1. ¿Ti mbäät nduunˈadëtsëm oy të njanëbajtënë?

PËN të mnëbajnë, yëˈë yˈandijpy ko të ja mayjyaˈay xytyukˈixy ko mmëbëjkypyë Jyobaa ets ko mdunäämp mëdë nyax kyäjpn. Per tsojkëp xyyajkëktëjkˈadëˈëtsëdë mmëbëjkën mä Jyobaa, ets mˈitët seguurë ko yëˈë tyam yajtuumpy ja kyäjpn parë ttuktuny ti yëˈë tsyojkypy.

2, 3. Oknimaytyäˈäk tëgëk pëkyë Jyobaa jyaˈayˈäjtën diˈib yajnigëxëˈkypy mä tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoyë kyäjpn.

² Extëm tyamë Jyobaa ttuˈumoˈoyë kyäjpn ja mä dyajnigëxëˈëky wiˈix jyaˈayˈaty, ti tyuknibëjtakëp ets ja yˈanaˈamën. Min nˈokˈijxëm tëgëk pëky wiˈix dyajnigëxëˈëky mä kyäjpn.

³ Tuk pëky, “Dios nidëgekyë jäˈäy ttsojktäˈäy” (Apos. 10:34). Mët ko xytsyojkëm, ta tkejxy ja yˈUˈunk parë ojts niˈamukë xyjyuuybyëtsëˈëmëm (Fwank 3:16; 1 Tim. 2:6). Tyam, yëˈë yajtuumbyë kyäjpn parë yajtukninëjkxtë pënaty myëdowandëp ja oybyë ayuk, ets duˈuntsoo yajpudëkëdë parë ttukˈoyˈattët ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm. Myëmajtsk pëky, Jyobaa yˈoyˈijxypyë tuˈugyëˈäjtën ets ko tijaty yajtuny tukniwits tuknimäˈkxë (1 Cor. 14:33, 40, TNM). Päätyë nyax kyäjpn myëdunyëty tuˈugyë ets tukniwits tuknimäˈkxë. Ets myëdëgëk pëky, Jyobaa yëˈë diˈib Jantsy oy Yaˈëxpëjkp (Is. 30:20, 21). Päätyë kyäjpn, yëˈë yajtuumbyë Biiblyë ko tyukniˈˈixë, duˈun mä nduˈukmujkëm ets mä ngäjpxwäˈkxëm. ¿Wiˈix nyigëxëˈkyë tyäˈädë tëgëk pëkypyë jyaˈayˈäjtën mä ja kyäjpn diˈib myëdäjt mä primer siiglë? ¿Wiˈix tyam dyajnigëxëˈëgyë kyäjpn? Ets ¿wiˈix xypyudëjkëmë Diosë myëjääw nuˈun nyajpatëm mä kyäjpn?

4. Extëm jyënaˈanyë Apostʉlʉty 1:8, ¿ti Jesus tyukˈanaˈam ja yˈëxpëjkpëty, ets ti nety pudëkëyanëdëp?

⁴ Ja tiempë mä jyukyˈäjttë apostëlëtëjk. Ja oybyë ayuk diˈib yˈëwäˈkx  kyäjpxwäˈkxë Jesus, jotkujkmooyëdë niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy (Luk 4:43). Jesus, yëˈë tyäˈädë tuunk yajtsondak ets pënaty panëjkxëdë tyukˈanaˈam parë kyäjpxwäˈkxˈadëˈëtstët mä “tëgekyë naxwinyëdë” (käjpxë Apostʉlʉty 1:8). Per tsojkëbë nety pyudëkëdët ja Diosë myëjääw diˈibë Jesus tukwandakëdë, pes kyaj nety mbäät ttundë mët ja kyëˈëm jot kyëˈëm mëjääw (Zac. 4:6; Fwank 14:26).

5, 6. ¿Wixatyë espiritë santë pyudëjkëdë pënaty pyanëjkxtë Jesus?

