JOSÉ DIˈIB ARIMATEA kyaj tnijäˈäwë wiˈix jyotmëktaky ko ojts tmëtmaytyaˈagyë Poncio Pilato, pesë tyäˈädë gobernadoor duˈunë nety yaˈixyˈaty ko jantsy kujuun. Per kuanë ko nety pën tninëjkxët ja Pilato parë tˈamdowët ja Jesusë nyiniˈkx ets nyaxtëkët tsuj yajxon. José kyaj tyim winmääy pën oybyëtsëmëp ko tninëjkxët ja Pilato. Per ok, ko tuˈugë soldäädë wintsën ojts tnigajpxy ko të netyë Jesus yˈoˈknë, ta Pilato tkëyajky ja Jesus nyiniˈkx. José ta jantsy jotëgoy jyëmbijty mä nety jamë Jesus të yˈooky, oyë nety mëk jyotmayˈooky (Mar. 15:42-45).

• ¿Pën yajtij José diˈib Arimatea?

• ¿Wiˈixë nety yˈity mëdë Jesus?

• ¿Tiko yˈoyëty nnijäˈäwëm wiˈix yajnimaytyaˈaky?

Marcos tnimaytyaˈaky ko José diˈib Arimatea yëˈë “niduˈuk ja diˈibë naty anaˈamdëp mëj tsäjptëgoty es jap mëj yˈity”. Ko duˈun yajmaytyaˈaky, mbäät yëˈë tˈandijy ko yëˈë niduˈuk diˈib tuump mä ja judiyëtëjk tmëdattë kyutujktakn (Mar. 15:1, 43). José yëˈë nety niduˈuk diˈib wyoowˈyoˈopy ja nax käjpn, pääty yajmooy ja permisë parë tnidëkët ja gobernadoor. Ets nan mëkjäˈäyë nety (Mat. 27:57).

Per ja judiyëtëjk diˈibë nety tuundëp mä tyäˈädë kutujktakn, kyaj tˈixandë Jesus axtë yˈëxtääytyë winmäˈäny wiˈix yˈoogët. Perë José yëˈë nety tuˈugë yetyëjk diˈib jukyˈäjtp “tëyˈäjtën mëët” (Luk. 23:50). Kyaj nety dyuˈunëty extëm ja myëguˈuktëjk, José tëyˈäjtën myëëdë nety jyukyˈaty ets tyuumbyë mëjääw parë tmëmëdoyë Diosë yˈanaˈamën. Nan yˈawijxypyë nety ets myinët ja “Diosë kyutujkën”, mbäät njënäˈänëm ko pääty tpanëjkxtsondakyë Jesus (Mar. 15:43; Mat. 27:57). Waˈanë tˈoymyëdooy ja Jesusë yˈayuk mët ko ttsojkënyëˈaty ja tëyˈäjtën ets parë tijaty yajtunët tëyˈäjtën myëët.

Fwank 19:38 jyënaˈany ko José “pyanejxypy ja Jesus, oy ayuˈutsyë mët ko ttsëˈëgë ja teetywyintsënëty”. ¿Tiko nety ttsëˈëgë? Yëˈko kyaj nety tˈixäˈändë Jesus ets nyijäˈäwëbë nety ko seguurë yaˈëxkaxët mä ja sinagoogë pënaty jënäämp ko myëbëjkypyë Jesus (Fwank 7:45-49; 9:22). Ja diˈib yaˈëxkajxp mä sinagoogë, yajjäämˈijx yajnääxˈijxp, yaˈˈaxëkˈijxp ets kyaj ja myëëjudiyëtëjk nyekykyupëkëdë. Päätyë José kyaj ttuknijawëyanyë wiink jäˈäy ko yëˈë myëbëjkypyë Jesus, pes ko duˈun ttunët, ta kyaj mëj nyekyˈitët ets yajtëgoyëp ja tuunk diˈib nyikëjxmˈäjtypy.

