1. ¿Ti yˈandijpy ko jyënaˈany nnayaˈijtëm wijy kejy? (2 Timoteo 4:5, TNM).

 KO NBATËMË jotmay, mbäät xytsyiptakxëm nmëmëdoˈowëmë Jyobaa etsë nyax kyäjpn. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm? Ko nnayaˈijtëm wijy kejy, ko kyaj nnaygyumanäjxëm ets ko mëk nyaˈijtëm ja mëbëjkën (käjpxë 2 Timoteo 4:5, TNM). ¿Wiˈixën mbäät nnayaˈijtëm wijy kejy? Ko kyaj nëgoo tijaty nmëmäˈäy nmëdäjtëm, ko nwinmäˈäyëm yajxon wiˈix tijaty ndunäˈänëm ets ko nˈijxëm tijaty extëmë Jyobaa tˈixy. Pën nduˈunëm duˈun, ta kyaj xymyëmadakëm wiˈix nnayjyäˈäwëm.

2. ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

² Mä jatuˈukpë artikulo ojts nˈijxëm tëgëk pëkyë jotmay mëdiˈibë mbäät nwinguwäˈkëm. Per tyam, yëˈë nnimaytyäˈägäˈänëm mëdiˈibë mbäät kyëxëˈëky mä nduˈukmujkëm ets mbäät tsyiptaˈaky nmëmëdoˈowëmë Jyobaa. Myëduˈuk, ko nwinmäˈäyëm ko të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm axëëk xytyuˈunëm, myëmajtsk, ko nyajjëjwijtsëmbijtëm, ets myëdëgëëk, ko xytsyiptakxëm ngupëjkëm tijaty yajwijtstëgäjtsp mä Diosë kyäjpn. Per ¿ti mbäät nduˈunëm parë nnayaˈijtëm wijy kejy ets duˈunyëm nmëmëdoˈowëmë Jyobaa etsë nyax kyäjpn ko netyë duˈumbë jotmay nbatëm?

3. ¿Ti mbäät nduˈunëm pën winmäˈäyëm ko axëëk të xytyuˈunëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm?

³ ¿Të näˈä mnayjyawëty ko axëëk të mdunyëty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nyikëjxmˈäjtypyë tuunk mä Diosë kyäjpn?  Waˈanë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm kyaj axëëk ojts mjatunäˈänyëty (Rom. 3:23; Sant. 3:2). Per mijts axëëk mjantsy nyayjyäˈäwë waˈan kyaj oy ojts mˈokmää mˈokpoˈkxnë ets axtë mnayajtëëwë: “Pën duˈunëtsë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm të xytyuny, ¿jantsy yëˈëtsën ndukˈijtëbë Diosë kyäjpn?”. Duˈunënë Satanás ttsoky ets mwinmayët (2 Kor. 2:11). Ko duˈun nwinmäˈäyëm, mbäädë net xytyukmëjagamgakëmë Jyobaa etsë nyax kyäjpn. Pääty pën mwinmaapy ko të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm axëëk mdunyëty, ¿ti mbudëkëyanëp parë duˈunyëm mnayaˈitëdët wijy kejy ets kyaj mwinmayët extëmë Satanás tjatsoky?

4. 1) ¿Ti tyuunë José parë nyayaˈijtë wijy kejy ko axëëk tyuunë ja myëgaˈaxëty? (Génesis 50:19-21). 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyajty kyëbejtyë José?

