kyugäjxpë. Naybyëjtakëdëp tudaˈagyëty extëmë borreegë, per dëˈënë dëˈën yëˈëjëty extëmë waxkäˈuk awäˈänën” (Mat. 7:15-20).

9. Oknigäjpx tuk pëky majtsk pëkyë tukniˈˈijxën diˈibë Jesus yajnidëˈkx ko kyaj tyëyˈäjtënëty.

⁹ ¿Wiˈixë Biiblyë jyënaˈany? Të nety yajnaskäjpxë mä Biiblyë ko ja Mesías mëk ttsokäˈäny  ja Tyeetyë tyëjk (Sal. 69:9; Fwank 2:14-17). Päätyë Jesus ojts dyajnidëˈkxy ja relijyonk diˈib kyaj tyukniˈˈixë tëyˈäjtën. Extëm nˈokpëjtakëm, ja fariseety tyukniˈˈijxëdë ko anmë kyaj yˈooky, perë Jesus kyaj duˈun tyukniˈˈijxë, yëˈë jyënaˈany ko oˈkpë määdëp jap (Fwank 11:11). Ja saduseety kyaj nety tmëbëktë ko oˈkpë jyukypyëkäˈändë, perë Jesus yajjukypyëjk ja myëtnaymyaayëbë Lázaro (Fwank 11:43, 44; Apos. 23:8). Ets ja fariseety nenduˈunë nety tmëbëktë ko Dios të ttukniwijtsëtyaˈay tijaty tunan jatanëp ets ti tyunaampy tuˈugë jäˈäy. Perë Jesus kyaj duˈun ojts tyukniˈˈixë, yëˈë jyënany ko këˈëmë naxwinyëdë jäˈäy twinˈixtët pën myëdunandëbë Dios o kyaj (Mat. 11:28).

10. ¿Tiko mayë jäˈäy kyaj tkupëktë tijaty tukniˈˈijxëbë Biiblyë?

¹⁰ ¿Nenduˈundaa tyam tyuny jyatyëty? Duˈun. Mayë jäˈäy kyaj xykyupëjkëm mët ko nyajnidëˈkxëm mëdë Biiblyë tijaty tukniˈˈijxëdëbë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Pes ja wintsëndëjkëty diˈib mä relijyonk, tyukniˈˈijxëdëbë jäˈäy ko Dios yaˈˈayoobyë axëkjäˈäy jap infiernë, ets duˈunën twinˈëën twinxäjtë. Ëtsäjtëm kom yëˈë nmëduˈunëmë Jyobaa, ja Dios diˈib tsojkp, ndukniˈˈijxëmë jäˈäy ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëm tmëbëktë. Ta nenduˈunë relijyonk diˈib tyukniˈˈijxëdëbë jäˈäy ko anmë kyaj yˈooky. Kooxyëp yˈoktëyˈäjtënëty, kyajxyëp tiko oˈkpë jyukypyëkäˈändë. Per ëtsäjtëm, ndukniˈˈijxëmë jäˈäy ko kyaj duˈunë Biiblyë jyënaˈany. Ta nenduˈunë relijyonk diˈib tyukniˈˈijxëdëbë jäˈäy parë tmëbëktët ko duˈunën tijatyë Dios të ttuknibëjtäägë, per kyaj tyëyˈäjtënëty. Ëtsäjtëm, ndukniˈˈijxëmë jäˈäy ko mbäät këˈëm twinˈixtët ti tyunandëp, pën myëdunandëbë Dios o kyaj. Ko duˈun nduˈunëm, ta xytyukjotˈambëjkëm pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk.

11. Extëmë Jesus jyënany mä Fwank 8:45-47, ¿ti Dios tsyojkypy ttunët pënaty mëduundëp?

¹¹ ¿Ti mbudëkëyanëp parë kyaj mˈëxtëkëwäˈägët? Pën njantsy yajtsobatypy ja tëyˈäjtën, tsojkëp xymyëbëkët ets xymyëmëdowët wiˈixë Dios jyënaˈany (käjpxë Fwank 8:45-47). Satanás, kyaj duˈun ttuuny, per mijts, këdii xytyukpëtsëëmduˈuty ja tëyˈäjtën ets këdii xyajtëgatsy tijaty mmëbëjkypy (Fwank 8:44). Dios  tsyojkypy ets pënaty mëduundëp, tpanëjkxtëdë Jesusë yˈijxpajtën. Pääty xyˈanmäˈäyëm: “Ëxtijtë ja axëëkpë es padundë ja oybyë” (Rom. 12:9; Eb. 1:9).