⁵ Mä Pentekostes xëëw mä jëmëjt 33, ja mä Jesusë yˈëxpëjkpëty tyukkëdakëdë ja Diosë myëjääw ets yëˈë pudëjkëdë parë netyë tyëjkëdë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Ko waanë tiempë nyajxy, milˈamë jäˈäy tkupëjktë ja oybyë ayuk (Apos. 2:41; 4:4). Kyaj tsyëˈkëdë ko yajnibëdëˈktë, niˈigyë nyuˈkxtaktë: “Wintsën Dios, [...] meegyëts ja mëkˈäjtën es këdiibë ëëtsëty ntsëˈëgëdë esëts ngäjxwäˈxtët mijë mˈayuk”. Ta ja espiritë santë myooyë mëkˈäjtën ets duˈunyëm ‘amëk jotmëk tnimaytyaktë ja Diosë yˈayuk’ (Apos. 4:18-20, 29, Hech. 4:31, TY).

⁶ Nan wiˈixëm ja jotmay diˈib pyattë. Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj nety nëgoo tmëdattë ja Diosë jyaaybyajtën ets nan kyaj netyë ëxpëjkpajn extëm tyam nmëdäjtëm. Nan tsojkëbë nety ttukmëtmaytyäˈäktëdë Diosë yˈayuk ja jäˈäyëty diˈib kyäjpxtëbë wiink ayuk. Per oy dyuˈunëty, tyuundë diˈibë nety këxëˈkp ko tsiptäˈägäämp. Pes ko nyajxy naa 30 jëmëjtën, të nety tkäjpxwäˈkxtë ja oybyë ayuk “oytyim määty” (Kol. 1:6, 23).

7. ¿Wiˈix tyukmëgoˈpx jëmëjt naxyëp tnijäˈäwëdë ja nmëguˈukˈäjtëm ti netyë Jyobaa tsyojkypy, ets ti net tyuundë?

⁷ Mä ndiempëˈäjtëm. Jyobaa duˈunyëm tyam tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoy ja nyax käjpn ets tmëjäämoˈoy mët yëˈëgyëjxmë yˈAyuk. Biiblyë myaytyakypy wiˈixë Jesus ojts dyajtuˈuyoˈoy ja Diosë tyuunk ets wiˈix ojts ttukˈaneˈemy ja yˈëxpëjkpëty parë ttuunˈadëˈëtstët (Mat. 28:19, 20). Mä tyäˈädë rebistë diˈib julië 1881, duˈun jyënany: “Jyobaa kyaj të xymyëjwoˈowëm ets ni të xykyawinˈijxëm parë nmëjpëtsëˈëmëm o parë nyajnipajtëmë mëkjäˈäyˈäjtën, yëˈë duˈun parë nyajtuˈunëm tijaty nmëdäjt njaygyajpëm ets ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk”. Tuˈugë foyetë diˈib xëwˈäjt To Whom the Work Is Entrusted (Pënaty yajtuknipëjktëbë tyäˈädë tuunk), diˈib pëtsëëm 1919, duˈun jyënany: “Tyäˈädë tuunk duˈun yaˈixy ko nëgooyë jyawë kyajaaduunkˈäjnë, per yëˈë nWintsënˈäjtëmë tyuunk ets yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nduˈunëm”. Duˈun extëm ttuundë pënaty jukyˈäjttë mä primer siiglë, nanduˈunë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm nyaygyëyäjkëdë mä Diosë tyuunk ets yˈijttë seguurë ko espiritë santë yëˈë pudëkëyanëdëp parë ttukmëtmaytyäˈäktëdë Diosë yˈAyuk oytyim pënëty. Ëtsäjtëm, nan ijtëm seguurë ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm.

8, 9. ¿Tijatyë Diosë kyäjpn të dyajtuny parë yajkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk?