⁴ Këdii xypyëjkëˈëgyë tsip akë. Ko José yaˈkpëtsëëmy axëëk tyuunëdë ja yˈajtsyëty, axëkˈijxëdë ets axtë jayaˈooganëdë (Gén. 37:4, 18-22). Pääty tyoˈkëdë extëmë tuumbë mosë. ¿Wiˈixë netë José jyajty kyëbejty? Naa 13 jëmëjtën yˈamaybyaty jyotmaybyaty. Ko duˈun jyajty, mbäätxyëp ojts jyaˈˈamajtsk jyajotmajtskë pën jantsy tsojkëbënë Jyobaa etsxyëp nyayajtëëwë pën të nety myastuˈutyëty. Perë José duˈunyëm yajpaty agujk jotkujk ets nyayaˈijtë wijy kejy, kyaj yëˈëyë tmëmääy tmëdäjy wiˈixë nety jyaty kyëbety. Ko nyaybyatë jatëgok mët ja myëgaˈaxëty kyaj ttukumëdooy extëmë nety të tyunëdë, niˈigyë ttukˈijxy ko tsyojktëbë nety ets ko të tpokymyaˈkxtë (Gén. 45:4, 5). ¿Tiko duˈunë José tijaty ttuuny? Yëˈko të nety yajxon twinmay wiˈix tijaty ttunäˈäny, kyaj yëˈëyë twinmääy wiˈixë nety ja amay jotmay të tpääty, yëˈën yˈijx ti netyë Jyobaa tuktunanëp (käjpxë Génesis 50:19-21). ¿Ti yäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko pën axëëk mdunëdët kyaj xypyokyˈixëdë Jyobaa o mjënäˈänët ko të mˈijxtëgoy mjäˈäytyëgoyëty, niˈigyën mbäät xypyawinmay wiˈix të mbudëkëty parë të xymyëmadaˈagyë amay jotmay. Pokymyaˈkx nanduˈun ja mmëguˈuk ets jamyats ko “jäˈäy nyaytsyokëdë, may ja peky nyaytyuknimaˈxëdë” (1 Peed. 4:8).

5. ¿Ti pudëjkë Miqueas parë nyayaˈijtë wijy kejy ko nyayjyäˈäwë ko axëëgë nety të yajtuny?

⁵ Min nˈokˈijxëm ti jotmay pyatë Miqueas, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy jap Sudamérica. b Tëgok wyinmääy ko axëëgë nety të tyunyëty näägë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuundëp mëjjäˈäy. Miqueas jyënaˈany: “Nëgooyëts ojts nmëmääy nmëdäjnë, ninäˈänëmtsë nety duˈun nganayjyawëty jantsy axëëk. Kyajts ojts nˈokmää nˈokpoˈkxnë ets jëëy yaxëts mët ko kyajtsë nety nnijawë tits ndunëp”. Oy duˈunë Miqueas yˈokjäjty yˈokkëbejty, duˈunyëm nyayaˈijtë wijy kejy ets kyaj nyaytyukmëmadakë ko nety axëëk nyayjyawëty. Jyantsy myënuˈkxtakë Jyobaa parë myoˈoyëdët ja jot mëjääw ets tmëmadäˈägët. Yˈëxtääy nanduˈunë informasion mä ja ëxpëjkpajn. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm? Pën mwinmaapy ko të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm axëëk mdunyëty, këdii mjotˈambëjkojy ets tëgatsy mwinmääygyojy mä ja mmëguˈuk, yëˈko waˈan jam tuˈugë jotmay tpääty ets pääty duˈun të mˈatsoyëty o të mdunyëty. Pääty tukmëtmaytyäˈägë Jyobaa wiˈixën mnayjyawëty ets anëëmë parë mbudëkëdët ets duˈun tijaty xyˈixët extëm tˈixy ja mmëguˈuk. Ko duˈun xytyunët, yëˈë mbudëkëyanëp parë mwinmayët ko ja mmëguˈuk kyaj axëëk të mjayajnayjyawëyaˈanyëty ko duˈun të mdunyëty ets xypyokymyaˈkxët (Prov. 19:11). Jamyats ko Jyobaa yëˈë pyëjkypyë kuentë wiˈixën yˈixëty ja jotmay ets mmoˈoyanëbë jot mëjääw parë xymyëmadäˈägët (2 Crón. 16:9; Ecl. 5:8).

6. ¿Tiko yˈoyëty nwinmäˈäyëm ko päätyë Jyobaa xyjyëjwijtsëmbijtëm mët ko xytsyojkëm? (Ebreeʉsʉty 12:5, 6, 11).

⁶ Mëk yajjawë ko Jyobaa xyjyëjwijtsëmbijtëm, per pën yëˈëyë nmëmäˈäy nmëdäjëm wiˈix  nnayjyäˈäwëm, mbäädë net nwinmäˈäyëm ko kyaj xyjyapat xyjyanitëjkëm extëm të nyajjëjwijtsëmbijtëm o mëk njantsy jyäˈäwëm extëm të nyajtuˈunëm ets mbäädë net kyaj nekyˈijxëm ko päätyën të nyajjëjwijtsëmbijtëm mët ko mëk xytsyojkëmë Jyobaa (käjpxë Ebreeʉsʉty 12:5, 6, 11). Per pën nnaytyukmëmadakëm wiˈix nnayjyäˈäwëm, yëˈë nety nlugäärmoˈoyëmë Satanás, pes yëˈë kyaj ttsoky etsë Jyobaa xyjyëjwijtsëmbijtëm. Mëdiˈibën tsyojkypy yëˈë ets wanaty wanaty nmëjagamgakëmë Jyobaa etsë nyax kyäjpn. Pën mijts të myajjëjwijtsëmbity, ¿ti mbudëkëyanëp parë mnayaˈitëdët wijy kejy?

