1, 2. Ko ti xytyunäˈänët mä mjukyˈäjtën, ¿tiko yˈoyëty etsë Jyobaa yëˈë mnëˈëmoˈoy mduˈumoˈoyëdët? (Ixë dibujë).

PËN MˈËNÄˈKˈÄJTP, waˈan kanäk pëkyë käjpxwijën të myajmoˈoy ti mbäät xytyuny mä mjukyˈäjtën. Waˈanë maˈestrëtëjk, pënaty ëwij käjpxwijtëp, o wiink jäˈäy mˈanëˈëmxëty parë xyˈëxpëkët tuˈugë karreerë, ets ok, ta xypyäädët mayë meeny sentääbë. Perë Jyobaa tëgatsy ja käjpxwijën diˈib mmooyëp. Yëˈë tsyojkypy ets mˈëxpëkët, net yëˈë mnaytyukˈix mnaytyukmayˈatëdët ko nety mˈëxpëjkpëtsëmy (Kol. 3:23). Ko ti xytyunäˈänët mä mjukyˈäjtën, Jyobaa mˈanmääyëp parë mnaytyuktuˈumoˈoyëdët ja yˈëwij kyäjpxwijën. Tyäˈädë yëˈë mbudëkëyanëp parë xytyunët diˈibë Jyobaa tsyojkypy mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp (Mat. 24:14).

² Jamyats nanduˈun ko Jyobaa nyijäˈäwëp ti tukmiin tukëdakëbë tyäˈädë jukyˈäjtën ets ko jawaanë jeˈeyë tiempë yˈakwëˈëmy (Is. 46:10; Mat. 24:3, 36). Yëˈë nan wäˈäts mˈixyˈatyëty, nyijäˈäwëp ti mmoˈoyanëbë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ets ti myajnayjyawëyanëp awäˈäts tukwäˈäts ets mon tuk. Pääty, oy xyjyaˈoymyëdoy ja  käjpxwijën diˈibë jäˈäy mmooyëp, kyaj yˈoyëty, pën kyaj jap dyajpëtsëmy mä Biiblyë (Prov. 19:21).

3, 4. ¿Wiˈix jyajtyë Adán mëdë Eva ets ja tyëëm yˈääts ko ojts tpanëjkxtë Satanásë kyäjpxwijën?

³ Duˈunyëm jyaˈˈatyë ëwij käjpxwijën diˈib kyaj yˈoyëty. Satanás yëˈë ogäˈän yäjkë ëwij käjpxwijën diˈib kyaj yˈoyëty. Pes yˈanmääyë Adán mëdë Eva ko parë yˈittët agujk jotkujk, tsojkëp këˈëm twinˈixtët ti tyunandëp (Gén. 3:1-6). Perë Satanás këˈëmë nety nyaymyëmay nyaymyëdäjˈyëty, tsyojk parë Adán mëdë Eva ets ja tyëëm yˈääts, yëˈë myëmëdowëdët ets yˈawdatëdët, ets kyaj yëˈëjëtyë Jyobaa. Per ¿ti netyë Satanás të tyukmëdunëdë? Kyaj nitii. Jyobaa yëˈë nety tukëˈëyë tijaty të myoˈoyëdë. Extëm nˈokpëjtakëm, nimajtskë nety yajpäättë, tsyëënëdë mä ja it lugäärë tsujpë ets wäˈätsjäˈäyë nety të yajpëjtäˈäktë parë mbäät jyukyˈattët winë xëëw winë tiempë.