⁸ Diosë kyäjpn kanäk pëky tijaty dyajtuny parë yajkäjpxwaˈkxyë oybyë ayuk. Extëm nˈokpëjtakëm, yajtuunë “Foto-Drama de la Creación”, tokadiskë, karrë diˈib myëdäjtypyë bosinë, raadyë ets yajpëtsëëmbyë ëxpëjkpajn. Ets tyää näämnëm, yëˈë yajtuumpy tijaty jemybyëtsëëmp extëmë komputadoorë etsë Internet. Ninäˈänëm pën duˈun tkakäjpxnaxyë ëxpëjkpajn kanäk ayuk extëm ttunyë Diosë kyäjpn. ¿Per tidaa ko duˈun ttuny? Yëˈë parë niˈamukë jäˈäy tnijawëdët ti myaytyakypyë Biiblyë mä kyëˈëm ayuk. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa niˈamukë jäˈäy ttsojktäˈäy, pes ojts tnaskäjpxë ko yajkäjpxwäˈkxäˈänyë oybyë ayuk “mä tëgekyë nax käjpn, mä tëgekyë naxwinyëdë, es mä tëgekyë wiinkpë ayuk käjxpë” (Diˈibʉ Jat. 14:6, 7). Jyobaa tsyojkypy ets niˈamukë jäˈäy tnijawëdët ja yˈAnaˈam Kyutujkën.

⁹ Per ¿wiˈix mbäät ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk pënaty kyaj nbatëm mä jyëën tyëjk mët ko tsyëënëdë mä tuˈugë lugäär diˈib tsip yajnidëkët? Parë mbäät yajtukmëdowdë ja oybyë ayuk, Jyobaa të tpudëkë nyax kyäjpn parë  të tˈëxtäˈäytyë winmäˈäny wiˈix kyäjpxwäˈkxtët mä mayjyaˈay nyax tyëkëdë. Extëm nˈokpëjtakëm mä jëmëjt 2001, Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty ojts jyënäˈändë ko jap Francia yajpëjtäˈägëdë ëxpëjkpajn mä karruˈunk o mä meesë, ets ok, nanduˈun yajtuuny mä wiingatypyë lugäär. Ets mä jëmëjt 2011 jap Nueva York yajpëjtak ogäˈänë ëxpëjkpajn mä karruˈunk ets mä meesë. Ko nyajxy tuk jëmëjt, ja nety të yajkëyakyë liibrë 102,129 etsë rebistë 68,911, ets ja jäˈäy tˈamdoowdë parë tˈëxpëkäˈändë Biiblyë 4,701. Tyäˈädë yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko yëˈë pudëjkëdë Diosë myëjääw. Pääty, ja Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty jyënandë ko mbäät duˈun yajtuny abëtsemy naxwinyëdë.

10. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë mas oyë Diosë tyuunk nduˈunëm?

¹⁰ Diˈib ëtsäjtëm mbäät nduˈunëm. Mä reunyonk japë Jyobaa xytyukniˈˈijxëm wiˈix nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, pääty nˈoktuˈunëm extëm jap nyajtukniˈˈijxëm. Nˈokpëtsëˈëmëm xëmë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë mët ja ngrupëˈäjtëm. Pes ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajpattëp mä ja grupë, mbäät xypyudëjkëm parë mas oy nduˈunëmë Diosë tyuunk ets nan mbäät xymyëjääwmoˈoyëm mët ja oybyë yˈijxpajtën. Nˈokkäjpxwäˈkxˈadëtsëm oy nbatëmë amay jotmay. Ets extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyuktsondakypyë tyäˈädë artikulo: nduˈunëmë Diosë tyuunk mët ko xypyudëjkëmë espiritë santë, kyaj nduˈunëm mët ja këˈëm jot këˈëm mëjääw (Zac. 4:6). Pesë tyäˈädë tuunk, kyaj ëtsäjtëm njaˈäjtëm, yëˈë Diosë tyuunk.

11. Ja tiempë mä jyukyˈäjttë apostëlëtëjk, ¿ti tyuundë ja diˈibë nety wyoowˈyoˈoytyëbë Diosë kyäjpn parë dyajjamˈäjttë tuˈugyëˈäjtën?

