1, 2. ¿Tiko njënäˈänëm ko Eclesiastés 11:6 nan yëˈë myaytyäˈägaampy mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm?

MÄ NÄÄGË it lugäär jyantsy nyijawëyandëbë jäˈäy ja oybyë ayuk. Ets ko yajtukninëjkxtë, yëˈë diˈib meerë yajtëgoyˈäjttëp. Per mä wiinkpë it lugäär kyaj nëgoo jäˈäy ttimmëdowäˈändë Biiblyë ets nan kyaj tnijawëyäˈändë pënën Dios. Per oyë jäˈäy tmëdowäˈän tkamëdowäˈänët, Jyobaa tsyojkypy ets duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm axtë koonëm jyënäˈänët yabäät.

² Ko tpäädët ja tiempë diˈibë Jyobaa të tˈawitsy, ta jabäät jyëjpkëxanë ja tuunk mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm etsë net “myinäˈäny ja kutëgoˈoyën” (Mat. 24:14, 36, TNM). Per myentrës jyaˈtyë tyäˈädë tiempë, ¿wiˈix mbäät nˈijxëm ko kyaj nyajpoˈkxëm ja ääw këˈë * extëm jyënaˈanyë Eclesiastés 11:6? (Käjpx). *

3. ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

³ Mä jatuˈukpë artikulo ojts nˈijxëm taxk pëky diˈib xypyudëkëyäˈänëm parë mas niˈigyë njäjtëm wiˈix nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm (Mat. 4:19). Ets mä tyäˈädë artikulo, nˈixäˈänëm tëgëk pëky wiˈix mbäät mas niˈigyë ja ääw jot jyënaˈany ets nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk oy ti jotmay nwinguwäˈkëm. Nnijawëyäˈänëm tiko jyëjpˈamëty aduˈugë jot winmäˈäny nbëjtakëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, nyaˈijxëmë maˈkxtujkën ets nmëdäjtëm mëk ja mëbëjkën.

4. ¿Tiko mbäät aduˈugë jot winmäˈäny nbëjtakëm mä Diosë tyuunk?

⁴ Jesus ojts tnaskäjpxë ti tunan jatanëp mä ja tiempë jyëjpkëxanë ets wiˈix ja jäˈäy jyaˈayˈatäˈändë. Ets ko nety duˈun tyuny jyatyëty, ta jyënany ko mbäädë nety ja yˈëxpëjkpëty kyaj aduˈuk ja jyot wyinmäˈäny tnekypyëjtäˈäktë mä Diosë tyuunk. Pääty tˈanmääytyë: “Wijy mˈittët miitsëty” (Mat. 24:42). Ja tiempë mä Noé jyukyˈajty, kyaj pën tmëjpëjtaky ti yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkx. Ets tijaty ja jäˈäy ojts tmëwiin tmëjotëdë nan yëˈë tyam myëwiin myëjotëdëbë jäˈäy (Mat. 24:37-39; 2 Peed. 2:5). Päätyën ëtsäjtëm, aduˈugë jot winmäˈäny nbëjtäˈägäˈänëm mä ja tuunk diˈibë Jyobaa të xytyuknipëjkëm.

