1, 2. 1) ¿Ti nnimaytyäˈägäˈänëm mä yäˈädë artikulo? 2) ¿Ti xytyukˈijxëm ko xypyudëkëyäˈänëmë Jyobaa?

 JYOBAA, mbäät xypyudëjkëm parë nmëmadakëmë amay jotmay ets duˈunyëm agujk jotkujk nmëduˈunëm. Mä yäˈädë artikulo nˈixäˈänëm wiˈixën ttuny ets ti mbäät nduˈunëm parë niˈigyë ndukˈoyˈäjtëm ko xypyudëjkëm. Per min jawyiin nˈokˈatsoowëmbijtëm: “¿Xyjyantsy xypyudëkëyäˈänëmë Jyobaa?”.

² Parë nnijäˈäwëm, min nˈokˈijxëm wiˈixë apostëlë Pablo tnijäˈäyë ja ebreo jäˈäyëty. Duˈun tkujäˈäyë: “Yëˈë Nintsënˈäjtëm Dios, yëˈëts xypyudëjkëp. Kyajts ntsëˈëgët kots pën wiˈix xytyunäˈänët” (Eb. 13:6). Ko yäˈädë ayuk dyajtuny “yëˈëts xypyudëjkëp”, mä näägë diksionaaryë tnimaytyaˈaky ko yäˈädë tekstë, yëˈë yˈandijaampy ko tuˈugë jäˈäy pëyeˈegyë xynyimiˈinëm parë xypyudëkëyäˈänëm. Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈixënë Jyobaa pëyeˈegyë tniminy tuˈugë jäˈäy parë tpudëkëyaˈany mä tpäätyë amay jotmay. Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa xyjyantsy xypyudëkëyäˈänëm winë ääw winë jot. Ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa ninäˈä xykyamastutëm, mbäädë net nmëmadakëmë amay jotmay ets duˈunyëm nyajpatëm agujk jotkujk.

3. ¿Wiˈix tëgëk pëky xypyudëjkëmë Jyobaa parë nmëmadakëmë amay jotmay ets duˈunyëm nyajpatëm agujk jotkujk?

³ ¿Wixatyë Jyobaa xypyudëjkëm parë nmëmadakëmë amay jotmay ets duˈunyëm nyajpatëm agujk jotkujk? Yaˈˈatsoowëmbity mä Isaías, yëˈko tijaty jap ojts yajnaskäjpxë mbäät tyam pyudëkëdë Diosmëduumbë. Ko Isaías tnimaytyakyë Jyobaa, yëˈë yajtuunë ayuk mëdiˈibë mbäät pojën yajjaygyukë. Extëm nˈokpëjktakëm mä Isaías kapitulo 30 miimp japë ijxpajtën mä tnimaytyaˈaky  wiˈixënë Jyobaa tpudëkë nyax kyäjpn. Pes jap tnigajpxy tëgëk pëky wiˈix xypyudëjkëm 1) myëdoowˈijtypy ets yˈatsoowëmbijtypy ko nmënuˈkxtakëm, 2) xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ets 3) xykyunuˈkxëm tyam ets nanduˈun mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Min nˈokˈijxëm tuk pëkyaty wiˈixënë Jyobaa xypyudëjkëm.

4. 1) Extëmë Jyobaa jyënany, ¿wiˈixë nety yajpäättë ja judiyëtëjk ja tiempë mä Isaías jyukyˈajty, ets ti Jyobaa nyasˈijxë? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa tˈanmääy ja judiyëtëjk mëdiˈibë mëmëdoowëdë? (Isaías 30:18, 19).

