Mä ja neky diˈib fyirmaräjttë nanduˈun jap tkajpxyˈäjttë parë nyaxkëdäˈägët tuˈugë organisasion diˈib xëwˈatëp Sociedad de Naciones. ¿Tiko nety nyaxkëdäˈägäˈäny? Parë “nyayajtuˈugyëdët kanäägë paˈis” ets parë “yˈittët agujk jotkujk ets kyaj nyekytsyiptundët”. May ja relijyonk diˈibë nety naytyijëdëp kristianë ojts pyuwäˈägëdë. Ja diˈib yajtijp Consejo Federal de las Iglesias de Cristo en América, jyënany “ko politikë yëˈë diˈib kyudënaapy ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yä Naxwiiny”. Ets pyuwäˈkë Sociedad de Naciones ko tkejxyë jyaˈayëty parë nyëjkxtët mä tˈëmukäˈän tkäjpxmukäˈändë ja tuˈugyëˈäjtën. Niduˈuk ja jyaˈay diˈib ojts nyijkxy, jyënany ko mä nety duˈun të tyuˈukmuktë “ja mä tsyondaky ja jembyë jyukyˈäjtën extëmë nety ninäˈänëm duˈunë naxwinyëdë jäˈäy kyajukyˈattënëm”.

Ets jantsy tëyˈäjtën, tsondakpë nety ja jembyë tiempë. Per ja diˈib yajnëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën mä Diosë kyäjpn, kyaj ojts nyëjkxtë mä nety tˈëmukäˈän tkäjpxmukäˈändë ja tuˈugyëˈäjtën. Mä jëmëjt 1919 ja tsyondakyë jembyë tiempë mä Diosë kyäjpn ko tyëjkëdë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë extëmë nety ninäˈänëm duˈun tkatundë mët ko Jyobaa myooyëdë jot mëjääw. Per mä kyatëkëdënëm tuumbë, tamë nety ti tyëgatsäˈäny mëjwiin kajaa mä ja Diosë kyäjpn.

Sääbëdë 4 äämbë eneerë 1919, ja mä ttukniwijtsëdë twinˈixäˈändë pën diˈib myënëjkxëp ja jëjpˈamˈäjtën mä Sociedad Watch Tower Bible and Tract, pes duˈun ijty ttundë jëmëjt jëmëjt. Mä tadë tiempë, Joseph Rutherford yëˈë diˈibë nety tyuˈumoopy ja Diosë kyäjpn, per të nety yajtsumy nanatëkëkyëjxm jap Atlanta (Georgia, Estados Unidos) mët ja nijëxtujkpë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët tyuny. Per diˈibë nety myëjotmaybyattëp yëˈë pën yëˈëyëm tuunëmbittëp ja diˈib ijttëp pujxndëgoty o pën yˈëxtäˈäytyëp ja wyingudëgatsëty.

Joseph Rutherford myëjotmaybyat ja Diosë kyäjpn mä nety yˈity jap pujxndëgoty. Të nety tmëdoyˈaty ko näägë nmëguˈukˈäjtëm wyinmaytyë ko nik oyë wiinkpë yajwinˈixët parë tyunët presidentë. Pääty tjääy tuˈugë neky mä ojts tnigajpxy ko oy ko yëˈë twinˈixtëdë Evander Coward ets tkejxy mä nety tyuˈukmukäˈändë. Rutherford jyënany ko ja nmëguˈukˈäjtëm  Evander, yëˈë tuˈugë yetyëjk diˈib “yuunk naxypy”, diˈib tapë “jyot wyinmäˈäny” ets diˈib “të nyaytyukëdëkëtyë nWintsënˈäjtëm amumduˈukjot”. Per diˈib tsyojktë nimayë nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë ets jaanëm yajwinˈixët ja kyumdëdujk poˈo. Nanduˈun wyinmääytyë ja abogaadëty diˈibë nety të tnikäjpxtuˈuttë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib ijttëp tsumy. Per mä nety dyajtsiptäˈäktë, ta nääk jyotˈambëjktë.

Per extëm ok jyënanyë Richard Barber, yëˈë diˈib yajnaxkëdakëdë. Niduˈuk ja nmëguˈukˈäjtëm jyënany: “Kyajts nˈabogaadëty, per mä tyäˈädë jotmay nnijäˈäwëbëts wiˈix jyënaˈanyë ley mä pënaty myëmëdoowdëp amumduˈukjotë Dios. Diˈibë Dios tsyojkypy, yëˈë ets nmëmëdoˈowëm amumduˈukjot. Ets nyajnigëxëˈkëm ko jatëgok nikäjpxpajtëmë nmëguˈukˈäjtëm Rutherford parë tyunët presidentë” (Sal. 18:25).