7. 1) Extëm yaˈixy mä dibujë, ¿ti tuungë Jyobaa tyuknipëjkë Pedro ko nety të yajjëjwijtsëmbity? 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm yajmaytyaˈagyë Pedro?

⁷ Kupëk ko myajjëjwijtsëmbity ets nayaˈoyëdë. Tëgok ko Jesus ojts tˈooyë Pedro tamë nety niˈamukë yajpäättë apostëlëtëjk (Mar. 8:33; Luk. 22:31-34). Seguurë ko Pedro tsoytyuun ko Jesus ojts yˈooyëty. Per ¿ti net tyuunë Pedro? Kyaj tmastutyë Jesus, kyupëjk ko jyëjwijtsëmbijtë ets nayaˈoˈoyë. ¿Wiˈix ojts yajkunuˈkxy? Ojtsë Jyobaa niˈigyë ja tuunk tyuknipëkyëty mä ja tuˈukmujkën (Fwank 21:15-17; Apos. 10:24-33; 1 Peed. 1:1). ¿Ti yäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko kyaj mbäät yëˈëyë nmëmäˈäy nmëdäjëm wiˈix tsoytyuˈunmëët të xyajwëˈëmëm ja nmëguˈukˈäjtëm ko të xyjyëjwijtsëmbijtëm, tsojkëbën ngupëjkëm ets nnayaˈoˈoyëm. Pën mduumpy duˈun, ta niˈigyë Jyobaa myajtunäˈänyëty ets nanduˈun ja mmëguˈuktëjk.

8, 9. ¿Wiˈix nyayjyäˈäwë Bernardo ko yajjëwijtsëmbijty, per ti pudëjkë parë kyaj axëëk nyekynyayjyäˈäwë?

⁸ Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajty kyëbejtyë Bernardo, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tsënaapy Mozambique. Ja nety tyuny mëjjäˈäy, per ta yaˈˈanmääy ko kyaj mbäät duˈun yˈoktuunë. ¿Wiˈixëdaa nyayjyäˈäwë? Bernardo jyënaˈany: “Mëkëts njäˈäwë, yëˈë ko kyajtsë nety duˈun ndimyjyëjpˈixy nyajjëjwijtsëmbitët”. Mëdiˈibë Bernardo myëmääy myëdäj, yëˈë ko axëëk ja myëguˈuktëjk wyinmaytyët mä yëˈë. Duˈun tˈaknimaytyaˈaky: “Kanäk poˈo nyajxy parëts ngupëjky ko oyë nety kots të nyajjëjwijtsëmbity ets tats jatëgok ndukjotkujkˈäjtyë Jyobaa etsë nyax kyäjpn”. ¿Ti pudëjkë?

⁹ Bernardo kyaj axëëk nyekynyayjyäˈäwë. Yëˈë jyënaˈany: “Kots nduuny mëjjäˈäy, yëˈëts ja nmëguˈuktëjk ndukwingugäjpxëdëbë Ebreeʉsʉty 12:7 parëts nbudëkëdë ets tˈixtët ko oybyëtsëëmp ko Jyobaa xyjyëjwijtsëmbijtëm. Tats nnayajtëëwë: ¿Pënatyën mbäät pyudëkëty extëm jyënaˈanyë yäˈädë tekstë? Niˈamukë Diosmëduumbëty  ets nanduˈun ëjts”. Per ¿tidaa yˈaktuunë Bernardo parë niˈigyë ttukjotkujkˈäjtyë Jyobaa etsë nyax kyäjpn? Jyuˈtë tiempë parë niˈigyë ojts tkajpxyë Biiblyë ets tpawinmääy këkpäät. Ets oy duˈunyëm ojts tjamëmay tjamëdäjy wiˈixë nety ja myëguˈuktëjk wyinmaytyë, ëwäˈkx käjpxwäˈkx ets komentaräjt reunyonk. Ko tiempë nyajxy, ta jatëgok tyuundëjkë mëjjäˈäy. Pën mijts të myajjëjwijtsëmbity extëmë Bernardo, këdii mtsoytyuny extëm të mjaty të mgëbety, kupëk ja ëwij käjpxwijën ets nayaˈoyëdë c (Prov. 8:33; 22:4). Pën mduumpy duˈun, mbäät mˈity seguurë ko Jyobaa mgunuˈkxanëp mët ko kyaj të xymyastuˈuty mët ja nyax kyäjpn.

