1. ¿Ti mbäät nˈëwxijt njëjpˈijxëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky, per wiˈixë Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm?

 KO NËJKXËM ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, nnijäˈäwëm ko nbäädäˈänëmë jäˈäy mëdiˈibë kyaj tˈoymyëdowäˈändë Diosë yˈayuk ets waˈan niˈigyë xymyëtsipˈatäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky (Dan. 11:44; 2 Tim. 3:12; Diˈibʉ Jat. 16:21). Per mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko xëmë tpudëkë pënaty tyuknipëjkypyë tuunk, oy nuˈun tsyiptaˈaky. Parë nnijäˈäwëm ko jantsy duˈunën ttuny, min nˈokˈijxëm wiˈix tpudëjkë ja kugajpxy Ezequiel ko ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy mä ja judiyëtëjk mëdiˈibë nety të tsyoondë Babilonia.

2. 1) Oknimaytyäˈäk wiˈixë nety jyaˈayˈattë ja judiyëtëjk mëdiˈibë Ezequiel tyukmëtmaytyäˈägaambyë Diosë yˈayuk (Ezequiel 2:3-6). 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

² ¿Wiˈixë jäˈäy jyaˈayˈäjttë mëdiˈibë Ezequiel ojts ttukmëtmaytyaˈagyë Diosë yˈayuk? Jyobaa jyënany ko ja judiyëtëjk “kyaj myëdowdë”, “nibëdëˈktëp” ets “kyaj kyajpxyjyaygyukëdë ets mëk kujuunëty”. Nëgooyë nety yˈaxëkjäˈäyˈäjnëdë, yëˈë ojts mëët yaˈijxkijpxyëdë apyny ets duˈunë nety kyutsëˈëgëˈattë extëmë kaˈpyny o jaybyuˈuk. Päätytyëmë Jyobaa tˈanmääy kanäkˈokë Ezequiel: “Këdii mtsëˈëgë” (käjpxë Ezequiel 2:3-6). Ezequiel tyuun tijatyë nety të yajtuknipëky 1) mët ko yëˈë Jyobaa kajxë, 2) yëˈë mëjääwmooyë espiritë santë ets 3) kyäjpx ja Diosë yˈAyuk. ¿Wiˈix pyudëjkë ko duˈun ttuuny, ets wiˈix tyam nanduˈun xypyudëjkëm?

3. ¿Ti jotkujkmooyë Ezequiel, ets wiˈixë Jyobaa tyukˈijxë ko pudëkëyanëbë nety?

³ Jyobaa duˈun tˈanmääyë Ezequiel: “Mijts ngejxypy” (Ezeq. 2:3, 4). Seguurë ko Ezequiel jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwë ko duˈun tmëdooy ets waˈan tjamyejtsy ko Jyobaa naduˈundëkë tˈanmääyë Moisés etsë Isaías ko twinˈijxy parë tyundët kugajpxy (Éx. 3:10; Is. 6:8). Ezequiel nyijäˈäwëbë nety nanduˈun ko Jyobaa yëˈë pyudëjkë yäˈädë kugajpxyëty parë ttuundë ti nety të yajtuknipëktë. Pääty ko Ezequiel yˈanmääyë Jyobaa majtskˈok “mijts ngejxypy”, nyijäˈäwëbë nety ko yëˈë pudëkëyanëp. Ezequiel kanäkˈok jyënany: “Yëˈëtsë Jyobaa të xymyëgajpxy” (Ezeq. 14:2). Janääm jatsojk jyënany: “Yëˈëts jatëgokë Jyobaa të xymyëgajpxy” (Ezeq. 6:1). Ezequiel ijtpë nety seguurë ko Jyobaa yëˈë duˈun të jyantsy kyexyëty. Ets kom ja tyeety saserdotë nety tyuny, seguurë ko të nety tyukniˈˈixëty ko Jyobaa xëmë tpudëkë ja kyugajpxyëty. Pesë Jyobaa duˈunë nety të tˈanëëmë Isaac, Jacob etsë Jeremías: “Nyajpäätyëts mët mijts” (Gén. 26:24; 28:15; Jer. 1:8).