⁴ Mä tsyondaˈagyë Isaías kapitulo 30 Jyobaa jyënany ko ja judiyëtëjk ‘käˈäp jyaygyukëdë’ ets ko ‘niˈigyë ja pyoky dyajmayëdë’. Ta yˈakjënany: ‘Yäˈädë nax käjpn jeˈeyë kyajpxykyutëjy, […] käˈäp ninuˈunën tmëdowäˈäny ja Wintsënë yˈixpëjkën’ (Is. 30:1, 9, TY). Ja judiyëtëjk kyaj myëdoowdë, pääty ja kugajpxy Isaías ojts tnaskäjpxë ko Jyobaa nyasˈixëyaambyë nety parë tyukminëdët ja amay jotmay (Is. 30:5, 17; Jer. 25:8-11). Ets duˈunën tyuun jyäjtë, pes ja jäˈäyëty mëdiˈibë Babilonia nidëjkëdë ets ojts yajnëjkxëdë. Per tamë nety nääk ja judiyëtëjk mëdiˈibë myëmëdoowdëbë Jyobaa, pääty yaˈˈanmääytyë ko pyäädaambyë netyë tiempë parë jatëgok jyëmbittët Jerusalén (käjpxë Isaías 30:18, 19). Ets jantsy duˈunën tyuun jyäjtë, pes ko tiempë nyajxy, ta Jyobaa ojts yaˈˈawäˈätspëtsëmëdë jam Babilonia. Ko Isaías jyënany: “Jyobaa ëwxijt jëjpˈijxp maˈkxtujkën myëët parë ttunäˈänyë mayˈäjtën”, yëˈë yajjaygyukëyan ko naxäämbë netyë tiempë parë yˈawäˈätspëtsëmdët ja judiyëtëjk mëdiˈibë myëmëdoowdëbë Jyobaa. Ja nyajxy 70 jëmëjt parë Jyobaa dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy ja judiyëtëjk ets jatëgok jyëmbijttë Jerusalén (Is. 10:21; Jer. 29:10). Ko yˈijttë Babilonia, jëëy yaxtë ets mon tuk nyajnayjyäˈäwëdë, per ko ojts jyëmbijnëdë Jerusalén, jëëy yaxtë mët ko agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë.

5. ¿Wiˈix xyjyotkujkmoˈoyëm extëm jyënaˈanyë Isaías 30:19?

⁵ Tyam, xyjyotkujkmoˈoyëm nanduˈun extëm jyënaˈanyë Isaías 30:19: “Ko nety xyˈamdoy xypyëjktsoyë naybyudëkë, seguurë ko yëˈë mniˈˈijxkëdäˈäganëp”. Extëm jyënaˈanyë yäˈädë tekstë, yëˈë xyaˈijtëm seguurë ko Jyobaa myëdoowˈitaampy ko nmënuˈkxtakëm ets ko pojën tˈatsoowëmbitäˈäny. Isaías duˈun yˈakjënany: “Yˈatsoowëmbitaampy jantsy jeˈeyë tmëdowët ko xymyëgajpxy”. Xyjyotkujkmoˈoyëm extëm jyënaˈanyë yäˈädë tekstë, pes xytyukjamyajtsëm ko nDeetyˈäjtëmë Jyobaa xyjyantsy xypyudëkëyäˈänëm amumduˈukjot. ¿Këdii xypyudëjkëm ko duˈun nnijäˈäwëm parë net nmëmadakëmë amay jotmay ets duˈunyëm nyajpatëm agujk jotkujk?

6. Extëm tkujäˈäyë Isaías, ¿wiˈix xytyukˈijxëm ko Jyobaa myëdoowˈijtypy ko nmënuˈkxtakëm niduˈuk niduˈuk?

⁶ Extëm jyënaˈanyë yäˈädë tekstë, yëˈë nanduˈun xytyukˈijxëm ko Jyobaa myëdoowˈijtypy ko niduˈuk niduˈuk nmënuˈkxtakëm. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko mä tsyondaˈagyë Isaías kapitulo 30 Jyobaa jyënaˈany “miitsëty”, yëˈë duˈun yˈanmaapy ja nyax kyäjpn. Per mä bersikulo 19 jyënaˈany “mijts”, yää niduˈuk niduˈuk tmëgajpxy pënaty mëduundëp. Isaías jyënaˈany: “Seguurë ko mijts kyaj mnekyjyëˈëyaˈany mnekyyäˈäxäˈäny”, “seguurë ko yëˈë mniˈˈijxkëdäˈäganëp” ets “yˈatsoowëmbitaampy jantsy jeˈeyë tmëdowët ko xymyëgajpxy”. Komë Jyobaa yëˈë tuˈugë Uˈunkteety mëdiˈibë mëk xyjyantsy xytsyojkëm, pääty ko niduˈugë yˈuˈunk yˈënäˈk nyayjyawëty mon tuk kyaj tˈanëëmë: “Tsojkëp mˈitët jotmëk extëmë mmëguˈuk”. Niˈigyë xymyëmäˈäy xymyëdäjëm niduˈuk niduˈuk ets myëdoowˈijtypy ko nmëgäjpxëm (Sal. 116:1; Is. 57:15).