Per kyaj yëˈë naytyuˈuk tpatyë duˈumbë jotmay, pesë Fwank 12:42, jyënaˈany ko nääk ja wintsëndëjk o anaˈambëtëjk “kyaj jyënandë mayjyaˈayoty” ko myëbëjktëbë Jesus “mët ko ttsëˈëgëdë ja fariseeëty” ko yˈëxkaxëdët mä ja sinagoogë. Niduˈuk yëˈë Nicodemo, diˈibë nety nanduˈun tuump mä ja judiyëtëjk tmëdattë kyutujktakn (Fwank 3:1-10; 7:50-52).

José jantsy ëxpëjkpëˈäjtë Jesus; jeˈeyë ko kyaj jyotmëktaky tnigäjpxët mayjyaˈay windum. Tyäˈädë jotmayë nety, pesë Jesus jyënany: “Nidëgekyë jäˈäyëty diˈibëts xyˈaxäjëp extëmë wyintsënën yä mayjyaˈayoty, ëjtsëts nandëˈën nˈaxäjëp extëmtsë njäˈäyëty mätsë nDeetyëts diˈibë jam tsäjpotm. Diˈibëts xyˈëxtijp mayjyaˈayoty yä naxwiiny, nan nˈëxtijëpts ëj mätsë nDeetyëts diˈibë jam tsäjpotm” (Mat. 10:32, 33). Perë José kyaj ojts tˈëxtijˈyë Jesus, yëˈë duˈun kyamëdäjtë  jotmëkˈäjtën parë jyënäˈänët ko yëˈë pyanëjkxypy. Ets ¿ëtsäjtëm?

José diˈib Arimatea ojts ttuny diˈib oy, pesë Biiblyë jyënaˈany ko kyaj tpuwäˈkë pënaty tuundëp mä ja kutujktakn ko ttukniwinmäˈäyëdë dyaˈoogäˈändë Jesus (Luk. 23:51). Ets nan waˈan kyaj jyamˈäjty ko ja Jesus jyustisëpaty. Per diˈibën tëy seguurë, yëˈë ko jantsy axëëk nyayjäˈäwë ko kyayajtuuny ja tëyˈäjtën, jeˈeyë ko kyaj mbäät ti tnekytyuuny parë tjëjpkuwäˈägët.

Ko Jesus yˈoˈky, José kyaj nety nyekytsyëˈëgë ets të netyë wyinmäˈäny tpëjtaˈaky ko tpuwäˈägëyaˈany ja Jesusë yˈëxpëjkpëty. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko Marcos 15:43 jyënaˈany: “Ta Josee tninejxy ja Pilatë mëdë jotmëkˈäjtën es tˈamdoy ja Jesusë nyiniˈx”.

Waˈanë José tˈijxˈoˈkyë Jesus, pes yëˈë jawyiin nyijäˈäwë mä netyë Pilato tkanijawënëm. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko Pilato yajtëëw ja syoldäädë pën të yˈoogyë Jesus ko José yˈamdoowë ja nyiniˈkx (Mar. 15:44). Pën ja José yˈijxˈayoow ja Jesus kepykyëjxy mä yˈooganë, ¿waˈan yëˈë yajwinmääyë ets yajjotmëktakë parë net nyaygyäjpxtëˈkxëdët ko yëˈë pyanëjkxypyë Jesus? Waˈan. Diˈibën tëy yajnijäˈäwëp, yëˈë ko José ojtsë net tijaty ttuny diˈib yajnidëˈkxë ko kyaj ayuˈutsyë tnekypyanëjkxäˈänyë Jesus.

