¿Yëˈë nˈaˈoˈkëmë Jyobaa?
“Jyobaa yaˈˈawäˈätspëtsëëmbyë jyukyˈäjtënë pënaty mëduunëp; nituˈuk diˈib aˈoˈkëp kyayajpäädäˈänyë tyëgoˈoyën” (SAL. 34:22).
1. ¿Wiˈix nyayjawëdë nimayë Dios mëduumbë mët ko pokyjyaˈay nyajpatëm?
TËGOK ja apostëlë Pablo jantsy axëëgë nety nyayjawëty, axtë jyënany: “¡Përoobë ëj!” (Rom. 7:24). Tyam, nanduˈun nimayë Dios mëduumbë nyayjawëdë. Oy njatuˈunëmë mëjääw parë nyajjotkujkˈatäˈänëmë Jyobaa, niˈamukë ndëgoˈoyëm mët ko ja poky kaytyey të xynyinäjxëm. Ets näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të pyokytyundë mëjwiin kajaa, wyinmaytyë ko ninäˈä Jyobaa kyapokymyaˈkxäˈänëdë.
2. 1) Extëm jyënaˈanyë Salmo 34:22, ¿tiko kyaj mbäädë Dios mëduumbëty tmëjeˈemtsyˈooktë pyoky kyaytyey? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo? (Ixë rekuäädrë “ ¿Xytyukniˈˈijxëm tijaty o niwij nikajp?”).
2 Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ko pënaty yˈaˈoˈkëdëbë Jyobaa, kyaj tiko tmëjeˈemtsyˈooktët ja pyoky kyaytyey (käjpxë Salmo 34:22). * ¿Ti yˈandijpy ko jyënaˈany pënaty kaktsokp mä Jyobaa? ¿Tijaty mbäät nduˈunëm parë xypyaˈˈayoˈowëm ets xypyokymyaˈkxëm? Parë nˈatsoowëmbijtëm, min nˈokˈijxëm wiˈix ojts tyuny ja nax käjpn mäjaty kyaktsoˈoktë ja israelitëty, diˈib ja Ley nyiˈanaˈamëp. Jyobaa yëˈë diˈib yäjkë tyäˈädë Ley, oy nyitëgäjtsy mä ja Pentekostes xëëw mä jëmëjt 33. Pääty, mbäät xytyukniˈˈijxëm wiˈixë Jyobaa wyinmay ko jäˈäy pyokytyuny, wiˈix tˈixy ja pokyjyaˈay ets ko jyodëmbity. Min nˈokˈijxëm tiko jyamˈäjtyë tyäˈädë nax käjpn ets wiˈix tyuuny.
TWINˈIJXTË JA NAX KÄJPN MÄJATY KYAKTSOKTË
3. ¿Wiˈix ijty yajtuny ja israelitë diˈib yaˈoˈkypy ja myëguˈuk?
3 Jyobaa mëj poky ijty dyajnaxy ko tuˈugë israelitë dyaˈoogyë myëguˈuk. Ets ko ijty pën yˈadëˈëtsy, ta ja wyingon mëguˈuk diˈibë nety të yˈoogyën “dyaˈoˈkwimbitëty” ja yajjäˈäyˈoˈkpë (Núm. 35:19, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). Duˈuntsoo ja yajjäˈäyˈoˈkpë tkumëdoy ko të ttemy të dyoky ja nëë neˈpyny. Ja diˈib yaˈoˈkëmbijtypy ja myëguˈuk, tsojkˈamë nety mbäät duˈun ttuny parë kyaj yˈaxëëgët ja Nax diˈib Yajtukwandaktë, pesë Jyobaa të nety jyënaˈany ko yaˈˈaxëˈkëp ja naxwinyëdë ko yajtam yajˈyokëdë nëë neˈpyny. Ets të nety tniˈanaˈamë: “Këdii yëˈë it naxwinyëdë xyajˈëxëëkëdëty” (Núm. 35:33, 34, MNM).