4. ¿Ti jotkujkmooyë Ezequiel?

⁴ Ko Ezequiel ojts kyäjpxwaˈkxy, ¿ojtsëdaa nimay ja judiyëtëjk tˈoymyëdowdë? Jyobaa duˈun tˈanmääyë Ezequiel: ‘Yëˈë Israel käjpn käˈäp ënet mjaygyukëjäˈänëdëty, jaˈa ko käˈäbëts ëjts xymyëjˈixtë’ (Ezeq. 3:7, TY). Ko ja judiyëtëjk tkakupëjktë Ezequiel extëmë kugajpxy, yëˈën kyaj tkupëjktë Jyobaa. Ezequiel jotkujkmooyë ko duˈun tnijäˈäwë, pes ko jäˈäy tkamëdowandë ja Diosë yˈayuk kyaj yëˈëjëty mët ko kyaj nety oy kyäjpxwaˈkxy. Jyobaa yˈanmääyë Ezequiel ko jaanëm ja judiyëtëjk tnijawëyäˈändë “ko jamˈäjt tuˈugë kugajpxy mä yëˈëjëtyën” ko yˈadëwët tijatyë nety të tnaskäjpxë (Ezeq. 2:5; 33:33). Seguurë ko jotkujkmooyë extëm  yaˈˈanmääy, pes yëˈë nety yajtëgoyˈajtypy parë ttunët ja tuunk mëdiˈibë nety të yajtuknipëky.

5. ¿Wiˈix xyjyotkujkmoˈoyëm extëm jyënaˈany mä Isaías 44:8?

⁵ Xyjyotkujkmoˈoyëm nanduˈun ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa yëˈë xykyajxëm. Ets agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm ko yëˈë xytyestiigëˈäjtëm (Is. 43:10). Duˈun extëm tˈanmääyë Ezequiel “kyaj mtsëˈëgët”, nanduˈun xyˈanmäˈäyëm: “Këdii mtsëˈëk mjawëdë”. ¿Tiko kyaj mbäät ntsëˈkëmë nmëtsipˈäjtëm? Yëˈko Jyobaa yëˈë xykyajxëm ets xypyudëkëyäˈänëm, duˈun extëmë Ezequiel (käjpxë Isaías 44:8).

6. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm? 2) ¿Wiˈix xyjyotkujkmoˈoyëm ets xymyëjääwmoˈoyëm?

⁶ Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm. Extëm nˈokpëjktakëm, määnëmë nety kyajënäˈäny: “Miitsëty ndestiigëˈattë”, ta jyënany: ‘Pën nëë muum mduknaxaampy, ëjts tamˈatäämbëts mëët mijts; pën mëjnëë mninaxaampy, käˈäp mnëëjiˈkxäˈäny; pën jëën mduknaxaampy, käˈäp mtsäˈäjäˈänyë; oy nuˈun ja jëën jyayaanëty mijts käˈäp nitii mjatäˈänyë’ (Is. 43:2, TY). Ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, tam näˈäty tii xyajtuˈuˈadukäˈänëm extëmë nëë, ets nbatëmë amay jotmay mëdiˈibë duˈun extëmë jëën. Per mët ko Jyobaa xypyudëjkëm, mbäät duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm (Is. 41:13). Nanduˈun tyam njäjt ngëbajtëm extëmë Ezequiel, mayë jäˈäy kyaj tˈoymyëdowdë Diosë yˈayuk. Per nˈokjamyajtsëm ko kyaj yëˈëjëty mët ko kyaj oy nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Xyjyotkujkmoˈoyëm ets xymyëjääwmoˈoyëm ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa agujk jotkujk nyayjyawëty ko duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm. Apostëlë Pablo duˈun jyënany: “Dios mëjuyëdëp niduˈuk niduˈuk extëm tkuytyundë ja tyuunk” (1 Kor. 3:8; 4:1, 2). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jeky kujk Diosmëduunë, jyënaˈany: “Agujk jotkujkëts nnayjyawëty ko Jyobaa mëjwiin kajaats xykyunuˈkxy kots duˈun nduny”.

