1. ¿Tiko Jyobaa pyaaty nyitëkëty ets yëˈëyë naytyuˈuk nˈawdäjtëm?

JYOBAA nitëjkëp ets yëˈëyë naytyuˈuk nˈawdäjtëm mët ko yëˈë ojts xyyajkojëm ets ojts xymyoˈoyëmë jukyˈäjtën (Diˈibʉ Jat. 4:11). Per oy njatsojkëmë Jyobaa ets njawintsëˈkëm, taaˈäjtp tijaty mbäät nˈoyˈijxëm diˈib mbäät xyyajtuˈuˈadujkëm parë kyaj nˈawdäjtëm extëm pyaaty nyitëkëty. Parë kyaj duˈun njäjtëm, tsojkëp njaygyujkëm wiˈix mbäät duˈun tyuny jyatyëty. Min jawyiin nˈokˈijxëm tidën yˈandijpy nˈawdäjtëm yëˈëyë naytyuˈugë Jyobaa.

2. Extëm jyënaˈanyë Éxodo 34:14, ¿ti kyaj ndunäˈänëm pën yëˈëyë naytyuˈuk nˈawdäjtëmë Jyobaa?

² Ko Biiblyë jyënaˈany ntsojkëm mëkë Jyobaa nan yëˈë myaytyäˈägaampy ko yëˈëyë naytyuˈuk nˈawdäjtëm. Pääty, kyaj mbäät nasˈijxëm parë nipën ets nitii tkajaˈˈabëkëdë jot korasoon (käjpxë Éxodo 34:14). *

3. ¿Tiko njënäˈänëm ko kyaj atsuu alokë nˈawdäjtëmë Jyobaa?

³ Ëtsäjtëm kyaj nˈawdäjtëmë Jyobaa atsuu alokë. ¿Tiko kyaj? Yëˈko të nˈixyˈäjtëm pënën yëˈë. Xyyajmonyˈijx xyyajmonyjyäˈäwëm wiˈix jyaˈayˈaty. Nnijäˈäwëm ti yˈoyˈijxypy ets ti yˈaxëkˈijxypy, ets ëtsäjtëm nanduˈun nˈoyˈijxëm ets nˈaxëkˈijxëm ti yëˈë yˈaxëkˈijxypy. Nan njaygyujkëm ko Jyobaa tsyojkypy ets nmëduˈunëm agujk jotkujk winë xëëw winë tiempë mët ko njukyˈäjtëm extëm yëˈë tniˈanaˈamë. Ets nmëjjäˈäw ngunuˈkxyjyäˈäwëm ko tnasˈixë ets yëˈë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm (Sal. 25:14). Pääty ko mas niˈigyë nˈixyˈäjtëmë Jyobaa, ta mas niˈigyë nmëwingoˈonëm (Sant. 4:8).

4. 1) ¿Ti Satanás yajtuumpy parë kyaj yëˈëyë Jyobaa ntsojkëm? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

 ⁴ Satanás xyyajkäˈäjäˈänëm mët tijaty ntsojkënyëˈäjtëm ets tijaty këˈëm xyyajtëgoyäˈänëm, ets ttuny duˈun mët yëˈëgyëjxmë naxwinyëdë jäˈäy diˈib yëˈë kyëˈamˈäjtypy (Éfes. 2:1-3; 1 Fwank 5:19). Satanás kyaj ttsoky ets yëˈëyë naytyuˈugë Jyobaa ntsojkëm, pääty dyajnaywyäˈkxäˈänyëty ja ntsojkën diˈib nmëdäjtëm. Min nˈokˈijxëm majtsk pëky mäjaty mbäät duˈun ttuny. Tuk pëky, yëˈë ko xytyukˈookjawëyäˈänëmë meeny sentääbë, ets myëmajtsk pëky, yëˈë ko ttsoky ets ndukxondakëm o nˈijxëmë ixy jawë diˈib kyaj yˈoyëty.