4. ¿Ti ijty yajtuump ko tuˈugë israelitë yˈayoˈonbääty ets dyaˈoogyë myëguˈuk?
4 ¿Ti ijty yajtuump ko tuˈugë israelitë yˈayoˈonbääty ets dyaˈoogyë myëguˈuk? Ko ijty duˈun yˈayoˈonbääty, yëˈë nyikëjxmˈäjtypy ja jäˈäyë nyëë nyeˈpyny diˈib kyaj ti tyëgoˈoyën (Gén. 9:5). Kom ayoˈonë nety të tpääty, Jyobaa yajnigutujkë ets yajpaˈˈayowët. Mbäät ijty kyaktsoˈoky mä ja tëdujkpë käjpn diˈib yajwinˈijx, mä kyaj mbäät nyidëkëty ja diˈib yaˈoˈkëmbitanëp. Per kyaj mbäät jam pyëtsëmy axtë koonëm yˈoogët ja saserdotë wintsën (Núm. 35:15, 28).
5. Ko jyamˈäjty ja nax käjpn mä kyaktsoktë ja israelitëty, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë njaygyujkëm pënën Jyobaa?
5 Jyobaa duˈun ojts ttukˈaneˈemyë Josué: “Winˈixtë miitsëty ja nax käjpn mä mbäät mgaktsoˈoktë”. Extëm nˈijxëm, yëˈë këˈëmë Dios nyiˈanaˈamë parë yajwinˈixët diˈibaty ja nax käjpn duˈun tunëp (Jos. 20:1, 2, 7, 8). Pääty oy ko nnayajtëˈëwëm: “Ko yajwinˈijxy ja nax käjpn mä kyaktsoˈoktët, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë mas oy njaygyujkëm wiˈixë Dios pyaˈˈayoy? ¿Ets ti xytyukniˈˈijxëm parë tyam ngaktsokëm mä Jyobaa?”.
JA YAJJÄˈÄYˈOˈKPË TSOJKËP IJTY TKËYAKËT JA TYËYˈÄJTËN MÄ MËJJÄˈÄYTYËJK
6, 7. 1) ¿Ti nety mbäät ttundë ja mëjjäˈäytyëjk ko tuˈugë israelitë yˈayoˈonbääty ets yajjäˈäyˈooky? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky). 2) ¿Tiko nety jyëjpˈamëty ets ja yajjäˈäyˈoˈkpë tkëyakët ja tyëyˈäjtën mä ja mëjjäˈäytyëjk?
6 Ko ijty tuˈugë israelitë yˈayoˈonbääty ets yajjäˈäyˈooky, mbäät kyeˈeky ets nyijkxy mä ja nax käjpn mä kyaktsoˈoky ets mä ja käjpndëjkˈääw tkëyakët ja tyëyˈäjtën mä ja mëjjäˈäytyëjk. Tyäˈädë mëjjäˈäytyëjk tsojkëp ijty yˈoyjyaˈaytyäˈäktët mët ja yajjäˈäyˈoˈkpë (Jos. 20:4). Ko waanë tiempë nyaxy, ta yajmënëjkxy mä ja oˈk tëgoˈoyën të tyuny të jyatyëty parë jamë mëjjäˈäytyëjk pyayoˈoyëdët (käjpxë Números 35:24, 25, MNM). * Ets ko dyajwingëdäˈäktë ko ayoˈonbat, ta yajmëjëmbity mä nety të kyaktsoˈoky.
