1, 2. 1) ¿Ti premië yajmoˈoyandëp pënaty Dios mëduundëp? 2) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë xëmë nyaˈijtëm winmäˈänyoty ja premië? (Ixë dibujë).

DIOS mëduumbë diˈib nëjkxtëp tsäjpotm, jantsy oy diˈib yˈawijx jyëjpˈijxtëp, jam tˈawixtë jukyˈäjtën tsäjpotm. Apostëlë Pablo jyënany: “Dios xymyoˈoyëdëts ja mayˈaty [...] esëts njikyˈatët jam tsäjpotm” (Filip. 3:14). Jam yˈanaˈamäˈändë mëdë Jesus mä ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën ets tpudëkëyäˈändë naxwinyëdë jäˈäy parë jyëmbittët wäˈäts jäˈäy (Diˈibʉ Jat. 20:6). ¡Jantsy oy diˈib yˈawijx jyëjpˈijxtëp! Per ja wiinkpë borreegëty, yëˈë tyäˈädë premië diˈib yˈawijxtëp: Yä Naxwiiny jyukyˈatäˈändë winë xëëw ets yëˈë diˈib agujk jotkujk yajnayjäˈäwëdëp (2 Peed. 3:13).

² Pablo ojts tpudëkë ja myëguˈuktëjk diˈib nëjkxandëp tsäjpotm parë kyaj tmëdëgoytyëdë Dios ets tˈaxäjëdët ja premië, duˈun tˈanmääytyë: “Winmäˈänyˈattë diˈibaty miimp tsäjpotm” (Kol. 3:2). Jamë nety mbäädë jyot wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä ja premië diˈib yˈaxäjëyandëp tsäjpotm (Kol. 1:4, 5). Pääty, oy njukyˈatäˈänëm jam tsäjpotm o yä Naxwiiny oy ko nbawinmäˈäyëm ja kunuˈkxën diˈibë Jyobaa të  xytyukwandakëm, pes yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë xëmë nyaˈijtëm winmäˈänyoty ja premië diˈib nˈawijxëm njëjpˈijxëm (1 Kor. 9:24).

3. ¿Tijatyë Pablo nyigäjpx ets ja Dios mëduumbëty mëët nyaygyuentˈatëdët?

³ Pablo nan ojts ja myëguˈuktëjk tˈanëëmë tijaty mëët nyaygyuentˈatëdët parë kyaj dyajtëgoytyët ja premië. Extëm nˈokpëjtakëm, ojts tnijayë ja tuˈukmujkën diˈib Colosas parë nyaygyuentˈatëdët mä pënaty nayajnäjxëdëp ko tpanëjkxtë Kristë, diˈibë nety pyaduundëp ja Ley en lugäär tmëbëktëdë Kristë (Kol. 2:16-18). Nan ojts ttukmëtmaytyaˈaky wiˈix nyaygyuentˈatëdët ko tyuktëkëdët ja axëëkpë tsojkën, ko tmëdattëdë jotmay mëdë wiinkpë Dios mëduumbëty ets mëdë fyamilyë. Tyam, nan taaˈäjtpë duˈumbë jotmay, pääty mbäät duˈunyëm xypyudëjkëm mëjwiin kajaa ja käjpxwijën diˈibë Pablo yäjk. Min nˈokˈijxëm.

4. Ko xytyuktëjkëmë axëëkpë tsojkën, ¿tiko mbäät xytyukˈyajtëgoˈoyëm ja premië?

⁴ Ko netyë Pablo të ttukjamyetsy ja myëguˈuktëjk tijaty yˈawijx jyëjpˈijxtëp, ta tˈanmääytyë: “Jëjpkuwitsëdë ja mniniˈkx mgëbäjk mä tuˈun käjpxën diˈib yä naxwiiny, extëm ja axëëkpë ijt tsënaaky, tuˈun käjpxënë tsäätsy mäˈätpë, ko xëmë xyˈatsojknëdë ijt tsënaaky, ko xytyunäˈändë tijaty axëëk ets ko niˈigyë tijaty xyˈatsoktë” (Col. 3:5, TNM). Mbäät mëk xytyuktëjkëm ja axëëkpë tsojkën mä ijt tsënaaky ets xytyukmastutëmë Jyobaa ets nyajtëgoˈoyëm diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm naytyukmëmadakë tyäˈädë axëëkpë tsojkën, per ok, ta jyëmbijty mä Diosë kyäjpn, yëˈë jyënany ko tyäˈädë tsojkën jantsy mëk tyukmiinë ets jaanëm tpëjkyë kuentë ko nety të tyuundëgooynyë.