7. ¿Wiˈixëdaa Ezequiel nyayjyäˈäwë tëgok tëgok tjamyejtsy ti Dios tukˈaˈijxnäjxë? (Ixë dibujë mëdiˈibë miimp mä rebistë nyiˈak).

⁷ Ezequiel yˈijx nuˈunën ja Diosë myëjääw tmëdatyë mëkˈäjtën. Pes yˈijx wiˈix ja anklëstëjk pyudëjkëdë ets wiˈix dyajpëyeˈeky amëjääw ja Diosë kyarrë mëdiˈibë myëdäjtypy jantsy mëjatyë ryueedë (Ezeq. 1:20, 21). Ezequiel duˈun tnimaytyaky: “Kots duˈun nˈijxy, tats nnayjyujpë naxkëjxy”. Yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwë, pääty ojts kyaˈay naxkëjxy (Ezeq. 1:28). Tëgok tëgokë Ezequiel twinmääy ti Jyobaa tukˈijxë, yëˈë mëdiˈibë yaˈijtë seguurë ko jantsy tukpudëkëyanëbë netyë myëjääw parë ttunët ti të tyuknipëkyëty.

8, 9. 1) ¿Ti Jyobaa tyukˈanaˈamë Ezequiel? 2) ¿Tijaty yˈaktuunë Jyobaa parë tjotmëkmooyë Ezequiel?

⁸ Jyobaa duˈun tˈanmääyë Ezequiel: ‘Mijts naxwinyëdë jäˈäy, wäˈkukë, tyam nmëtmaytyäˈägäˈäny’. Ko duˈun yaˈˈanmääy ets ko Dios tyukpudëjkë yˈespiritë santë, yëˈë mëjääwmooyë parë pyëdëˈky. Ezequiel duˈun tkujäˈäyë: ‘Ënëts të xytyuktëkë ja Diosë myëkˈäjtën etsëts të nwäˈägëˈëky’ (Ezeq. 2:1, 2, TY). Ko ojts tpaduˈudëjkënë ja Diosë tyuunk, yˈijx “ja Jyobaa kyëˈë”, jaˈa njënäˈänëm, ko yëˈë nëˈëmooy tuˈumooyë ja Diosë myëjääw (Ezeq. 3:22; 8:1; 33:22; 37:1; 40:1). Ezequiel yëˈë pudëjkë Diosë myëjääw parë ojts ttukmëtmaytyaˈagyë Diosë yˈayuk ja judiyëtëjk mëdiˈibë “kyaj kyajpxyjyaygyukëdë ets mëk kujuunëty” (Ezeq. 3:7). Jyobaa duˈun yˈanmääyë: ‘Tëjëts nduknibëjktäägë ets mijts käˈäp mgajpxyjyaygyukëty ets kujuun mnaybyëjktäˈägëdëty ta yëˈëjëtyën. Juun yamë mjot mwinmäˈäny nyaˈëwinbitäˈänyëts jëduˈun ta nëëdëˈkxy tsyääjën. Këdii mtsëˈëgëty oy wiˈixë wyiin jyëjp tjatundë’ (Ezeq. 3:8, 9, TY). Duˈunxyëp extëmë Jyobaa  yˈanmääyë: “Këdii xynyasˈixë ets axëëk myajnayjyawëdët ko kyakajpxyjyaygyukëdë. Ëjts mijts njotmëkmoˈoyaampy”.