7 ¿Tiko nety jyëjpˈamëty ets ja yajjäˈäyˈoˈkpë tkëyakët ja tyëyˈäjtën mä ja mëjjäˈäytyëjk? Yëˈko tsojkëbë nety dyaˈittët wäˈäts ja Diosë kyäjpn jam Israel, ets tpudëkëdët ja yajjäˈäyˈoˈkpë parë ttukˈoyˈatët ja Diosë pyaˈˈayoˈowën. Tuˈugë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkpëtsëëmbyë Biiblyë jyënaˈany ko pën ja yajjäˈäyˈoˈkpë kyaj tkëyaky ja tyëyˈäjtën, mbäädë nety yˈooky. Ets ta yˈakjënany: “Këˈëmë nety tnikëjxmˈatäˈäny ja nyëë nyeˈpyny, mët ko kyaj nety të dyajtuunkpääty diˈibë Dios të tpëjtaˈaky parë kyaj wiˈix yajtunët”. Ja yajjäˈäyˈoˈkpë diˈib të yˈayoˈonbääty, mbäädë nety yajpudëkë, per tsojkëbë nety tˈëxtäˈäyët ets tkupëkët. Per pën kyaj kyaktsoˈoky mä ja käjpn diˈibë nety të yajwinˈixy, mbäät ja myëguˈuk yaˈoˈkëmbityëty.
8, 9. Pën tuˈugë Dios mëduumbë të pyokytyuny mëjwiin kajaa, ¿tiko jyëjpˈamëty tˈamdowëdë naybyudëkë mëjjäˈäytyëjk?
8 Ko tyam tuˈugë Dios mëduumbë pyokytyuny mëjwiin kajaa, tsojkëp tˈamdowëdë naybyudëkë mëjjäˈäytyëjk. ¿Tiko? Myëduˈuk, yëˈko duˈunë Jyobaa tniˈanaˈamë mä Biiblyë ko yëˈë mbäädë mëjjäˈäytyëjk tˈixtë ko pën pyokytyuny mëjwiin kajaa (Sant. 5:14-16). Myëmajtsk, yëˈko mëjjäˈäytyëjk pyudëkëyandëp ja pokyjyaˈay diˈib jodëmbijtp parë jatëgokë Dios kyupëkëdët ets tmastuˈudët ja poky kaytyey (Gal. 6:1; Eb. 12:11). Ets myëdëgëëk, yëˈko mëjjäˈäytyëjk yëˈë të yajtuknipëktë ets të yajtukniˈˈixëdë wiˈix tpudëkëdët ja diˈib jodëmbijtp parë kyaj tnekymyëjeˈemtsyˈoogët ja pyoky kyaytyey. Jyobaa duˈun tˈijxkijpxyë mëjjäˈäytyëjk extëm “tuˈugë yuˈtstakn ko myinyë komduu” (Is. 32:1, 2). ¿Këdii tukëˈëyë tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Dios paˈˈayoop?
9 Nimayë Dios mëduumbë agujk jotkujk nyayjawëdë ko të tˈamdowdë naybyudëkë mëjjäˈäytyëjk. Extëmë Daniel, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëjwiin kajaa pokytyuun, kanäk poˈo nyajxy ets kyaj jyotmëktaky ttukmëtmaytyäˈägëdë mëjjäˈäytyëjk. Yëˈë jyënaˈany: “Kom jekyë nety ja tiempë të nyäjxnë, tats nwinmääy ko ja mëjjäˈäytyëjk kyaj mbäät ti tnekytyundë”. Daniel xëmë tsyëˈk jyäˈäwë ko pën tnijawët ti nety të ttuny. Ets tëgok tëgok ijty nyuˈkxtaˈaky, ta wyinmay ko tsojkëp jawyiinë Jyobaa tˈamdowëdë maˈkxën. Taanëm tˈamdooyë naybyudëkë mëjjäˈäytyëjk. Ko tyam tjamyetsy, ta jyënaˈany: “Tsëˈkëbëtsë nety nmëtmaytyäˈägëdë mëjjäˈäytyëjk, per kots ojts nmëtmaytyaˈaky, duˈunëts njäˈäwë extëmëts ti të nyajtuknikëëytyuˈuty diˈib jantsy jeˈemtsy. Tyam mbäädëtsë netë Jyobaa nmënuˈkxtaˈaky ets nitiits xykyaˈˈatsipy mätsë njot nwinmäˈäny”. Daniel oy tyam nyayjawëty Dios windum ets të näämnëm yajtuunkmoˈoy pyudëjkëbë mëjjäˈäy.
