1. ¿Ti Jyobaa nyasˈijxëp nduˈunëm?

JYOBAA nyasˈijxëp ets niduˈuk niduˈuk nwinˈijxëm wiˈix njukyˈatäˈänëm. Xytyukniˈˈijxëm parë nduˈunëm diˈib oy ets xypyudëjkëm parë oy wyimbëtsëmët ko nwinˈijxëm diˈib tyukjotkëdakypy (Sal. 119:173). Ko nguytyuˈunëmë ëwij käjpxwijën diˈib yajpatp mä Biiblyë, mbäät xypyudëjkëm parë nwinˈijxëm diˈib oybyëtsëmëp (Eb. 5:14).

2. ¿Ti mbäät xytsyiptakxëm nduˈunëm axtë pën të njawinˈijxëm diˈib oy?

² Axtë pën të njawinˈijxëm diˈib oy, mbäädë net xytsyiptakxëm nyajkëjxëm diˈib të nyajtsondakëm. Min nˈokˈijxëm tuˈuk majtskë ijxpajtën. Tuˈugë mixy ttuknibëjtäägë ko tkäjpxtäˈäyaˈanyë Biiblyë, per jeˈeyë tkajpxy tuk sëmään majtsk sëmään, ta tmastuˈuty. Jatuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ttuknibëjtäägë tyunäˈäny prekursoora, per jeˈeyë dyajˈyony dyajwootsy näˈä tˈokˈyajtsondäˈägët. Tuk grupë mëjjäˈäytyëjk ttukniwitsëdë ko janäämëty tkuˈixëyäˈändë nmëguˈukˈäjtëm, per nyaxy kanäk poˈo ets kyaj pën tninëjkxtë. Mbäät njënäˈänëm ko tuˈugyëbë tyäˈädë ijxpajtën diˈib të nmaytyakëm. ¿Tiko? Yëˈko të tjatuknibëjtäägëdë ti tyunandëp, per kyaj të tnekytyundë. Naduˈundëkë jyäjttë ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto. Min nˈokˈijxëm tijaty mbäät xytyukniˈˈijxëm.

3. ¿Ti jyatuknibëjtakëdë ttunäˈändë ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto, per ti tuun jäjtë?

³ ¿Ti tyuknibëjtakëdë ttunäˈändë ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto, naa jaa mä jëmëjt 55? Yëˈëjëty nyijäˈäwëdë ko ja myëguˈuktëjk diˈib Jerusalén ets Judea të nety yˈayodëkëdë, ets ko ja wiinkpë tuˈukmujkën të nety ttukniwitsëdë dyajmukäˈändë ja naybyudëkë. Ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto, oyjyaˈayëtyë nety ets yäjkpëjäˈäyëty, ta nanduˈun jyënandë ko pyudëkëyandëp ja  myëguˈuktëjk, ta dyajtëëwdë apostëlë Pablo wiˈix mbäät ttundë. Pablo ta ojts tnigajpxy wiˈix mbäät yajtuny ets ta ttuknipëjkyë Tito parë pyudëkëdët mä dyajmuktë ja meeny sentääbë (1 Kor. 16:1; 2 Kor. 8:6). Per ko nyajxy kanäk poˈo, ta Pablo tnijäˈäwë ko kyaj nety ti të ttundë. Pääty, waˈan ja naybyudëkë diˈibë nety kyaxandëp kyaj dyajtuˈukmujktë parë tuˈugyë yajmënëjkxët Jerusalén mët ja naybyudëkë diˈib yäjktë ja wiinkpë tuˈukmujkën (2 Kor. 9:4, 5).

4. Extëm jyënaˈanyë 2 Korintʉ 8:7, 10, 11, ¿ti Pablo tyukˈanaˈam ttundët ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto?

⁴ Ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto, oy diˈib jyatunandë, etsë Pablo mëjkumääyëdë mët ko tmëdattë mëkë mëbëjkën ets mët ko jyantsy yˈoyjyaˈaytyäˈägäˈändë, per nan yˈanmääy dyajkëxtët diˈibë nety të dyajtsondäˈäktë (käjpxë 2 Korintʉ 8:7, 10, 11). Extëm jyäjttë, yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko axtë diˈib jantsy oy Dios mëduundëp, mbäät tsyiptakxëdë ttundët diˈib të ttuknibëjtäägëdë.

5. ¿Tijaty nˈatsoowëmbitäˈänëm?