⁴ Per jotmaymyëët njënäˈänëm ko Adán mëdë Eva kyaj tmëmëdoowdë Dios ets kyaj mëët oy nyekyˈijttë. Axëëk wyimbëtsëëmy ko duˈun yˈadëtstë, pes ojts myëjjäˈäyëndë ets yˈoˈknëdë, duˈun extëm tuˈugë pëjy ko yajpujxëˈëky, ta nyiˈkxy, ets ta tyëtsnë. Mët ko pyokytyuundë, nan kyuˈayoˈowëdë ja yˈuˈunk yˈënäˈk (Rom. 5:12). Duˈun extëmë Adán mëdë Eva, tyam nan ta nimayë jäˈäy diˈib kyaj tmëmëdowäˈändë Dios ets këˈëm nyayˈanaˈamäˈänëdë (Éfes. 2:1-3). ¿Wiˈixë net wyimbëtsëmy? Biiblyë jyënaˈany: “Kyaj jyaˈˈatyë wijyˈäjtën, [...] pën myëtsipˈäjtypyë Jyobaa”, o ja tuk pëky njënäˈänëm, kyaj yˈoyëty ja käjpxwijënë pën kyaj tyuˈugyë mët extëmë Jyobaa jyënaˈany (Prov. 21:30).

5. 1) ¿Ti Jyobaa yˈawijxy jyëjpˈijx mä naxwinyëdë jäˈäy? 2) ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko dyuˈunëty?

⁵ Jyobaa ijtpë nety seguurë ko taˈˈatäämbë jäˈäy, ets nimay yëˈë ënäˈktëjk diˈib ixyˈatanëp ets mëdunanëp (Sal. 103:17, 18; 110:3). Yëˈë mëk ttsoky niˈamukë ënäˈktëjk. ¿Mijts niduˈuk diˈib mëk myajtsojkp? Pën duˈun, seguurë ko mdukˈoyˈajtypy tukëˈëyë oyˈäjtën diˈibë Jyobaa mmooyëp ets diˈib myajnayjäˈäwëp jotkujk (käjpxë Salmo 103:5, TY; * Prov. 10:22). Min nˈokˈijxëm tijatyë Jyobaa mmooyëp: ja käˈäy ukën diˈib yajkypy, ja mas oybyë mëtnaymyaayëbë, ko mˈanëˈëmxëty parë xyyajmëjwindëjkëdë tyuunk ets wiˈix xypyäädët ja diˈibën jyantsy xyëwˈäjtypy awäˈätstumˈäjtën.

6. ¿Tiko mbäät xyˈaxäjë ja käˈäy ukën diˈibë Jyobaa yajkypy, ets wiˈix mmoˈoyëty?

⁶ Ëtsäjtëm kyaj nduˈunˈäjtëm extëmë jëyujk animal, diˈib kyaj tjawëdë ko dyajtëgoyˈattë Dios (Mat. 4:4). Ko nmëdoowˈijtëm extëmë Jyobaa jyënaˈany, ta nbatëm ja jaygyujkën, ja wijyˈäjtën ets ja jotkujkˈäjtën. Jesus jyënany: “Jotkujk yajpäättë pënaty jyäˈäwëdëp ko yajtëgoyˈäjttëbë Dios” (Mat. 5:3, TNM). Jyobaa myaˈujts myajjotkëdakëp mët yëˈëgyëjxmë yˈAyuk, ets mmooyëp kanäk pëkyë käˈäy ukën oyatypyë mët yëˈëgyëjxm ja “tyuumbë diˈibë kuwijy” (Mat. 24:45; Is. 65:13, 14).

7. ¿Wiˈix xytyukˈoyˈaty ko xyˈaxäjë ja käˈäy ukën diˈibë Jyobaa mmooyëp?

⁷ Ja käˈäy ukën diˈibë Dios yajkypy, mbudëkëyanëp parë xyyajˈyoˈoyët ja mjot mwinmäˈäny, mmoˈoyanëp ja wijyˈäjtën ets yëˈë diˈib mguwäˈänanëp oy ti jotmay xypyäädët (käjpxë Proverbios 2:10-12). * Extëm nˈokpëjtakëm, mbudëkëyanëp parë kyaj xymyëbëkët ko jäˈäy jyënäˈändë ko kyaj jyamëtyë Dios ets ko net mˈitët agujk jotkujk pën mmëdäjtypy mayë meeny sentääbë etsë jukyˈäjt madakën. Nan mbudëkëyanëp parë kyaj mëmadäˈägëdët ja axëëkpë tsojkën ets parë kyaj xymyëdatët tuˈugë bisyë diˈib mˈaxëktunëdëp.  Pääty, tunë mëjääw parë xymyëdatët ja wyijyˈäjtënë Dios ets xyyajˈyoˈoyët ja mjot mwinmäˈäny. Duˈun këˈëm xyˈixët ko mtsojkëbë Jyobaa ets ko yëˈë mdukmëtsojkëbë oyˈäjtën (Sal. 34:8; Is. 48:17, 18).

8. Pën mmëwingoompy tyamë Dios, ¿wiˈix xytyukˈoyˈatäˈäny mä tiempë myiny kyëdaˈaky?

⁸ Tim tsojk kyutëgoyaˈany mä tyamë Satanás yˈaneˈemy etsë yëˈëyë Jyobaa diˈib xykyuwäˈänäˈänëm. Jäˈtäämbë tiempë mä yëˈëyë ndukˈijxpatäˈänëmë Jyobaa parë xyˈakmoˈoyëm ti njëˈxëm (Hab. 3:2, 12-19). Pääty, tyamën mbäät xymyëwingonyë mDeetyë tsäjpotmëdë ets niˈigyë xytyukˈijxpatët (2 Peed. 2:9). Net oy ti tyun jyatëdët, duˈun nëjkx mnayjyawëty extëmë David, diˈib kyujäˈäyë: “Xëmëtsë Jyobaa nyaˈity nwinduuyëts. Mët ko yëˈë yajpääty nˈaˈoytsyoowëts, ninäˈäts ngakumin ngakumatsët” (Sal. 16:8).

9. 1) Extëm jyënaˈanyë Fwank 6:44, ¿ti tyuumbyë Jyobaa? 2) ¿Tiko niˈigyë yˈoyëty nˈixyˈäjtëm tuˈugë Testiigë?

⁹ Ko xyˈixyˈatët tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj Tyestiigëty, ¿mjënäˈänëp ko wäˈäts xyˈixyˈaty? Kyaj nëgoo. Waˈan xynyijawë ti txëwˈaty, wiˈix yˈixëty o jam ti xyˈaknijawë mä tyäˈädë jäˈäy. Per tim tëgatsy ko xyˈixyˈaty tuˈugë Testiigë. Pes mnijäˈäwëp ko tsyojkypyë Jyobaa ets ko pääty të tmëjwoy mä kyäjpn mët ko të ti oyˈäjtën tˈixy mä tyäˈädë jäˈäy (käjpxë Fwank 6:44). Kajaa xyˈixyˈatyë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm ets nanduˈun mˈixyˈatyëty, axtë pën tëgatsy ja kyostumbrë, tëgatsy yˈixëty o tsyoony wiink paˈis.

10, 11. ¿Ti xyyajtuˈugyëm niˈamukë Dios mëduumbë, ets wiˈix ndukˈoyˈäjtëm?

¹⁰ Extëm nˈokpëjtakëm, pojën xypyëkyë kuentë ko nan yëˈë duˈumbë “ayuk” kyajpxypy extëm mijts, ja “ayuk diˈib wäˈäts” diˈib tsoˈomp mä ja tëyˈäjtën (Sof. 3:9). O ja tuk pëky njënäˈänëm, nimajtsk xymyëbëktë ja Dios, xymyëmëdowdë ja yˈanaˈamën ets tuˈugyëp tijaty mˈawijx mjëjpˈijxtëp. Tyäˈädë duˈun diˈib mas jëjpˈam mbäät xynyijawë mä tuˈugë jäˈäy, pes net mbäät xytyukjotkujkˈaty ets jyeky ja mnaymyayë.

¹¹ Kom mijts mDiosmëduump, mbäät mjënäˈäny ko mjantsy myëdäjtypy ja mas oybyë mëtnaymyaayëbë. Mmëdäjtypyë mëtnaymyaayëbë abëtsemy nyaxwinyëdë, oy niˈamukë  xykyaˈixyˈäjtäˈäy. ¿Mbäät tuˈugë jäˈäy duˈun jyënaˈany diˈib kyaj yajpääty mä Diosë kyäjpn?

12. ¿Tijaty mbäät xytyuknibëjtäägë mä Diosë tyuunk?