“TSOJKËP KYAKTSOˈOGËT MÄ TUˈUGË TYÄˈÄDË KÄJPN”
10. ¿Ti ijty mbäät ttuny ja yajjäˈäyˈoˈkpë pën tsyojkypy yajpaˈˈayowët?
10 Pën ja yajjäˈäyˈoˈkpë diˈib ayoˈonbatp tsyojkypyë nety yajpaˈˈayowët, tsojkëbë nety pojënë kyaˈagët ets nyëjkxët mä ja nax käjpn mä mbäät kyaktsoˈoky diˈib wingon wëˈëmxëp (käjpxë Josué 20:4). * Mbäädë nety kyaj yˈooky pën tsojkˈam jyaˈty mä ja nax käjpn ets pën tsënaapy jam axtë ko yˈoogët ja saserdotë wintsën. Per kuanë ko ijty tmastutäˈäyët extëm ja tyuunk, jyëën tyëjk ets kyaj pyëtsëmët mä ja nax käjpn (Núm. 35:25). * Per mëjwiin kajaa ttukˈoyˈaty. Pën ja diˈib të yajjäˈäyˈooky pëtsëëmp mä ja nax käjpn mä të kyaktsoˈoky, yëˈë yajnigëxëˈkypy ko kyaj tpokyjyawë ko të yajjäˈäyˈooky ets oˈkën jëjpˈam tpëjtaˈaky ja jyukyˈäjtën.
11. ¿Ti mbäät ttuny ja Dios mëduumbë diˈib të jyodëmbity parë dyajnigëxëˈëgët ko myëjjäˈäwëp ja Diosë pyaˈˈayoˈowën?
11 Ko tyam tuˈugë pokyjyaˈay jyodëmbity, nan tsojkëp pojënë ti ttunët parë Jyobaa pyaˈˈayowëdët. Kyaj jeˈeyë tmastutäˈäyët ja poky kaytyey diˈib tyuumpy, tsojkëp tjëjpkudijët tijaty mbäät yajpokytyunyëty. Mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë apostëlë Pablo tˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto: “Mëjwiin kajaa të wyimbëtsëmy mët ko të mon të mduktë amumduˈukjot, duˈun, të mnayajwäˈätsëdë, duˈun, të axëëk mnayjawëdë, duˈun, të mtsëˈëgëdë, duˈun, të xytsyojkënyëˈattë, duˈun, të xyjotmoˈoytyë diˈib oy, duˈun, të xyyaˈoyëdë mä të mdëgoytyë” (2 Cor. 7:10, 11, TNM). Nanduˈun ëtsäjtëm, pën nduˈunëmë mëjääw parë nmastutëmë poky kaytyeyë mëjwiin kajaabë, ta ndukˈijxëmë Jyobaa ko nnaymyëjotmaybyatëm ets ko nmëjjäˈäwëm ja pyaˈˈayoˈowën.
12. ¿Tijaty tsojkëp tjëjpkudijëdë Dios mëduumbë parë Dios pyaˈˈayowëdët?
12 ¿Tijaty tsojkëp tjëjpkudijëdë Dios mëduumbë parë Dios pyaˈˈayowëdët? Tsojkëp tjëjpkudijët axtë tijaty tsyojkënyëˈajtypy pën yëˈë yajpokytyunanëp (Mat. 18:8, 9). Extëm nˈokpëjtakëm, ¿nmastuˈudäˈänëmë mëtnaymyaayëbë diˈib xyyajmäˈtëm? Ets pën xytsyiptakxëm nayjëjpkuwijtsëm mä arkol, ¿nnaygyuentˈatäˈänëm parë kyaj nyajpatëm mä mbäät nˈukniˈigyëm? Ets pën xytyukmiˈinëmë axëëkpë tsojkënë mä ijt tsënaaky, ¿njëjpkudijëmë pelikula, Internet o tijaty mbäät dyajminyë axëëkpë jot winmäˈäny? Nˈokjamyajtsëm ko oy nuˈun xytsyiptakxëm njëjpkudijëm, ndukˈoyˈatäˈänëm mëjwiin kajaa ko kyaj nmëdëgoˈoyëmë Jyobaa. Pes nitii duˈun kyayajmëkjawë extëm ko njäˈäwëm ko të xymyastutëmë Dios. Per nan nitii duˈun jotkujk xykyayajnayjäˈäwëm ko nˈijxëm wiˈixë Jyobaa yˈoyjyot yˈoywyinmäˈäny yˈity mët ëtsäjtëm winë xëëw winë tiempë (Is. 54:7, 8).
