1. ¿Ti Jesus tyukniwoow ja nimäjtaxkpë äjkxmäjtspë, ets ti tyuundë?

PEDRO, Andrés, Santiago etsë Juan yëˈë nety nyegosyëˈäjttëbë äjkxmäjtsk. Pääty, seguurë ko monyˈijx monyjäˈäwëdë ko Jesus yˈanmääyëdë: “Pamiindëgëts, es ëjts miits nˈëxpëjkpëˈattëp es nmoˈoytyët jatuˈugë tuunk”, jaˈa njënäˈänëm, tmatstëdë jäˈäy. * ¿Ti net tyuundë? Biiblyë jyënaˈany: “Netyë tnikaktë ja yˈäjkxmäjtsn es tpanëjxtë Jesus” (Mat. 4:18-22). Ko tpëjtaktë wyinmäˈäny tpanëjkxäˈändë Jesus, tim tëgäjtstë ja jyukyˈäjtën, pes en lugäär yˈäjkxmatstët yëˈë nety myatsandëbë jäˈäy (Luk. 5:10). Tyamë Jesus, nan wyoopy wyijtsypyë jäˈäy diˈib jyantsy nyijawëyandëp ja tëyˈäjtën (Mat. 28:19, 20). ¿Të mijts xykyupëky ko Jesus të mwoy të mwitsyëty parë nanduˈun xymyatsëdë jäˈäy?

2. ¿Tiko njënäˈänëm ko kyaj nyatiduungëty ko näjxëm publikadoor, ets ti xypyudëkëyäˈänëm parë duˈun nduˈunëm?

² Waˈan mijts jeky kujk xyˈëxpëjknë Biiblyë ets të xyyajtëgatsyë mjukyˈäjtën, per tsojkëbë net tyam xywyinmayët pën mnëjkxäämp ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Pën mjëjptsëˈk mjëjpjäˈäwëp xypyanëjkxëdë Jesus, këdii mˈëxtëkëwaˈaky. Waˈan duˈun mnayjyawëty mët ko mjaygyujkëp ko kyaj nyatiduungëty diˈib mdunaampy. Tëyˈäjtën ko Biiblyë duˈun jyantsy jyënaˈany ko Pedro mët ja myëguˈuktëjk “netyë tnikaktë” ja yˈäjkxmäjtsn. Perë Pedro mët ja myëgaˈax, Andrés, jawyiin twinmääytyë ti nety tyunandëp, pes tyëdujk poˈojëbë nety të tˈixyˈattë Jesus ets të tkupëktë extëmë Mesías (Fwank 1:35-42). Seguurë ko mijts, nan të kajaa tijaty xynyijawë mä Jyobaa ets mä Jesus ets mmëwingonaampy mas  niˈigyë Jyobaa. Per tsojkëbë net yajxon xywyinmayët pën mdunäämp publikadoor. ¿Ti pudëjkëdë Pedro, Andrés ets ja myëguˈuktëjk parë ojts tpanëjkxtë Jesus?

3. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë mas oy nduˈunëm ja tuunk diˈib të ngupëjkëm?

³ Pënaty tim jawyiin pyanëjkxtë Jesus, myëdäjttëbë nety ja tsojkën parë tyunäˈändë, nyijäˈäwëdëbë nety wiˈix ttundët yajxon ja tuunk, ijttëbë nety jotmëk ets nyijäˈäwëdë wiˈix nyayjyëjpwijtsëmbitëdët këˈëm. Tyäˈädë yëˈë pudëjkëdë parë ojts tˈëwäˈkx tkäjpxwäˈkxtë ja oybyë ayuk. Min nˈokˈijxëm mä tyäˈädë artikulo wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën.

4. ¿Tiko ijtyë Pedro ttuunkˈatyë äjkxmäjtsk?

