1, 2. 1) ¿Wiˈix tëgatsyë Jyobaa jyaˈayˈaty mëdë naxwinyëdë jäˈäy diˈib myëdäjttëbë kutujkën? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

PËNATY myëdäjttëbë madakën o kutujkën, “amëj akëjxm yˈënäˈämtë”, tyuktuundëbë jäˈäy ti tsyojkypy ets axtë tyëytyuundëp (Mat. 20:25, TY; Ecl. 8:9). ¡Ninuˈun kyakijpxyë mëdë Jyobaa! Pes oy tjamëdaty tukëˈëyë mëjääw, myëjpëjtakypyë naxwinyëdë jäˈäy diˈib pokyjyaˈay. Tsuj yajxon xymyëgäjpxëm, kyuentëpëjtakypy wiˈix nnayjyäˈäwëm ets yˈijxypy tijaty nyajmääyjäjtëm. Nan kyaj xyˈamdoˈowëm diˈib kyaj mbäät nyäjkëm, pes “jyamyejtsypy ko naxway ëtsäjtëm” (Sal. 103:13, 14).

² Mä Biiblyë jantsy mayë ijxpajtën myiny mä wiˈixë Jyobaa tkuentëpëjtaky pënaty mëduunëp. Min nˈokˈijxëm tëgëëk. Myëduˈuk, ko tpudëjkë ja Samuel, diˈibë nety mutsknëm, parë tˈanmääyë Elí ti nety tukmiin tukëdakëp. Myëmajtsk, ko tmëmaˈkxtujky ja Moisés mä nyaynyikäjpxtutë ko kyaj nëjkx dyajpëtsëmäˈäny ja israelitëty. Ets myëdëgëëk, ko dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy ja israelitëty jap Egipto. Mientrës nˈëxpëjkëm, nˈokpawinmäˈäyëmë ti xytyukniˈˈijxëm mä wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty.

3. 1) ¿Wiˈixë Samuel jyajty mä tuˈugë ux? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky). 2) ¿Ets ti mbäät nnayajtëˈëwëm?

³ Samuel mutsk mixyuˈunknëmë nety ko tmëduuntsondakyë Jyobaa mä ja tabernakulo (1 Sam. 3:1). Mä tuˈugë koots, ko nety të nyaygyoˈkënë, ta tmëdooy ko yajmëgajpxy (1 Sam. 3:2-10). * Samuel ta wyinmääy ko yëˈë ja mëjjäˈäy Elí mëgäjpxëp ets kom jyantsy myëmëdoopy, ta ojts nyijkxy pëyeˈegyë, ta tˈanmääy: Mijts të xymyëgajpxy, tyäts nminy. Ta Elí yˈanmääyë ko kyaj yëˈë të myëgajpxyëty. Ta myëmajtskˈok jatëgok duˈun jyajty. Ets mä ja myëdëgëkˈokpë, ta Elí tpëjkyë kuentë ko yëˈë Dios diˈib myëgajpxypy ja mixyuˈunk. Ta tˈanmääy ja Samuel wiˈix yˈatsowët, etsë Samuel ta duˈun ttuuny. Per ¿tiko Jyobaa kyaj ttukˈawäˈänë Samuel ko yëˈë diˈibë nety myëgajpxypy? Biiblyë kyaj tnigajpxy. Per waˈan mët ko Jyobaa tpaˈˈayooyë Samuel ko myutsknëmëty. Min nˈokˈijxëm tiko duˈun njënäˈänëm.

4, 5. 1) ¿Ti Samuel tyuun ko Jyobaa yˈanmääyë ets tˈanëëmëdë Elí ti tukmiin tukëdakëp? 2) ¿Ets ti xytyukniˈˈijxëm mä Jyobaa?

⁴ Ja Ley diˈibë Jyobaa yäjk, duˈunë nety tniˈanaˈamë etsë ënäˈkuˈunk twingutsëˈëgëdët ja mëjjäˈäytyëjk ets mas niˈigyë ja diˈib nyiwintsënˈäjtypyë nax käjpn (1 Sam. 3:11-18; Éx. 22:28; Lev. 19:32). Pääty tsip nwinmäˈäyëmë Samuel pyëdëˈkojët jantsy tsojk ets jyotmëktäˈägët parë nëjkx tˈanëëmë Elí wiˈixë Dios yˈayoˈonmoˈoyaˈanyëty. Pesë Biiblyë jyënaˈany ko tsëˈkë parë ttukˈawanëdë Elí wiˈixë netyë Dios të jyënaˈany. Perë Dios ta ttuknijäˈäwë yajxon ja Elí ko yëˈë diˈibë nety myëgajpxypy ja Samuel. Päätyë Elí tˈanmääyë Samuel parë tyukmëtmaytyaktäˈäyëdët ets nitii tkakuyuˈutsët. Samuel ta duˈun ttuuny ets ttukmëtmaytyaktääy.