“MÄ TYÄˈÄDË KÄJPN YAJKUWÄˈÄNËT MÄ JA JÄˈÄY DIˈIB YAˈOˈKËMBITANËP”
13. ¿Tiko nety mbäät ja yajjäˈäyˈoˈkpë nyayjawëty seguurë, oyë jyukyˈäjtënë dyajnaxy ets yˈity agujk jotkujk mä të kyaktsoˈoky?
13 Ko ijty ja yajjäˈäyˈoˈkpë jyaˈty mä ja käjpn mä kyaktsoˈoky, mbäädë nety nyayjawëty seguurë, pesë Jyobaa duˈun jyënany: “Mä tyäˈädë käjpn yajkuwäˈänët mä ja jäˈäy diˈib yaˈoˈkëmbitanëp” (Jos. 20:2, 3). Jyobaa kyaj ijty tnasˈixë ets ja yajjäˈäyˈoˈkpë yajpayoˈoyët jatëgok. Ets nan kyaj yajnasˈixë ets ja diˈib yaˈoˈkëmbitanëp tyëkët mä ja käjpn parë yaˈoogëdët. Pën ja yajjäˈäyˈoˈkpë kyaj pyëtsëmy mä ja käjpn, mbäädë netyë Dios kyuwäˈänyëty ets kyaj ti ttsëˈëk tjawët. Kom kyaj nety yˈity pujxndëgoty, mbäädë nety tyuny yˈayoy, tpudëkë wiink jäˈäy ets tmëdunyë Jyobaa jotkujk. Nan mbäädë nety oyë xyëëw jyukyˈäjtënë dyajnaxy ets yˈagujkˈaty jyotkujkˈaty.
It seguurë ko të Jyobaa mbokymyeˈkxyëty. (Ixë parrafo 14 axtë 16).
14. ¿Mä ti mbäät yˈity seguurë ja Dios mëduumbë diˈib të jyodëmbity?
14 Ta Dios mëduumbë diˈib të tyuundëgoytyë mëjwiin kajaa ets të jyodëmbittë, per duˈunyëm tpokyjawëdë ti të ttundë. Nääk axtë winmääytyëp ko duˈunyëmë Jyobaa jyamyajtsxëdë pyoky. Pën mijts duˈun mnayjawëty, mbäät mˈity seguurë ko të Jyobaa mbaˈˈayoyëty ets ko të tmaˈkxtäˈäy ja mboky mgaytyey. Pääty kyaj tiko mtsëˈëk mjawët. Daniel diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë, ojts tˈixy ko tyäˈädë tëyˈäjtën. Pes ko ja mëjjäˈäytyëjk jyëjwijtsëmbijtëdë ets pyudëjkëdë, ta jatëgok wäˈätsë jyot wyinmäˈäny tjäˈäwë Dios windum, ets taanëm nyayjäˈäwë agujk jotkujk. Daniel jyënany: “Kyaj tikotsë nety nekynyaybyokyˈixëdët. Pes ko poky kaytyey nyiwäˈätsy, winë xëëw winë tiempë nyiwäˈätsy. Ets extëmë Jyobaa jyënaˈany, yëˈë myënëjkxypy ja tsëmy këˈëy ets jantsy jagam tpëjtaˈaky, mä kyaj jatëgok nekyˈijxëm”. Ko ijty ja yajjäˈäyˈoˈkpë jyaˈty mä ja käjpn mä kyaktsoˈoky, kyaj tnekytsyëˈëk tnekyjyawë ja diˈib yaˈoˈkëmbitanëp. Nanduˈun tyam jyaty, ko Jyobaa xypyokymyaˈkxëm, kyaj xynyekytyukjamyajtsëm o xykyuentëwijtsëm jatëgok, pääty kyaj tiko ntsëˈkëm (käjpxë Salmo 103:8-12). *
15, 16. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm ets ko yëˈë nmëdäjtëm extëmë Saserdotë Wintsën?