⁴ Ko ijtyë Pedro yˈäjkxmatsy, jam ja myeeny syentääbë dyajpëtsëmy parë ttukˈixy ja fyamilyë. Perë tyäˈädë tuunk kyaj jeˈeyë tˈijxy extëmë nyegosyë, waˈan tjantsy tsyojkënyëˈajty yˈäjkxmatsäˈäny (Fwank 21:3, 9-15). Ets nan jyantsy tsyojkënyëˈäjt tmatsäˈänyë jäˈäy, jaˈa njënäˈänëm yˈëwäˈkxäˈän kyäjpxwäˈkxäˈäny. Ets mët ko Jyobaa pyudëjkë, ta yajxonë tyäˈädë tuunk ttuuny (Apos. 2:14, 41).

5. 1) ¿Tiko tsyëˈkë Pedro extëm jyënaˈanyë Lukʉs 5:8-11? 2) ¿Ti mbäät pyudëkëty ja diˈib yˈëxpëjkypyë Biiblyë pën duˈun nyayjyawëty extëmë Pedro?

⁵ Tuk pëky tiko nˈëwäˈkxäˈän ngäjpxwäˈkxäˈänëm, yëˈë ko ntsojkëmë Jyobaa. Tyäˈädë tsojkën, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm pën njëjptsëˈk njëjpjäˈäwëm nduˈunëmë tyäˈädë tuunk. Ko Jesus tˈanmääyë Pedro parë net yëˈë ttuunkˈatët mä yajmäjtsmukyë jäˈäy, duˈun tˈanmääy: “Katë mtsëˈëgë” (käjpxë Lukʉs 5:8-11). Pedro kyaj nety yëˈë ttsëˈëgë ti tunan jatanëp ko tpanëjkxëdë Jesus, pes tamë nety ttimˈijxtäˈäy wiˈixë Jesus mëjˈäjtëngyëjxm tyukmäjtsë may äjkx. Pedro nëgooyë ojts nyayˈatsëˈkënë ko tmäjtstë ja may äjkx, ets pääty nyayjyäˈäwë ko kyaj pyaaty  nyitëkëty tyuunmukët mëdë Jesus. Ets mijts, ¿mtsëˈk mjäˈäwëp ko xywyinmay tidën yˈandijpy xypyanëjkxëdë Jesus? Pën duˈun, tsok mas niˈigyë Jyobaa, Jesus etsë jäˈäy. Ko duˈun xytyunët, ta ja mˈääw mjot jyënäˈänäˈäny parë xykyupëkët ja tuunk mä yajmäjtsmukyë jäˈäy (Mat. 22:37, 39; Fwank 14:15).

6. ¿Tijaty xypyudëkëyäˈänëm parë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm?

⁶ Min nˈokˈijxëm tijaty mbäät xyˈakpudëjkëm parë nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Tuk pëky, yëˈë ko nmëmëdowäˈänëm ja anaˈamën diˈibë Jesus yäjk ko jyënany: “Nëjx yaˈëxpëktë jäˈäyëty mä tëgekyë naxwinyëdë esëts ëj njäˈäyˈattëty” (Mat. 28:19, 20). Ja tuk pëky, yëˈë ko mayë jäˈäy jyantsy nyijawëyandëp ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën ets kumoˈon kudujkëdëp mët ko “kyajpë yˈijxˈijt kyuentˈäjtpë” (Mat. 9:36). Jyobaa tsyojkypy ets oypyënëty tjaygyukëdët ja tëyˈäjtën ets nyitsoˈoktët (1 Tim. 2:4).

7. ¿Wiˈixë Romanos 10:13-15 xytyukˈijxëm ko jëjpˈam ets ngäjpxwäˈkxëm?

⁷ Nan mbäät xypyudëjkëm parë nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ko nwinmäˈäyëm ko mbäädë jäˈäy yajnitsoˈogëdë. Ko tuˈugë jäˈäy yˈäjkxmatsy, yëˈë parë tsuˈutsy o parë ttooky, per ëtsäjtëm, päätyë jäˈäy nmäjtsmujkëm parë kyaj kyutëgoytyët (käjpxë Romanos 10:13, TNM; * 14, 15; 1 Tim. 4:16).