5. Ko nyajpatëm jotmay jëjpˈam, ¿ti mbäät nduˈunëm parë nnaygyuentˈäjtëm?

⁵ Jëjpˈam ets mëk nnaygyuentˈäjtëm ko nyajpatëm mä mbäät ngutëjëmë Jyobaa yˈanaˈamën. Extëm nˈokpëjtakëm, pënaty naynyoobyëˈäjtëdëp oy ko desde mä dyajtsondäˈäktë, tnimaytyäˈäktët yajxon axtë nuˈunën nyayjëjpkuwitsëyäˈänëdë, extëm ko nyaytsyuˈkxëdë o ti tyunandëp ko jeˈeyë nimajtsk yajpäättët (Prov. 22:3). Nan mbäät nyajpatëm jotmay jëjpˈam ko ti negosyë nduˈunëm jagam o ko nduunmujkëm mët tuˈugë yetyëjk o toxytyëjk (Prov. 2:10-12, 16). Pën ja näˈä nyajpatëm mä duˈumbë jotmay, nˈoknaynyigäjpxëm ko Testiigëˈäjtëm, nˈoknaygyumäˈäyëm ets nˈokˈyaˈijtëm winmäˈänyoty ko jantsy axëëk wyimbëtsëmy ko jäˈäy twinˈity twinxonyë wiink yetyëjk o toxytyëjk. Ets niˈigyë mbäät nnaygyuentˈäjtëm ko nmoˈon ndujkëm o ko nnayjäˈäwëm naytyuˈuk. Pes mä duˈun nyajpatëm, mbäät nnayjäˈäwëm ko nyajtëgoyˈäjtëm pën xytsyojkëm. Ets mbäädë net mëk nyajtëgoyˈäjtëm ets pën jotkujk xyyajnayjäˈäwëm ets ngupëjkëm oypyënëty. Pën ja näˈä duˈun njäjtëm, nˈokˈamdoˈowëmë Jyobaa nyaybyudëkë etsë nmëguˈukˈäjtëm parë nitii xykyaˈˈawäˈktujkëm ets nˈaxäjëm ja premië (käjpxë Salmo 34:18; * Proverbios 13:20). *

6. ¿Ti mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko nwinˈijxëmë ixy jawë?

⁶ Parë njëjpkuwijtsëm ja axëëkpë tsojkën, jëjpˈam ets njëjpkudijëm diˈib myëmiimbyë axëëkpë ixy jawë. Mayë ixy jawë diˈib tyam jaˈäjtp yëˈë xytyukjamyajtsëm tijaty tyuundë ja jäˈäyëty diˈib Sodoma ets Gomorra (Juud. 7). Pënaty yajpëtsëëmdëbë tyäˈädë ixy jawë, duˈun dyajnaxtë ijt tsënaagyë axëëkpë ko kyaj wyiˈixëty ets ko kyaj pën yˈaxëktunyëty. Kyaj yˈoyëty nnaygyumanäjxëm etsë net ngupëjkënët tukëˈëyë tyäˈädë ixy jawë. Pën kyaj nwinˈijxëm yajxon, mbäät nyajjëgakëm ja ijxën mä ja premië (Prov. 4:23).

7. ¿Ti jotmay mbäät jyapˈaty mä tuˈukmujkën?

⁷ Jotkujk nnayjäˈäwëm ko nyajpatëm mä Diosë kyäjpn. Ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë mä reunyonk ets ko nnaybyudëjkëm nixim niyam mëdë oyjyot oywyinmäˈäny, yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj nyajjëgakëm ja ijxën mä ja premië. Per mbäät nmëdäjtëmë jotmay mëdë nmëguˈukˈäjtëm mët ko jam ti nyajpojkëm, ets pën kyaj ngäjpxˈoˈoyëm, mbäädë net nbëjkëˈkëm ja akë (käjpxë 1 Peedrʉ 3:8, 9).

8, 9. 1) ¿Diˈibë jäˈäyˈäjtënë xypyudëkëyäˈänëm parë nˈaxäjëm ja premië? 2) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nnayaˈoˈoyëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm ko wiˈix xytyuˈunëm?