5. Extëm jyënaˈanyë Apostʉlʉty 1:6-8, ¿axtë mäbäät nˈëwäˈkxäˈän ngäjpxwäˈkxäˈänëm?

⁵ Mä tyäˈädë tiempë, tsojkëp ets aduˈugë jot winmäˈäny nbëjtakëm mä ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk, pesë Jesus jyënany ko oyë nety tëëyëp të yˈoˈknë, duˈunyëm myëjwindëkëyaˈanyë tyäˈädë tuunk ets tyuˈuyoˈoyˈadëˈëtsäˈäny (Fwank 14:12). Ko ojts yˈoˈknë, tam ja yˈëxpëjkpëty diˈib jatëgok tëjkëdë äjkxmäjtspë. Ets ko jyukypyejky, ta tpudëjkë mëjˈäjtëngyëjxm parë tmatstëdë may yˈäjkx. Ko duˈun ttuuny, ta ttukˈijxy ko nitii tuungë nety duˈun kyajëjpˈamëty extëm ko tmäjtsmuktëdë jäˈäy (Fwank 21:15-17). Ets mä Jesus kyajëmbitynyëm tsäjpotm, ta ttukˈawäˈänë ja yˈëxpëjkpëty ko kajaabäädë nety yajtunäˈänyë tyäˈädë tuunk, kyaj jyamyëty Israel (käjpxë Apostʉlʉty 1:6-8). Ok, ta ttukˈijxyë apostëlë Juan ti nety tunan jatanëp mä ja ‘Wintsën [...] ja xyëëw’. * Tuk pëky diˈibë Juan yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwë, yëˈë ko yajkäjpxwäˈkxäˈäny “ja oybyë ayuk diˈibë winë xëë winë tiempë [...] mä tëgekyë nax käjpn, mä tëgekyë naxwinyëdë, es mä tëgekyë wiinkpë ayuk käjxpë” ets ko anklëstëjk yëˈë nyëˈëmoˈoyaampy tyuˈumoˈoyaambyë tyäˈädë tuunk (Apoc. 1:10, TY; Diˈibʉ Jat. 14:6). Tyäˈädë yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko Jyobaa tsyojkypy parë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm abëtsemy naxwinyëdë axtë ko jyënäˈänët yabäät.

6. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë jamyë ja jot winmäˈäny nbëjtakëm mä Diosë tyuunk?

 ⁶ Diˈib xypyudëkëyäˈänëm parë jamyë jot winmäˈäny nbëjtakëm mä ngäjpxwäˈkxëm, yëˈë ko nbawinmäˈäyëm nuˈunënë Jyobaa xypyudëjkëm. Extëm nˈokpëjtakëm, xymyoˈoyëm mayë ëxpëjkpajn diˈib të kyojy, diˈib mbäät nyajjënäjkëm mä tabletë o selulaar, diˈib të yajgrabaraty, bideo etsë programë diˈib pëtsëëmp mä JW Broadcasting. Nˈokwinmäˈäyëm nanduˈun ko mä sitio diˈib nmëdäjtëm mä Internet tap myinyë ëxpëjkpajn naxy tuk mil ayuk (Mat. 24:45-47). Tyamë naxwinyëdë jäˈäy, yëˈë yajnaywyäˈkxëdëbë politikë winmäˈäny, relijyonk ets ko jyaˈˈatyë mëkjäˈäytyëjk etsë ayoobë jäˈäy. Perë Dios mëduumbëty tuˈugyë nyayaˈitëdë diˈib yajpattëp tuktujk miyonk naxy abëtsemy nyaxwinyëdë. Extëm nˈokpëjtakëm, biernës 19 äämbë abril 2019, abëtsemy nyaxwinyëdë Jyobaa tyestiigëty tˈijxtë tuˈugë bideo mä yajnimaytyaky ja tekstë diˈib bom bom yajkäjpxp. Ets mä taabë ux, ja tyuˈukmujktë 20,919,041 parë tjamyajtstë Jesusë yˈoˈkën xëëw. ¿Këdii nëgooyë yˈoyˈäjnë ko duˈun nˈijxëm ets ko jap nyajkumaytsyoˈowëm? Ko tyäˈädë nwinmäˈäyëm, yëˈë xypyudëjkëm parë net yëˈëyë nmëwiin nmëjotëm ja Diosë tyuunk.

7. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Jesusë yˈijxpajtën parë jamyë jot winmäˈäny nbëjtakëm mä Diosë tyuunk?

⁷ Ja tuk pëky diˈib nanduˈun xypyudëkëyäˈänëm parë jamyë winmäˈäny nbëjtakëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, yëˈë ko nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën. Jesus kyaj wiinktsoo ja jyot wyinmäˈäny tpëjtaky, jamyë mä tnimaytyaky ja tëyˈäjtën (Fwank 18:37). Kyaj ojts yajkäˈäyëtyë Satanás ko yˈawäˈänë “tukëˈëyë ja anaˈam kutujkën diˈib yä naxwiiny ets ja myëjˈäjtën”, nan kyaj myëmadakëdë jäˈäy ko jyayajtunanëdë rey (Mat. 4:8, 9, TNM; Fwank 6:15). Jesus nan kyaj tˈëxtääyë jukyˈäjt madakën ets nan kyaj tsyëˈk jyäˈäwë ko yajnibëdëˈky (Luk. 9:58; Fwank 8:59). Ko ëtsäjtëm yaˈijxmatsëdë nmëbëjkënyëˈäjtëm, mbäät jamyë ja jot winmäˈäny nyaˈijtëm mä Diosë tyuunk pën njamyajtsëm extëmë Pablo jyënany: kyaj nˈanuˈkxëm ets kyaj ntsipkaˈxëm extëmë Jesus (Eb. 12:3).

