1-3. 1) ¿Ti jotmayëdaa myëdäjttë Evodia mëdë Síntique? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky). 2) ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nmëdäjtëmë jotmay mëdë nmëguˈukˈäjtëm?

ËTSÄJTËM, mëjwiin kajaa nyajtsobatëmë Biiblyë mët ko nnijäˈäwëm ko yëˈë tuˈugë liibrë diˈibë Dios jyaˈäjtypy. Xypyudëjkëmë kyäjpxwijën parë kyaj nmëdäjtëmë jotmay ets xyjëjwijtsëmbijtëm ko muum ndëgoˈoyëm. ¿Ti nduˈunëm ko xykyäjpxwijëm? Min nˈokˈijxëm ti jotmay myëdäjttë Evodia mëdë Síntique, diˈibë nety yˈawijxtëp ja jukyˈäjtën jam tsäjpotm. ¿Ti jotmay myëdäjttë? Biiblyë kyaj ttimnigajpxy, per mbäät nbawinmäˈäyëm naa ti jotmay myëdäjttë.

² Waˈanë Evodia twooy näägë nmëguˈukˈäjtëm kaabyë mä tyëjk, per kyaj twooyë Síntique, ets ko tnijäˈäwë, ta jyantsy jyotˈambëjky. Waˈan wyinmääy: “Tikotsë Evodia të xykyawoy. ¡Duˈunëtsë nety nwinmay ko yëˈëjëts nmëtnaymyaayëbëˈäjtypy!”. Waˈan nanduˈun wyinmääy ko mëtsipˈäjtëbë Evodia ets pääty kyaj mëët yajpäädäˈäny. Ta Síntique nanduˈun twooy  kaabyë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety të tˈokwoobë Evodia, per yëˈë kyaj twooy. Ets waˈan kyaj tˈoyˈijxtë ja nmëguˈukˈäjtëm extëm yˈadëtstë. Biiblyë jyënaˈany ko Pablo pyudëjkë tyäˈädë nimajtskpë nmëguˈukˈäjtëm ets yˈanmääy parë dyaˈoyëdët ja jyotmay. Seguurë ko kyupëjktë ja käjpxwijën diˈib yajmooytyë ets myëduunˈadëtstë Jyobaa agujk jotkujk (Filipʉs 4:2, 3).

³ Tyam, nan nmëdäjtëmë jotmay mëët näägë nmëguˈukˈäjtëm mä nduˈukmujkëm. Per ko nbanëjkxëmë Biiblyë kyäjpxwijën, mbäät nyaˈoˈoyëmë jotmay o axtë mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nmëdäjtëm. Pën nmëmëdoˈowëmë tyäˈädë käjpxwijën, ta nyajnigëxëˈkëm ko nyajtsobatëmë Biiblyë diˈibë Dios jyaˈäjtypy (Salmo 27:11).

4, 5. ¿Ti käjpxwijën xymyoˈoyëmë Diosë yˈAyuk parë njëjwijtsëmbijtëm wiˈix nnayjäˈäwëm?

⁴ Näˈäty xytsyiptakxëm njëjwijtsëmbijtëm wiˈix nnayjäˈäwëm. Extëm näˈäty, waˈan nnayjäˈäwëm jantsy mon tuk o nˈawäˈändakëm ko pën axëëk xyajnayjäˈäwëm o ko pën axëëk xytyuˈunëm mët ko tëgatsy ja kostumbrë, koloor o wiˈix nˈixˈäjtëm. Per mas axëëk nnayjäˈäwëm pën yëˈë duˈun xytyuˈunëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm. ¿Tijaty käjpxwijën miimp mä Diosë yˈAyuk diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nwinguwäˈkëmë duˈumbë jotmay?