⁵ Elí nyijäˈäwëbë nety ti tunan jatanëp, pes të nety duˈun tuˈugë Diosë kyugäjpxpë yˈokˈanmääyëbë (1 Sam. 2:27-36). Extëmë Samuel yajnimaytyaky, yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko Jyobaa jantsy wijy ets kyuentëpëjtakypy wiˈix nnayjyäˈäwëm.

6. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Dios tpudëjkë Samuel?

⁶ Extëmë Jyobaa tpudëjkë Samuel, nan yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko jyaygyujkëp tijaty jotmay pyattëbë ënäˈktëjk ets wiˈix nyayjyawëdë. Miitsëty ënäˈktëjk, ¿mtsiptakxëdëp xytyukmëtmaytyäˈägëdë Diosë yˈayuk pënaty mëjjäˈäy mëˈˈënäˈk o parë kyaj mjäˈäyˈatët extëmë mëguˈuktëjk? Pën duˈun, mbäät mˈity seguurë ko Jyobaa mbudëkëyanëp, yaˈˈawäˈätsë mjot mgorasoon ets tukmëtmaytyaktäˈäy wiˈix mnayjyawëty (Sal. 62:8). Pawinmayë ënäˈktëjkë yˈijxpajtën diˈib yajmaytyakp mä Biiblyë, extëmë Samuel. Käjpx mmaytyäˈäk mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib nanduˈun të tmëmadäˈäktë duˈumbë jotmay, duˈunë mëduknax ets diˈib mëjjäˈäy mëˈˈënäˈk. Mbäät mdukmëtmaytyäˈägëdë wixatyë Jyobaa të pyudëkëdë, näˈäty extëmë nety kyaj ttimˈawix ttimjëjpˈixtë.

7, 8. ¿Wiˈixë Jyobaa dyaˈijxë ko kyuentëpëjtak wiˈixë netyë Moisés nyayjyawëty?

⁷ Ko netyë MoisésË jyëmëjt 80, ta Jyobaa tyuknipëjkë tuˈugë tuunk diˈib tsip nimëjääw: dyaˈˈawäˈätspëtsëmët ja israelitëty jap Egipto mä yajtuumbëˈattë (Éx. 3:10). Moisés monyˈijx monyjyäˈäwë, pes ja nety kujk byorreegë kuentˈaty jam Madián 40 jëmëjt. Päätyë Jyobaa tˈatsooy: “¿E pënëts ëjtspë etsëts nëjkx nˈëkwinguwäˈägë yëˈë mëjˈyajkutujkpë, etsëts ënet ja Israel jäˈäyëty njuuttëty jap Ejiptë?”. Ta Jyobaa yˈatsoowë:  “Ëjts mijts njaymyëëtˈataamypy” (Éx. 3:11, 12, MNM). Nan ojtsë Jyobaa yˈanëˈëmxëty ko mëmëdowanëp ja mëjjäˈäytyëjk diˈib Israel. Perë Moisés ta yˈatsooy: “Yëˈëjëty käˈäbëts yëˈë xymyëbëktëty, ets nen käˈäbëts yëˈë xytyundëty kyuentë” (Éx. 3:18; 4:1, MNM). Mbäät njënäˈänëm ko Moisés yëˈë nety jyëjpkugäjpxëbë Dios. Per mëmaˈkxtujkë ets nan mooyë madakën parë ttunëdë miläägrë. Moisés yëˈë tim jawyiimbë jäˈäy diˈib yajmooyë tyäˈädë madakën (Éx. 4:2-9, 21).

⁸ Perë Moisés ta jatëgok nyaynyikäjpxtutë ko kyaj tjaty oy kyäjpx myaytyäˈägët. Ta Jyobaa yˈanmääyë: “Ko ënety mgäjpxäˈäny mëtyäˈägäˈäny, ëjts mijts ndukniˈˈixëp ti mgäjpxëp mëtyäˈägëbën” (Éx. 4:12, MNM). ¿Tyukjotkujkˈäjtë Moisés ko duˈun yaˈˈanmääy? Kyaj jyawë, pes ta ojts jyënäängojpë parë yajtukpagaxët tuˈugë jäˈäy. Jyobaa ta ojts jyotˈambëjknë, per kyuentëpëjtak wiˈixë netyë Moisés nyayjyawëty, ta ttukpagejxyë Aarón parë yëˈë wyingäjpxëdët (Éx. 4:10, 11, 13-16).