8, 9. ¿Ti tsojkëp tnijawët tuˈugë jäˈäy diˈib äjkxmäjtsp, ets tiko?

⁸ Ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty, ja israelitëty kyaj ijty jëjpkëˈëy tmatstë ja äjkx (Lev. 11:9-12). Nan tsojkëp ijty tnijawëdët mä tpäättët. Pesë äjkx jap tsyëënëdë mä ja nëë diˈib yˈoyjäˈäwëdëp ets mä jyapëtyë jyeˈxy. Pääty ja äjkxmäjtspë jëjpˈam tˈixtët ti oorë tnitsoonäˈändë. Extëm nˈokpëjtakëm, tëgok tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënaapy isla del Pacífico wyoow äjkxmäjtspë tuˈugë misioneerë. Ja misioneerë, ta yˈatsoowë: “Oy bom njoˈomëm naa a las 9”. Per ja nmëguˈukˈäjtëm ta yˈanmääyë: “Extëm ja mjënäˈäny, kyaj duˈun tmayët, jadën njoˈomëm näˈä ja äjkx yajpäättë, kyaj näˈä ëtsäjtëm ntsoonäˈänëm”.

⁹ Nanduˈun ttuundë pënaty pyanëjkxtë Jesus, ja tnitsoˈondë jäˈäy näˈä mbäät tpäättë ets tˈëxtääytyë mä nety yajpäättë. Extëm nˈokpëjtakëm, ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë mä ja templë, mäjaty ja sinagoogë, winjëën windëjk ets määyoty (Apos. 5:42; 17:17; 18:4). Nanduˈun ëtsäjtëm, tsojkëp nnijäˈäwëm näˈä ja jäˈäy yaˈijx yajpäättë mä jyëën tyëjk parë ndukninëjkxëm ja Diosë yˈayuk. Nan tsojkëp nyajtëgäjtsëm ti nety të ndukniwijtsëm ndunäˈänëm parë mbäät ninëjkxëmë jäˈäy mä nety yajpäättë ets näˈä jyamˈattë (1 Kor. 9:19-23).

10. ¿Ti tuumbajn të xymyoˈoyëmë Diosë kyäjpn?

¹⁰ Ja jäˈäy diˈib äjkxmäjtsp, tsojkëp tˈixët ti tyukˈäjkxmatsaampy ets tjatët dyajtunët. Ëtsäjtëm, nan kaˈpxy nmëdäjtäˈäyëm parë nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Jesus tyukmëtmaytyaktääy ja yˈëxpëjkpëty wiˈix nëjkx tkäjpxwäˈkxtë ja oybyë ayuk, yˈanmääy tijaty myënëjkxtëp, mäjaty nyëjkxtët ets ti nyimaytyäˈäktëp (Mat. 10:5-7; Luk. 10:1-11). Tyamë Diosë kyäjpn yajjaˈäjtypyë tuumbajn parë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm, ets nëgooyë xypyudëjkënë, nan xytyukniˈˈijxëm wiˈix nyajtuˈunëm. * Ko Diosë kyäjpn duˈun xyyaˈˈawij xyyaˈˈagajëm, yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj ntsëˈk njäˈäwëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets mä jäˈäy nyaˈëxpëjkëm (2 Tim. 2:15).

11. ¿Tiko tsyokyëty yˈittët amëk jotmëk pënaty myäjtsmujktëbë jäˈäy?