⁵ Jyobaa nyijäˈäwëp ti mbäät tyuny jyatyëty pën kyaj njëjwijtsëmbijtëm wiˈix nnayjäˈäwëm. Extëm ko ti nyajpojkëm o ko njotˈambëjkëm, mbäät wixaty njënäˈänëm o nduˈunëm ti diˈibë net ok nmëmäˈäy nmëdäjëm. Jyobaa xymyoˈoyëmë käjpxwijën mä Biiblyë parë nnayjëjwijtsëmbijtëm: “Këdii ti pojënë xytyimˈyajpojkojy”. Ko nbanëjkxëmë tyäˈädë käjpxwijën, ta kyaj nëjkx nmëdäjtëmë amay jotmay (käjpxë Eclesiastés 7:9 * etsë Proverbios 16:32). * Biiblyë nan xyˈanmäˈäyëm ko tsojkëp nbokymyaˈkxëmë nmëguˈukˈäjtëm. Jesus jyënany ko pën kyaj nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm, Jyobaa nan kyaj xypyokymyaˈkxäˈänëm (Matewʉ 6:14, 15). ¿Xytsyiptakxëm nmëmaˈkxtujkëmë nmëguˈukˈäjtëm o nbokymyaˈkxëm?

6. ¿Ti mbäät tyuny jyatyëty pën kyaj njëjwijtsëmbijtëm wiˈix nnayjäˈäwëm?

⁶ Pën kyaj njëjwijtsëmbijtëm wiˈix nnayjäˈäwëm, mbäädë net xëmë nˈajkënë, axtë nˈaxëkˈijxënë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ets mbäädë net ndukninäjxëmë nmëguˈukˈäjtëm parë nanduˈun nyayjawëdët extëm ëtsäjtëm. Waˈan kyaj njayajnigëxëˈëgäˈänëm ko nˈajkëm o ko nˈaxëkˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Per pyëkandëbë kuentë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm ets mbäädë net xymyëjagamgakëm (Proverbios 26:24-26). Pën ja näˈä duˈun njäjtëm, yëˈë mëjjäˈäytyëjk xypyudëkëyäˈänëm mëdë Biiblyë parë njëjpkudijëmë duˈumbë jäˈäyˈäjtën ets nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm (Levítico 19:17, 18; Romanʉs 3:11-18). Ko nbatëmë duˈumbë jotmay, ¿nmëmëdowäˈänëmë Biiblyë kyäjpxwijën?

7, 8. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa kyäjpn tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoy? 2) ¿Tijatyë Biiblyë nyiˈanaˈamëp, ets tiko mbäät nmëmëdoˈowëm?

⁷ Tyam, yëˈë Jyobaa nyëˈëmoopy tyuˈumoobyë kyäjpn diˈib yä Naxwiiny ets yaˈëxpëjkypy.  ¿Wiˈix ttuny? Yëˈë të ttuknipëkyë Kristë ets tmëdatëdë “kutujkën mä yëˈë mëbëjkpëtëjk” (Éfesʉ 5:23). Etsë Kristë yëˈë të ttuknipëkyë tuumbë diˈib kuwijy parë dyaˈëxpëkëdë Diosë kyäjpn ets tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoyët (Matewʉ 24:45-47). Etsë tyäˈädë tuumbë diˈib kuwijy mëjwiin kajaa dyajtsobäätyë Biiblyë mët ko yëˈë Diosë yˈAyuk, duˈun extëm ttuundë ja Dios mëduumbëty diˈib wyooyoˈoytyë Diosë kyäjpn mä primer siiglë (käjpxë 1 Tesalónikʉ 2:13). ¿Tijaty nyiˈanaˈamëbë Biiblyë?

⁸ Biiblyë nyiˈanaˈamëp ko jëjpˈam ets xëmë nduˈukmujkëm (Ebreeʉsʉty 10:24, 25). Nan xyˈanmäˈäyëm parë tuˈugyë nmëdäjtëm ja mëbëjkën (1 Korintʉ 1:10). Ets parë nˈëxtääyˈadëtsëm “jawyiin ja Anaˈam Kutujkën” (Mateo 6:33, TNM). Nan xytyukˈanaˈamëm nëjkxëm käjpxwäˈkxpë tëjkmdëjkm, oytyim määjëty ets mä jäˈäy ndimpatëm (Matewʉ 28:19, 20; Apostʉlʉty 5:42; 17:17; 20:20). Pënaty tuundëp mëjjäˈäy mä tuˈukmujkën yaˈˈanmääytyëp parë dyaˈittët wäˈätsë Diosë kyäjpn (1 Korintʉ 5:1-5, 13; 1 Timotee 5:19-21). Ets nan xyˈanmäˈäyëm parë wäˈäts nyaˈijtëm ja niniˈkx këbäjk ets njëjpkudijëmë jot winmäˈänyë axëëkpë etsë kostumbrë diˈibë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy (2 Korintʉ 7:1).