5. ¿Tiko mbäät nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj nˈookjäˈäwëmë meeny sentääbë?

⁵ Niˈamukë njamëdatäˈänëm mayë käˈäy ukën, wit xox etsë jëën tëjk mä mbäät ntsënäˈäyëm. Per tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj nˈookjäˈäwëmë meeny sentääbë. Tyam, mayë jäˈäy yëˈëyë tsyojktëbë “meeny sentääbë” etsë jukyˈäjt madakën (2 Tim. 3:2, TNM). Jesus nyijäˈäwëbë nety ko ja yˈëxpëjkpëty mbäät tˈookjawëdë ja meeny sentääbë, pääty jyënany: “Nipën mbäät tkamëduny majtskë wyintsën, jaˈa ko pën tuump yajxon mä ja jawyiimbë wyintsën, kyaj mbäät nyakytyuny yajxon mä ja myëmajtskpë. Es pën ja myëmajtskpë wyintsën tsyejpy niˈigyë es tyuny yajxon mët yëˈë, kyaj mbäät ja jawyiimbë tnakymyëduny. Kyaj mbäät xymyëduny yëˈë Dios pën mbëjtakypy ja mwinmäˈäny es ja mmëjää mä ja meeny” (Mat. 6:24). Ja diˈib myëduumbyë Dios, per nanduˈun dyajtuny kajaa xyëëw tiempë etsë jyot myëjääw parë nyayajmëkjäˈäytyäˈägäˈänyëty, duˈunxyëp extëm tmëdunäˈäny majtskë wyintsën. Duˈumbë jäˈäy kyaj tˈawdaty yëˈëyë Jyobaa.

6. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus tˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib Laodicea?

⁶ Ja Dios mëduumbëty diˈib Laodicea duˈunë nety ttukmëj ttukpäädëdë: “Mëkjäˈäyëtyëts  ëëtsëty, kyajts ti xytyëgoyˈäjtxëdë”. Perë Jyobaa mëdë Jesus duˈunë nety yˈixëdë “extëm tuˈugë mëk ayoobë jäˈäyën, es extëmë niwäˈäts ëxwäˈätspën, es extëmë wiints”. Jesus kyaj myooyëdë käjpxwijën mët ko nety myëkjäˈäyˈattë, yëˈë duˈun mët ko nety tmëjagamgaˈaktë Jyobaa mët ko tˈookjawëdë mëkjäˈäyˈäjtën (Diˈibʉ Jat. 3:14-17). Pën njäˈäwëm ko mä jot korasoon tap tpëkyë yˈääts tyikts tyäˈädë tsojkën ko njantsy myëdatäˈänëmë jukyˈäjt madakën, nˈokwijxëˈkëm netyë (1 Tim. 6:7, 8). Ko duˈun ngatuˈunëm, ta ja jot korasoon nyaywyäˈkxäˈänyëty etsë Jyobaa kyaj tkupëkäˈäny oyë nety njaˈˈawdäjtëm, pes yëˈë tsyojkypy ets “yëˈëyë naytyuˈuk nˈawdäjtëm” (Deut. 4:24). Per ¿wiˈix mbäät mas niˈigyë nˈookjäˈäwënë meeny sentääbë mä jukyˈäjtën?

7-9. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë David diˈib tuump mëjjäˈäy?

⁷ Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë David, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jyantsy nyibeˈtypyˈajtypy mä tyuny mëjjäˈäy ets tsyëënë Estados Unidos. Yëˈë jyënaˈany ko jantsy tuumbë jäˈäyë nety mä myëduny. Ta mä ja empresë, yaˈˈanmääy ko yajmoˈoyaˈanyë mas oybyë tuunk ets myeenybyäädäˈäny mas niˈigyë, ets yëˈë nety të yaˈijxtëy mä ja paˈis ko mas oy ttuny ja tuunk. David jyënaˈany: “Mä tadë tiempë, duˈunëts nwinmääy ko yëˈëtsë Jyobaa xykyunuˈkxp kots nyaˈˈawäˈänë ja mas oybyë tuunk”. Per ¿waˈandaa nety jyantsy dyuˈunëty?