¹¹ Ja diˈib äjkxmäjtsp, tsojkëp yˈitët amëk jotmëk  mët ko ja mejny kyaj syeguurëty. Ets kom xëmë koots nyëjkxtë äjkxmäjtspë, mbäät ajotkumonë myiny ja mëk poj tuu. Ëtsäjtëm, nan tsojkëp nˈijtëm jotmëk mä nmäjtsmujkëmë jäˈäy. Ets duˈunxyëp extëm xytyukmiˈinëm ja mëk poj tuu ko ogäˈän nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets ko nnaygyäjpxtëˈkxëm ko Testiigëˈäjtëm, pes mbäät xymyëtsiptsoˈonëm ja familyë, xynyëxik xytyukxikëm ja mëtnaymyaayëbë ets ko kyaj tmëdowäˈändë jäˈäy diˈib ndukninëjkxëmë Diosë yˈAyuk. Tyäˈädë kyaj mëjˈixy mëjmëdoy njäˈäwëm, pesë Jesus jyënany ko yëˈë ndukninëjkxäˈänëmë Diosë yˈayuk ja jäˈäy diˈib kyaj xyˈixäˈänëm (Mat. 10:16).

12. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijtëm amëk jotmëk extëm jyënaˈanyë Josué 1:7-9?

¹² ¿Ti mbudëkëyanëp parë mˈitët amëk jotmëk? Tim jawyiin, yëˈë ko mˈitët seguurë ko Jesus yëˈë yajtuˈuyeˈebyë tyäˈädë tuunk desde tsäjpotm (Fwank 16:33; Diˈibʉ Jat. 14:14-16). Ta net amumduˈukjot xymyëbëkët ko Jyobaa kyuytyunaambyë yˈayuk ko të jyënaˈany mguentˈatäˈänyëty (Mat. 6:32-34). Ko niˈigyë mëbëjkën xyyajkëktëkët, ta mas niˈigyë mˈitäˈäny amëk jotmëk. Ko Pedro mët ja myëguˈuktëjk tmastuttë mä nety yˈäjkxmatstë ets ojts tpanëjkxtë Jesus, yëˈë yajnigëxëˈktë ko nëgooyë nety ja mëbëjkën tmëdäjnëdë. Mijts nan yëˈë myajnigëxëˈkë mëbëjkën ko xyˈanmääy ja mëtnaymyaayëbëty ets ja mjiiky mëguˈuk ko të mdëkë ëxpëjkpë mëdë Jyobaa tyestiigëty ets ko mˈyoˈopy reunyonk. Nan të xyyajnigëxëˈëgyë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën ko të xyyajtëgatsyë mjukyˈäjtën etsë net xymyëmëdoy tijatyë Jyobaa nyiˈanaˈamëp. Pën duˈunyëm xyyaˈixyëtyë jotmëkˈäjtën, mbäät mˈity seguurë ko Jyobaa  xëmë yajpäädäˈäny mët mijts oy mä mnëjkxët (käjpxë Josué 1:7-9). *

13. Ko xypyawinmayët wiˈixë Jyobaa tpudëjkë pënaty tëëyëp mëduunëdë ets ko mnuˈkxtäˈägët, ¿wiˈix mbudëkëyaˈanyëty parë mˈitët jotmëk?

¹³ ¿Tijaty mˈakpudëkëyanëp parë mˈitët amëk jotmëk? Ko xyˈamdowëdë Jyobaa parë mmoˈoyëdët ja jotmëkˈäjtën (Apos. 4:29, 31). Yëˈë yˈatsoowëmbitaampy ja mnuˈkxtakën ets ninäˈä mgamastuˈudäˈänyëty, xëmë mbudëkëyaˈanyëty. Pawinmay wiˈixë Jyobaa dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy pënaty tëëyëp mëduunëdë. Nan oy ko xywyinmayët wiˈix mbudëjkë ko xypyatyë amay jotmay ets wiˈix të mmoˈoyëtyë jot mëjääw parë të xyyajtëgatsyë mjukyˈäjtën. Pënë Jyobaa pyudëjkë ja israelitëty parë ttuknäjxtë ja mejnyë Tsaptspë, nan mbäät mˈity seguurë ko mbudëkëyanëp parë xypyanëjkxëdë Jesus (Éx. 14:13). It seguurë extëm jyënany niduˈuk diˈib jyaayë Salmo: “Jyobaa yajpääty mët ëjts, kyajts ntsëˈëgëyaˈany. ¿Wiˈixëts mbäädë naxwinyëdë jäˈäy xyˈoktuny?” (Sal. 118:6).