Ja judiyëtëjkë lyey duˈun ijty tniˈanaˈamë ets ja jäˈäy diˈib të tkuˈoogë ja pyoky nyaxtëkët mä ja xëëw kyatëkënëm (Deut. 21: 22, 23). Per ja romanë jäˈäyëty, kyaj ijty tnëdëytyë ja maˈtspë yajjäˈäyˈoˈkpë axtë koonëm jamyë wyindëgoy o duˈunyë mumaty tkujëbipëdë. Perë José kyaj ttsojky ets duˈunë Jesus jyatët. Tamë nety të dyajtsajtsjutyëty kaatswinm tuˈugë jut naa jamyë mä Jesus yˈoˈky. Mä tyäˈädë jut kyaj nety jam pën tyim naxtëkë, diˈib xytyukˈijxëm ko José näämnëmë nety të tsyoony Arimatea * ets të tsyënääytyaknbëky Jerusalén. Ets waˈanë nety jam dyajnaxtëkëyaˈanyë fyamilyë (Luk. 23:53; Fwank 19:41). Jantsy oyjyaˈaytyakë José ko dyajnaxkëjkë Jesus mä nety yëˈë tˈawixy nyaxtëkëyaˈany ets nan ojts dyaˈˈadëy extëmë nety të yajnaskäjpxë ko ja Mesías nyaxtëkëyaˈany mä mëkjäˈäytyëjk nyaxtëkëdë (Is. 53:5, 8, 9).

Mateo, Marcos, Lucas etsë Juan nyimaytyaktëp ko José diˈib Arimatea, yëˈë yˈabijt yˈamojts ja Jesus nyiniˈkx mëdë oybyë wit ko jyënajky kepykyëjxy, ets ta dyajnaxtëjkë mä oˈkpë jut diˈib yëˈë jyaˈäjtypy (Mat. 27:59-61; Mar. 15:46, 47; Luk. 23:53, 55; Fwank 19:38-40). Ets tukpäjk jeˈeyë jäˈäy yajmaytyaˈaky diˈib pudëjkë, yëˈë ja Nicodemo, diˈib myëmiin tijaty parë ojts yajtsooyë ja Jesusë nyiniˈkx. Waˈan yëˈëjëty ja tyuumbë myosë diˈib ojts tmënëjkxtë ja Jesusë nyiniˈkx ets ojts dyajnaxtëkëdë, mët ko tyäˈädë jäˈäyëty mëjë nety yˈittë. Per oy dyuˈunëty, jëjpˈam diˈib tyuundë. Ja jäˈäy diˈib ijty tyoombyë oˈkpë, jëxtujk xëëw nyayajwäˈätsyëty ets tijaty tyoompy ak axëëk wyëˈëmdäˈäy (Núm. 19:11; Ageo 2:13). Nan kyaj mbäät ttuktëkë ja mayjyaˈay mä tyunyëty ja Paskë ets kyaj ti ttunët (Núm. 9:6). Ko José ojts tkëˈëy ttäjˈyë Jesus nan mbäädë nety ja jäˈäy kyaj nyekyˈixäˈänëdë. Per ko duˈun ttuuny, yëˈë yajnigëxëˈk ko kyupëkaampy oy ti tyun jyatëdët nëgokë dyajnaxtëjkë Jesus extëm nyitëkëty ets duˈun oypyënëty ttuknijäˈäwë ko yëˈë Jesus pyanëjkxypy.

Biiblyë jaayë tˈakmaytyaˈagyë José diˈib Arimatea ko Jesus nyaxtëjkë, pääty nnayajtëˈëwëm: “¿Tidaa net tyuun?”. Kyaj yajnijawë. Per extëm të nˈijxëm, waˈan ijxnidëˈkxy ojts tpanëjkxnë Jesus. Pes niˈigyë kyëktëjkë ja myëbëjkën ets jyotmëktaky ko twinguwäˈkë tuˈuk tuˈugë jotmay, diˈib xytyukˈijxëm wiˈixë nety ja wyinmäˈäny të tpëjtaˈaky.

Extëmë José yajnimaytyaˈaky, oyxyëp ko net nwinmäˈäyëm pën ëtsäjtëm ja ti diˈib mas jëjpˈam nbëjtakëm ets kyaj yˈokduˈunˈäjnë ko nˈijtëm oy mëdë Jyobaa, extëm ko jäˈäy mëj xyyaˈijtëm, tuunk, mëkjäˈäyˈäjtën, familyë o ko awäˈätstum nyajpatëm.