⁸ ¿Ti ndunäˈänëm parë nˈaxäjëm ja premië ets kyaj xytyuˈuˈadujkëm ja akë? Yëˈë extëmë Pablo ojts tˈanëëmë ja Dios mëduumbëty diˈib Colosas: “Dios mtsojkëdëp miits es të mwinˈixëdë es yëˈë mjaˈˈatëdëp. Pääty jikyˈattë extëm ja Dios ttseky, es mëdattë paˈˈayoˈon, oyjyot, tudaˈakyˈat, yuunk naxypy esë maˈxtujkën” (Kol. 3:12). Ets “duˈunyëm mnaymyëmaˈkxtukëdët nixim niyam ets mnaybyokymyaˈkxëdët amumduˈukjot nixim niyam, pën jam pën të tmëdëgoyë myëguˈuk. Duˈun extëmë Jyobaa ojts mbokymyaˈkxëdë amumduˈukjot, nanduˈun miitsëty xytyundët” (Col. 3:13, TNM). Per “diˈibë niˈigyë tsojkëp, jaˈa dëˈën ja tsojkën, es ja tsojkën yajmujktaapy kexy kaˈpxy tëgekyë tëgekyë” (Kol. 3:14).

⁹ Ko nmëdäjtëmë tsojkën etsë oyjyaˈayˈäjtën, yëˈë xypyudëjkëm parë nbokymyaˈkxëmë nmëguˈukˈäjtëm. Extëm nˈokpëjtakëm, pën mëk njäˈäwëm wiˈix të xytyuˈunëm o të xyˈanmäˈäyëm, oy ko njamyajtsëm ko ëtsäjtëm nan të pën axëëk nyajnayjäˈäwëm. ¿Ets këdii mëjwiin kajaa ojts nmëjjäˈäwëm ko dyaˈijxë tsyojkën etsë yˈoyjyaˈayˈäjtën ko ojts xypyokymyaˈkxëm? (käjpxë Eclesiastés 7:21, 22, TY). * Nan nmëjjäˈäwëm ko Jesus të yˈoyjyaˈaytyaˈaky parë të dyajtuˈukmuky pënaty Dios mëduundëp (Kol. 3:15). Tuˈuk jeˈeyë Dios diˈib niˈamukë ntsojkëm, tuknax ja ayuk diˈib ngäjpxwäˈkxëm ets nan tuknax ja jotmay diˈib nwinguwäˈkëm. Pääty, pën ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm, ijtëm oyjyaˈay ets naybyokymyaˈkxëm nixim niyam, ta tuˈugyë nˈijtëm mä Diosë kyäjpn ets jamë winmäˈäny nyaˈijtëm mä ja premië diˈib nˈaxäjëyäˈänëm.

10, 11. 1) ¿Tiko kyujotmayëty ko ti nnaywyinnaxëjäˈäwëm? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj yëˈë xyˈawäˈktujkëm ets nˈaxäjëm ja premië?

¹⁰ Ko ti nnaywyinaxëjäˈäwëm mbäät kyaj xytyukpatëm ja premië. Mä Biiblyë miimp kanäägë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm nuˈunën kyujotmayëty. Extëm nˈokpëjtakëm, Caín axtë yaˈoˈkë Abel mët ko tjäˈäwë naywyinaxë. Coré, Datán etsë Abiram nyibëdëˈktë Moisés mët ko tjäˈäwëdë naywyinaxë. Ets ja rey Saúl nan jyayaˈooganë David. Päätyë Biiblyë jyënaˈany: “Mä jäˈäy tnaywyinnaxëjawë es jeˈeyë kyëˈëmtsojkën dyajtunäˈändë, jaa nandëˈën myiny ja akë esë tsip, es tëgekyë axëkˈäjtën” (Sant. 3:16).

¹¹ Kyaj nëjkx ti nnaywyinaxëjäˈäwëm pën niˈigyë nyajmëjwindëjkëmë tsojkën etsë oyjyaˈayˈäjtën. Biiblyë jyënaˈany: “Ja diˈibë myëdäjtypyë tsojkën, myëdäjtypy ja maˈkxtujkën ets oyjyaˈay, kyaj ti tnaywyinnaxëjawë” (1 Cor. 13:4, TNM). Parë kyaj nyaxkëdäˈägët mä jot korasoon ko ti nnaywyinaxëjäˈäwëm, tsojkëp tijaty nˈijxëm extëmë Jyobaa. Tsojkëp nˈijxëm ko tuˈugyë nyajpatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, extëmxyëp tuˈuk jeˈeyë niniˈkx. Tyäˈädë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nduˈunëm extëm jyënaˈanyë tyäˈädë tekstë: “Ko kyëxeˈeky ko tuk peky [ja niniˈkx] tsuj, nidëgekyë jyotkujkˈäjttäˈäytyë” (1 Kor. 12:16-18, 26). Duˈuntsoo kyaj ti nnaywyinnaxëjäˈäwëm, niˈigyë ndukxondakëm ko ja nmëguˈukˈäjtëm yajkunuˈkxtë. Extëm ttuunyë Jonatán, ja myäängë Saúl. Yëˈë kyaj tnaywyinnaxëjäˈäwë ko Jyobaa yëˈë kyawinˈijxë parë tyunët rey ko ja tyeety pyëtsëmët, pes yëˈë yajwinˈijxë David. Jonatán  oyjyaˈaytyak mëdë David ets tsyojk, myëjääwmooy ets pyudëjkë (1 Sam. 23:16-18). ¿Mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën?