8. ¿Ti yˈandijpy nmaˈkxtujkëm, ets tiko tyam jyëjpˈamëty?

⁸ Oy njatsojkënë jyëjpkëxët tuˈugë jotmay diˈib nmëdäjtëm ets oy njatsojkënë tyun jyatëdët diˈib jeky kujk nˈawijx njëjpˈijxënë, tsojkëp nmaˈkxtujkëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ja kugajpxy Habacuc tsyojknëbë nety ets jyëjptëgoyët jam Judá mä jäˈäy axëëk nyaytyunëdë (Hab. 1:2). Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty nan myëbëjktë “ko netyë ja Kristë tˈaxäjëyaˈany ja kyutujkën extëm ja reyën” ets ko yëˈë nety yaˈˈawäˈätspëtsëmanëdëp mä yˈanaˈamëdë romanë jäˈäy (Luk. 19:11). Ets ëtsäjtëm, nan njantsy tsyojkënë parë jyäˈtët ja tiempë mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën dyajjëjptëgoyët ja axëkˈäjtën ets dyajminët ja jembyë jukyˈäjtën mä niˈamukë jäˈäy tmëmëdowäˈändë Dios (2 Peed. 3:13). Per tsojkëp nmaˈkxtujkëm axtë koonëm jyäˈtët ja tiempë näˈä Jyobaa të tuknibëjtäägë duˈun ttunäˈäny. Min nˈokˈijxëm tuk pëky majtsk pëky wiˈixë Jyobaa xytyukniˈˈijxëm ets nmaˈkxtujkëm.

9. ¿Tijaty ijxpajtën xytyukˈijxëm ko Jyobaa maˈkxtujkp?

⁹ Jyobaa xymyoˈoyëmë oybyë ijxpajtën ko myaˈkxtuky. Extëm nˈokpëjtakëm, myooy kajaa tiempë Noé parë ojts tkojy ja arkë ets parë ojts tkäjpxwaˈkxy etsë jäˈäy wäˈäts jyukyˈattët (1 Peed. 3:20; 2 Peed. 2:5). Nan maˈkxtujkën myëët tmëdoowˈijty ko Abrahán janääm jatsojk yajtëëwë pën yajkutëgoyaampy ja jäˈäyëty diˈib Sodoma ets Gomorra (Gén. 18:20-33). Ets nëgooyë jekyˈam ojts tmëmaˈkxtujknë ja israelitëty diˈib kyaj myëmëdoowëdë (Neh. 9:30, 31). Tyam, nan nˈijxëm wiˈixë Jyobaa tmëmaˈkxtukyë naxwinyëdë jäˈäy ets tmoˈoyë tiempë parë jyodëmbittët ets mëët nyaymyayëdët (Fwank 6:44; 1 Tim. 2:3, 4; 2 Peed. 3:9). Extëm nˈijxëm, Jyobaa xymyoˈoyëmë ijxpajtën parë nmaˈkxtujkëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets mä jäˈäy nyaˈëxpëjkëm, pes taaˈäjtp tiko mbäät duˈun nduˈunëm.  Jyobaa pyëjtakypy tuˈugë ijxpajtën mä Biiblyë diˈib xytyukniˈˈijxëm tiko mbäät nmaˈkxtujkëm. Min nˈokˈijxëm.

10. Extëmë Santya̱ˈa̱gʉ 5:7, 8 tmaytyaˈaky ja jäˈäy diˈib naymyëduunëp, ¿wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën?