Alexander Macmillan diˈibë nety nanduˈun ijtp pujxndëgoty, duˈun ok tnimaytyaky ti tuun jäjtë ja kum bom. Jyënany ko ja nmëguˈukˈäjtëm Rutherford, tkojxy ja potsy ets yˈanmääyë parë xyäjnaxët, ta tyukkëkoˈonë ja neky diˈibë nety të tkaxtë ja nmëguˈukˈäjtëm mä të dyajwingëdäˈäktë pën yajtunandëp. Macmillan, ta pojën tˈijxy ja neky ets netyë tjaygyujkë ti yˈandijpy. Ko ja diˈibë nety tunandëp, yëˈë ja nmëguˈukˈäjtëm Rutherford, Charles Wise, William Van Amburgh, Barber, Anderson, Bully etsë Spill. Ets ko nan yëˈëyëmë nety të yajwinˈixyë Rutherford extëmë presidentë, Charles Wise extëmë kyudënaabyë presidentë etsë William Van Amburgh extëmë sekretaaryë ets tesoreerë.

Myentrës ja niduktujkpë nmëguˈukˈäjtëm yˈijtˈadëˈëtstë pujxndëgoty, ta ja diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë, tˈamdoow tpëjktsoowdë parë yˈawäˈätspëtsëmdët, ja dyajtuˈukmujktë 700,000 firmë. Per mierkëlës 26 äämbë marsë 1919, ta pyëtsëëmyë Rutherford mët ja nijëxtujkpë myëguˈuktëjk, mä kyajäˈtynyëm ja firmë diˈib të tyuˈukmuky.

Ko pyëtsëëmy pujxndëgotyë nmëguˈukˈäjtëm Rutherford, duˈun tˈanmääyë pënaty ojts yˈagëˈë yˈaxäjëdë: “Seguurëts nˈity ko extëm të njäjt të ngëbajtëm yëˈëjën parë nnayjyëjpˈijxëm ets nwinguwäˈkëm ja tiempë diˈib mas tsiptäˈägäämp. [...] Të xynyitsiptundë ja mëguˈuktëjk parë të pyëtsëmdë pujxndëgoty. Perë tyäˈädë kyaj nety tyim jëjpˈamëty. [...] Ko të xynyitsiptundë, yëˈë duˈun parë të xyyajmëjpëtsëmdë Jyobaa, ets pënaty duˈun të ttundë të yajkunuˈkxtë”.

Tijaty tuun jäjttë mä ojts yajpayoˈoytyë ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë yajnigëxëˈk ko Jyobaa yëˈë diˈib tyuktëjkë ja jotmay. Pes 14 äämbë mayë 1919, duˈun jyënandë ja yajkutujkpëty ko tˈijxtë tyäˈädë jotmay: “Tyäˈädë jäˈäyëty diˈib yam të yajniwäämbattë kyaj të yajpayoˈoytyë extëm jyapäät jyanitëkëdë, pääty jyëwaˈaky ja kastiigë”. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm mëjwiin kajaa nety diˈib të yajtukniwäämbattë, ets ojtsxyëp niˈigyë tyäˈtspëky ja ëˈënën kooxyëp kyaj yajpuwijtsy ja kastiigë. Ja nmëguˈukˈäjtëm Rutherford duˈunyëm tyuuny abogaadë ets fes parë tnitsiptuuny ja Diosë kyäjpn mä ja mëjpë kutujktakn jap Estados Unidos. Ets duˈunyëm ttuuny ko pyëtsëëmy pujxndëgoty.

Ja nmëguˈukˈäjtëm Macmillan duˈun tnimaytyaky: “Kyajtsë nety jeˈeyë këˈˈëmeˈety nˈawixäˈändë parëts ja Wintsën xymyënëjkxtët tsäjpotm. Nbëjktëtsë kuentë ko tsojkëbëtsë nety ti ndundët parëts nnijawëdët ti tsyojkypy ja Wintsën”.

Per ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib Betel kyaj nety mbäät jatëgok tniwäˈägëdë ja tuunk mä dyajkojtë ëxpëjkpajn diˈibë nety kanäk jëmëjt të ttundë. ¿Tiko? Yëˈko nuˈun yˈijttë tsumy, ja jäˈäy yajwyindëgooytyaaytyë ja placa diˈib yajtuundëp parë pyëtsëmëdë ëxpëjkpajn. Axëëk yajnayjyäˈäwëdë ets nääk nayajtëëwëdë pën jabäädë nety të jyëjpkëxy ja Diosë tyuunk.

¿Akwëˈëmbëdaa netyë jäˈäy diˈib yˈoymyëdoopy wiˈix kyäjpxwäˈkxtë ja diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë? Parë yajnijawët, ta ja nmëguˈukˈäjtëm Rutherford ttuknibëjtakë dyajnaxäˈäny tuˈugë diskursë mä yajwowdët niˈamukë jäˈäy. Ja nmëguˈukˈäjtëm Macmillan, jyënany: “Pën kyaj pën nyijkxy, jabäädë nety të jyëjpkëjxtäˈäy”.