¹² (Käjpxë Eclesiastés 12:1). * ¿Tijaty të xytyuknibëjtäägë xytyunäˈäny mä Diosë tyuunk? Waˈan xytyunyë mëjääw parë xykyajpxyë Biiblyë bom bom, parë mas oy mgomentaratäˈäny o xyyajnaxäˈäny tijaty mä reunyonk o mas oy mgäjpxwäˈkxäˈäny. ¿Wiˈix mnayjyawëty ko xyˈixy yˈoybyëtsëmy o ko wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm tˈixtë ets ko mˈanëˈëmxëty ko jantsy oy ko duˈun xytyuny? Seguurë ko jantsy jotkujk mnayjyawëty. Ets tam tiko mbäät duˈun mnayjyawëty, pes yëˈë mduumpy ti Jyobaa tsyojkypy, duˈun extëmë Jesus (Sal. 40:8; Prov. 27:11).

13. ¿Tiko niˈigyë yˈoyëty nbëjtakëmë jot winmäˈäny mä Diosë tyuunk, ets kyaj mä tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny?

¹³ Ko xypyëjtäˈägëdë mjot mwinmäˈäny mä Diosë tyuunk, ta mnayjyawëyaˈanyëty agujk jotkujk ets kyaj nanëgoobë mjukyˈatäˈäny. Apostëlë Pablo tkujäˈäyë: “Panëjxtë yajxon es dëˈënyëm xytyundët waanë niˈigyë ja Nintsënˈäjtëmë tyuunk, mët ko miits mnijäˈädëp ko kyaj nyanëgoobëty yëˈë tadë tuunk diˈibë mduundëp tiˈigyë mët ja Nintsënˈäjtëm” (1 Kor. 15:58). Pënaty pyëjtaktëbë jyot wyinmäˈäny parë tpäädäˈändë meeny sentääbë o myëjpëtsëmäˈändë yä naxwiiny, kyaj tpäättë ja jotkujkˈäjtën, diˈibëdën yˈandijpy ja jotkujkˈäjtën (Luk. 9:25). Etsë tyäˈädë mbäät nyajtëyˈäjtëndëjkëm, pes duˈun jyajty ja rey Salomón (Rom. 15:4).

14. ¿Ti mdukniˈˈijxëp extëmë Salomón jyajty?

¹⁴ Salomón, yëˈë diˈib ijt mas mëkjäˈäy ets myëdäjtë madakën parë ttunët oy tyim tiijëty, yˈixan pyäädan ja jotkujkˈäjtën yä naxwiiny (Ecl. 2:1-10). Kyoj mayë jëën tëjkë oyatypyë, pyëjtakë parke ets tyuun tijaty tyim tsojk. ¿Yajnayjyäˈäwë agujk jotkujk ets yaˈujts yajjotkëdakë? Ko tˈijxy tukëˈëyë tijaty nety të ttuny, ta këˈëm jyënany ko tukëˈëyë taˈadë nëgoobë nety ets ko kyaj tsyobääty (Ecl. 2:11). ¿Ti mdukniˈˈixëyanëp extëm jyajtyë Salomón?

15. ¿Tiko jyëjpˈamëty xymyëdatëdë mëbëjkën, ets wiˈix xytyukˈoyˈatäˈäny extëm jyënaˈanyë Salmo 32:8?

¹⁵ Koonëm näägë jäˈäy pyokytyundë ets tkuˈayowëdë, taanëm tpëktë kuentë ko diˈib të ttundë kyaj yˈoyëty. Jyobaa kyaj ttsoky ets duˈun mjatët, tsyojkypy xyjaygyukët wiˈix mˈanëˈëmxëty ets xymyëmëdowët. Parë duˈun xytyunët, tsojkëp xymyëdatëdë mëbëjkën, per ninäˈä nëjkx xykyamëkjawë ko xypyëjtäˈägëdë mwinmäˈäny parë xymyëdunëdë Dios mët ko xymyëdaty ja mëbëjkën. Jyobaa ninäˈä tkajäˈäytyëgoyaˈany ja tsojkën diˈib myaˈijxëp mët yëˈë (Eb. 6:10). Pääty, tunë mëjääw parë niˈigyë xyyajkëktëkëdë mëbëjkën. Duˈun këˈëm xyˈixët ko tukëˈëyë diˈibë Jyobaa mdukˈanaˈamëp, yëˈë parë këˈëm xytyukˈoyˈatët (Käjpxë Salmo 32:8). *

16. ¿Tiko mbäät nyajtsobatëm ja awäˈätstumˈäjtën ets nyajtuˈunëm yajxon?