⁹ Desde jaa, ta netë Ezequiel ojts yajnëjkxyëtyë Diosë myëjääw mä ja it lugäär mä nëjkx kyäjpxwäˈkxäˈäny. Ezequiel duˈun tkujäˈäyë: ‘Dios mëkëts xymyajtsˈity’. Jaanëm kyumduk sëmään tjaygyujkë Ezequiel ti nety nëjkx tkäjpxwäˈkxäˈäny (Ezeq. 3:14, 15, TY). Ta Jyobaa yˈanmääyë ets nyëjkxët mä tuˈugë lugäärë joyˈitpë ets jam mä ja espiritë santë tyukëdakë (Ezeq. 3:23, 24). Ko duˈun yajpudëjkë Ezequiel, mbäädë nety nyëjkxnë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë.

10. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nduˈunëmë Diosë tyuunk, ets tiko?

¹⁰ ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nduˈunëm ja Diosë tyuunk? Parë nˈatsoowëmbijtëm, min jawyiin nˈokˈijxëm wiˈix jyajty kyëbejtyë Ezequiel. Mä nety tkayajtsondaˈakynyëm ja Diosë tyuunk, tsojkëbë nety pyudëkëdët ja Diosë myëjääw. Ëtsäjtëm, tsojkëp nanduˈun xypyudëjkëmë Diosë myëjääw parë mbäät nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko Satanás xyajtuˈuˈadukäˈänëm parë kyaj ngäjpxwäˈkxëm (Diˈibʉ Jat. 12:17). Mayë jäˈäy wyinmaytyë ko Satanás kumëjääw ets ko kyaj mbäät nmëmadakëm. Per ¿ti mbäät nduˈunëm parë nmëmadakëm? Ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, ets duˈun nyajnigëxëˈkëm ko kyaj xyˈatsëˈkëm (Diˈibʉ Jat. 12:9-11). Tëgok tëgok nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, ta ndukˈijxëmë Satanás ko kyaj mbäät xyˈatsëˈkëm. Pääty ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm oy nuˈun nyajtukmëtsipˈäjtëm, yëˈë nigëxëˈkp ko ja espiritë santë xymyëjääwmoˈoyëm ets ko xykyupëjkëmë Jyobaa (Mat. 5:10-12; 1 Peed. 4:14).

11. ¿Wiˈix xypyudëkëyäˈänëmë Diosë myëjääw, ets ti mbäät nduˈunëm parë duˈunyëm xytyukpudëjkëm?

¹¹ Ko Jyobaa ojts dyajjuˈunë wyiin jyëjpë Ezequiel, yëˈë xytyukˈijxëm ko espiritë santë mbäät xyjyantsy xypyudëjkëm parë kyaj tii xyajtuˈuˈadujkëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm (2 Kor. 4:7-9). Per ¿ti mbäät nduˈunëm parë duˈunyëmë  Diosë myëjääw xytyukpudëjkëm? Yëˈko mëktaˈaky nˈamdoˈowëm ets nˈijtëm seguurë ko Jyobaa myëdoowˈitaampy. Jesus duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Amdowdë Dios”, “ëxtäˈäytyë” ets “kugäjxëdë mä tëjkˈää”. ¿Wiˈixëdaa Jyobaa tˈatsoowëmbitäˈäny? Tyuknigaxaambyë “espiritë santë diˈibë amdoojëdëp” (Luk. 11:9, 13; Apos. 1:14; 2:4).