12. ¿Tiko mayë judiyëtëjk kyaj tkupëjktë Jesus?

¹² Ja tuk pëky tiko judiyëtëjk kyaj tkupëjktë Jesus, yëˈë extëmë Pablo jyënany: “Ëtsäjtëm yëˈë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ko Kristë yajkëxwojpy kepykyëjxy, diˈibë judiyëtëjk kyaj ttimˈoymyëdowdë” (1 Cor. 1:23, TNM). ¿Tidaa ko yëˈë yajtuˈuˈadujkëdë? Yëˈko Jesus yˈoˈky extëm tuˈugë axëkjäˈäy ko yajkëxwojpy kepykyëjxy, ets yëˈëyë ijty duˈun oˈktëp ja diˈib të tyuundëgoy. Pääty ja judiyëtëjk kyaj nety tˈawix tjëjpˈixtë ets duˈun yˈoogët ja Mesías (Deut. 21:22, 23).

13. ¿Ti kyaj tmëbëkandë ja judiyëtëjk diˈib kyaj tkupëjktë Jesus?

¹³ Ja judiyëtëjk diˈib kyaj tkupëjktë Jesus, kyaj tmëbëkandë ko kyaj ti të ttuundëgoy, ko yajniwäämbajtp ets ko kyaj të yajtuny ja tyëyˈäjtën. Ko Jesus ojts jyustisëpääty, kyaj pën ttimmëjpëjtaky pën yajtuump ja tyëyˈäjtën o kyaj. Pes ja wintsëndëjk pojën jyantsy tyuˈukmujktääytyë ets kyaj ojts twingutsëˈëgëdë ja ley diˈibë nety jamˈäjtp (Luk. 22:54; Fwank 18:24). En lugäär tmëdoowˈittët wiˈixë netyë Jesus yajniwäämbety, ja diˈibë anaˈamdëp niˈigyë ojts “tˈëxtäˈäytyë ja winmäˈäny wiˈix tˈokniwäämbattët ja Jesus es yˈoogët”. Ko duˈun tkatukpëtsëëmdë ja wyinmäˈäny, ta ja saserdotë wintsën ojts tˈanëëmë Jesus parë dyakët ja tyëyˈäjtën. Per extëmë Jesus yˈatsooy, ta jyënandë ko të nety pyokykyaˈay, kyaj yajtuuny ja tyëyˈäjtën (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64). Ets ko Jesus jyukypyejky, ta ja anaˈambëtëjk “tmeenymyooytyë ja soldäädëty” diˈibë nety kyuentëˈäjttëp ja jut parë kyaj tnigäjpxtët ja tëyˈäjtën tiko nety ja jut të tpäättë tukwäˈäts (Mat. 28:11-15).

14. ¿Wiˈixë nety të yajnaskäjpxë yˈoogäˈäny ja Mesías?

¹⁴ ¿Wiˈixë Biiblyë jyënaˈany? May ja judiyëtëjk kyaj nety tˈawix tjëjpˈixtë ets ja Mesías yˈoogët. Per min nˈokˈijxëm wiˈixë nety të yajnaskäjpxë: ‘Yëˈëgyëjxm ko ojts nyaygyëˈëyakyë oˈkëndum, ets jëduˈun jyajty kyëbejty ta jeexyë ëxëëk të yˈëdiˈitsy të yˈënaˈanyën mëët yëˈëgyëjxm ko  ojts tkunaxy ja pokyjyaˈaytyëjk’ (Is. 53:12, TY). Pääty, kyajxyëp tiko ja judiyëtëjk yajtuˈuˈadujkëdë ko Jesus yˈoˈky tyëgooy extëm tuˈugë axëkjäˈäy.