⁵ Duˈun extëm ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto, waˈan nanduˈun xytsyiptakxëm nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm ets nyajˈyoˈon nyajwoˈtsëm tijaty. Nan mbäät kyaj nekytyuˈunëm diˈib të njatuknibëjtakëm mët ko tyuny jyatyëty diˈib kyaj nˈawijx njëjpˈijxëm (Ecl. 9:11; Rom. 7:18). Mä tyäˈädë artikulo nˈatsoowëmbitäˈänëmë tyäˈädë yajtëˈëwën: ¿Wiˈix mbäät nwinˈijxëm diˈib oybyëtsëmëp? Ets pën winmäˈäyëm ko tsojkëp nyajtëgäjtsëm diˈib ojts nduknibëjtakëm, ¿ti mbäät nduˈunëm parë jatëgok nˈijxëm pën oy? ¿Ets ti xypyudëkëyäˈänëm parë nyajkëjxëm diˈib të nyajtsondakëm?

6. ¿Näˈä mbäät nyajtëgäjtsëm diˈib të nduknibëjtakëm ndunäˈänëm?

⁶ Ta diˈib të nduˈunëm mä jukyˈäjtën diˈib ninäˈä mbäät ngayajtëgäjtsëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ninäˈä ngamastuˈudäˈänëmë Jyobaa tyuunk ets ninäˈä ngamëdëgoyäˈänëm ja diˈib të nbëjk të nˈukëm (Mat. 16:24; 19:6). Per ta diˈib të njawinˈijxëm ndunäˈänëm ets mbäät nyajtëgäjtsëm mët ko jam ti tyuny jyatyëty mä jukyˈäjtën. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nwinˈijxëm diˈib oybyëtsëmëp?

7. ¿Ti mbäät nˈamdoˈowëmë Dios, ets tiko?

⁷ Nˈokˈamdoˈowëmë wijyˈäjtënë Dios. Jyobaa duˈun twinmäˈänymyooyë Santiago parë tkujayët: “Pën miitsëty niduˈugëty mdëgoyˈäjtxëp ja wijyˈäjtën, amdowdë Dios, es ja Dios mmoˈoyëdëp; jaˈa ko yëˈë nyayajkypy yajxon” (Sant. 1:5). Mä xëëw jukyˈäjtën nyajnäjxëm, kuanë ko niˈamukë nyajtëgoyˈäjtëmë “wijyˈäjtën”. Pääty, nˈoktukˈijxpajtëmë Jyobaa mä nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm ets mä nyajtëgatsäˈänëm diˈib të njatuknibëjtakëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm parë nwinˈijxëm diˈib oy.

8. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm mä ngawinˈijxëm ti ndunäˈänëm?

⁸ Nˈokpayoˈoyëm këkpäät. Nˈokˈijxëm wiˈix jyënaˈanyë Diosë yˈAyuk, nˈokkäjpxëmë ëxpëjkpajn diˈib yajpëtsëëmbyë Diosë kyäjpn ets nˈoktukmëtmaytyakëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mbäät xymyoˈoyëmë ëwij käjpxwijën (Prov. 20:18). Jëjpˈamë tyäˈädë duˈun nduˈunëm ko nyajtëgatsäˈänëm ja tuunk, ko ntsënääytyëgatsäˈänëm o ko jam ti niˈëxpëkëyäˈänëm diˈib mbäät nnaytyukˈijxëm parë nmëduunˈadëtsëmë Dios.

9. ¿Wiˈix xypyudëkëyäˈänëm ko këˈëm nnayˈijx nnaytyuˈunëm tiko tijaty ndunäˈänëm?

⁹ Nˈokˈijxëm tiko duˈun ndunäˈänëm. Jyobaa nyijawëyaampy tiko tijaty ndunäˈänëm (Prov. 16:2). Ko këˈëm nnayˈijx nnaytyuˈunëm, ta nbëkäˈänëmë kuentë tiko tijaty ndunäˈänëm. Pääty, tsojkëp yajxon nwinmäˈäyëm pën jantsy yëˈëjën ndunäˈänëm diˈib japˈäjtp mä jot korasoon. Pën kyaj yˈoyëty diˈib ja ääw jot yajjënaampy parë ti nduˈunëm, nëjkxëp xytsyiptakxëm nyajkëjxëm diˈibë nety të nyajtsondakëm. Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë mixy ttuknibëjtäägë tyunäˈäny prekursoor, per ko tiempë nyaxy, kyaj ja yˈoorë tnekyyajkaˈpxy ets kyaj tnekytyukxondaˈaky ko yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy.  Waˈan wyinmääy ko pääty tyunany prekursoor mët ko dyajxondäˈägäˈänyë Jyobaa. Per ¿waˈan tyuundëjkë mët ko dyajjotkujkˈatanyë tyääk tyeety o jam pënë wiinkpë?

10. ¿Ti tsojkëp parë nnayajtëgäjtsëm?