12. ¿Diˈibaty käjpxwijën pudëkëyandëp ja familyë parë tˈaxäjëdët ja premië?

¹² Ko familyë tpadundë ëwij käjpxwijën diˈib mä Biiblyë, ta tuˈugyë yˈittë ets agujk jotkujk, diˈib pudëkëyanëdëp parë tˈaxäjëdët ja premië. Pablo duˈun tmooyë ëwij käjpxwijën ja familyë: “Miits kasäädë toxytyëjkëty, naygyubëkëdë mä mnyaˈayëty, mët ko dëˈën nyigutikyëty mtsëënëdët extëmë Nintsënˈäjtëm Jesukristë ttseky. Es nandëˈën miitsëty kasäädë yetyëjkëty, mtsoktëp yajxonë mˈuˈunk mnëdoˈoxyëty es katë aˈˈak jotˈakë mëët mtsëënëdë. Es miitsëty uˈunk ënäˈkëty, mëmëdowdë ja mdääk mdeety, mët ko tyäˈädë dëˈën yˈoyjyäˈäp ja Nintsënˈäjtëm. Es miits uˈunkteetyëty, katë nandëˈënë mˈuˈunk xyajjotˈambëktë es këdiibë tsyipkaˈaxtët” (Kol. 3:18-21). ¿Mbëjkypyë kuentë ko tyukˈoyˈajtypyë mfamilyë tyäˈädë käjpxwijën?

13. ¿Wiˈix mbäät tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tpudëkë myëmëjjäˈäy ets tˈaxäjët ja tëyˈäjtën?

¹³ Nˈokpëjtakëm ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm wyinmay ko ja myëmëjjäˈäy diˈib kyaj Tyestiigëty kyaj oy jyaˈayˈaty mët yëˈë. ¿Mbäät ja jyotmay  yˈoyë ko jyotˈambëkët ets ttukmëgäjpxët wiˈix jyaˈayˈaty? Ets axtë pën tyukpëtsëëmpy ja wyinmäˈäny, ¿mbäät duˈun tpudëkë ja myëmëjjäˈäy etsë net tmëdunëdë Dios? Naa tsip duˈun tpudëkët. Per oy nëjkx wyimbëtsëmy ko tmayˈat wyintsëˈëgët ja myëmëjjäˈäy, diˈib nyigëbäjkˈäjtypy ja fyamilyë. Nëjkxëp yˈittë tuˈugyë, tmëjkumaytyë Jyobaa ets axtë mbäät tpudëkë ets tmëdunëdë Dios (käjpxë 1 Peedrʉ 3:1, 2).

14. ¿Ti mbäät ttuny tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm pën kyaj wyingutsëˈëgëty ja kyudëjk?

¹⁴ Nˈokpëjtakëmë net ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm wyinmay ko ja kyudëjk diˈib kyaj Tyestiigëty kyaj wyingutsëˈëgëty. ¿Mbäät wyingutsëˈëgëty ko tmëyäˈäx tmëjokët parë yaˈixët pën anaˈamp tëgoty? Kyaj. Jyobaa tsyojkypy ets yëˈë tpanëjkxëdë Jesusë yˈijxpajtën ets ttsokëdë kyudëjk (Éfes. 5:23). Jesus diˈib nyigëbäjkˈäjtypyë tuˈukmujkën xëmë kyutujkën dyajtuny mëdë tsojkën etsë maˈkxtujkën (Luk. 9:46-48). Yetyëjk kasäädë diˈib pyanëjkxëbë Jesusë yˈijxpajtën, mbäät tpudëkë ja kyudëjk parë nanduˈun tmëdunëdë Dios.

15. ¿Wiˈix tuˈugë Dios mëduumbë ttukˈixyë kyudëjk ko tsyojkypy?