9. ¿Pënë Jesus yajtuumpy parë xytyukjaygyujkëmë Diosë yˈAyuk?

⁹ Ta näägë jäˈäy diˈib winmääytyëp ko kyaj dyajtëgoyˈattë ets pën tyukmëtmaytyäˈägëdët ti tukniˈˈijxëbë Biiblyë. Per desde 1919, Jesus ttuknipëjky ja tuumbë diˈib kuwijy ets tpudëkëdët ja Diosë kyäjpn parë Biiblyë tjaygyukëdët ets tmëmëdowdët. Ko nmëmëdoˈowëmë Biiblyë kyäjpxwijën, ta Diosë kyäjpn yˈity wäˈäts, tuˈugyë ets agujk jotkujk. Pääty nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Xëmëts nmëmëdowäˈänyë Jesus ets nbanëjkxaambyëts extëmëts xytyuˈumoˈoy ja tuumbë diˈib kuwijy?”.

10. ¿Wiˈixë Jyobaa tmëdatyë kyäjpn jam tsäjpotm extëm yajnimaytyaˈaky mä Ezequiel?

¹⁰ Biiblyë xytyukniˈˈijxëm ko pënaty tsäjpotm myëduundëbë Jyobaa, nan tukniwits tuknimäˈkxë yˈittë. Extëm nˈokpëjtakëm, Ezequiel yˈijx ko Jyobaa yajpääty mä tuˈugë karrë diˈib jantsy amëjääw nëjkxp ets yëˈë diˈib yajnëjkxypy xitsoo yatsoo mä ttimˈyajnëjkxäˈäny (Ezequiel 1:4-28). Tyäˈädë karrë yëˈë yˈandijpy tuk pëkyë Diosë kyäjpn diˈib yajpatp tsäjpotm, ets yëˈë xëmë pyanëjkxtëp wiˈixë Jyobaa nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdë. Tyäˈädë Diosë kyäjpn diˈib yajpatp tsäjpotm, nan yëˈë nyëˈëmoopy tyuˈumoopy ja tuk pëkyë Diosë kyäjpn diˈib yä Naxwiiny. Nˈokwinmäˈäyëm tijaty të tyëgatsy mä Diosë kyäjpn nuˈun kujk nyaxy 10 jëmëjt. Ets nˈokjamyajtsëm ko yëˈë Jyobaa diˈib tyuˈumoobyë kyäjpn parë tijaty dyajtëgatsy. Jesus mëdë yˈanklëstëjk tim tsojk dyajjëjptëgoyäˈändë tyäˈädë axëëkpë jukyˈäjtën. Taanëm niˈamukë jäˈäy nëjkx twintsëˈëgëdë Jyobaa, ja xyëëw ets ja madakën diˈib myëdäjtypy parë yˈanaˈamët.

11, 12. ¿Tijaty kujkë Jyobaa kyäjpn të ttuny mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp?

¹¹ Nˈokwinmäˈäyëm tijaty kujkë Jyobaa kyäjpn të ttuny mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp. Myëduˈuk, mä yajkojˈyë jëën tëjk. Mëgoˈpxˈamë nmëguˈukˈäjtëm të jyantsy tyundë mä të yajkojˈyë jembyë Betel jap Warwick (Nueva York, Estados Unidos), mä yˈitäˈänyë kyopkë Jyobaa tyestiigëty. Nan ta milˈamë nmëguˈukˈäjtëm diˈib namayˈäjtën tuundëp mä yajkojˈyë Tëjk  mäjaty nˈëxpëjkëm ets mäjatyë Betel yajkojy abëtsemy nyaxwinyëdë. Yëˈë nëˈëmooy tuˈumooyëdëp tuk grupë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yˈijxtëp abëtsemy nyaywinyëdë wiˈix yajkojˈyë jëën tëjk. ¿Këdii mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko duˈun tyundë nmëguˈukˈäjtëm? Tyäˈädë jëën tëjk yajkojy mët ko abëtsemy nyaxwinyëdë Jyobaa tyestiigëty tnayaktë meeny sentääbë. Jyobaa kunuˈkxëdëp ko duˈun dyaktë naybyudëkë ets ko xëmë tmëmëdowdë (Lukʉs 21:1-4).