¹⁰ Min nˈokˈijxëm jatuˈugë ijxpajtën. Tuˈugë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkypyë Biiblyë, tpëjtaˈagyë wyinmäˈäny ko tmastuˈudäˈänyë juˈuky. Tyäˈädë jäˈäy mëkë mëjääw ttuny parë tmastuˈuty tuk sëmään majtsk sëmään, per ta jatëgok tniwäˈägë. Ok, ta tmastutnë. ¿Ti të pyudëkëty parë të tmastuˈuty ja bisyë diˈibë nety myëdäjtypy? Ko ttsokyë Jyobaa ets ko dyajjotkujkˈatäˈäny (Col. 1:10; 3:23, TNM).

11. ¿Tiko mbäät nyajwingëdakëm tijaty ndunäˈänëm?

¹¹ Nˈokˈyajwingëdakëm tijaty ndunäˈänëm. Tyäˈädë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm. Extëm pën të nduknibëjtakëm ko ngäjpxäˈänëm bom bomë Biiblyë, nëjkxëp xytsyiptakxëm duˈun nduˈunëm pën kyaj të nyaˈoˈoyëm tuˈugë programë. * Ets ¿ti mbäät pyudëkëdë ja mëjjäˈäytyëjk diˈib të tjatuknibëjtäägëdë tkuˈixëyäˈändë mas niˈigyë myëguˈuktëjk, per të nyaxy ja tiempë ets kyaj duˈun ttundë? Ko nyayajtëwëdët: “¿Tëts njääybyëtsëmdë pënaty mbäät pyudëkëdë kots nëjkx nguˈixëdë? ¿Tëts ndukniwitsëdë yajxon näˈäts ninëjkxäˈändë?”.

12. ¿Ti näˈäty tsojkëp nduˈunëm, ets tiko?

¹² Nˈokˈijxëm tijaty extëm yˈixëty. Nipën tkamëdatyë tiempë, meeny sentääbë etsë jot mëjääw parë ttuundäˈäyët tijaty tyim tsojkypy. Pääty, tsojkëp njaygyujkëm ets nˈijxëm tijaty extëm yˈixëty. Waˈan näˈäty tsyokyëty nyajtëgäjtsëm diˈib të njatuknibëjtakëm mët ko kyaj mbäät nekytyuˈunëm (Ecl. 3:6). Per nˈokpëjtakëm ko të nˈijxëm jatëgok diˈib ojts nduknibëjtakëm ets të nwinmäˈäyëm wiˈix mbäät mas oy nduˈunëm, ¿ti xypyudëkëyäˈänëm parë nyajkëjxëm diˈib ojts nyajtsondakëm? Min nˈokˈijxëm mëgoxk pëky.

13. ¿Mä mbäät nbëjkëmë jot mëjääw parë nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm?

¹³ Nˈokˈamdoˈowëmë Diosë jot mëjääw parë nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm. Jyobaa mbäät xymyoˈoyëm “ja jot mëjääw” parë nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm (Filip. 2:13, TNM). Pääty, nˈokˈamdoˈowëmë espiritë santë parë nmëdäjtëm ja jot mëjääw diˈib nyajtëgoyˈäjtëm. Nˈokmënuˈkxtakëm duˈunyëmë Jyobaa oy nˈijxëm ko kyaj tsojk tˈatsoowëmbity. Jesus duˈun jyënany: “Amdowdë Dios, es mmoˈoyëdët [ja espiritë santë]” (Luk. 11:9, 13).

14. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë käjpxwijënë diˈib mä Proverbios 21:5 parë nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm?

¹⁴ Nˈoktukniwijtsëm ti ndunäˈänëm (käjpxë Proverbios 21:5). * Parë nduˈunëm oytyim tiijëty, tsojkëp ndukniwijtsëm etsë net nduˈunëm. Nanduˈun jyaty ko ti nduknibëjtakëm ndunäˈänëm, nˈokjääybyëtsëˈëmëm wixaty ndunäˈänëm. Pën nˈijxëm ko mëjwiin kajaa diˈib yajtunäämp, oy ko nyajnaywyäˈkxëm, duˈuntsoo nëjkx nˈijxëm nuˈunën tijaty të nduˈunëm. Apostëlë Pablo duˈun tˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto ko “domingë domingë” tkoonwëˈëmdët ja myeeny syentääbë ets kyaj jaanëm dyajmuktët ko nety yëˈë jyaˈty (1 Kor. 16:2). Ja tuk pëky wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nyajnaywyäˈkxëm ja tuunk diˈib mëjwiin kajaa, yëˈë ko kyaj nëjkx nmëgëjx nmëˈanuˈkxëm.