⁸ David ta tpëjkyë kuentë ko ja tyuunk tam tyukmëjagamgakënë Jyobaa. Yëˈë jyënaˈany: “Kotsë nety nyajpääty mä reunyonk ets axtë mäts nˈëwaˈkxy ngäjpxwaˈkxy, yëˈëyëts njantsy wyinmaapy ja jotmay diˈib jamˈäjtp mäts nduny. Nbatypyëtsë nety mayë meeny sentääbë, per jeˈeyëts xyyajkëjx xyyaˈˈanuˈkxënë ets axtë nmëdäjnëbëts ja amay jotmay mëdëtsë ngudëjk”.

 ⁹ David, ta twinmääy ti diˈibë nety jëjpˈam pyëjtakypy mä jyukyˈäjtën. Yëˈë jyënaˈany: “Tats nbëjtaky ja nwinmäˈäny parëts nyaˈoyëyaˈany ja jotmay”. Ta dyaˈoˈoyë tuˈugë programë nuˈunaty jeˈeyë tyunäˈäny ets ta net ttukˈawäˈänë ja wyintsën. Per ta yaˈëxkejxy mä nety tyuny. ¿Ti netë David tyuun? Yëˈë jyënaˈany: “Jakumbom tats ngëyajkyë nsolisitud parëts ndunäˈäny jëjwitsë prekursoor ausilyaar”. Ets parë tpattë myeeny syentääbë, ta mëdë kyudëjk tyëjkëdë mëduumbë mä jäˈäyë jëën tëjk dyajwäˈätsy. Ok, ta David tyëjkë tuumbë prekursoor regulaar, ets ko waanë tiempë nyajxy, ta nanduˈun ja kyudëjk tyëjkë tuumbë. David mëdë kyudëjk, yëˈë wyinˈijxtë ja tuunk diˈib kyaj nëgoo pën ttunäˈäny, per parë yëˈëjëty kyaj nety tyim jëjpˈamëty. Tim waanë jeˈeyë myeenybyattë ets kyaj dyuˈunëty extëm ijty, per poˈoboˈo kyaj tyëgoyˈäjtxëdë ti mëdë xyëëw tiempë dyajnaxtët. David mëdë kyudëjk, pyëjtäˈägandëbë Jyobaa jëjpˈam, ets të këˈëm ttimˈixtë wiˈixë Jyobaa tkuentˈaty pënaty pëjtakëdëp jawyiinë yˈAnaˈam Kyutujkën (Mat. 6:31-33).

10. ¿Wiˈix mbäät nguentˈäjtëmë korasoon?

¹⁰ Oy nmëdäjtëm mayë meeny sentääbë ets oy nëgoo ngamëdäjtëm, tsojkëp nguentˈäjtëmë korasoon. ¿Wiˈix? Ko kyaj nˈookjäˈäwëm ja meeny sentääbë ets ko kyaj nasˈijxëm parë ja tuunk ayoˈon mas jëjpˈam nbëjtakëm ets kyaj dyuˈunëty ja Jyobaa tyuunk. Parë nnijäˈäwëm wiˈix nyaˈijx nyajpatëm, oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Yëˈëts xëmë nwinmaapy ja nduunk nˈayoˈon kots nyajpääty mä reunyonk ets kots nëjkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë? ¿Nmëmääy nmëdajpyëts kots ok kyaj nekymyëdatëdë meeny sentääbë? ¿Xyyajtsiptuumbëtsë meeny sentääbë etsë jukyˈäjt madakën mäts ngasäädëˈaty? ¿Ngupëkëbëts tuˈugë tuunk diˈib kyaj pën ttunäˈäny parëts mas niˈigyë nmëdunëdë Dios?” (1 Tim. 6:9-12). Ko duˈun nnayajtëˈëwëm, nˈokjamyajtsëm ko xytsyojkëmë Jyobaa ets ko duˈun ttukwandaˈaky pënaty mëduunëdëp amumduˈukjot: “Ninäˈä nganaˈixët, es ninäˈä ngamastuˈudët”. Päätyë apostëlë Pablo duˈun dyajkyë käjpxwijën: “Katë xyˈatsoktë meeny” (Eb. 13:5, 6).