10. ¿Ti nääk tyuundë israelitëty ko tijaty yajwijtstëgäjtsy mä ja Ley mëdiˈibë Moisés yajmooy?

¹⁰ Ko tijaty yajwijtstëgatsy mä Diosë kyäjpn, ja mä net nyajnigëxëˈëgäˈänëm pën nmëmëdowäˈänëmë Jyobaa o kyaj. Pën kyaj nnaygyuentëˈäjtëm, mbäät axtë nmëjagamgakëm. Duˈunën jyäjttë näägë israelitëty ko tijaty yajwijtstëgäjtsy mä ja Ley mëdiˈibë Moisés yajmooy. Mä taabë tiempë pënatyë nety nyigëbäjkˈäjttëp ja fyamilyë, yëˈë tuundë saserdotë jyënoty tyëgoty, dyaˈoˈoyëdë ja altaar ets dyäjktë ja wintsëˈkën (Gén. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job 1:5). Per ko tiempë nyajxy, ta tyëgäjtsy ja Ley, pes pënatyë nety nyigëbäjkˈäjttëp ja fyamilyë kyaj nety mbäät yˈoktuunëdë saserdotë. Jyobaa të nety twinˈixy ja tyëëm yˈäätsë Aarón parë yëˈë tyundët saserdotë. Ets desde jaa, oˈkp ijtyë jäˈäy pën yojx noˈkp ets kyaj syaserdotëty d (Lev. 17:3-6, 8, 9). ¿Ets ti päätyëdaa Coré, Datán etsë Abiram ets ja 250 jäˈäy mëdiˈibë nety nyiwintsënˈäjttëbë käjpn tnibëdëˈktë Moisés etsë Aarón? (Núm. 16:1-3). Kyaj yajxon yajnijawë. Per oy wyiˈixˈatët, Coré mëdë jyaˈayëty kyaj tmëmëdoowdë Jyobaa. ¿Ti mbäät xytyuny ko tijaty yajwijtstëgatsët? ¿Duˈunyëm xytyukjotkujkˈatäˈänyë Jyobaa etsë nyax kyäjpn?

11. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm yajnimaytyäˈäktë nääk ja cohatitas?

¹¹ Nˈokkupëjkëm winë ääw winë jot ko tijaty yajwijtstëgatsy mä Diosë kyäjpn. Ko ja israelitëty tsyënääyëdijttë mä ja lugäärë äänëˈëk tëëtsëˈëkpë, ja lebitëty mëdiˈibë tsoˈondë mä tyëëm yˈäätsë Cohat mëjwiin kajaa ijty ja tuunk tnikëjxmˈattë. Tëgok tëgok ijty ja israelitëty tsyënääytyëgatstë, yëˈë ja cohatitas mëdiˈibë pyagëëytyëp ja kääxë ets duˈun niˈamukë ja israelitëty tˈixtë (Núm. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4). ¡Jantsy oy ja tuunk mëdiˈibë nyikëjxmˈäjttë! Per kyaj duˈun ojts tˈoktuunëdë ko ja israelitëty tyëjkëdë mä ja Nax mëdiˈibë Yajtukwandaktë. Pes kyaj nety nyekyyajkëëyëditäˈäny ja kääxë. Pääty, ¿ti net tyuundë nääk ja cohatitas ja tiempë mä ojts yˈaneˈemyë Salomón? Tam mëdiˈibë ëëw yaxtë, kyuentëˈäjttë ja tëjkˈääw ets tam mëdiˈibë nyikëjxmˈäjttë ja jeˈxy pëky (1 Crón. 6:31-33; 26:1, 24). Mä Biiblyë kyaj mä jyënaˈany ko ja cohatitas tyëjkëdë abajt kutujkpë o jyënäˈändët ko yëˈëyë tyunandëp mëdiˈibë yajmëjpëtsëmëdëp mët ko të nety tˈoknikëjxmˈäjttëbë niˈigyë tuunk. ¿Ti yäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko tsojkëp amumduˈukjot ngupëjkëm ko tijaty yajwijtstëgatsët mä Diosë kyäjpn ets pën tëgäjtspë mduunk, tukxondäˈäk mëdiˈibë tyam të myajtuknipëky. Jamyats ko Jyobaa mijtsën myajtsobatëp kyaj yëˈëjëty ja tuunk mëdiˈibë mnikëjxmˈäjtypy. Pes mëdiˈibë niˈigyë tsobatp, yëˈë ko xymyëmëdowëdë Jyobaa oy ti tuunk myajtuknipëkët (1 Sam. 15:22).