7. Extëm jyënanyë Isaías etsë Jesus, ¿wiˈix xytyukˈijxëm ko jëjpˈam ets janääm jatsojk nnuˈkxtakëm?

⁷ Ko ndukmëtmaytyakëmë Jyobaa tijaty nmëmäˈäy nmëdäjëm, mbäät xymyoˈoyëmë jot mëjääw parë kyaj nëgoo nmäˈäy ndäjëm. ¿Ets ti  net tsojkëp nduˈunëm pën kyaj nyekyˈoyë jotmay extëm njatsojkëm? Oy ko nmënuˈkxtakëmë Jyobaa janääm jatsojk parë xymyoˈoyëmë jot mëjääw ets nmëmadakëm. Pes duˈunën xyˈanmäˈäyëm mä Isaías: “Këdii xyajpoˈkxtë”, yëˈë yajmaytyakpë Jyobaa (Is. 62:7). ¿Ti yäˈädë yˈandijpy? Ko janääm jatsojkën mbäät nnuˈkxtakëm, duˈunxyëp extëm kyaj nyajpoˈkxëmë Jyobaa. Extëmë Isaías jyënany mbäät xytyukjamyajtsëm ja ijxpajtën mëdiˈibë Jesus myaytyak mä Lukʉs 11:8-10, 13 mä wiˈixën mbäät nnuˈkxtakëm. Pesë Jesus xyˈanmäˈäyëm ko janääm jatsojkën mbäät nmënuˈkxtakëmë Jyobaa ets nˈamdoowˈadëtsëmë yˈespiritë santë. Oy ko nanduˈun nˈanmäˈäyëmë Jyobaa ets xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm parë nnijäˈäwëm wiˈix tijaty nduˈunëm.

8. ¿Wiˈix yˈadëëy mëdiˈibë nety të yajnaskäjpxë mä Isaías 30:20, 21?

⁸ (Käjpxë Isaías 30:20, 21). Ja soldäädëtëjk mëdiˈibë Babilonia tuk jëmëjt ja kujkm dyaˈijttë naduky ja Jerusalén käjpn. Nuˈunë taabë tiempë nyajxy, ja judiyëtëjk nëgooyë ojts yˈayoownëdë ets bom bomë amay jotmay ojts tmëdattë duˈun extëm tmëdäjttë ja nyëë ets ja tsyäjpkaaky. Per mä bersikulo 20 etsë 21 japë Jyobaa ojts jyënaˈany ko yaˈˈawäˈätspëtsëmanëdëbë nety pën jodëmbijttëp ets pën yajtëgäjtstëp ja jyukyˈäjtën. Isaías jyënany ko Jyobaa yëˈë jantsy oy yaˈëxpëjkypy ja nyax kyäjpn ets tyukwandaktë ko Jyobaa tukniˈˈixëyanëdëbë nety wiˈix ttsoky ets tˈawdattët. Mëdiˈibë ojtsë Isaías tnaskäjpxë, jaa yˈadëëy ko ja judiyëtëjk yˈawäˈätspëtsëëmdë Babilonia. Pesë Jyobaa yajnigëxëˈk ko yëˈë nety jantsy oy yaˈëxpëjkypy ja nyax kyäjpn. Yëˈë nyëˈëmooy tyuˈumooy ja judiyëtëjk parë ttukniˈˈijxë wiˈixën ttsoky ets yaˈˈawdatët. Tyam, yëˈë Jyobaa nanduˈun xyaˈëxpëjkëm ets yëˈë agujk jotkujk xyajnayjyäˈäwëm.

9. Oknigäjpx tuk pëky wiˈix tyamë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm.

⁹ Nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko Jyobaa xyaˈëxpëjkëm. Isaías jyënany ko ëtsäjtëm duˈunxyëp extëm ja alumnë mëdiˈibë Jyobaa yaˈëxpëjkypy. Tim jawyiin duˈun tkujäˈäyë: “Nëjkxëp xytyimˈixy ja mëdiˈibë Jantsy oy Myaˈëxpëjkëp”. Ko duˈun jyënany, yëˈë xytyukjaygyukëyäˈänëm ko Jyobaa duˈunxyëp extëm ja maˈestrë mëdiˈibë jam xytyimwindënäˈäyëm. ¿Wiˈixën tyamë Jyobaa xyaˈëxpëjkëm? Mët yëˈëgyëjxmë nyax kyäjpn. Njantsy kyuˈëˈëw njantsy kyukäjpxëm ko xyaˈëxpëjkëm tsuj yajxon mä nyax kyäjpn ko jyaˈˈatyë reunyonk, asamblee, ko pyëtsëmyë ëxpëjkpajn etsë JW Broadcasting^® mëdiˈibë pëtsëëmp poˈoboˈo. Ets ta kanäk pëky wiˈixë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay ets duˈunyëm nyajpatëm agujk jotkujk.