¹⁶ Apostëlë Pablo tkujäˈäyë: “Mä yajpäätyë Jyobaa myëjääw, jaˈäjtpë awäˈätstumˈäjtën” (2 Cor. 3:17, TNM). Jyobaa tsyojkypyë awäˈätstumˈäjtën ets nanduˈun ojts myajkojˈyëty parë xytsyokët. Per yëˈë tsyojkypy ets oy xyyajtunët ja awäˈätstumˈäjtën, pes mbäät mguwäˈänyëty. Waˈan xyˈixyˈatyë ënäˈktëjk diˈib yˈijxtëbë pornografía, yˈit tsyëënëdë oypyënëty mëët, ttukˈëyëˈëk ttukuyattë diˈib jantsy kutsëˈëgë, tjëˈxtë droogë o dyajniˈigyëdë nëë. Waˈan ttukxondäˈäktë jeˈeyë tuk ratë, per jantsy axëëk  wyimbëtsëˈëmxëdë, pes ta net tpaˈoˈktëëwnëdë, pyäˈämbajnëdë o axtë yaˈoˈkëndë (Gal. 6:7, 8). Wyinmaytyë ko awäˈätstum yajpäättë, per naywyinˈëˈënëdëp (Titʉ 3:3).

17, 18. 1) ¿Tiko njënäˈänëm ko nmëmëdoˈowëmë Jyobaa yëˈë diˈib xyyaˈijtëm awäˈätstum? 2) ¿Wiˈix tyëgatsyëty ja awäˈätstumˈäjtën diˈibë Adán mëdë Eva yajmooytyë mët diˈibë tyam myëdäjtëbë naxwinyëdë jäˈäy?

¹⁷ Per ko nmëmëdoˈowëmë Jyobaa yˈanaˈamën, këˈëm ndukˈoyˈäjtëm. Pes oy mëk nyajpatëm ets nmëdäjtëm ja diˈibën jyantsy xyëwˈäjtypy awäˈätstumˈäjtën (Sal. 19:7-11). Ko xyyajtunët yajxon ja awäˈätstumˈäjtën, o ja tuk pëky njënäˈänëm, mjukyˈatët nuˈunën ja Diosë yˈanaˈamën të tˈawitsy, ta xytyukˈixëdë Jyobaa ets ja mdääk mdeety ko mbäät mas niˈigyë mˈakmoˈoyëdë ja awäˈätstumˈäjtën. Dios të twandaky ko xymyoˈoyäˈänëm ja diˈibën jyantsy xyëwˈäjtypy awäˈätstumˈäjtën, diˈibë Biiblyë tyijpy “ja awäˈätstuuyˈäjtën es ja kunuˈxën diˈibë pyäättëp ja Diosë yˈuˈungëty” (Rom. 8:21).

¹⁸ Duˈumbën ja awäˈätstumˈäjtën diˈibë nety myëdäjttëp ja Adán mëdë Eva. Dios jeˈeyë yˈanmääyëdë tuk pëky diˈib kyaj mbäät ttundë: kyaj tjëˈxtët ja ujtstëëm diˈib mä tuˈugë kepy (Gén. 2:9, 17). Wiˈix mˈokwinmay, ¿tim mëkëdaa nety ja anaˈamën diˈib yajmooytyë? Kyaj. Naxwinyëdë jäˈäy jantsy mayë ley tpëjtäˈäktë ets ttukˈaguanëˈattë jäˈäy parë tmëmëdowdët, perë Jyobaa jeˈeyë tmooyë Adán mëdë Eva tuˈugë anaˈamën.