¹¹ Ja tiempë mä jyukyˈäjttë apostëlëtëjk. Ja diˈib wyoowˈyoˈoytyë Diosë kyäjpn jam Jerusalén, tuˈugyë tyuundë parë dyajjamˈäjttë tuˈugyëˈäjtën ets tukniwits tuknimäˈkxë tijaty ttuundë (Apos. 2:42). Extëm nˈokpëjtakëm, naa ja mä jëmëjt 49 ojts dyajtsipkojtë pën jëjpˈam ets ja yetyëjkjäˈäy yajtsuktët. ¿Ti tyuundë ja diˈibë nety wyoowˈyoˈoytyëbë Diosë kyäjpn? Ojts tpayoˈoytyë tyäˈädë jotmay ets yˈamdoowdë Diosë myëjääw parë nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdët. Koxyëp kyanayjyaygyujkëdë, kyajxyëp ja nmëguˈukˈäjtëm ojts nyekykyäjpxwäˈkxtë. Ja apostëlëtëjk ets ja mëjjäˈäytyëjk ak judiyë jäˈäyë nety, per  kyaj ojts tpanëjkxtë ja kostumbrë diˈibë nety myëdäjttëp o diˈib yajtukniˈˈijxëdë, yëˈë naytyuktuˈumooyëdë Diosë yˈAyuk etsë espiritë santë (Apos. 15:1, 2, 5-20, 28). ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko duˈun ttuundë? Kunuˈkxëdë Jyobaa, jamˈäjt ja tuˈugyëˈäjtën mä Diosë kyäjpn, tuˈugyë tijaty ttuundë ets duˈunyëm ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë (Apos. 15:30, 31; 16:4, 5).

12. ¿Tiko njënäˈänëm ko mä Diosë kyäjpn taaˈäjtpë tuˈugyëˈäjtën ets tukniwits tuknimäˈkxë tijaty yajtuny?

¹² Mä ndiempëˈäjtëm. Diosë kyäjpn, xypyudëjkëm parë tijaty yajtuny tukniwits tuknimäˈkxë ets parë jyaˈˈatëdë tuˈugyëˈäjtën. Mä tyäˈädë rebistë diˈib pëtsëëm inglés 15 äämbë nobiembrë 1895, myëmiin tuˈugë artikulo diˈib xëwˈäjt, “Yajxon tijaty yajtuny ets tukniwits tuknimäˈkxë” mä yajnimaytyakyë 1 Corintios 14:40, TNM. Duˈun jyënany: “Ja apostëlëtëjk nëgooyë ojts tmooynyëdë ëwij käjpxwijën pënaty tim ogäˈän tuˈukmujktë parë tijaty ttundët tukniwits tuknimäˈkxë [...]. Ets oy ko duˈunyëm nˈijxkujk njaygyujkëm tijaty tëëyëp yajkujäˈäyë diˈib mbäät xypyudëjkëm” (Rom. 15:4). Mä Diosë kyäjpn, nan nigëxëˈkp tyam yajxon wiˈix jyaˈˈatyë tuˈugyëˈäjtën ets wiˈix tijaty yajtuny tukniwits tuknimäˈkxë, duˈun extëm ttuundë pënaty ojts tpanëjkxtë Jesus. Extëm nˈokpëjtakëm, ko mnëjkxët mä wiinkpë tuˈukmujkën o axtë wiink paˈis, mnijäˈäwëp wiˈix yaˈëxpëkäˈänyë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm ets ti artikulo yaˈëxpëkäämp. ¡Netyë nnayjyawëyäˈänëm jantsy oy! Ets mët ko xypyudëjkëmë Diosë myëjääw, ta nnayaˈijtëm tuˈugyë (Sof. 3:9, notë).

13. ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm pën nyaˈijtëm winmäˈänyoty extëm jyënaˈanyë Santya̱ˈa̱gʉ 3:17?