11. ¿Wiˈix mbäät xyˈaxëktuˈunëm ja ixy jawë ets tijaty ndukxondakëm?

¹¹ Jyobaa tsyojkypy ets ndukxondakëmë jukyˈäjtën, etsë ixy jawë mbäät xypyudëjkëm parë nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk. Biiblyë jyënaˈany: “Nitii nitii duˈun tkaˈoyjyawë naxwinyëdë jäˈäy extëm ko kyay yˈuugët ets tˈixët wiˈix yˈoybyëtsëmy ko mëk tyuny yˈayoy” (Ecl. 2:24). Perë maybyë ixy jawë diˈib yˈawäˈänëbë  naxwinyëdë jäˈäy, axëktuump, pes yajmäˈtypy ja jukyˈäjtën ets mbäädë netë jäˈäy kyaj wiˈix tnekyˈixy tijatyë Diosë yˈAyuk yajkubojkypy.

12. Extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 10:21, 22, ¿tiko mbäät yajxon nwinˈijxëm tijaty ndukxondakëm o nˈijxëm?

¹² Ëtsäjtëm, yëˈëyë nmëdunäˈänëmë Jyobaa, pääty kyaj mbäät ngäˈäy nˈukëm “mä ja Nintsënˈäjtëmë myeesë” ets mä ja “mëjkuˈujëtyë myeesë” (käjpxë 1 Korintʉ 10:21, 22). Ko ngääymyujk nˈukmujkëm mët tuˈugë jäˈäy, yëˈë nyajnigëxëˈkëm ko nnaymyaˈayëm mëët. Ko nˈijxëmë yˈixy jawë o ndukxondakëm diˈib yajmëjwindëjkëp mä jäˈäy nyaytsyiik nyaygyoxëdë, mä tyun kyäjpx mëdë kaˈoybyë, mä axëëk nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë o mä dyajnigëxëˈëktë axëëkpë tsojkën etsë jäˈäyˈäjtën, duˈunxyëp extëm mëët ngääymyujk nˈukmujkëm ja Diosë myëtsip ets njëˈx nbëjkëm ja diˈib të dyaˈoyëdë. Pën nˈijxëmë duˈumbë ixy jawë, ta këˈëm nayˈaxëktuˈunëm ets nanduˈun nyajmäˈtëm ja naymyayë diˈib nmëdäjtëm mëdë Jyobaa.

13, 14. 1) ¿Wiˈixën yaˈijxkijpxyë ixy jawë mëdë käˈäy ukën? 2) Extëm jyënaˈanyë Santya̱ˈa̱gʉ 1:14, 15, ¿tiko tsyokyëty yajxon nwinˈijxëm ja ixy jawë o tijaty ndukxondäˈägäˈänëm?

¹³ ¿Wiˈixën yaˈijxkijpxyë ixy jawë mëdë käˈäy ukën? Ko ngäˈäy nˈukëm, nwinˈijxëm tijaty nˈabëjkëm ääwoty. Per ko nyajkënäjxënë, kyaj mbäät ti nekytyuˈunëm parë njënäˈänëm wiˈix ja käˈäy ukën xypyudëkëyäˈänëm o xyˈaxëktunäˈänëm. Ko ngäˈäy nˈukëm yajxon, xypyudëjkëm parë nyajpatëm oy mëk, per ko yajxon nganayajkäˈäy nganayaˈukëm, mbäät xypyäˈämduˈunëm. Per naxäämbë tiempë parë nˈijxëm pën xypyudëjkëm o pën xyˈaxëktuˈunëm.