12. ¿Wiˈixë Zaira nyayjyäˈäwë ko pyëtsëëmy Betel?

 ¹² Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë Zaira, mëdiˈibë tsënaapy mä Oriente Medio. Yëˈë ja tyuuny 23 jëmëjt naxy Betel ets mëjwiin kajaa nety dyajtsobääty, per ta yaˈˈanmääy ko yajkexy extëmë prekursoora espesial. Yëˈë jyënaˈany: “Mëkëts njäˈäwë kots duˈunë njukyˈäjtënë tyëgäjtsy, pes nwinmääyëts ko kyajts ti ntsoowëty ets ko waˈanëtsë nety kyaj oy ti të nduny”. Nääk ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mä kyongregasionk niˈigyë axëëk ojts yajnayjyawëdë, pes duˈun yˈanmääyëdë: “Koxyëp oy tijaty të xytyuny, kyajxyëp të mbëtsëmy Betel”. Zaira mon tuk jyantsy nyayjyäˈäwë tuk tiempë ets jëëy yax koots koots. Yëˈë jyënaˈany: “Ijtëts seguurë ko xytsyojkpëtsë netyë Jyobaa ets ko yëˈëts ndukˈijtëbë nyax kyäjpn”. ¿Ti pudëjkë Zaira parë nyayaˈijtë wijy kejy?

13. ¿Ti pudëjkë Zaira parë kyaj nyekynyayjyäˈäwë mon tuk?

¹³ ¿Ti pudëjkë Zaira parë kyaj nyekynyayjyäˈäwë mon tuk? Yëˈko ojts tkajpxyë ëxpëjkpajn mëdiˈibë mbäät pyudëkëty parë kyaj duˈun nyekynyayjyawëdët. Mëdiˈibë niˈigyë pudëjkë yëˈë La Atalaya 1 äämbë febreerë 2001, mä jyënaˈany “Usted puede afrontar el desánimo”. Mä yäˈädë artikulo yëˈë yajmaytyakpë Marcos mëdiˈibë niduˈuk jyaayë Biiblyë, waˈan nanduˈun nyayjyäˈäwë mon tuk mët ko kyaj nyekyDiosmëduuny extëmë nety tjatsojkënyëˈaty. Zaira jyënaˈany: “Extëm yajnimaytyaˈagyë Marcos, mëjwiin kajaats xypyudëjkë parëts kyaj nekynyayjyäˈäwë mon tuk”. Zaira yëˈë pudëjkë ja myëtnaymyaayëbëty, kyaj tmëjagamgeky ja myëguˈuktëjk ets kyaj yëˈëyë ojts tmëmay tmëdäjy wiˈixë nety nyayjyawëty. Jyaygyujkë ko Jyobaa yëˈë yajtuumbyë yˈespiritë santë parë tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoy ja nyax kyäjpn ets ko jantsy mëmääy mëdäjëbë nety ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë myënëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën. Per pyëjkë kuentë ko mëdiˈibë mas jëjpˈam mbäät ttuny mä Diosë kyäjpn, yëˈë ja tuunk mëdiˈibë të yajtuknipëky.

14. ¿Ti ojts tsyiptakxëty tkupëkëdë Vlado, ets ti pudëjkë?