15. ¿Ti diˈibë jäˈäy yajtuˈuˈadujkëdëp parë kyaj tkupëktë Jyobaa tyestiigëty?

¹⁵ ¿Nenduˈundaa tyam tyuny jyatyëty? Duˈun. Ëtsäjtëm nenduˈun tyam nyajniwäämbajtëm ets ngumëdoˈowëm diˈib kyaj të nduundëgoˈoyëm, duˈun extëmë Jesus jyajty kyëbejty. Extëm nˈokpëjtakëm, jap Estados Unidos, nuˈun ja tiempë nyajxy 1930 ets 1950, janääm jatsojkë Jyobaa tyestiigëty ojts twinguwäˈägëdë ja yajkutujkpëty parë yajmoˈoytyët ja permisë ets yajnaˈixtët mä Diosmëdundë. Per nääk ja anaˈambëtëjk ojts dyajnigëxëˈëktë ko kyaj tˈixäˈändë Jyobaa tyestiigëty. Nenduˈun jap Quebec (Canadá), yajnibëdëˈktë ja nmëguˈukˈäjtëm ko ja teetytyëjk nyaybyëjkëdë mët ja nax käjpn. Ta net mayë nmëguˈukˈäjtëm ojts yajtsum yajmatstë, mët ko tnigäjpx tnimaytyäˈäktë ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Ets ja tiempë mä ojts yˈanaˈamdë nazi jap Alemania, mayë ënäˈktëjk tkuˈoˈkëdë myëbëjkën. Ets tyää näämnëm, jap Rusia mayë nmëguˈukˈäjtëm yajtsum yajmatstë mët ko tnigäjpx tnimaytyäˈäktë tijaty tukniˈˈijxëbë Biiblyë. Yëˈë gobiernë diˈib Rusia jyënäˈändë ko Jyobaa tyestiigëty tyim yaˈoˈktëëwdëp tijaty myëbëjktëp. Axtë të dyajkuboktë Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras mä ayuk ruso, mët ko tmëminyë Diosë xyëëw, Jyobaa.

16. Extëm jyënaˈanyë 1 Fwank 4:1, ¿tiko kyaj mbäät nmëbëjkëm extëmë jäˈäy tniwäämbattë Dios mëduumbëty?

¹⁶ ¿Ti mbudëkëyanëp parë kyaj mˈëxtëkëwäˈägët? Payeˈey wiˈix tijaty yˈixëty. Ko Jesus dyajkyë käjpxwijën mä tuˈugë kopk, jyënany ko xynyiwäämbatäˈänëmë jäˈäy ets xytyuknibëtsëmäˈänëm “këxy kaˈpxyë axëkˈääw axëkˈayuk” (Mat. 5:11, TNM). Tëgokyë tyäˈädë tsyoony mä Satanás. Pes yëˈë yajtuumpy ja nmëtsipˈäjtëm parë xynyiwäämbajtëm mët ko nmëduˈunëmë Jyobaa (Diˈibʉ Jat. 12:9, 10). Këdii xymyëbëky wiˈix tyamë jäˈäy tnimaytyäˈäktë Jyobaa tyestiigëty, ninäˈä xykyanasˈixët ets mˈatsëˈëk mˈajawëdët parë dyajxaamët ja mëbëjkën (käjpxë 1 Fwank 4:1).

17. Extëm tijaty tyuun jäjtë ko netyë Jesus yajmatsanë, ¿wiˈixxyëp näägë jäˈäy wyinmääytyë?

¹⁷ Ja ux mä netyë Jesus yajmatsanë, niduˈuk ja yˈëxpëjkpëty ojts kyëyakyëty. Ets jatuˈuk, tëgëkˈok jyënany ko kyaj yˈixyˈatyëty, ets ko net ojts yajmäjtsnë, ta ja yˈapostëlëtëjk nyikaktääyë (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75). Per kyaj yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwë Jesus, pes të nety jyënaˈany ko duˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty (Fwank 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32). Ko duˈun tyuun jyäjtë, mbäätxyëp näägë jäˈäy kyaj tnekypyanëjkxandë Jesus ets jyënandë: “Pes pën duˈun yˈadëˈëtstë Jesusë yˈapostëlëtëjk, oyëts ngatimˈapostëlëˈatët”.