12. Extëm jyënaˈanyë Ezequiel 2:9-3:3, ¿pënën mooyë ja nekyxyaatsy, ets ti nety myëmiimpy?

¹² Diosë yˈespiritë santë yëˈë Ezequiel mooyë jotmëkˈäjtën parë kyäjpxwäˈkxët. Per kyaj jeˈeyë jyotmëkmooyë, pudëjkë nanduˈun ja Diosë yˈayuk parë dyajkëktëkët ja myëbëjkën. Ezequiel yˈijx tuˈugë këˈë mëdiˈibë nety myëmiimpy tuˈugë nekyxyaatsy (käjpxë Ezequiel 2:9–3:3). ¿Pënën mooyë ja nekyxyaatsy? ¿Ti nety myëmiimpy? ¿Ets wiˈixë Ezequiel myooyë jot mëjääw? Waˈan yëˈë myooyë ja nekyxyaatsy niduˈugë anklës mëdiˈibë nety të tˈokˈijxpë nimäjtaxk (Ezeq. 1:8; 10:7, 20). ¿Ti myëmiimbyë yäˈädë nekyxyaatsy? Yëˈë ja Diosë yˈayuk mëdiˈibë Ezequiel tyukˈawäˈänë ja judiyëtëjk mëdiˈibë kyaj myëdoowdë mä ti nety tukmiin tukëdakëdëp (Ezeq. 2:7). Ets mä ja nekyxyaatsy myiny majtskˈaduˈum ja letrë, duˈun winduuy ets duˈun jëxkëˈkp.

13. ¿Wiˈixë Jyobaa tˈanmääyë Ezequiel, ets tiko tjäˈäwë ja nekyxyaatsy ko jantsy päˈäk?

¹³ Jyobaa duˈun tˈanmääy ja kyugajpxy Ezequiel: “Jëˈx ja nekyxyaatsy […] ets yaˈuts ja mjot”. Ezequiel mëdoow ets jyëˈxtääy. ¿Ti yäˈädë yˈandijpy? Ko tsojkëbë nety yajxon tjaygyukët tidën nëjkx tnigäjpxäˈäny tnimaytyäˈägäˈäny. Yäˈädë ääw ayuk tsojkëbë nety yˈadëk tyuktëkëdët. Ets ta tyuun jyäjtë mëdiˈibë nety kyaj ttimjëjpˈixy. Ezequiel, ta tjäˈäwë ko ja nekyxyaatsy “jantsy päˈäk extëmë seerë päˈäk” (Ezeq. 3:3). ¿Tiko duˈun tjäˈäwë? Yëˈko jyantsy yˈoyjyäˈäwë ko nety nëjkx tnigäjpxäˈäny tnimaytyäˈägäˈänyë Jyobaa (Sal. 19:8-11). Kyuˈëˈëw kyukäjpxë Jyobaa ko wyinˈijxë parë tyunët kugajpxy.

14. ¿Ti pudëjkë Ezequiel parë yˈijty listë ets nëjkx yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy?

¹⁴ Ok, ta Jyobaa tˈanmääyë Ezequiel: “Mmëdoowˈit ets kupëk mä mjot mgorasoon tukëˈëyë mëdiˈibë yam ndukˈaneˈempy” (Ezeq. 3:10). Ko duˈunë Jyobaa yˈanmääyë, yëˈë parë tjamyatsët tijaty jap miimp kujayë mä ja nekyxyaatsy ets tpawinmayët. Ko duˈun ttunët, yëˈë nety pudëkëyanëp parë niˈigyë ja myëbëjkënë kyëktëkët ets parë wyëˈëmët mä jyot wyinmäˈäny tidën nëjkx tkäjpxwäˈkxäˈäny (Ezeq. 3:11). Ko Ezequiel tjaygyujkë yajxon ja Diosë yˈayuk ets tmëbëjky, ta yajpaty listë parë tyëkët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets ttunët ti nety të yajtuknipëky (ijxkijpxyë mëdë Salmo 19:14).

15. ¿Ti tsojkëp xyˈadëjk xytyuktëjkëm parë duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm?

¹⁵ Parë duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, tsojkëp nanduˈun nˈëxpëjkëmë Diosë yˈayuk. Tsojkëp xyˈadëjk xytyuktëjkëm wiˈix tyamë Jyobaa xymyëgäjpxëm mët yëˈëgyëjxmë Biiblyë. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë duˈunyëmë Diosë yˈayuk xyˈadëjk xytyuktëjkëm, dyaˈoyët ja jot winmäˈäny ets tijaty ndunäˈänëm?