15 Ëtsäjtëm kyaj nduˈunˈäjtëm extëm ja israelitëty, pes kanäk pëky jyaˈˈaty diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nˈijtëm seguurë ko xypyaˈˈayowäˈänëmë Jyobaa. Ko netyë Pablo të jyënaˈany: “Përoobë ëj”, mët ko mbäät tkamëmëdoyë Jyobaa extëm tjatsoky, ta jyënany: “Yajjäˈäygyëdakp ja Dios ko jyaaty ja nitsokën mët yëˈëgyëjxmë Nintsënˈäjtëm Jesukristë” (Rom. 7:25). Kom ojts jyodëmbity, ijtpë nety seguurë ko të Jyobaa pyokymyeˈkxyëty mët yëˈëgyëjxmë Jesus. Pes yëˈë ojts xykyuˈoˈkëm, ets duˈun dyajwäˈätsy ja njotˈäjt nwinmäˈänyˈäjtëm ets xymyoˈoyëm ja nikˈäjt xeemyˈäjtën (Eb. 9:13, 14). Ets kom yëˈë tyam tuump Saserdotë Wintsën, “mbäät dyajnitsoktäˈäy, tyam es winë xëë winë tiempë, nidëgekyë diˈibë miindëp mä Dios mët yëˈëgyëjxm ja Jesus, pesë Jesus dëˈënyëm jyikyˈaty es nyikäjxtuˈudët mä Dios” (Eb. 7:24, 25). Ja tuunk diˈib ijty nyikëjxmˈäjtypy ja saserdotë wintsën, yëˈë dyajnayjyawëdët seguurë ja israelitëty ko jantsy pokymyaˈkxëdëbë Jyobaa. Jesus nan seguurë tyam xyyajnayjäˈäwëm mët ko “nnijäˈäm ko yëˈë xymyoˈoyäˈänëm ja paˈˈayoˈon, es myayˈäjtëngyëjxm xypyudëkëyäˈänëm mä ëtsäjtëm xytyëgoyˈäjtxëm” (Eb. 4:15, 16).
16 Pääty, pën mˈaˈoogëyaambyë Jyobaa, mmëbëk ko Jesus ojts mjuuybyëtsëmyëty. Këdii mwinmay ko yëˈëyë mayjyaˈay yajjuuybyëtsëëm. Mmëbëk ko mijtsën myajjuuybyëtsëëm (Gal. 2:20, 21). It seguurë ko mbäädë Dios tmeˈkxy ja poky kaytyey diˈib të xytyuny mët ko myajjuuybyëtsëëmy. Ets nan mbäät seguurë xyˈawixy xyjëjpˈixy ja jukyˈäjtënë winë xëëwbë. Ko Jesus ojts yˈooky, yëˈë tuˈugë regalë diˈibë Jyobaa mijts të mnamoˈoyëty.
17. ¿Tiko mijts xyˈaˈoogëyaˈanyë Jyobaa?