¹² Myëmajtsk, ko Jyobaa kyäjpn dyaˈëxpëky. Jyobaa jyantsy yaˈëxpëkaambyë kyäjpn (Isaías 2:2, 3). Pääty dyajjaˈˈaty kanäägë eskuelë, extëmë Eskuelë parë Prekursoor, Eskuelë parë pënaty kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkën, Eskuelë diˈib Galaad, Eskuelë parë diˈib Jemy jäjttëp Betel, Eskuelë parë Sirkuitë mëdë Kyudëjk, Eskuelë parë Mëjjäˈäytyëjk ets diˈib Pudëjkëdëp etsë Eskuelë parë Komitee diˈib Betel mëdë Kyudëjk. Nan nmëdäjtëmë sitio jw.org, mä mbäät nbatëmë Biiblyë etsë ëxpëjkpajn kanäk mëgoˈpx ayuk. Nan tap myiny tuk pëky parë ënäˈkuˈunk etsë familyë ets nan tap tuk pëky mä myinyë notisyë. ¿Nyajtuˈunëmë tyäˈädë sitio jw.org mä ngäjpxwäˈkxëm ets mä nDiosˈawdäjtëm mëdë familyë?

13. ¿Ti nikëjxmˈäjtëm nduˈunëm?

¹³ Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko nyajpatëm mä Diosë kyäjpn ets ko xytyuknijäˈäwëm ti Jyobaa tsyejpy ets nduˈunëm. Ets kom nnijäˈäwëm tijaty yëˈë tyukjotkëdakypy, ta nikëjxmˈäjtëm ets nmëmëdoˈowëm ets nduˈunëm diˈib oy. Mayë jäˈäy yëˈëyë tyunandëbë axëkˈäjtën, per ëtsäjtëm, tsojkëp nˈaxëkˈijxëm diˈib axëëk, duˈun extëmë Jyobaa tˈaxëkˈixy (Salmo 97:10). Kyaj mbäät nwinmäˈäyëm extëm “pënaty jënandëp ko oybyë yëˈë duˈun axëëk etsë axëëkpë yëˈë duˈun oy” (Isaías 5:20). Yëˈë nyajjotkujkˈatäˈänëmë Jyobaa, pääty nyajnëjkxäˈänëmë jukyˈäjtënë wäˈäts, nmëdunäˈänëm wäˈäts ets nnayaˈitäˈänëm wäˈäts nikëjxy këbajky (1 Korintʉ 6:9-11). Nnijäˈäwëm ko diˈibë Jyobaa xytyukˈanaˈamëm mä Biiblyë yëˈë parë këˈëm ndukˈoyˈäjtëm. Nan ntsojkëmë Jyobaa ets nmëmëdowäˈänëm. Pääty nguytyunäˈänëm tijaty xytyukˈanaˈamëm duˈun jënoty tëgoty, mä nduˈukmujkëm, mä nduˈunëm, mä eskuelë ets oytyim määjëty (Proverbios 15:3). Min nˈokˈijxëm mäjaty mbäät xëmë nmëmëdoˈowëmë Jyobaa.

14. ¿Wiˈix mbäädë tääk teety dyajnigëxëˈëktë ko kyupëjktëp etsë Dios nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdët?