¹³ Diˈib ëtsäjtëm mbäät nduˈunëm. Jyobaa tsyojkypy ets nmëdäjtëm “ja tiˈigyëˈäjtën diˈibë ja espiritë santë yajkypy” (Éfes. 4:1-3). Pääty, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Nyajjaˈäjtypyëtsë tuˈugyëˈäjtën mä nduˈukmujkëm? ¿Nmëmëdoobyëtsë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jap xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm? ¿Mbäädëtsë nmëguˈuktëjk xytyukjotkujkˈattë, ets mas niˈigyë pën nnikëjxmˈäjtypyëtsë tuunk mä nduˈukmujkëm? ¿Jäjtpëts xëmë tsojk, tuumbëjäˈäyëts ets nbudëkëyaambyëtsë nmëguˈuktëjk?” (Käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 3:17). Pën nˈijxëm ko tsojkëp jam muum nnayaˈoˈoyëm, nˈokˈamdoˈowëmë Jyobaa parë xytyukpudëjkëmë yˈespiritë santë. Ko mas niˈigyë nasˈijxëm parë xyyaˈoˈoyëmë Diosë myëjääw ets xypyudëjkëm mä tijaty nduˈunëm, ta mas niˈigyë ntsokäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets nyajtsobäädäˈänëm.

14. Extëm jyënaˈanyë Kolosʉ 1:9, 10, ¿wiˈixë Jyobaa tpudëjkë pënaty mëduunëdë mä primer siiglë parë tnijäˈäwëdë ti tsyojkypy?

¹⁴ Ja tiempë mä jyukyˈäjttë apostëlëtëjk. Jyobaa nëgooyë nyax kyäjpn dyaˈëxpëkanë (Sal. 32:8). Yëˈë tsyojkypy parë yˈuˈunk yˈënäˈk yˈixyˈatëdët, tsyokëdët ets jyukyˈattët winë xëëw. Mët ko Jyobaa xyyaˈëxpëjkëm, mbäät duˈun nduˈunëm ets nbatëm ja jukyˈäjtën (Fwank 17:3). Mä primer siiglë, yaˈëxpëjk ja nyax kyäjpn mët ko dyajjamˈäjtyë tuˈukmujkën (käjpxë Kolosʉ 1:9, 10). * Per diˈib kajaa tyukpudëjkë, yëˈë ja espiritë santë diˈibë Jesus wyandak (Fwank 14:16). Tyäˈädë espiritë santë pudëjkëdë parë tjaygyujkëdë ja Diosë jyaaybyajtën ets parë tjamyajtstë tijatyë netyë Jesus të ttuny ets të tkajpxy të tmaytyaˈaky. Tyäˈädë, yëˈë diˈib ok wëˈëm jääybyety mä taxkpë Evangelios. Tukëˈëyë tyäˈädë pudëjkëdë parë dyajkëktëjkëdë ja myëbëjkën, ttsojktë mas niˈigyë Dios, Jesus ets ja myëguˈuktëjk.

15. ¿Wiˈix tyam nˈijxëm yˈadëy diˈibë Jyobaa ojts tnaskäjpxë mä Isaías 2:2, 3?

¹⁵ Mä ndiempëˈäjtëm. Jyobaa ojts tnaskäjpxë ko mä “ja tiempë jyëjpkëxanë”, niˈamukë jäˈäy diˈib tsoˈondëp mä tukëˈëyë nasionk, duˈunxyëp extëm pyäˈtëkëyäˈändë mä ja kyopk parë ttukniˈˈixëyaˈany ja nyëˈë tyuˈu (käjpxë Isaías 2:2, 3). * Tyam, ta nˈijxëm wiˈix yˈadëyë tyäˈädë tekstë. Jyobaa yajtuˈukmujkypyë jäˈäy diˈib oyë jyot kyorasoon mä ja kyopkë wäˈätspë, jaˈa njënäˈänëm, ko wäˈkpëtsëëmp extëm tyam yaˈˈawdaty. ¡Jyobaa nëgooyë tmooynyë ëxpëjkpajnë  nyax kyäjpn! (Is. 25:6). Ets mët yëˈëgyëjxm “ja mëduumbë diˈib kuwijy ets tyuumpy ti wyintsën tsyojkypy”, xymyoˈoyëm ixy kaˈixyë ëxpëjkpajn. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät ngäjpxëmë artikulo diˈib miimp mä rebistë, nmëdoowˈijtëmë diskursë, nˈijxëmë karikatuurë etsë bideo (Mat. 24:45, TNM). Nanduˈun nnayjyäˈäwëm extëmë Elihú nyayjyäˈäwë, ja myëtnaymyaayëbë Job, diˈib jënan: ‘Nituˈuk yëˈë jäˈäy diˈibë yaˈëxpëjkpën kyajëduˈunëty ta yëˈëjën’ (Job 36:22, TY).

16. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nnaytyukpudëjkëm tukëˈëyë tijatyë Jyobaa xytyukniˈˈijxëm?

¹⁶ Diˈib ëtsäjtëm mbäät nduˈunëm. Diosë myëjääw, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nguytyuˈunëm tijaty ngäjpxëm ets nˈëxpëjkëm mä Biiblyë. Nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa extëm ttuuny niduˈuk diˈib jyaayë Salmo: “Tukniˈˈijxëgëts, Jyobaa ja mnëˈë mduˈu. Nëˈëyoˈoyäämp tuˈuyoˈoyäämbëts mä ja mdëyˈäjtën. Yajtuˈugyëtsë ngorasoon parëts nwintsëˈëgëdë mxëëw” (Sal. 86:11). Pääty, nˈokˈëxpëjkëm xëmë Biiblyë ets tukëˈëyë ëxpëjkpajn diˈib xymyoˈoyëmë Jyobaa mët yëˈëgyëjxmë kyäjpn. Per kyaj jeˈeyë nyajtuktukäˈänëmë jot këbäjk mët ja ëxpëjkën, tsojkëbën nyajtëjkëm ja tëyˈäjtën mä jot korasoon etsë net nguytyuˈunëm. Diosë myëjääw, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë duˈun nduˈunëm ets nˈokˈanmäˈäyëm ja nmëguˈukˈäjtëm parë nanduˈun ttundët, pes yëˈë nfamilyëˈäjtëm (Eb. 10:24, 25). Nˈokˈamdoˈowëmë Jyobaa parë xytyukpudëjkëmë yˈespiritë santë ets winë ääw winë jot ngomentaräjtëm mä reunyonk, ets nˈoktuˈunëmë mëjääw parë nyajnäjxëm mä reunyonk ko ti nyajtuknipëjkëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx ndukˈijxëmë Jyobaa mëdë Jesus ko ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yëˈë yajtsobattëp (Fwank 21:15-17).

17. ¿Wixaty mbäät nyajnigëxëˈkëm ko yëˈë tyam nbudëjkëmë Diosë kyäjpn?

¹⁷ Diosë kyäjpn diˈib nyëˈëmoopy tyuˈumoopy mëdë myëjääw, yëˈëyë diˈib tim tsojk wëˈëmäämp yä Naxwiiny. Pääty, nˈokpudëjkëm xondaˈakyˈääw xondaˈaky jyot. Nˈokˈyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm niˈamukë jäˈäy extëmë Dios ko ndukninëjkxëm ja oybyë ayuk oytyim pënëty. Nˈokpanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën ko nyajjaˈäjtëmë tuˈugyëˈäjtën mä nduˈukmujkëm, pes yëˈë yˈoyˈijxypyë tuˈugyëˈat ets ko tijaty yajtuny tukniwits tuknimäˈkxë. Nˈokmëdoowˈijtëm tijaty xytyukniˈˈijxëmë Jyobaa diˈib Jantsy oy Yaˈëxpëjkp. ¿Wiˈix? Ko nˈëxpëjkëm tukëˈëyë tijaty xymyoˈoyëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta kyaj ntsëˈëk njäˈäwëm ko jyäˈtët ja tiempë mä Satanásë jyaˈay kyutëgoyaˈany. Niˈigyë nëjkx nyajpatëm amëk jotmëk mët ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib tyam mëët nduˈun nmëdoˈowëm mä Diosë kyäjpn.