¹⁰ (Käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 5:7, 8). Tuˈugë jäˈäy diˈib naymyëduunëp, mbäät xytyukniˈˈijxëm wiˈix nmaˈkxtujkëm. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko ta diˈib nyipy kyojpy ets pojënë yony, per ta diˈib näˈänëm yoomp ets jajkp parë ja tyëëm myëjawët. Jam Israel, ja ijty jyeky tëdujk poˈo desde ko jäˈäy nyiˈip kyojtë axtë ko dyajpëdëˈëktë ja kyosetsyë, ja nyiˈiptë ko ogäˈän ja nëë tuu kyëdaˈaky naa oktuubrë kujkwaˈkxyën, ets dyajpëdëˈknëdë ja kyosetsyë ko yˈaktuugëbety naa abril kujkwaˈkxyën (Mar. 4:28). Ëtsäjtëm, yëˈë nbanëjkxäˈänëm ja kamduumbë yˈijxpajtën pën itäˈänëm wijy, per tsiptäˈägäämp parë duˈun nduˈunëm.

11. ¿Wiˈixë maˈkxtujkën xypyudëkëyäˈänëm mä nduˈunëmë Diosë tyuunk?

¹¹ Mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm netyë ndimˈixäˈänëm wiˈix wyimbëtsëmy tijaty nduˈunëm, per naxäämbë tiempë. Pes duˈun extëm ko ti nniˈibäˈän ngojjäˈänëm pën ntsojkëm parë yonët ets tyëëmˈatët, yajniduungëyäämp, tsojkëp ndäjˈyuˈungëm ja nax, ta net nnip ngojëm, nguwijx ngunujkëm ets nyajxoˈkëm. Nanduˈun yajniduungëyaˈany ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm parë tpanëjkxtëdë Jesus. Tiempë tsojkëp parë nwijxëˈk nnujkëˈkëm mä jyot kyorasoon diˈib kyaj yˈoyëty, extëm ko winˈixy wingexy ttsoktë jyiiky myëguˈuk. Ets nan tsojkëbë maˈkxtujkën parë kyaj nˈëxtëkëwäˈkëm ko jäˈäy tkamëdowäˈändë Diosë yˈayuk. Per nan tsojkëbë net nmëmaˈkxtujkëm ja diˈib jyantsy yˈoymyëdoopy parë kyëktëkët ja myëbëjkën. Pes axtë Jesusë yˈëxpëjkpëty tam diˈib kyaj pojënë tjaygyujkëdë tijaty ja Wyintsën tukniˈˈijxëdë (Fwank 14:9). Nˈokjamyajtsëm ko ëtsäjtëm jeˈeyë ko nnipëm ets nyajxoˈkëm, perë Dios yëˈë diˈib yajˈyoompy yajpejtypy (1 Kor. 3:6).

12. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëmë maˈkxtujkën ko ja jiiky mëguˈuk ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk?

¹² Tuk pëky mä mbäät xytsyiptakxëm nyaˈijxëmë maˈkxtujkën, ja ko ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk ja jiiky mëguˈuk. Tuˈugë käjpxwijën  diˈib mbäät xypyudëjkëm, yëˈë diˈib yajpatp mä Eclesiastés 3:1, 7, mä jyënaˈany: “Ta nyidiempë parë amonyë nˈijtëm ets ta nyidiempë parë ngäjpxëm”. Ko oy njäˈäyˈäjtëm, mbäät ja jiiky mëguˈuk nduknijäˈäwëm ja tëyˈäjtën, per tsojkëp nˈijtëm listë näˈä mbäät ndukmëtmaytyakëm (1 Peed. 3:1, 2). Ëtsäjtëm, nëgooyë njotmoˈoyënë mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets mä jäˈäy nyaˈëxpëjkëm, per nmëmaˈkxtujkëm niˈamukë jäˈäy, axtë ja jiiky mëguˈuk.

13, 14. ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën ja Dios mëduumbëty diˈib tëëyëp jukyˈäjttë ets diˈib tyam ko dyaˈijxëdë maˈkxtujkën?