17 Ja nax käjpn mä ijty kyaktsoˈoktë ja israelitë, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa paˈˈayoop ets ko mëj dyajnaxyë jukyˈäjtën. Per nan yaˈijxë wiˈix xypyudëjkëmë mëjjäˈäytyëjk, wiˈix nyigëxëˈëky ko jantsy jodëmbijtëm ets tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko xypyokymyaˈkxëmë Jyobaa. ¿Yëˈë tyam nˈaˈoˈkëm? Nimää mbäät ngaˈijtëm seguurë extëm ko nˈaˈoˈkëmë Jyobaa (Sal. 91:1, 2). Mä jatuˈukpë artikulo nnijawëyäˈänëm wiˈix ko jyamˈäjty ja nax käjpn mä kyaktsoktë, mbäät xypyudëjkëm parë niˈˈijxtutëmë Jyobaa jyaˈayˈäjtën, extëm ko ttunyë tëyˈäjtën ets ko pyaˈˈayoy.
^ parr. 2 Salmo 34:22: “Jyobaa yaˈˈawäˈätspëtsëëmbyë jyukyˈäjtënë pënaty mëduunëp; nituˈuk diˈib aˈoˈkëp kyayajpäädäˈänyë tyëgoˈoyën”.
^ parr. 6 Números 35:24, 25, MNM: “Ja käjpn yëˈë nëjkx tpayoˈoy yäˈädë jotmay, mä ja mëdiˈibë ënety ja myëguˈuk të dyajˈoogyën, ets mëdiˈibë ja myëguˈuk yajˈawimbitaamybyën, mëët ko jyiiky myëguˈuk ënety të yˈooky, duˈun ta ja nyidëyˈäjtën myinyën. Ja käjpn yëˈë käˈäp tˈëwäˈätsëty ets ja jäˈäy mëdiˈibë ënety ja myëguˈuk të yˈoogyën, dyajˈoˈkwimbitëty ja yajjäˈäyˈoˈkpë. Nëjkxëp tmoˈodë ja ëwäätsëtuuyˈäjtën ets jam nyëjkxëty mä ja nax käjpnën, mä ënety të kyektsoˈogyën. Ja yajjäˈäyˈoˈkpë jam duˈun jyuukyˈatëty koonëm yˈoogëty ja [saserdotë wintsën]”.
^ parr. 10 Josué 20:4: “Ets tsojkëp kyaktsoˈogët mä tuˈugë tyäˈädë käjpn ets wyäˈkwëˈëmët mä ja käjpndëjkˈääw ets tkëyakët ja tyëyˈäjtën mä ja mëjjäˈäytyëjk diˈib mä tadë käjpn. Ets yëˈëjëty tˈagëˈë tˈaxäjëdët mä ja käjpn ets tmoˈoytyët tuˈugë lugäär ets jam tsyëënët mët yëˈëjëty”.
^ parr. 10 Kanäägë judiyëtëjkë lyiibrë jyënaˈany ko waˈan ijtyë fyamilyë nyëjkxtë tsënaabyë mä ja nax käjpn mä nety të kyaktsoˈoky ja diˈib të yajjäˈäyˈooky.
^ parr. 14 Salmo 103:8-12: “Jyobaa paˈˈayoop ets jantsy oyjyaˈay, kyaj pojënë jyotˈambëky ets mëjwiin kajaa tsyoky ets kyaj myastuˈuty. Kyaj xëmë tnigäjpxäˈäny mäjaty ndëgoˈoyëm, ni winë xëëw winë tiempë kyaˈˈakäˈänyëty. Kyaj duˈun xytyuˈunëm extëmë nbokyˈäjtëm, ni të xykyatukumëdoˈowëm extëm xyjanitëjkëm mët ko ndëgoˈoyëm. Mët ko duˈun extëmë tsäjp kyëjxmëty mä naxwinyëdë, nanduˈun kyëjxmëtyë yˈoyjyot yˈoywyinmäˈäny parë pënaty tsëˈkëdëp. Duˈun extëm jyagamëty mä xëëw pyëtsëmy ets mä xëëw kyëdaˈaky, duˈun jagam të tpëjtaˈagyë ndëgoˈoyënˈäjtëm”.