10. ¿Wiˈixën tyam nmëdoˈowëm ko Jyobaa xymyëgäjpxëm?

 ¹⁰ Isaías ojts tnigajpxy ja tuk pëky wiˈixë Jyobaa tijaty xytyukniˈˈijxëm ko jyënaˈany: “Mdatsk tmëdowäˈäny tuˈugë ayuk mˈëxkëˈëy”. Yää Isaías jyënany ko Jyobaa duˈunxyëp extëm xypyamiˈinëm parë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ets xytyukniˈˈijxëm mëdiˈibë tuˈu mbäät nˈyeˈeyëm. ¿Wiˈixën tyamë Jyobaa nmëdoˈowëm ja yˈääw yˈayuk ko xymyëgäjpxëm? Ko ngäjpxëmë Biiblyë, pes desde tëëyëp jap ojts yajkujayë yˈääw yˈayuk. Ko ngäjpxëm, duˈunxyëp extëmë Jyobaa xymyëgäjpxëm ëxkëˈëy (Is. 51:4).

11. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë duˈunyëm agujk jotkujk nmëduˈunëmë Jyobaa, ets tiko?

¹¹ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë niˈigyë nnaytyukpudëjkëm extëmë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm mët yëˈëgyëjxmë nyax kyäjpn etsë Biiblyë? Isaías ojts tnigajpxy majtsk pëky. Tim jawyiin jyënaˈany: “Yäˈädë yëˈë duˈun ja tuˈu”, ets ta net jyënaˈany, “yeˈeytyë yëˈë” (Is. 30:21). Extëm jyënanyë Isaías, yëˈë xytyukˈijxëm ko kyajën jeˈeyë nnijäˈäwëm ja tuˈu, tsojkëbën nˈyeˈeyëm. Ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets ko nnijäˈäwëm wiˈix tijaty tnimaytyaˈaky ja nyax kyäjpn, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nnijäˈäwëm ti mbäät nduˈunëm ets wiˈixën mbäät nguytyuˈunëm tijatyë Jyobaa xytyukniˈˈijxëm. Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay ets duˈunyëm agujk jotkujk nmëduˈunëmë Jyobaa. Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm pën nguytyuˈunëm tijaty xytyukniˈˈijxëm.

12. Extëm jyënaˈanyë Isaías 30:23-26, ¿wiˈixë netyë Jyobaa tkunuˈkxäˈänyë nyax kyäjpn?

¹² (Käjpxë Isaías 30:23-26). ¿Wiˈix yˈadëëy mëdiˈibë Isaías yä ojts tnaskäjpxë? Ko ja judiyëtëjk jyëmbijttë Jerusalén, Jyobaa mooyëdë kanäk pëky mëdiˈibë nety mbäät tnijukyˈattë ets mëdiˈibë mbäät pyudëkëdë parë duˈunyëm tmëduunˈadëˈëtstët. Mmooyëdë mëjwiin kajaa nanduˈun ja käˈäy ukën. Per yajmooytyë nanduˈun tukëˈëyë mëdiˈibë nety mbäät pyudëkëdë parë niˈigyë tmëwingondët ets parë jatëgok tˈawdattët extëm ttukjotkëdaˈaky. Ja judiyëtëjk ninäˈänëmë nety duˈun kyayajkunuˈkxtë, pes extëm jyënaˈanyë bersikulo 26, Jyobaa ojts kyunuˈkx kyuwäˈänëdë ko pyudëjkëdë parë niˈigyë tjaygyujkëdë ja yˈAyuk (Is. 60:2). Ko duˈun ja judiyëtëjk ojts yajkunuˈkxtë, yëˈë ojts pyudëkëdë parë tmëduunˈadëˈëtstëdë Jyobaa agujk jotkujk ets parë tmëdattët ja jot mëjääw. Seguurë ko yëˈëjëty jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë (Is. 65:14).