¹³ Dios mëduumbëty xymyoˈoyëmë oybyë ijxpajtën wiˈix mbäät nyaˈijxëmë maˈkxtujkën, duˈun diˈib tëëyëp jukyˈäjttë ets diˈib tyam. Extëmë Habacuc jyatsojknëbë nety parë jyëjptëgoyëdë axëkˈäjtën, per yaˈijxë maˈkxtujkën, pes jyënany: ‘Jëjpˈixyëts ndimyˈitäˈäny ets ixäämp tunäämbëts yam’ (Hab. 2:1, TY). Apostëlë Pablo nan jyatsojkënyëˈäjt dyajjëjpkëxäˈäny ja tuunk diˈibë nety nyikëjxmˈäjtypy, per duˈunyëm maˈkxtujkën myëët ojts tˈëwaˈkxy tkäjpxwaˈkxy “kajabäät ja oybyë ayuk” (Hech. 20:24, TNM).

¹⁴ Minë net nˈokˈijxëmë yˈijxpajtën tuˈugë kasäädë jäˈäy diˈib ojtstë mä Eskuelë diˈib Galaad. Ko yˈëxpëjkpëtsëëmdë, ta yajkajxtë mä tuˈugë paˈis mä kyaj nëgoo jyapˈatyë Testiigëty ets mä kyaj nimayë jäˈäy tmëbëktë Jesus. Tyäˈädë kasäädë jäˈäy jantsy niwaanë jäˈäy tpattë diˈib ëxpëkandëp, per ja myëguˈuktëjk diˈibë nety të yajkaxtë wiink paˈis, ta tyukmëtmaytyakëdë ko nëgooyë netyë jäˈäy tpudëjkëndë parë nyëbattët. Per duˈunyëm maˈkxtujkën myëët ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë oyë nety nimayë jäˈäy tkamëdowäˈändë ja Diosë yˈayuk. Kyumduktujk jëmëjt, taanëm nyëbejty tuˈugë jäˈäy diˈibë nety yaˈëxpëjktëp. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Dios mëduumbëty diˈib jukyˈäjttë tëëyëp ets diˈib tyam? Ko kyaj nyuuxtak plyojëtaktë ets ko kyaj ja yˈääw kyëˈë ojts dyajpoˈkxtë, etsë Jyobaa ojts kyunuˈkxëdë mët ko myaˈkxtujktë. Pääty, nˈokpanëjkxëmë yˈijxpajtën pënaty yaˈijxëdëbë “mëbëjkën etsë maˈkxtujkën” diˈib “yajtukumääytyëp ja wandakën” (Heb. 6:10-12, TNM).

15. ¿Tiko dyajkëktëkë mëbëjkën ko nbëjtakëm ja jot winmäˈäny parë kyaj nyajpoˈkxëm ja ääw këˈë?

¹⁵ Kom nmëbëjkëm ja ääw ayuk diˈib ndukninëjkxëmë jäˈäy, pääty ndukmëdowäˈänëm nuˈun ndimpatëm. Ëtsäjtëm nmëbëjkëm tijaty të yajwandaˈaky mä Diosë yˈAyuk (Sal. 119:42; Is. 40:8). Ets nbëjkëmë kuentë wiˈix mä tyäˈädë tiempë yˈadëy tuk pëky majtsk pëky diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë. Nan të nˈijxëm wiˈixë jäˈäyë jyukyˈäjtën dyaˈoyëdë ko ogäˈän tkuytyundë käjpxwijën diˈib yajpatp mä Biiblyë. Ko duˈun nˈijxëm, ta mas seguurë nˈijtëm ko tsojkëbë naxwinyëdë jäˈäy tmëdowdët ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën.

16. Ko nmëbëjkëmë Jyobaa mëdë Jesus, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm extëm jyënaˈanyë Salmo 46:1-3?

¹⁶ Nan nmëbëjkëmë Jyobaa, mä tsyoony ja ääw ayuk diˈib nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, ets nan nmëbëjkëmë Jesus diˈib të yajwinˈixy parë tyunët Rey mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën (Fwank 14:1). Pääty, oy ti tyun jyatëdët, Jyobaa xëmë xykyuwäˈänäˈänëm ets xymyoˈoyäˈänëm ja jot mëjääw (käjpxë Salmo 46:1-3, TY). * Nan ijtëm seguurë ko desde tsäjpotmë Jesus tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoy mä tyuˈuyoˈoy ja Diosë tyuunk mët ja mëkˈäjtën ets ja kutujkën diˈibë Jyobaa të myoˈoyëty (Mat. 28:18-20).

17. Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm ko tsojkëp ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm.

¹⁷ Mët ko nmëdäjtëmë mëbëjkën, ta nˈitäˈänëm mas seguurë ko Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm ko  nbëjtakëm ja jot mëjääw mä tyuunk, ets näˈäty, extëm kyaj ndimˈawijx ndimjëjpˈijxëm (Ecl. 11:6). Extëm nˈokpëjtakëm, milˈamë jäˈäy nyaxy bom bom mä karruˈunk nbëjtakëm o mä ja meesë të naskëˈëyëm mët ja ëxpëjkpajn. ¿Jantsy oyëdaa wyimbëtsëmy ko duˈun nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm? ¡Tiko këdii! Mä Wiˈix nduˈunëmë Diosë Tyuunk diˈib nobiembrë 2014, jap yajmaytyaky tuˈugë kiixy diˈibë nety ëxpëjkp mä unibersidad ets yëˈë nety jyaˈayaampy tuˈugë artikulo mä yajnimaytyäˈäktë Jyobaa tyestiigëty. Kyaj mä tpatyë salonk, per mä ja unibersidad yˈijx tuˈugë meesë mä nety të yajpëjtaˈaky mayë ëxpëjkpajn. Ta ojts tmënëjkxy ja ëxpëjkpajn ets tnijäˈäwë wiˈix tnimaytyäˈägët ja Jyobaa tyestiigëty. Ko tiempë nyajxy, ta nyëbejty ets tyam tyuny prekursoora regulaar. Duˈumbë eksperiensyë xypyudëjkëm parë ngäjpxwäˈkxˈadëtsëm ets xytyukˈijxëm ko taanëmë jäˈäy diˈib myëdowandëp ja oybyë ayuk.

18. ¿Tiko nˈijtëm seguurë ko tyäˈädë tuunk mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja jyëjpkëxäˈäny näˈä Jyobaa të ttuknibëjtäägë?

¹⁸ Mbäät nˈijtëm seguurë ko mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja jyëjpkëxäˈäny näˈä Jyobaa të tˈawitsy. Min nˈokˈijxëm ti tuun jäjttë ja tiempë mä Noé jyukyˈajty. Jyobaa yaˈijxë ko jaa meerë tijaty ttuuny näˈä yëˈë ttuknibëjtakë. Ja nety tyëgoyˈaty 120 jëmëjt ko jyënany näˈä dyajminäˈäny ja Ayoˈonduu. Ko nyajxy kanäk jëmëjt, ta Jyobaa ojts ttukˈaneˈemyë Noé parë tkojët tuˈugë arkë. Noé, ta tyëjkë tuumbë, kyaj ja yˈääw kyëˈë ojts dyajpoˈkxy, ja tyuuny naa 40 o 50 jëmëjtën. Ets duˈunyëm ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy, oyë jäˈäy tkamëdowandë, jaanëm tˈëxmäjty ko Jyobaa yˈanmääyë ets tkuwojpëtyaˈayët ja jëyujk animal mä ja arkën. Ta netë “Jyobaa këˈëm dyaˈˈadujky ja tëjkˈääw”, pes të nety ja tiempë ttukjäˈty (Gén. 6:3; 7:1, 2, 16).

19. ¿Ti mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm pën kyaj ja ääw këˈë nyajpoˈkxëm?

¹⁹ Tim tsojkë Jyobaa xytyuknijawëyäˈänëm ko jabäät jyëjpkëxy ja tuunk mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Ta net dyajkutëgoyaˈany niˈamukë Satanásë jyaˈay ets dyajminäˈäny ja jembyë jukyˈäjtën mä tsyëënëyäˈändë niˈamukë pënaty mëmëdoowëdëp. Per mientrës jyaˈtyë tyäˈädë tiempë, nˈokpanëjkxëmë yˈijxpajtënë Noé, Habacuc ets niˈamukë ja Dios mëduumbëty diˈib kyaj të dyajpoˈkxtë ja yˈääw kyëˈë. Nˈokpëjtakëm aduˈugë jot winmäˈäny mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, nˈokmaˈkxtujkëm ets nˈokmëdäjtëm mëk ja mëbëjkën mä Jyobaa ets mä tijaty të xytyukwandakëm.