¹⁴ Ko nyajˈyaˈkëmë uˈunk ënäˈk. Mä Biiblyë, japë Jyobaa tˈanëëmë tääk teety wiˈix dyajˈyaaktëdë yˈuˈunk yˈënäˈk. Ko tmëmëdowdë Jyobaa, ta dyajnigëxëˈëktët ko kyupëjktëp extëm nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdë. Tsojkëp nyaygyuentˈatëdët parë kyaj nyinaxëdët extëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë (Éfesʉ 2:2). Extëm mä näägë lugäär, waˈan ja yetyëjkëty wyinmaytyë ko yëˈë toxytyëjk patëp tˈëwij tkäjpxwijët ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Perë Biiblyë nyigajpxypy yajxon ko yëˈë uˈunkteety diˈib nyikëjxmˈäjtypy ttukniˈˈixët ja yˈuˈunk yˈënäˈk ja Jyobaa nyëˈë tyuˈu (Efesios 6:4, TNM). Yëˈë tääk teety diˈib Dios mëduundëp, tsyojktëp ets ja yˈuˈunk yˈënäˈk oy yˈittët mëdë Jyobaa, duˈun extëmë Samuel desde mutsknëm oy yˈijty mëdë Jyobaa (1 Samuel 3:19).

15. Mä kyajnëm nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm, ¿wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm etsë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm?

¹⁵ Ko nwinˈijxëm tijaty ndunäˈänëm. Mä kyajnëm nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm, tsojkëp jawyiin nbayoˈoyëm wiˈixë Jyobaa wyinmay. ¿Wiˈix? Ko nbayoˈoyëm wiˈix xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm mët yëˈëgyëjxmë kyäjpn etsë Biiblyë. Ko duˈun nduˈunëm, ta nyajnigëxëˈkëm ko xëmë nmëmëdowäˈänëmë Jyobaa. Extëm nˈokpëjtakëm, ko näägë jäˈäy nyëjkxtë mëduumbë wiink paˈis ets jap myaxuˈunkˈaty ja yˈuˈunk, ta tkaxtë mä ja pyaˈis parë yëˈë yajˈyaak yajpatëdët ja jyiiky myëguˈuk, ets yëˈëjëty myëduunˈadëˈëtstët wiink paˈis. Tëyˈäjtën ko niduˈuk niduˈuk xypyatëm nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm, perë tääk teety tsojkëp nyayajtëwëdët wiˈixë Jyobaa wyinmay mä diˈib tyunandëp (käjpxë Romanʉs 14:12). Nˈokjamyajtsëm ko xëmë mbäät nwinmäˈäyëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany mä kyajnëm nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm, extëm mä familyë ets mä tuunk. Pes nyajtëgoyˈäjtëm etsë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm (Jeremías 10:23).

16. 1) ¿Ti nety tsojkëp twinmayët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ko myaxuˈunkˈäjty ja myäänguˈunk? 2) ¿Ti pudëjkë parë twinˈijxy diˈib oybyëtsëmëp?

 ¹⁶ Tuˈugë kasäädë jäˈäy ojts nyëjkxtë tsënaabyë wiink paˈis ets jap myaxuˈunkˈäjty tuˈugë myäänguˈunk. Ta ttukniwinmäˈäyëdë ko tkaxäˈändë mä tsyëënëdë ja tyääk tyeety. Per mä tadë tiempë, ta ja toxytyëjk yˈëxpëjktsondaky mët tuˈugë Jyobaa tyestiigë. Ets ta tnijäˈäwë ko yëˈë nyikëjxmˈäjtypy ttukniˈˈixët ja yˈuˈunk pënën Jyobaa (Salmo 127:3; Proverbios 22:6). Tsojkëbë nety twinmayët pën kyaxaampy ja yˈuˈunk o kyaj mä tsyëënëdë ja tyääk tyeety. Ta ttuuny extëmë Biiblyë tniˈanaˈamë, ojts tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa parë pyudëkëdët ets twinˈixët diˈib oybyëtsëmëp (Salmo 62:7, 8). Nan ojts ttukmëtmaytyaˈagyë jyotmay ja nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety yaˈëxpëjkëp etsë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm. Ja jyiiky myëguˈuk etsë myëtnaymyaayëbëty mëktaˈaky yˈanmääyëdë parë ja myäänguˈunk tkaxët mä ja nyanwelë tyatwelë, per yëˈë jyaygyujkë ko kyaj yˈoyëty ko duˈun ttunët. Ja myëmëjjäˈäy pyëjkë kuentë wiˈix ja kyudëjk ets ja myäänguˈunk pyudëkëdë nmëguˈukˈäjtëm. Yajmonyˈijx yajmonyjäˈäwë axtë tëjkë ëxpëjkpë ets yoˈoytsyondak reunyonk mëdë fyamilyë. Seguurë ko tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm agujk jotkujk nyayjäˈäwë ko tˈijxy wiˈixë Jyobaa yˈatsoowëmbijtë.