13. ¿Wiˈix të yˈadëy mëdiˈibë ja kugajpxy Isaías nyaskäjpxë ko nety yaˈˈawdatäˈänyë Jyobaa extëm ttukjotkëdaˈaky?

¹³ ¿Tëdaa yˈadëy mëdiˈibë ojts tnaskäjpxë ja kugajpxy Isaías ko nety yaˈˈawdatäˈänyë Jyobaa  extëm ttukjotkëdaˈaky? Tëë. Pes desde 1919, miyonkˈamë jäˈäy të tukpëtsëëmduˈuttë ja Mëj Babilonia, o tukëˈëyë relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty. Ets të yajmënëjkxtë mä ja Nax mëdiˈibë Yajtukwandaktë ja israelitëty, yäˈädë yëˈë yˈandijpy ko tuˈugyë yajpäättë mëdë myëguˈuktëjk ets agujk jotkujk tmëdundë Jyobaa mä nyax kyäjpn (Is. 51:3; 66:8).

14. ¿Wiˈix tyam Diosmëdundë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm ets pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny, ets ti tsojkëp ttundët?

¹⁴ Desde mä jëmëjt 1919 pënaty nëjkxtëp tsäjpotm tuˈugyë tmëdundë Jyobaa. Ok, ta tyuˈukmujktë mët pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny, jaˈa njënäˈänëm, ja wiinkpë borreegëty. Yëˈëjëty agujk jotkujk tmëdundë Jyobaa mä nyax kyäjpn ets tuˈugyë yajpäättë, yajpëtsëëmdëp tijaty mbäät xypyudëjkëm parë nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën ets duˈun kyaj nyajwinˈëˈën nyajwinxäjëm. Mëjwiin kajaa ja tuunk mëdiˈibë nyikëjxmˈäjttëp: tˈëwäˈkx tkäjpxwäˈkxtët ja Diosë yˈayuk. Niˈamukë të niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jyobaa ets tuˈugyë nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, mëdiˈibë xytsyojkëm ets xypyudëjkëm parë agujk jotkujk nmëmadakëmë amay jotmay. Tuˈugyë tyam nyajpatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm desde ko ojts nmëduuntsondakëmë Jyobaa extëm ttukjotkëdaˈaky ets ko nduˈunëmë mëjääw parë nanduˈun nbanëjkxëmë yˈijxpajtën (Fwank 10:16; Is. 25:6; 65:13).

15. ¿Wiˈixën tyam tuˈugyë nmëduˈunëmë Jyobaa mët ja nmëguˈukˈäjtëm?

¹⁵ ¿Wiˈixën tyam tuˈugyë nmëduˈunëmë Jyobaa ets nyajpatëm agujk jotkujk mä ja nyax kyäjpn? Yëˈko abëtsëmy nyaxwinyëdë nmëguˈukˈäjtëm yajpäättë tuˈugyë ets Diosmëdundë agujk jotkujk. Pääty, oy mää yajpäättë ets oy tsyëënëdë wiink it wiink lugäär o yajpäättë mä it lugäärë jantsy nidëkëbë, tuˈugyë mëët nDiosmëduˈunëm winë ääw winë jot extëmë Jyobaa ttukjotkëdaˈaky.

16. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë duˈunyëm nyajpatëm mä ja Diosë nyax kyäjpn?

¹⁶ Tuk pëky mëdiˈibë mbäät nduˈunëm parë xëmë nyajpatëm mä Diosë kyäjpn, yëˈë ko nyajtsobatëm ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nDiosmëduˈunëm abëtsëmy nyaxwinyëdë. ¿Wiˈix mbäät nduˈunëm? Ko yëˈëyë nˈijxëm ja oybyë jyaˈayˈäjtënëty ets kyaj yëˈë nˈijxëm mäjaty tyëgoytyë (Fwank 17:20, 21). ¿Tiko jyëjpˈamëty duˈun nduˈunëm? Min nˈokpëjktakëm tuˈugë ijxpajtën. Ko nëjkxëm kamoty tuˈujoty ijx kaˈijxën jyamˈatyë ääy ujts etsë ääy kepy. Nanduˈunën jyaty mä Diosë kyäjpn, wiˈixëm jyaˈayˈattë ja nmëguˈukˈäjtëm ets määyëm tsyoondë, duˈun extëm nˈijxëm ja ääy kepy ijx kaˈijxën (Is. 44:4; 61:3).  Oy ko nˈijxëm wiˈix kyëxëˈëky jantsy oy jantsy tsuj tukëˈëyë ja tun kopk ets kyaj yëˈëyë nˈijxëm ja ääy kepy mëdiˈibë jam wingon yajpatp. Nanduˈunën jyaty mä nduˈukmujkëm, kyaj mbäät yëˈëyë nˈijxëm mäjaty tyëgoytyë ja nmëguˈukˈäjtëm o mäjaty ndëgoˈoyëm parë kyaj nekyˈijxëm wiˈixën jantsy oy ets tuˈugyë ja Diosë nyax kyäjpn yajpääty abëtsëmy nyaxwinyëdë.