¹⁴ Vlado, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy jap Eslovenia etsë jyëmëjt 73, nëgooyë mëk ojts tjäˈäwënë ko ja kyongregasionk yaˈˈawijtsmujky mëdë wiinkpë ets yˈadujky ja Tëjk mä nety yˈëxpëktë. Vlado jyënaˈany: “Kyajts njaygyujkë tiko dyaˈˈadujktë, pes jantsy oyë netyë taabë tëjk. Jotˈambëjkëts, yëˈko jeˈeyëtsë nety të ndimyyaˈoˈoyëtyaˈaytyë, ets kom tsajts jëˈtpëts, tëtsë nety jap nyaˈoyë tuˈuk majtskë mueeblë. Ko duˈun  yaˈˈawijtsmujky, niˈamukëts ojts xytsyiptakxëdë nˈijxwëˈëmdët, mas niˈigyë ëëtsëty mëdiˈibëts të nmëjjäˈäyëndë”. ¿Ti pudëjkë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm parë tkupëjky extëmë nety tijaty të yajwijtstëgatsy mä Diosë kyäjpn? Yëˈë jyënaˈany: “Xëmë yajtukˈoyˈaty ko ngupëjkëm wiˈix tijaty yajwijtstëgatsy mä Diosë kyäjpn”. Ëtsäjtëm yëˈë nanduˈun xypyudëkëyäˈänëm parë ngupëjkëm wiˈixë nety nyajnëˈëmoˈoy nyajtuˈumoˈoyëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky. ¿Të mgongregasionk yaˈˈawijtsmuky mëdë wiinkpë ets mtsiptakxëp xykyupëkët, o të tyëgatsyë mduunk? Pën tëë, këdii may mdäjy Jyobaa jyaygyujkëp wiˈix mnayjyawëty. Pën mgupëjkypy wiˈix tijaty të tyëgatsy ets pën ninäˈä xykyamastuˈutyë Jyobaa mëdë kyäjpn mëdiˈibë jaa tyam yajtuumpy, mëjwiin kajaa mgunuˈkxäˈänyëty (Sal. 18:25).

15. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nnayaˈijtëm wijy kejy ko jyapˈatëdë jotmay mä kongregasionk?

¹⁵ Kom niˈigyë wyingoonˈadëtsnë ja kutëgoˈoyën, mbäädë net mä kongregasionk jyaˈˈatyë jotmay mä tsyokyëty nyajnigëxëˈkëm pën nmëmëdowäˈänëmë Jyobaa o kyaj. Päätyën jyëjpˈamëty nnayaˈijtëm wijy kejy. Pën winmäˈäyëm ko të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm axëëk xyajnayjyäˈäwëm, oy ko kyaj nbëjkëˈkëmë akë. Pën yajjëjwijtsëmbijtëm kyaj yëˈëyë nwinmäˈäyëm wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm tsoytyuˈunmëët të xyajwëˈëmëm. Nˈokkupëjkëm ja ëwij käjpxwijën ets nˈoknayaˈoˈoyëm. Ets pën yajwijtstëgäjtsp tijaty mä Diosë kyäjpn mëdiˈibë xyˈabatnäjxëm, nˈokkupëjkëm winë ääw winë jot ets nˈoktuˈunëm extëm nyajnëˈëmoˈoy nyajtuˈumoˈoyëm.

16. ¿Ti mbäät xytyuny parë duˈunyëm xytyukjotkujkˈatëdë Jyobaa etsë nyax kyäjpn?

¹⁶ Mbäät duˈunyëm xytyukjotkujkˈatyë Jyobaa etsë kyäjpn ko xypyäädëdë jotmay mëdiˈibë mbäät mdukmastuˈutyëtyë Jyobaa. Parë duˈun xytyunët, tsojkëp mnayaˈitëdët wijy kejy, yäˈädë yëˈë yˈandijpy, ko kyaj nëgoo tijaty xymyëmay xymyëdäjët, xywyinmayët yajxon wiˈix tijaty xytyunäˈäny ets xyˈixët tijaty extëmë Jyobaa tˈixy. Pëjktäˈägë mwinmäˈäny parë xykyäjpxët mä Biiblyë wiˈix yajnimaytyäˈäktë Diosmëduumbëty mëdiˈibë duˈumbë jotmay pyattë ets pawinmay ti mdukniˈˈijxëp. Anëëmë Jyobaa parë mbudëkëdët ets ninäˈä xykyamastuˈudët ja mëguˈuktëjk mëdiˈibë mä kongregasionk. Pääty këdii xynyasˈixë etsë Satanás mdukmëjagamgaˈagëdëdë Jyobaa etsë nyax kyäjpn, oy ti tyun jyatëdët (Sant. 4:7).