14. ¿Ti mdukniˈˈijxëbë yˈijxpajtënë tyäˈädë nimajtskpë toxytyëjkjäˈäy?

¹⁴ Ja tuk pëky diˈib mbudëkëyanëp parë mˈitët amëk jotmëk, yëˈë ko xyˈixët wiˈixë Jyobaa të tpudëkë pënaty wintsoytyuˈun. Min nˈoknimaytyakëmë yˈijxpajtënë nmëguˈukˈäjtëm Masae. Yëˈë duˈunë nety wyinmay ko ninäˈä kyaˈëwäˈkx kyakäjpxwäˈkxët mët ko nëgooyë wyintsoytyuˈunˈäjnë. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, duˈun tjäˈäwë tmëtmaytyäˈägëdë jäˈäy diˈib kyaj tˈixyˈaty extëmxyëp tˈëxwäˈägëyaˈany tuˈugë mëj pat. ¿Ti net tyuun? Ta mas niˈigyë dyajkëktëjkë ja tsyojkën mä Dios ets mä myëguˈuktëjk. Nan pyawinmääy ko mä tyäˈädë tiempë yajtukjotëgoyäämbë tyäˈädë tuunk ets yˈamdoowë Dios parë mas niˈigyë myoˈoyëdët ja tsojkën ets yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxët. Ko duˈun ttuuny, ta jyotmëktaky, ets axtë tuun prekursoora regulaar. Ets duˈun extëm jyënaˈanyë Josué 1:7, 9, Jyobaa nan mbäät dyajjotmëktaˈaky ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib näämnëm tëjkëdëp ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyëwˈäjtypy Tomoyo. Ko tim ogäˈän ojts nyijkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë tëjkmdëjkm, ta tuˈugë toxytyëjk pyëtsëëmy diˈib mëyaxkakë: “¡Ngatimmëtmaytyäˈägaambyëtsë Jyobaa tyestiigëty!”, ets ta ja tyëjk tˈajëduumiiny. Tomoyo, kyaj axëëk nyayjyäˈäwë, ta tˈanmääy ja myëguˈuk: “¿Të xyˈixyë? Nitukˈääwëts wiˈix të ngaˈˈanëëmë, perë taabë toxytyëjk nyijäˈäptëm ko Testiigëts. ¡Jantsy jotkujkëts nnayjyawëty!”. Tomoyo, ja tyam tyuny prekursoora regulaar.

15. Ko xytsyiptakxëm nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, ¿wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën ja äjkxmäjtspë, ets tiko jyëjpˈamëty duˈun ttundëdë Dios mëduumbë?

¹⁵ Ko jäˈäy nyayjyëjpwijtsëmbityëty këˈëm, yëˈë yˈandijpy ko aguanë ti nyaytyuktunyëty diˈib nyijäˈäwëp ko tsojkëp duˈun ttunët. Extëm nˈokpëjtakëm, ja diˈib jyajtypy yˈäjkxmatsët, kuanë ko tsojk pyëdëˈkojët, o axtë wyëˈëmët tsuubäät mä yˈäjkxmatsy oy kyaˈoyëty ja tiempë. Nanduˈun ëtsäjtëm, tsojkëp nyajnimëjääwdakëmë tyäˈädë tuunk pën madäˈägäˈänëm axtë ko jyëjpkëxët (Mat. 10:22).

16. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nduˈunëm diˈib xytsyiptakxëm?

¹⁶ Ëtsäjtëm kyaj ti nyajnimëjääwdäˈägäˈänëm, pes yëˈë xëmë ndunäˈänëm diˈib kyaj xytsyiptakxëm. Ets diˈib näˈäty xytsyiptakxëm nduˈunëm, yëˈë diˈib mas jëjpˈam yajtunäämp, päätyën tsyokyëty nnayjyëjpwijtsëmbijtëm këˈëm. Per parë mbäät nduˈunëm diˈib xytsyiptakxëm, ntsojkëmë naybyudëkë, etsë Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm mët yëˈëgyëjxmë yˈespiritë santë (Gal. 5:22, 23).

17. Extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 9:25-27, ¿ti Pablo tyuun parë këˈëm nyayjyëjpwijtsëmbijtë?

 ¹⁷ Apostëlë Pablo nayjyëjpwijtsëmbijtë këˈëm, pes jyënany: “Ëj ndukkumëdeebyëts ja nniniˈxëts” parë ttunët diˈib oy (käjpxë 1 Korintʉ 9:25-27). Pablo tyukˈanaˈam ja Dios mëduumbëty parë nyayjyëjpwijtsëmbitëdët këˈëm ko ttundët “tukëˈëyë winë oy tsuj, nëˈëwitsy tuˈuwitsy” (1 Cor. 14:40, TY). Extëm nˈijxëm, tsojkëbën nyajnimëjääwdakëm parë nmëduˈunëmë Jyobaa, extëm ko xëmë nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm (Apos. 2:46).

18. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë Jyobaa ttukxondäˈägët ja tuunk diˈib nduˈunëm?

¹⁸ Mbäät njënäˈänëm ko tuˈugë äjkxmäjtspë tyukˈoˈoyëbë nety ko tjantsy myatsy mayë äjkx. Per tëgatsy ko ëtsäjtëm nduˈunëm ja Diosë tyuunk. Pes kyaj mbäät njënäˈänëm ko ndukˈoybyëtsëˈëmëmë nety ko nimayë jäˈäy nyajtëjkëm mä Diosë kyäjpn (Luk. 8:11-15). Jyobaa nëjkxëp ttukxondaˈaky pën duˈunyëm nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk ets pën nyaˈëxpëjkëmë jäˈäy. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Jaˈko yëˈë nety nmëmëdoˈowëmë Jyobaa mëdë Jesus (Mar. 13:10; Apos. 5:28, 29).

19, 20. ¿Tiko njënäˈänëm ko nitii tuunk tkamëbääty extëm ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm?

¹⁹ Mä näägë it lugäär, yajwinˈijxpë xëëw poˈo näˈä mbäät jeˈeyë jäˈäy yˈäjkxmatstë. Ets ko jyëjpkëxanë ja tiempë, nëgooyë ja äjkxmäjtspë ttukjotëgooynyë ja tyuunk. Ëtsäjtëm, nan tam tiko mbäät ndukjotëgoˈoyëm ja tuunk mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, pes niˈigyë wyingoonˈadëtsnë mä jyëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë jukyˈäjtën. Jawaanë tiempë nˈakmëdäjtëm parë nbudëjkëmë jäˈäy ets nyitsoˈoktët. Pääty, këdii mwinmay ko jaanëmë tyäˈädë tuunk xytyunäˈäny ko nety oy ja mjukyˈäjtën xyyajnaxy (Ecl. 11:4).

²⁰ Tyamën ttiempëty parë mas niˈigyë ja mˈääw mjot jyënäˈänët ets mˈëwäˈkx mgäjpxwäˈkxët, xyjat xynyijawët mas niˈigyë tijatyë Biiblyë myaytyakypy, mˈitët amëk jotmëk ets mnayjyëjpwijtsëmbitëdët këˈëm. Pudëkë mä yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë ja tuktujk miyonk naxypyë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajpattëp abëtsemy nyaxwinyëdë. Ko duˈun xytyunët, ta nëjkx xyjawë ja jotkujkˈäjtën diˈib tsoˈomp mä Jyobaa (Neh. 8:10). Tukjotëgoyë tyäˈädë tuunk nuˈun mmadaˈaky axtë koonëmë Jyobaa jyënäˈänët yabäät. Mä jatuˈukpë artikulo nˈixäˈänëm tëgëk pëky diˈib xypyudëkëyäˈänëm parë mas niˈigyë ja ääw jot jyënäˈänët ets nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën.