1, 2. 1) ¿Tiko yˈoyëty parë naxwinyëdë jäˈäy ko myinyë Armajedon? 2) ¿Tijaty yaˈˈatsoowëmbitäämp mä tyäˈädë artikulo?

KO MAYË jäˈäy tmëdowdë Armajedon, yëˈë miindëp mä wyinmäˈäny mä jäˈäy tsyiptundë mëdë bombë o tuˈugë ayoˈon diˈib yajkutëgoyaambyë naxwinyëdë. Perë Biiblyë kyaj duˈun tmaytyaˈagyë Armajedon, jap jyënaˈany ko kyaj tiko ntsëˈëk njäˈäwëmë tyäˈädë tsip (Diˈibʉ Jat. 1:3). Mä Armajedon, nitsoˈogandëbë naxwinyëdë jäˈäy, kyaj niˈamukë kyutëgoyäˈändë. ¿Wiˈix?

² Biiblyë jyënaˈany ko mä Armajedon, ja kyutëgoyäˈändë gobiernëtëjk, axëkjäˈäytyëjk ets tsyokwëˈëmäˈändë pënaty myëmëdoowdëbë Dios. Per nan kutëgoyandëp pënaty të dyajwindëgoytyë tyäˈädë Naxwinyëdë (Diˈibʉ Jat. 11:18). Parë yajxon njaygyujkëm minë tyäˈädë yajtëˈëwën nˈokˈatsoˈowëmbijtëm: ¿Ti yˈandijpy Armajedon? ¿Tijaty tunan jatanëp mä nety tyim jäˈtanë? ¿Ti mbäät nduˈunëm parë ntsokwëˈëmëm? Ets ¿ti xypyudëkëyäˈänëm parë mëk ndënäˈäyëm mientrës wyingony?

3. 1) ¿Ti yˈandijpy Armajedon? 2) Extëm jyënaˈanyë Diˈibʉ Jatanʉp 16:14, 16, ¿tiko njënäˈänëm ko Armajedon kyaj jyantsy yëˈëty tuˈugë lugäär?

³ (Käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 16:14, 16). Mä Biiblyë jeˈeyë tëgok myinyë tyäˈädë ayuk Armajedon ets tsyoony mä ebreo diˈib nikajp “Kopk diˈib Meguidó”. Meguidó, yëˈë duˈun ijty xëwˈäjtp tuˈugë siudad jam Israel (Jos. 17:11). Perë Armajedon kyaj jyantsy yëˈëty tuˈugë lugäär. Yëˈëjën yˈandijpy tijaty tunan jatanëp ko ja “reyëty mäjatyë naxwinyëdë” tyuˈukmuktët parë tnibëdëˈëktë Jyobaa (Diˈibʉ Jat. 16:14). Nan tuumbë tyäˈädë ayuk Armajedon parë tmaytyaˈaky ja tsip diˈib tunan jatanëp ko nety të tyuˈukmuktë ja reyëty diˈib yä Naxwiiny. ¿Tiko njënäˈänëm ko Armajedon kyaj jyantsy yëˈëjëty tuˈugë lugäär? Tuk pëky, yëˈko tyäˈädë kopk diˈib Meguidó, kyaj mä yajpääty. Myëmajtsk pëky, jantsy mutsk ja it lugäär diˈib yajpat mä ja siudad diˈib Meguidó ets tsip parë tyëjkëtyaˈaytyët ja “reyëty” diˈib tsoˈondëp abëtsemy nyaxwinyëdë, ja syoldäädëtëjkëty ets ja tyujn pyujxnëty. Ets myëdëgëk pëky, yëˈko  Armajedon ja tsyondäˈägäˈäny ko ja “reyëty” diˈib yä Naxwiiny, tnibëdëˈëktët ja Dios mëduumbëty diˈib tsënääytyëp abëtsemy nyaxwinyëdë, extëm nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo.

4. ¿Tiko Jyobaa tmaytyakyë Meguidó mä ja mëj tsip diˈib yˈaktunaampy?

⁴ ¿Tiko Jyobaa tmaytyakyë Meguidó mä ja mëj tsip diˈib yˈaktunaampy? Yëˈko mä tadë lugäär jam tyuunë mayë tsip ets nanduˈun mä ja yˈajoyë Jezreel diˈib wingon wëˈëmp. Näˈäty, tyuktëjkë Jyobaa mä tyuunë tyäˈädë tsip. Extëm nˈokpëjtakëm, mä “ja nëëjot txëëwatyën Meguido”, yajmadak ja fes Barac mä nety tsyiptuny mët ja soldäädëtëjk diˈib Canaán, diˈib nyiwintsënˈäjt ja Sísara. Barac mëdë Débora, diˈib tuun kugajpxy, myëjkuˈëˈëw myëjkugäjpxëdë Jyobaa ko yajmadakëdë. Mä tuˈugë ëy duˈun jyënandë: “Jam tsäjpjotm [...] yë mëtsaˈajëtyën ojts tsyiptuntë mëët yë Sísara. Yë nëë wok mëtiˈipë yajtijpën Quisón waˈats ojts jam ja jaˈay tyajˈoˈktaˈay tyajtëkooytyäˈäy” (Juec. 5:19-21, TY).

5. ¿Wiˈix tyëgatsyëtyë Armajedon mët ja tsip mä tsyiptuunyë Barac?

⁵ Barac mëdë Débora duˈun dyajjëjpkëjxtë ja yˈëy: “Jyobaa, waˈan niˈamukë tˈoˈktäˈäyë mmëtsip, per pënaty mtsojkëp waˈan tˈity extëm ko xëëw pyëtsëmy mëdë myëjˈäjtën” (Juec. 5:31). Mä Armajedon, nan kutëgoyandëp pënaty myëtsipˈäjttëbë Jyobaa ets nyitsoˈogäˈändë pënaty tsojkëdëp. Perë tyäˈädë tsip kyaj dyuˈunëty extëm mä tsyiptuunyë Barac. ¿Tiko? Yëˈko Dios mëduumbëty kyaj tsyiptunäˈändë mä Armajedon ets ni tkamënëjkxäˈändë ja tyujn pyujxn. Kyaj tsyëˈëgëyäˈän jyawëyäˈändë mët ko ttukˈijxpatäˈändë Jyobaa mët ja tsyiptuumbëtëjk diˈib myëdäjtypy tsäjpotm (Is. 30:15; Diˈibʉ Jat. 19:11-15).

6. ¿Tijatyëdaa Jyobaa yajtunaampy parë dyajkutëgoyaˈanyë myëtsip mä Armajedon?

⁶ ¿Wiˈixë Jyobaa dyajkutëgoyaˈany ja myëtsip mä Armajedon? Waˈan kanäk pëky tijaty dyajtunäˈäny. Extëm nˈokpëjtakëm, waˈan tjantsy yajˈyuˈkxäˈäny mëkë naxwinyëdë, dyajkäˈäjäˈänyë tëtsn o mëdë anaaw jëtsuk (Job 38:22, 23; Ezeq. 38:19-22). Nan waˈanë myëtsip ak yëˈëyë dyajnaynyibëdëˈëgäˈänëdë (2 Crón. 20:17, 22, 23). Nan waˈan yëˈë dyajtunäˈänyë yˈanklëstëjk parë dyaˈoˈktäˈäytyët ja axëkjäˈäytyëjk (Is. 37:36). Per oy ti dyajtunët, yëˈë diˈib madäˈägäämp mä tadë tsip. Niˈamukë pënaty myëtsipˈäjttëbë Dios, nëjkxëp kyutëgooytyaˈaytyë, per pënaty myëmëdoowdëp tsokwëˈëmandëp (Prov. 3:25, 26).

7, 8. 1) Extëm jyënaˈanyë 1 Tesalónikʉ 5:1-6, ¿wiˈix jyënäˈänäˈändë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë politikëtëjk abëtsemy nyaxwinyëdë? 2) ¿Tiko kyujotmayëtyë tyäˈädë anëë?

⁷ Ko ja jäˈäy jyënäˈändët “agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”, yëˈë nety ja tim miinëp ja “xëë tiempë mä myinäˈäny ja Nintsënˈäjtëm” [Jyobaa myëj xëëw, TNM] (käjpxë 1 Tesalónikʉ 5:1-6). Ko mä 1 Tesalonisences 5:2, [TNM] yajmaytyaˈagyë “Jyobaa myëj xëëw”, yëˈë yˈandijpy ja “mëk mäˈäy täjën” (Diˈibʉ Jat. 7:14). ¿Wiˈix yajnijawëyaˈany ko nety tyimtsondäˈäganë ja “mëk mäˈäy täjën” o ja mëj ayoˈon? Ko ja jäˈäy jyënäˈänäˈändë tyam agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, yëˈë yajtukˈijxwëˈëmäämp ko ta myiinë ja mëj ayoˈon.

⁸ Pënaty nyiwintsënˈäjttëbë politikëtëjk abëtsemy nyaxwinyëdë jyënäˈänäˈändë ko “agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”. ¿Tiko duˈun jyënäˈänäˈändë? ¿Waˈan nanduˈun jyënäˈänäˈändë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk? Waˈan. Duˈun ja tuk pëkyë kaˈoybyëtëjk twinˈëënäˈändë jäˈäy. Per mëj ayoˈon pyäädandëp pënaty myëbëjktëbë tyäˈädë anëë, nëgoobë jäˈäy dyajwinmayäˈändë ko agujk jotkujk yajpäättë, pes diˈibë nety jam tim tsondäˈäganëp, yëˈë ja mëj ayoˈon diˈib ninäˈänëm duˈun kyatuny kyajatyëty. Ajotkumonë tyukjäˈtäˈänëdë “ja kutëgoˈoyën”, duˈun extëm tuˈugë toxytyëjk pyëjkëˈëky ja jyot diˈibë yˈuˈunk pyäädaampy. ¿Ets wiˈix jyatäˈändë pënaty myëduundëbë Jyobaa? Waˈan duˈunyë  wyëˈëmëyäˈändë mët ko kyaj yajxon tnijawëdë näˈä tsyondäˈägäˈänyë tyäˈädë mëj ayoˈon, per listë yajpäädäˈändë.

9. Oknimaytyäˈäk wiˈixë Jyobaa dyajkutëgoyaˈanyë Satanásë jyaˈay.

⁹ Jyobaa kyaj tuktonyë dyajkutëgoyaˈanyë Satanásë jyaˈay extëm ttuuny ja tiempë mä Noé. Tim jawyiin, yëˈë yajkutëgoyaampy ja Mëj Babilonia, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Ets ok, mä Armajedon, ta kyutëgoyaˈany ja diˈib akwëˈëmp, ja politikëtëjk, ja tsiptuumbëtëjk ets pënaty nyiwintsënˈäjttëbë meeny wyinmäˈäny. Min nˈaknimaytyakëm wiˈix kyutëgoyäˈändë.

10. Extëm jyënaˈanyë Diˈibʉ Jatanʉp 17:1, 6 etsë 18:24, ¿tiko Jyobaa dyajkutëgoyaˈanyë Mëj Babilonia?

¹⁰ “Ja tyëytyuˈunën ja mëj kujenytyoˈoxy” (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 17:1, 6; 18:24). Mëj Babilonia, mëjwiin kajaa të dyaˈˈaxëëgë Diosë xyëëw. Kyaj tëyˈäjtën myëët të tnimaytyaˈagyë Dios. Extëm tuˈugë kujenytyoˈoxy, relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty të tmëdëgoyë Dios mët ko të tpuwäˈägë gobiernëtëjk. Të dyajtuny ja madakën diˈib myëdäjtypy parë dyaˈˈayoyë jyaˈay ets të tmeenybyëjkë. Nan të ttemy dyokyë nëë neˈpyny mët ko të dyaˈooky mayë jäˈäy, axtë Dios mëduumbëty (Diˈibʉ Jat. 19:2). ¿Wiˈixë Jyobaa dyajkutëgoyaˈanyë Mëj Babilonia?

11. ¿Ti yˈandijpy ja “tsapts axëk jëyujk”, ets wiˈixë Dios dyajtunäˈäny parë dyajkutëgoyëdë Mëj Babilonia?

¹¹ Parë Jyobaa dyajkutëgoyaˈanyë tyäˈädë “kujenytyoˈoxy”, yëˈë yajtunaampy “ja mäjkpë wäj” ets ja “tsapts axëk jëyujk”. Tyäˈädë axëk jëyujk, yëˈë yˈandijpyë Organización de las Naciones Unidas, ets ja mäjkpë wäj, yëˈë yˈandijpyë gobiernëtëjk diˈib tyam puwäˈkëdëp. Ko Dios nëjkx jyënaˈany, ta tyäˈädë gobiernëtëjk tnibëdëˈëgäˈändë tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Ta tpëjkëtyaˈayäˈändë myëkjäˈäyˈäjtën ets dyajnidëˈkxäˈäny ko jantsy axëkjäˈäy ets dyajwëˈëmäˈäny “niwäˈäts ëxwäˈäts” (Diˈibʉ Jat. 17:3, 16). Pojënë kyutëgoyaˈany mä tuˈuk jeˈeyë “xëë”, ets pënaty të pyuwäˈägëdë duˈunyë tsyäˈtˈawëyäˈändë, ets mas niˈigyë mët ko tyäˈädë kujenytyoˈoxy xëmë të myëj të pyäädë ets të jyënaˈany: “Tyääts nˈuˈunyë extëm tuˈugë reynë. Kyajts ëj nguˈeekytyoˈoxyëty, ninäˈäts ngaˈˈayowët” (Diˈibʉ Jat. 18:7, 8).

12. ¿Ti Jyobaa kyaj tnasˈixëyaˈany, ets tiko?

 ¹² Dios kyaj tnasˈixëyaˈany ets ja kyäjpn kyutëgoyët, mët ko yëˈë diˈib mënëjkxëdëbë xyëëw ets mëdoowdë ko yaˈˈanmääytyë parë ttukpëtsëëmduˈuttët ja Mëj Babilonia (Apos. 15:16, 17; Diˈibʉ Jat. 18:4). Nan të ttundë mëjääw parë të tpudëkëdë wiink jäˈäy ets ttukpëtsëëmduˈuttët ja Mëj Babilonia. Pääty, kyaj pyäädäˈänëdë ja tëytyuˈunën diˈib yˈaxäjëyaambyë Mëj Babilonia, per yaˈijxmatsandëbë myëbëjkën.

13. 1) ¿Pën yajtijp Gog? 2) Extëm jyënaˈanyë Ezequiel 38:2, 8, 9, ¿näˈä tsyondäˈägäˈänyë Armajedon?

¹³ Pyëdëˈëgäˈänyë Gog (käjpxë Ezequiel 38:2, 8, 9). * Tuˈuk jeˈeyë relijyonk wyëˈëmäˈäny yä Naxwiiny ko netyë Jyobaa të dyajkutëgooytyaˈay tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Seguurë ko Satanás jantsy jotˈambëkäämp, pääty dyajtunäˈänyë mëjkuˈudëjk parë dyajpëtsëmdëdë ääw ayuk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny? Ta ja gobiernëtëjk diˈibë nety të nyayajtuˈugyëdë abëtsemy nyaxwinyëdë tnibëdëˈëgäˈändë Diosë kyäjpn (Diˈibʉ Jat. 16:13, 14). Tyäˈädë gobiernëtëjk, yëˈë diˈib yajtijp “Gog diˈib tsoˈomp Magog”. Ko nety tnibëdëˈëktë ja Diosë kyäjpn, ta tsyondäˈägäˈänyë Armajedon (Diˈibʉ Jat. 16:16).

14. ¿Ti Gog pyëkaambyë kuentë?

¹⁴ Gog yëˈë tyukjotkujkˈataampy ja “kyëˈë diˈib ak tsuˈutsy”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ja tsyiptuumbëtëjk (2 Crón. 32:8). Per ëtsäjtëm yëˈë ndukˈijxpatäˈänëmë Jyobaa Dios. Tyäˈädë tuk grupëbë nasionk wyinmayäˈändë ko yëˈë tuˈugë lokë winmäˈäny. ¿Tiko? Mët ko ja Mëj Babilonia diˈibë nety kumëjääw, kyaj yajtsokë ja diˈibë nety diosˈäjttëp ko nyibëdëˈkë ja “mäjkpë wäj es ja axëk jëyujk” (Diˈibʉ Jat. 17:16). Duˈuntsoo Gog wyinmayaˈany ko pojën myadäˈägäˈäny. Ets extëmë yoots dyajnitukyë naxwinyëdë nanduˈun  tnibëdëˈëgäˈäny Jyobaa kyäjpn (Ezeq. 38:16). Per ta tpëkäˈäny kuentë ko yëˈë mëët tsyiptunyë Jyobaa, duˈun extëm jyajtyë faraon mä ja Tsaptspë mejny (Éx. 14:1-4; Ezeq. 38:3, 4, 18, 21-23).

15. ¿Ti tyunaambyë Jesus mä ja tsip diˈib xyëwˈäjtypy Armajedon?

¹⁵ Dios mëduumbëty, yëˈë nitsiptunanëdëbë Jesus mët ja tsyiptuumbëtëjk diˈib myëdäjtypy tsäjpotm ets dyajkutëgoyandäˈäytyë ja nasiongëty mët ja syoldäädëtëjk (Diˈibʉ Jat. 19:11, 14, 15). ¿Ets wiˈix jyatäˈänyë Satanás, diˈibë nety të twinˈëënyë nasiongëty ets të tˈëjxë Armajedon? Ta Jesus tkujëbipëyaˈany mëdë kyaˈoybyëtëjk mä tuˈugë këk jut ets jap yˈitäˈändë tsumy tuk mil jëmëjt (Diˈibʉ Jat. 20:1-3).

16. 1) ¿Wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko nˈixyˈäjtëmë Dios? 2) ¿Wiˈix jyatäˈändë mä Armajedon pënaty yˈixyˈäjttëbë Jyobaa?

¹⁶ Oy näämnëm nduktëjkëmë Diosë kyäjpn ets oy tëëyëp, tsojkëp nyajnigëxëˈkëm ko nˈixyˈäjtëmë Dios ets ko nmëmëdoˈowëm “ja oybyë ayuk diˈibë nyimaytyakypy ja Nintsënˈäjtëm Jesukristë” (2 Tes. 1:7-9). Nˈixyˈäjtëmë Dios ko nnijäˈäwëm ti yˈoyˈijxypy ets ti kyaj, ets tijaty nyiˈanaˈamëp. ¿Ets wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko nˈixyˈäjtëm? Ko ntsojkëm, nmëmëdoˈowëm ets ko yëˈëyë naytyuˈuk nˈawdäjtëm (1 Fwank 2:3-5; 5:3). Ko tuˈugë jäˈäy dyajnigëxëˈëky ko yˈixyˈajtypyë Dios, “ixyˈäjtëp” nanduˈun, etsë tyäˈädë yëˈë yajnitsoˈoganëp ko myinëdë Armajedon (1 Kor. 8:3). ¿Tiko? Yëˈko xyˈixyˈäjtëmë Dios, yëˈë yˈandijpy ko xykyupëjkëm.

17. ¿Ti yˈandijpy nmëmëdoˈowëm “ja oybyë ayuk diˈibë nyimaytyakypy ja Nintsënˈäjtëm Jesukristë”?

¹⁷ “Ja oybyë ayuk diˈibë nyimaytyakypy ja Nintsënˈäjtëm Jesukristë”, yëˈë yˈandijpy tukëˈëyë ja tëyˈäjtën diˈib tukniˈˈijxë ets yajpääty mä Biiblyë. Nmëmëdoˈowëmë nety ja oybyë ayuk ko nguytyuˈunëm mä jukyˈäjtën. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko jëjpˈam nbëjtakëmë Diosë tyuunk, nmëmëdoˈowëm ja yˈanaˈamën ets ngäjpxwäˈkxëm ja Kyutujkën (Mat. 6:33; 24:14). Nan yëˈë yˈandijpy nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib nëjkxandëp tsäjpotm mä tnikëjxmˈattë ja tuunk mëjwiin kajaa. ¿Wiˈix? Ko mëët nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk ets nyaˈëxpëjkëm ja jäˈäy (Mat. 25:31-40).

18. Ja Dios mëduumbëty diˈib nëjkxandëp tsäjpotm, ¿wiˈix tmoˈoyäˈändë kyumäˈäyën ja wiinkpë borreegëty mët ko të pyudëkëdë?

 ¹⁸ Ja Dios mëduumbëty diˈib nëjkxandëp tsäjpotm, tim tsojk tmoˈoyäˈändë kyumäˈäyën ja wiinkpë borreegëty mët ko të pyudëkëdë (Fwank 10:16). ¿Wiˈix? Wenë, mä kyatsondaˈakynyëmë Armajedon, niˈamukë ja 144,000 të nety jyukypyëjktäˈäytyë jam tsäjpotm extëmë anklës diˈib ninäˈä kyaˈoogäˈändë. Ets yëˈë mëët tyuˈukmukäˈändë ja tsiptuumbëtëjk diˈib jam tsäjpotm parë dyajkutëgoyäˈändë Gog ets tkuwäˈänäˈändë ja “tëgoymyay ja jäˈäy” diˈib yujy tudaˈaky extëmë borreegë (Diˈibʉ Jat. 2:26, 27; 7:9, 10). Tyäˈädë tëgoy myayjyaˈay jantsy jotkujk nyayjyawëyäˈänëdë ko nety të tpudëkëdë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm myentrës yˈijttë yä Naxwiiny.

19, 20. Oy ti amay jotmay nbatëm, ¿ti xypyudëkëyäˈänëm parë mëk ndënäˈäyëm mientrës wyingony ja kutëgoˈoyën?

¹⁹ Mä tyäˈädë tiempë diˈib tsip nimëjääw, nimay nwinguwäˈkëmë amay jotmay. Per mbäät nmëmadakëm ets nˈijtëm agujk jotkujk (Sant. 1:2-4). Diˈib mbäät xypyudëjkëm, yëˈë ko xëmë nmënuˈkxtakëmë Jyobaa (Luk. 21:36). Nan tsojkëp nˈëxpëjkëm bom bomë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm wiˈix jyënaˈany. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät nˈëxpëjkëm tijaty ojts yajnaskäjpxë mä ndiempëˈäjtëm (Sal. 77:12). Pën nduˈunëm tukëˈëyë tyäˈädë ets pën njotmoˈoyëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, ta nëjkx mëk yˈity ja mëbëjkën ets seguurë nëjkx nˈawijx njëjpˈijxëm ja kunuˈkxën diˈib miimp këdakp.

²⁰ Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ko nety ja Mëj Babilonia të kyutëgoy ets ko nety të jyëjpkëxy ja Armajedon. Per diˈib mas jëjpˈam, yëˈë wiˈix agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ko nety niˈamukë jäˈäy twintsëˈëgë Diosë xyëëw ets ja madakën diˈib myëdäjtypy parë yˈanaˈamët (Ezeq. 38:23). Extëm nˈijxëm, ko myinëdë Armajedon, tyukˈoyˈatandëp pënaty yˈixyˈäjttëbë Dios, myëmëdoowdëbë Jesus ets pënaty madaktëp axtë ko myinëdë Armajedon (Mat. 24:13, TNM).