17. ¿Ti mbäät nduˈunëm niduˈuk niduˈuk parë tuˈugyë nnayaˈijtëm mët ja nmëguˈukˈäjtëm?

¹⁷ ¿Ti mbäät nduˈunëm niduˈuk niduˈuk parë tuˈugyë nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm? Ko nduˈunëmë mëjääw parë kyaj mëët ntsiptuˈunëm (Mat. 5:9; Rom. 12:18). Ko xëmë nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäät oy nˈijtëm mët ja nmëguˈukˈäjtëm, ta mëët tuˈugyë nˈitäˈänëm ets agujk jotkujk nmëdunäˈänëmë Jyobaa (Fwank 6:44). Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈixë Jyobaa jantsy agujk jotkujk nyayjyawëyaˈanyëty ko nduˈunëmë mëjääw parë tuˈugyë nnayaˈijtëm mët ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëjwiin kajaa yajtsobatypy (Is. 26:3; Ageo 2:7).

18. ¿Ti mbäät nwinmäˈäyëm janääm jatsojk, ets tiko?

¹⁸ Jyobaa mëjwiin kajaa tijaty xymyoˈoyëm, ¿per wiˈix mbäät nnaytyukpudëjkëm? Nˈokpawinmäˈäyëm nuˈunën tijaty njäjtëm mä Diosë yˈAyuk ets ja ëxpëjkpajn mëdiˈibë yajpëtsëëmbyë nyax kyäjpn. Pën ëxpëjkëm ets nbawinmäˈäyëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nnaytsyojkëm “nixim niyam extëm tukkaˈaxpën” mët ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nˈyeˈeyëm reunyonk (Rom. 12:10). Ko nbawinmäˈäyëm nuˈunën tyam mëjwiin kajaa Jyobaa xykyunuˈkxëm, yëˈë xypyudëjkëm parë niˈigyë nmëwingoˈonëm. Ets ko nbawinmäˈäyëm wixatyën xykyunuˈkxäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky, yëˈë xypyudëjkëm parë niˈigyë jot winmäˈäny nbëjktakëm ets nmëduˈunëmë Jyobaa xëmëkyëjxm. Yäˈädë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë agujk jotkujk nmëduˈunëm.

19. 1) Extëm jyënaˈanyë Isaías 30:18, ¿ti Jyobaa kyaj tnekynyasˈixëyaˈany? 2) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë duˈunyëm agujk jotkujk nmëduˈunëmë Jyobaa?

¹⁹ Ko nety kyutëgoytyë ja axëkjäˈäytyëjk, Jyobaa ta “pyëdëˈëgäˈäny” parë xynyitsiptunäˈänëm (Is. 30:18). Kom “yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë tyuumbyë tëyˈäjtën”, ijtëm seguurë ko kyaj tnekynyasˈixëyaˈany ets nituk xëëwë Satanásë jyaˈay kyanekyyajpäättët yä Naxwiiny (Is. 25:9). Nˈokjëjpˈijxëm maˈkxtujkën myëët extëmë Jyobaa ttuny, mientrës ttukjäˈty ja tiempë mä nˈawäˈätspëtsëmäˈänëm. Per ¿ti tyam mbäät nduˈunëm? Nˈokkuˈëˈëw nˈokkukäjpxëm ko mbäädë Jyobaa nmënuˈkxtakëm, ngäjpxëmë Biiblyë ets nguytyuˈunëm tijaty njäjtëm, nˈokpawinmäˈäyëm nanduˈun wixatyë Jyobaa xykyunuˈkxëm. Pën nduˈunëm duˈun, ta Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay ets duˈunyëm nmëduˈunëm agujk jotkujk.