¿Ti tyuunë Rutherford oyë nety mëk pyekyëty? Yajnäjx tuˈugë diskursë, domingë 4 äämbë mayë 1919 jap Los Ángeles (California) diˈib xyëwˈäjt, “La esperanza para la humanidad angustiada”. Ja yˈojtstë jäˈäy 3,500 ets mëgoˈpxˈam ojts wyëˈëmdë tëjäˈp mët ko kyaj ti lugäärnë, ets ja kum bom ja yˈojtstë 1,500. Ta ja nmëguˈukˈäjtëm tnijäˈäwëdë ko jäˈäy tsyojkënyëˈäjttëbë Diosë yˈayuk.

Ko duˈun tˈijxtë ja nmëguˈukˈäjtëm, ta jyantsy tyëjkëdë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, ets duˈun ttundë Jyobaa tyestiigëty axtë tyambäät.

Mä rebistë La Atalaya diˈib inglés, 1 äämbë agostë 1919, jap ojts yajnigajpxy ko tyunäˈänyëty tuˈugë asamblee jap Cedar Point (Ohio). Clarence Beaty, tuˈugë mixy diˈib yˈëxpëjkypyë Biiblyë, etsë nety tsyoony Misuri, duˈun ok jyënany: “Niˈamukëts nwinmääytyë ko tsojkëbëtsë nety jap nyajpäättët”. Ja yˈojtstë tëdujk mil naxyë nmëguˈukˈäjtëm, mas nimay ets kyaj dyuˈunëty extëmë nety tˈawixtë. Diˈib mas yajtukxondak, yëˈë ko nyëbajttë naxy 200 jäˈäy mä tuˈugë lugäär diˈib  myëwingonˈäjtypyë mëj lagunë diˈib xyëwˈäjtypy Erie.

Mä tyuunë ja myëmëgoxk xëëbë asamblee 5 äämbë septiembrë 1919, ta ja nmëguˈukˈäjtëm Rutherford dyajnäjxy ja “Discurso a los colaboradores”. Ets ja mä ojts tnigajpxy ko të nety pyëtsëmy tuˈugë jembyë rebistë diˈib xyëwˈäjtypy The Golden Age. * Tyäˈädë rebistë yëˈë nety myëmiimpy “tijaty tuun jäjtëp mä tadë tiempë” ets tnimaytyäˈägäˈäny mëdë Biiblyë tiko nety duˈun tyuny jyatyëty.

Ja diˈibë nety yˈËxpëjktëbë Biiblyë ojts yaˈˈanëëmëdë ko tsojkëp yˈittët jotmëk ko nyëjkxtët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets dyajtundët ja jembyë rebistë diˈibë nety të pyëtsëmy. Tuˈugë neky diˈib nyimaytyak wiˈix yajtukniwitsëyaˈanyë tyäˈädë tuunk, duˈun jyënany: “Niˈamukë miitsëty diˈib të mnëbattë, jamyatstë ko jantsy oyë tadë tuunk diˈib të myajtuknipëktë ets xymyëtmaytyäˈäktëdë jäˈäy axtë nuˈun mmadäˈäktë”. ¡Nimay tkupëjktë parë nyëjkxäˈändë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë! Ets disiembrë poˈo, ta ojts nyëjkxtë ets ja dyajpëdëˈëktë naxy 50,000 suscripción mä ja jembyë rebistë.

Mä jyëjpkëjxnë 1919, ja Diosë kyäjpn të nety ttukniwijtsëtyaˈay wiˈix yajtunäˈäny ja tuunk ets të nety tpëktë ja jot mëjääw. Nan të nety yˈadëy kanäägë tekstë mä ojts yajnaskäjpxë tijaty tunan jatanëp mä tiempë jyëjpkëxanë. Extëm nˈokpëjtakëm, mä Malaquías 3:1-4 të nety yajnaskäjpxë ko ja Diosë kyäjpn yaˈijxmatsäˈäny ets wyäˈätsäˈäny. Ets mä jyëjpkëjxnë 1919, të nety duˈun tyuny jyatyëty. Ja Dios mëduumbëty nan të nety yˈawäˈätspëtsëmdë mä ja Mëj Babilonia etsë Jesus të nety twinˈixy ja tuumbë “diˈibë kuwijy es tyiimpy ti wyintsën tsyejpy” * (Diˈibʉ Jat. 18:2, 4; Mat. 24:45). Ja diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë listë nety yajpäättë parë ttunäˈändë ja tuunk diˈibë Jyobaa të tyuknipëkëdë.