19. ¿Wiˈixë Jyobaa mëdë Jesus xytyukniˈˈijxëm parë nyajpatëm awäˈätstum?

¹⁹ Jyobaa jantsy wijy ets ja dyajnigëxëˈëky wiˈix jyaˈayˈaty mët ëtsäjtëm. En lugäär xymyoˈoyëm jantsy mayë ley, maˈkxtujkën myëët xytyukniˈˈijxëm parë nmëmëdoˈowëm ja ley diˈib yajnigutujkëp nmëdäjtëm ja tsojkën. Yëˈë tsyojkypy parë nnaytyuktuˈumoˈoyëm ja yˈëwij kyäjpxwijën ets nˈaxëkˈijxëm diˈib axëëk (Rom. 12:9). Ko Jesus dyajkyë käjpxwijën mä tuˈugë kopk, ta ojts tnigajpxy tijaty mbäät tuˈugë jäˈäy yajpokytyunyëty (Mat. 5:27, 28). Ko tyëkët Rey mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, duˈunyëm jam xytyukniˈˈixëyäˈänëm parë nˈijxëm ja oybyë ets ja axëëkpë extëm yëˈë tˈixy (Eb. 1:9). Nan xypyudëkëyäˈänëm parë jyëmbitët wäˈäts ja niniˈkx këbäjk ets ja jot winmäˈäny. Okpawinmayë tyäˈädë: kyaj mˈoktuktëkëyanënë ja tsojkënë parë xytyunët diˈib axëëk ets kyaj xyˈokkuˈayowëyanë ja poky kaytyey. Taanëmë net xypyäädäˈäny “ja awäˈätstuuyˈäjtën es ja kunuˈxën” diˈibë Jyobaa të mdukwandaˈagyëty.

20. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa dyajtunyë yˈawäˈätstumˈäjtën? 2) ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko njäˈäyˈäjtëm extëmë Dios?

²⁰ Mä ja jembyë jukyˈäjtën, duˈunyëm yaˈˈawitsäˈäny ja awäˈätstumˈäjtën, pes yëˈë xytyuˈumoˈoyäˈänëm ja tsojkën diˈib nmëdäjtëm mä Jyobaa ets mä ja nmëguˈukˈäjtëm. Jyobaa tsyojkypy ets nanduˈun njäˈäyˈäjtëm extëm yëˈë. Yëˈë kyaj tmëdaty awitsy ja awäˈätstumˈäjtën, per tsuj yajxon xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoy, duˈun ëtsäjtëm ets duˈunë anklëstëjk (1 Fwank 4:7, 8). Pääty ko njäˈäyˈäjtëm extëmë Jyobaa, ta nmëdäjtëm ja diˈibën jyantsy xyëwˈäjtypy awäˈätstumˈäjtën.

21. 1) ¿Wiˈixë David tˈanmääyë Jyobaa? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tuˈukpë artikulo?

²¹ ¿Myajtsobatypy tukëˈëyë oyˈäjtën diˈibë Jyobaa të mmoˈoyëty? Mä tyäˈädë artikulo të nˈijxëm ko Jyobaa mmooyëp ja käˈäy ukën, ja mas oybyë mëtnaymyaayëbë, ets ko mˈanëˈëmxëty parë xyyajmëjwindëjkëdë tyuunk ets wiˈix xypyäädët ja diˈibën jyantsy xyëwˈäjtypy awäˈätstumˈäjtën (Sal. 103:5). Waˈan jantsy jotkujk mnayjyawëty extëmë David diˈib yˈanmääyë Jyobaa: “Xytyukˈixëpës ja nëˈë tuˈu mëtiˈipë ja juukyajtën myëëtˈajtypyën. Jam ma mijtsën tam yajpaaty xoontakën. Jotkujk jam xëmë mijts mwintuuy” (Sal. 16:11, TY). Mä jatuˈukpë artikulo nˈakˈixäˈänëm tijaty myaytyakypyë Salmo 16. Ets yëˈë mbudëkëyanëp parë xyjaygyukët yajxon ti mbäät xytyuny parë xypyäädët ja diˈibën jyantsy xyëwˈäjtypy jotkujkˈäjtën.