17. ¿Tijaty të nyajtukˈanaˈamëm nduˈunëm ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm?

¹⁷ Ko nyaˈˈanmäˈäyëm wiˈix tijaty nduˈunëm. Tuk pëky wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko xëmë nmëmëdoˈowëmë Dios, jaˈko nduˈunëm extëm xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëmë kyäjpn. Extëm nˈokpëjtakëm, të yajnigajpxy ti mbäät nduˈunëm ko mëdë jäˈäy nˈëxpëjktsondakëmë liibrë ¿Ti tukniˈijxëbë Biiblyë? Ets të nyaˈˈanmäˈäyëm parë njuˈtëmë tiempë koogoo mëët nˈëxpëjktäˈäyëm parë ndukmëtmaytyakëm wiˈix yˈixëtyë Diosë kyäjpn. Mbäät ndukˈijxëmë bideo ¿Ti yajtuump mä ja Tëjk mä yˈëxpëktë Jyobaa tyestiigëty? etsë foyetë ¿Pënaty tyam tyuundëp ti Jyobaa tsyejpy? Ets nan të nyaˈˈanmäˈäyëm ko nety mëët nˈëxpëjktäˈäyëmë liibrë ¿Ti tukniˈijxëbë Biiblyë?, ta mëët nˈëxpëjktsondakëmë liibrë “Nayaˈitëdë xëmë mä ja Diosë tsyojkën”, oyë nety të jyanëbajnë ja diˈib nyaˈëxpëjkëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta nbudëjkëm parë niˈigyë dyajtäˈtspëkët ja myëbëjkën (Colosenses 2:7, TNM). ¿Nduˈunëm duˈun extëmë Jyobaa kyäjpn xyˈanmäˈäyëm?

18, 19. ¿Tiko mbäät nmoˈoyëmë dyoskujuyëmë Jyobaa?

¹⁸ Ta kanäk pëky tiko mbäädë Jyobaa nmoˈoyëmë dyoskujuyëm. Myëduˈuk, yëˈko “Dioskyëjxm njikyˈäjtëm [ets] nyuˈxëm” (Apostʉlʉty 17:27, 28). Myëmajtsk, yëˈko të xymyoˈoyëmë Biiblyë. Ets duˈun extëm ja Dios mëduumbëty diˈib Tesalónica, nanduˈun ëtsäjtëm nmëjjäˈäwëm “ja Diosë yˈayuk” diˈib të xytyukumäˈäyëm (1 Tesalónikʉ 2:13).

¹⁹ Myëdëgëëk, yëˈko Jyobaa nitëjkëp nmoˈoyëmë dyoskujuyëm mët ko të xytyukniˈˈijxëm mä Biiblyë wiˈix mbäät mëët nnaymyaˈayëm (Santya̱ˈa̱gʉ 4:8). Ets myëmäjtaxk, yëˈko xyaˈijtëm mä kyäjpn. Duˈun nnayjäˈäwëm extëm diˈib jyaayë Salmo 136, diˈib jënan: “Mmoˈoytyë dyoskujuyëmë Jyobaa, mët ko yëˈë oyjyaˈay; yëˈë tsyojkën diˈib kyaj myastuˈuty winë xëëw yˈity” (Salmo 136:1). Mä tuˈuk tuˈugë bersikulo diˈib miimp mä Salmo 136, jyënaˈany “yëˈë tsyojkën diˈib kyaj myastuˈuty winë xëëw yˈity”. Pën nmëmëdoˈowëm xëmë Jyobaa ets pën nbanëjkxëm extëmë kyäjpn xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm, ta nˈixäˈänëm ko tëyˈäjtën extëm jyënaˈanyë tyäˈädë tekstë, pes nëjkxëp njukyˈäjtëm winë xëëw winë tiempë.