¹⁴ Nanduˈun jyaty mëdë ixy jawë o tijaty ndukxondäˈägäˈänëm, nwinˈijxëm ti nyajtëkëyäˈänëm mä jot mwinmäˈäny. Ja diˈib të nˈijxëm, okë net ttukˈyoˈoy ja jot winmäˈäny ets ja jot jäˈäwën. Ja ixy jawë diˈibë oy, jantsy oy xyyajnayjyäˈäwëm, per ja diˈib kyaj yˈoyëty xyˈaxëktuˈunëm (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 1:14, 15). Waˈan kyaj netyë nˈijxëm wiˈix xyˈaxëktuˈunëm, per nigëxëˈëgäämp ko tiempë nyaxët. Päätyë Biiblyë xyˈanmäˈäyëm: “Exkëm mnaywyinˈëënëdë miitsëty: nipën mbäät tkatukxiˈiky ja Dios. Ja nippë yajpëdeˈkypy ja pyëjtaˈaky diˈibë të tniˈipy. Pën nyipy extëm ja diˈibë nyiniˈx kyëbäjk wyinmäˈänyˈajtypy, yajpëdëˈëgëp ja oˈkën” (Gál. 6:7, 8). Päätyën jyëjpˈamëty njëjpkudijëm tukëˈëyë ixy jawë o xondakën diˈib yajmëjwindëjkëp tijatyë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy (Sal. 97:10).

15. ¿Ti regalë Jyobaa të xymyoˈoyëm?

¹⁵ Nimayë Dios mëduumbëty jyantsy yˈixandëbë JW Broadcasting^® diˈib nmëdäjtëm mä Internet. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyëwˈäjtypy Marilyn, jyënaˈany: “Kots nˈixyë JW Broadcasting agujk jotkujkëts xyyajnayjyawëty ets kyaj tikots nwinˈixët diˈibëts nˈixaampy. Kots nnayjyawëty naytyuˈuk o mon tuk, xëmëts jap nbäätyë diskursë o mä yajnimaytyaˈagyë tekstë diˈib jopy jopy yajkäjpxp Betel. Tyäˈädë yëˈë diˈib yajkujkëbëtsë nˈääw njot, ets mas niˈigyëts xytyukmëwingonyë Jyobaa etsë kyäjpn. JW Broadcasting tëtsë njukyˈäjtën ttimˈyajtëgäjtstäˈäy”. Ets ëtsäjtëm, ¿nnaytyukpudëjkëm nanduˈunë tyäˈädë regalë diˈibë Jyobaa yajkypy? JW Broadcasting poˈoboˈo pyëtsëmy, per nan tap mayë bideo diˈib mbäät nˈijxëm oytyim näˈäty, ëy yaˈaxy diˈib mbäät xymyëjääwmoˈoyëm etsë grabasyonk diˈib mbäät nmëdoowˈijtëm.

16, 17. ¿Tiko mbäät nguentˈäjtëm ja xëëw tiempë diˈib nyajnäjxëm mä ixy jawë, ets wiˈix mbäät nduˈunëm?