¹⁵ Biiblyë duˈun tˈanëëmë yetyëjk kasäädë: “Mtsoktëp yajxonë mˈuˈunk mnëdoˈoxyëty es katë aˈˈak jotˈakë mëët mtsëënëdë” (Kol. 3:19). Dios mëduumbë diˈib tsyojkypyë kyudëjk, myëjˈijxypy ko tmëdoowˈity wiˈix wyinmay ets tyukˈijxypy ko myëjpëjtakypy extëm jyënaˈany (1 Peed. 3:7). Ets oy mbäät xëmë tkatuny extëm ja kyudëjk yˈanëˈëmxëty, ko tnijawët wiˈix wyinmay, mbäät pyudëkëty parë yˈoybyëtsëmët tijaty tyuknibëjtakëp (Prov. 15:22). Yëˈë yetyëjk diˈib tsyojkypyë kyudëjk kyaj mëktaˈaky tˈanëëmë ets wyingutsëˈëgëdët, niˈigyë ttunyë mëjääw parë tganaraty ets wyingutsëˈëgëdët. Ko yetyëjk kasäädë ttsoky ja kyudëjk ets ja yˈuˈunk yˈënäˈk, mbäät tmëdundë Jyobaa agujk jotkujk ets nëjkx tˈaxäjëdë ja premië: ja jukyˈäjtën diˈib winë xëëw.

16, 17. Pën mijts mixy o kiixy, ¿ti mbäät xytyuny parë kyaj xytyukjotˈambëkëdë mdääk mdeety?

¹⁶ Waˈan jeˈeyënëm myaˈkpëtsëmy ets të mˈyeeky mbety mä Diosë kyäjpn, per waˈan mwinmay ko mdääk mdeety mëk mguentˈatëdë ets kyaj ti tjaygyukëdë. Ets ko xykyatukpëtsëmy ti mjatunaampy, mbäädë net mwinmay pën yëˈë diˈib mas oy ko xymyëdunëdë Jyobaa. Per pën mdukpëtsëëmdutypy ja tëyˈäjtën, mˈixaampy ko nipën duˈun mgatsokyëty extëmë mdääk mdeety etsë nmëguˈukˈäjtëm.

¹⁷ Jëjpˈam etsë mdääk mdeety mjëjwijtsëmbitëdët. Pes ko duˈun tkatundët, ¿ti kyaj mnayajtëwëdët pën mjantsy myëmääy mjantsy myëdäjëp? (Eb. 12:8). Per waˈan kyaj xyˈoyjawë wiˈix mjëjwijtsëmbitëdë. En lugäär yëˈëyë xywyinmayët, nik oy ko mnayajtëwëdët tiko duˈun tijaty ttundë. Tunë mëjääw parë yuunk naxypy mnaybyëjtäˈägëdët ets mnayjëjpkuwitsëdët. Pesë Biiblyë jyënaˈany ko ja diˈib nyijäˈäwëp tijaty ets diˈib winmaapy, yuunk naxypy yˈity ets kyaj jyotˈambëky (Prov. 17:27). Pëjtäˈägë mwinmäˈäny parë mjäˈäyˈatët extëmë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈkpë diˈib kyupëjkypyë käjpxwijën tsuj yajxon ets nyaytyukpudëkëty, ets kyaj yëˈëyë twinmay ko oy të kyayajmëgajpxy (Prov. 1:8). Kuwan kukäjpxë ko mdääk mdeety tmëdundë Jyobaa, pes yëˈëjëty mbudëkëyanëdëp parë xyˈaxäjët ja premië.

18. ¿Tiko mwinmäˈäny të xypyëjtaˈaky ko jamë mˈijxënë xyyaˈitäˈäny mä ja premië?

¹⁸ Mbäät niˈamukë nˈaxäjëm ja premië: ja jukyˈäjtënë winë xëëwbë jam tsäjpotm o diˈib yä Naxwiiny mä lugäärë tsujpë. Kyaj nëgoobë nˈawijx njëjpˈijxëm, pes yëˈë të twandaˈagyë Jyobaa Dios. Duˈun tnimaytyaˈaky ja jukyˈäjtënë mä ja lugäärë tsujpë: “Naxwinyëdë wyindukäˈäny mëdë Jyobaa yˈëxpëjkën” (Is. 11:9). Niˈamukë diˈib jam jukyˈatandëp, yëˈë Dios yaˈëxpëkanëdëp. Kyaj tyam nëgoobë nduˈunëmë mëjääw parë nˈaxäjëm ja premië. Pääty, oy ko kyaj nyajtëgoˈoyëm ja ijxën mä tijatyë Jyobaa të xytyukwandakëm. Kyaj nasˈijxëm ets ti xyˈawäˈktujkëm parë nˈaxäjëm ja premië.