16. ¿Ti mbäät nduˈunëm ko ngäjpxëmë Diosë yˈAyuk, ets wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm?

¹⁶ Ko ngäˈäy nˈukëm, ta ja niniˈkx këbäjk mëk yˈity, nanduˈunën jyaty ko nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk ets nbawinmäˈäyëm, ta niˈigyë ja mëbëjkën kyëktëkë. Ets yëˈën yajtukniˈˈixëyäˈänëm ko Ezequiel yaˈˈanmääy ets tjëˈxët ja nekyxyaatsy. Jyobaa tsyojkypy parë nnayaˈujts nnayajjotkëdakëm mëdë yˈääw yˈayuk, ets njaygyujkëm tidën xytyukmëtmaytyäˈägäˈänëm. Mbäät duˈun nduˈunëm ko nnuˈkxtakëm, nˈëxpëjkëm ets nbawinmäˈäyëm. Tim jawyiin, nnuˈkxtakëm  parë Diosë yˈayuk xyˈadëjk xytyuktëjkëm, ta net ngäjpxëmë Biiblyë ets ta net nbawinmäˈäyëm yajxon mëdiˈibë të ngäjpxëm. ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny? Niˈigyë njaygyukëyäˈänëmë Diosë yˈAyuk ets kyëktëkëyaˈanyë mëbëjkën.

17. ¿Tiko jyëjpˈamëty nbawinmäˈäyëm tijaty ngäjpxëm mä Biiblyë?

¹⁷ ¿Tiko jyëjpˈamëty ngäjpxëmë Biiblyë, ets nbawinmäˈäyëm? Yëˈko xymyëjääwmoˈoyëm parë tyam nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja Diosë yˈayuk ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky xypyudëkëyäˈänëm parë ndukˈawäˈänëmë jäˈäy ti tukmiin tukëdakëdëp. Ko nbawinmäˈäyëm nanduˈun wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty, ta niˈigyë nmëwingoˈonëm. ¿Wiˈixë net wyimbëtsëmy? Jantsy oy xyajnayjyäˈäwëm, njäˈäwëm ja nikyˈäjt xeemyˈäjtën ets ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën (Sal. 119:103).

18. ¿Ti nyijawëyandëbë jäˈäyëty, ets tiko?

¹⁸ Ëtsäjtëm kyaj nduˈunëm kugajpxy extëmë Ezequiel, per duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëmë Jyobaa yˈayuk mëdiˈibë miimp mä Biiblyë. Të winmäˈäny nbëjktakëm ko duˈunyëm ngäjpxwäˈkxäˈänëm axtë koonëmë Jyobaa jyënäˈänët ko jabäät duˈun nduˈunëm. Ets ko jyäˈtëdë taabë tiempë, ta Jyobaa ttukumëdowäˈäny pënaty kyaj të myëmëdoyëty, ets kyaj mbäät nyekyjyënäˈändë ko kyaj pën të tyukˈawanëdë o ko Dios kyaj të kyuentëpëjktäˈägëdë (Ezeq. 3:19; 18:23). Nëjkxëp tnijawëdë ko ja ääw ayuk mëdiˈibë të nˈëwäˈkx të ngäjpxwäˈkxëm, jamën tsyoony mä Dios.

19. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm?

¹⁹ ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm? Yëˈë mëdiˈibë nanduˈun pudëjkë Ezequiel. Tuk pëky, yëˈko nnijäˈäwëm ko Jyobaa yëˈë xykyajxëm, majtsk pëky, yëˈko espiritë santë yëˈë xymyoˈoyëmë jot mëjääw, ets myëdëgëk pëky, yëˈko nˈëxpëjkëmë Biiblyë. Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm parë winmäˈäny nbëjktakëm ets duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm “axtë mä jyëjpkëxyë” yäˈädë tiempë (Mat. 24:13, TNM).