15. Ko nety të ngujäˈäyëm diˈib nduknibëjtakëm ndunäˈänëm, ¿tijaty mbäät nˈaktuˈunëm?

¹⁵ Ko ngujäˈäyëm diˈib të nduknibëjtakëm ndunäˈänëm, xypyudëkëyäˈänëm parë net nduˈunëm (1 Kor. 14:40). Extëm nˈokpëjtakëm, ninuˈun tyundë mëjjäˈäy mä tuˈukmujkën, yaˈˈanmääytyëp parë jap niduˈuk ttuknipëktët diˈib kyujäˈäyëtyaˈayëp tijaty tyunandëp, ta net tˈixtët pën  duˈun tyunëp ets näˈä dyajkëxët. Ja mëjjäˈäytyëjk diˈib pyanëjkxtëbë tyäˈädë käjpxwijën mbäät ttundë diˈib të ttuknibëjtäägëdë (1 Kor. 9:26). Ëtsäjtëm, mbäät naduˈundëkë nduˈunëm. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät nyaˈoˈoyëm tuˈugë listë tijaty ndunäˈänëm bom bom ets yëˈë ogäˈän ngujäˈäyëm diˈib tim jawyiin ndunäˈänëm. Tyäˈädë, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë mas pojën nyajkëjxëm tijaty nyajtsondakëm ets mas niˈigyë tijaty nduˈunëm.

16. Extëm jyënaˈanyë Romanʉs 12:11, ¿ti tsojkëp nduˈunëm parë nyajkëjxëm diˈib të nyajtsondakëm?

¹⁶ Nˈoktuˈunëmë mëjääw. Parë nduˈunëm tijaty të ngujäˈäyëm ets nyajkëjxëm diˈib të nyajtsondakëm, tsojkëp nduˈunëmë mëjääw (käjpxë Romanʉs 12:11). Pablo yˈanmääyë Timoteo ets ttunëdë mëjääw parë mas oy yaˈëxpëkët ets xëmë duˈun ttunët. Tyäˈädë käjpxwijën diˈibë Pablo yäjk, mbäät xypyudëjkëm mä ndunäˈänëm oytyim diˈibëtyë Diosë tyuunk (1 Tim. 4:13, 16).

17. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Efesios 5:15, 16 parë nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm?

¹⁷ Nˈokˈyajtuˈunëm yajxonë tiempë (käjpxë Efesios 5:15, 16, TNM). * Nˈokˈijxëm näˈä tijaty ndunäˈänëm ets kyaj nyajtëgäjtsëm. Kyaj nˈawijxëm aber näˈä nˈokmëdäjtëm ja tiempë, pes waˈan ninäˈä ngamëdatäˈänëm (Ecl. 11:4). Ets nan kyaj nasˈijxëm parë xypyëjkëm ja tiempë etsë jot mëjääw tijaty kyaj tyim jëjpˈamëty parë nduˈunëm diˈib mas jëjpˈam (Filip. 1:10, TNM). Pën mbäät, nˈokjuˈtëmë tiempë parë nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm mä kyaj nëgoo pën xyˈatsijpëm. Nˈoktuknijäˈäwëmë wiink jäˈäy ko aduˈugë jot winmäˈäny nbëjtäˈägäˈänëm mä diˈib jam nduˈunëm. Nˈokˈyajpiˈtsëmë telefënë ets nan oy ko ok nˈijxëm ja korree elektronikë o nyajtuˈunëmë redes sociales. *

18, 19. Ko nety të nwinˈijxëm diˈib mbäät yˈoybyëtsëmy, ¿ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nˈëxtëkëwäˈkëm ko nbatëmë amay jotmay?

¹⁸ Nˈokwinmäˈäyëm wiˈix wyimbëtsëmäˈäny. Extëm wyimbëtsëmy tijaty nduknibëjtakëm ndunäˈänëm, mbäät nˈijxkijpxyëm extëm ko muum nëjkxëm. Pën jäˈtäˈänëm mä të nitsoˈonëm, kyaj nëjkx nduˈujëmbijtëm mët ko nbatëm ja karreteerë aduky, nˈëxtäˈäyäˈänëm mätsoo mbäät näjxëm. Nanduˈun jyaty ko nbëjtakëmë jot winmäˈäny mä wiˈix wyimbëtsëmäˈäny tijaty nduknibëjtakëm, kyaj nëjkx pojën xyyaˈëxtëkëwäˈkëm ja amay jotmay diˈibë nety nwinguwäˈkëm (Gal. 6:9).

¹⁹ Tsiptakp nwinˈijxëm diˈib oybyëtsëmëp etsë net yëˈë nduˈunëm. Per mëdë Jyobaa nyaybyudëkë mbäät nmëdäjtëm ja wijyˈäjtën ets ja jot mëjääw diˈib xytyëgoyˈäjtxëm parë nyajkëjxëm diˈib të nyajtsondakëm.