¹⁶ Kyaj jeˈeyë tsyokyëty nwinˈijxëm ja ixy jawë diˈib ndukxondäˈägäˈänëm, nan tsojkëbën nˈijxëm nuˈun ja xëëw tiempë jam nyajtunäˈänëm. ¿Tiko? Yëˈko mbäät mas niˈigyë ja tiempë nyajtuˈunëm mä nˈijx njäˈäwëm ets kyaj dyuˈunëty mä ja Diosë tyuunk. Nimayë nmëguˈukˈäjtëm tsiptakxëdëp tˈixtët nuˈun ja tiempë dyajtundë. Extëm nˈokpëjtakëm, Abigail diˈibë  jyëmëjt 18, jyënaˈany: “Kots ojts të njantsy tyuny tuk xëëw, atoodëts nnayjyawëty kots naxweetsy etsëtsë ndëkë telebisionkˈijxpë. Pën kyajts nnaygyuentˈatyëty, mbäädëts ja telebisionk nwinˈuˈunyë oorëˈam”. Jatuˈugë mixy diˈib xyëwˈäjtypy Samuel, jyënaˈany: “Näˈäty, yëˈëts njantsy yˈijxypyë bideo konatypyë mä Internet. Jawyiinëts nˈijxtsondaˈaky tuˈuk, ets kots nˈijxpääty, tëtsë tiempë nayajnäjxnë tëgëk oorë o taxk oorë”.

¹⁷ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nëgoo tiempë nyajnäjxëm mä ixy jawë? Tim jawyiin, nˈokˈijxëm nuˈunën meerë nyajtuˈunëm ja tiempë. Parë nnijäˈäwëm, oy ko ngujäˈäyëm mä tuˈugë kalendaaryë näkˈoorë nyajtuˈunëm tuˈuk tuˈugë sëmään ko ndelebisionkˈijxëm, ko nˈëxtäˈäyëm tijaty mä Internet ets ko nˈëyëˈk nguyäjtëm mä selulaar o mä tabletë. Pën nˈijxëm ko kajaa nyajtuˈunëm ja xëëw tiempë, nˈokˈyaˈoˈoyëmë net tuˈugë programë. Ets ja diˈib jawyiin ngujäˈäyëm, yëˈë ja diˈib mas jëjpˈam yajtunäämp, ets ok, tijaty ndukxondäˈägäˈänëm o nˈixäˈänëm. Ta net nˈamdoˈowëmë Jyobaa nyaybyudëkë parë nbanëjkxëm ja programë. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx nmëdäjtëm ja tiempë ets jot mëjääw parë nˈëxpëjkëm naytyuˈugë Biiblyë, nDiosˈawdäjtëm mëdë familyë, nëjkxëm reunyonk, ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets nyaˈëxpëjkëmë jäˈäy. Nan kyaj nëjkx axëëk nnayjyäˈäwëm ko nyajnäjxëm tuk ratë tiempë mä ja ixy jawë.

18, 19. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko yëˈëyë naytyuˈugë Jyobaa nmëduˈunëm?

¹⁸ Ko apostëlë Pedro tkujäˈäyëtyaay wiˈix kyugëxëˈëyaˈanyë Satanásë jyaˈay ets wiˈix myinäˈäny ja jembyë jukyˈäjtën, ta jyënany: “Mëguˈugitëty, määnëm miits xyˈawix xyjëjpˈixtë ko myinäˈäny jyatäˈäny tëgekyë taadë, jikyˈattë extëm ja Dios ttseky, wäˈätstiˈknë, kyaj mtsiptundët, es ni mgapekytyundët” (2 Peed. 3:14). Ko nguytyuˈunëmë tyäˈädë käjpxwijën ets ko njukyˈäjtëm ets nmëduˈunëmë Jyobaa extëm ttukjotkëdaˈaky, ta nyajnigëxëˈkëm ko yëˈëyë naytyuˈuk nˈawdäjtëm.

¹⁹ Satanás mëdë jyaˈay duˈunyëm tˈëxtäˈäyäˈändë winmäˈäny parë kyaj jëjpˈam nbëjtakëmë Jyobaa mä jukyˈäjtën (Luk. 4:13). Per oy ti jotmay nwinguwäˈkëm, kyaj mbäät nasˈijxëm parë nipën ets nitii tkajaˈˈabëkëdë jot korasoon mä nyaˈijtëmë Jyobaa. Të ja winmäˈäny nbëjtakëm ko yëˈëyë Jyobaa diˈib pat nitëjkëp ets naytyuˈuk nˈawdäjtëm.