18. Mä netyë Jesus kyaˈookynyëm, ¿wiˈix yˈadëëy tijatyë nety të yajnaskäjpxë mä Biiblyë?

¹⁸ ¿Wiˈixë Biiblyë jyënaˈany? Kanäk mëgoˈpx jëmëjtë nety tyëgoyˈaty mä Jesus kyaminyëm yä Naxwiiny, ko ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë ko ja Mesías yajtoogäˈäny mët iˈpx mäjkë platë meeny (Zac. 11:12, 13). Ets ko yëˈë tooganëp, niduˈuk ja myëtnaymyaayëbë (Sal. 41:9). Zacarías nenduˈun tkujäˈäyë: “Yajtsayut ja borreegë kuentëˈäjtpë, ets waˈan ja borreegë tˈayeˈeywyäˈkxtäˈäy” (Zac. 13:7). Pënaty jyantsy pyanëjkxtë Jesus, kyaj tyäˈädë yaˈëxtëkëwäˈkëdë. Niˈigyë ja myëbëjkën kyëktëjkëdë ko tˈijxtë wiˈix yˈadëëy tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Jesus.

19. ¿Ti diˈib nyijäˈäwëdëp pënaty jyantsy tsyojktëbë Jyobaa?

¹⁹ ¿Nenduˈundaa tyam tyuny jyatyëty? Duˈun. Pes ta näägë Testiigë diˈib të ttukpëtsëëmduˈuttë  Diosë kyäjpn, diˈib yajtijtëp apostatas ets tsyojktëp parë nenduˈun ja myëguˈuktëjk ttukpëtsëëmduˈuttët. Pääty tniwäämbattë mä Internet, mä telebisionk ets axëëgë net dyajwëˈëmdë. Per pënaty tsyojktëbë Jyobaa, kyaj yajwinˈëën yajwinxäjtë mët ko nyijäˈäwëdëp ko duˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty extëm të yajnaskäjpxë mä Biiblyë (Mat. 24:24; 2 Peed. 2:18-22).

20. ¿Ti mbudëkëyanëp parë kyaj mwinˈëën mwinxäjëdët pënaty të ttukpëtsëëmduˈuttë Diosë kyäjpn? (2 Timotee 4:4, 5).

²⁰ ¿Ti mbudëkëyanëp parë kyaj mˈëxtëkëwäˈägët? Yajkëktëkë mëbëjkën ko xëmë mˈëxpëkët, janääm jatsojk mnuˈkxtäˈägët ets xypyëjtäˈägët jëjpˈam ja tuunk diˈibë Jyobaa të xytyuknipëjkëm (käjpxë 2 Timotee 4:4, 5). Pën mmëdäjtypyë mëbëjkën, ta kyaj nëjkx xymyëmay xymyëdäjy ko axëëgë Jyobaa tyestiigëty yajnimaytyäˈägët (Is. 28:16). Ko xytsyokëdë Jyobaa, yˈAyuk ets ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë mbudëkëyanëp parë kyaj mwinˈëën mwinxäjëdët pënaty të ttukpëtsëëmduˈuttë Diosë kyäjpn.

21. ¿Mä ti mbäät nˈijtëm seguurë oy tyam mayë jäˈäy kyaj tkupëktë Diosë yˈayuk?

²¹ Mä primer siiglë kyaj mayë jäˈäy tkupëjktë Jesus, per nan tamˈäjt nimay diˈib kyupëjktë. Extëm nˈokpëjtakëm, niduˈuk diˈibë nety tuump mä Sanedrín, nan myëbëjktë Jesus “nimay ja teetytyëjkëty” (Apos. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Tyam, nan miyonkˈamë jäˈäy të tpëjtäˈäktë wyinmäˈäny parë tpanëjkxäˈändë Jesus. ¿Tiko? Mët ko nyijäˈäwëdëp ja tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë ets yajtsobattëp. Diosë yˈAyuk jyënaˈany: “Mëjwiin kajaa jyotkujkˈaty pënaty tsyojktëbë mley, ets nitii kyayajtuˈuˈadukëdë” (Sal. 119:165).