9. ¿Wiˈixë Moisés pyudëjkë ko Jyobaa myëmaˈkxtujkë ets ko tsuj yajxon jyotkujkmooyë?

⁹ Extëmë Moisés yajnimaytyaˈaky, ¿ti xytyukniˈˈijxëm mä Jyobaa? Kom yëˈë tuˈugë Dios diˈib myëdäjtypy tukëˈëyë mëjääw, mbäätxyëp dyajtuunyë myëjääw parë tˈatsëˈkë Moisés ets kuanë myëmëdowëdët. Per kyaj duˈun ttuuny, niˈigyë tmëmaˈkxtujky ets tsuj yajxon tjotkujkmooy tyäˈädë tyuumbë diˈibë nety yujy tudaˈaky ets kyaj nyaymyëjjawëty. ¿Oybyëtsëëm ko Jyobaa tkuentëpëjtaky wiˈixë netyë Moisés nyayjyawëty? Duˈun, pes ok jantsy oyë Moisés tniwintsënˈäjty ja israelitëty, tyuunë mëjääw parë nanduˈun tmëmaˈkxtujky ets tjaygyujkë wiˈix nyayjyawëdë, extëmë netyë Jyobaa të myëmaˈkxtukyëty (Núm. 12:3).

10. Jyobaa kyuentëpëjtakypy wiˈix nnayjyäˈäwëm, ¿wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën?

¹⁰ ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë tyäˈädë ijxpajtën? Ko pën nmëdäjtëm wanatyë kutujkën, extëm pën tuˈunëm mëjjäˈäy mä tuˈukmujkën, jamë kujëën kudëjk o uˈunk ënäˈk, jëjpˈam ets nguentëpëjtakëm wiˈix nyayjyawëdë,  nˈoyjyaˈaytyakëm ets nmëmaˈkxtujkëm extëmë Jyobaa (Kol. 3:19-21; 1 Peed. 5:1-3). Pën nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jyobaa mëdë Jesukristë, ta kyaj nëjkxë nmëguˈukˈäjtëm tsyiptakxëdë parë xymyëtmaytyakëm ets nëjkxëp njotkujkmoˈoyëm (Mat. 11:28, 29). Nan nëjkxëp nmoˈoyëm tuˈugë oybyë ijxpajtën (Eb. 13:7).

11, 12. ¿Ti Jyobaa tyuun parë ja kyäjpn nyayjyawëdët seguurë?

¹¹ Ko ja israelitëty pyëtsëëmdë Egipto mä jëmëjt 1513 mä kyajnëm myinyë Jesus, waˈanë nety nyimayˈattë, naxyë tëgëk miyonk. Wiˈixëmë nety ja xyëëw jyëmëjtëty, tamë ënäˈkuˈunk ets tamë tim mëjäˈäyuˈunkpënë, ets seguurë ko nan tamë netyë yuumëët päˈäm mëëtpë ets diˈib kyaj yˈoy myëkëty. Parë tyäˈädë mayjyaˈay yajwoowˈyoˈoytyët, tsojkëbë nety tuˈugë wintsën diˈib mëmaˈkxtukëdëp, paˈˈayowëdëp ets tsokëdëp. Ets duˈunënë Jyobaa jyaˈayˈajty mët yëˈëgyëjxmë Moisés. Pääty ja israelitëty kyaj tsyëˈk jyäˈäwëdë ko tsyoˈondë Egipto oyë nety nimää tkaˈixyˈattë (Sal. 78:52, 53).

¹² ¿Ti Jyobaa tyuun parë ja israelitëty nyayjyawëdët seguurë? Ko tsyoˈondë jap Egipto, ta dyajpëtsëëmdë “wäätswitsy, ta yëˈë maytsyiptuumbë tsyoondën” (Éx. 13:18, MNM). Ko pyëtsëëmdë tukniwits tuknimäˈkxë, yëˈë yaˈijtëdë seguurë ko Dios kyëˈëjoty yajpäättë. Jyobaa nan tukˈijxëdë ko yëˈë nety tuˈumooyëdëp ets kuwanëdëp, pes xëëny “yoots ojts mëët tyuˈuwinwowëtë, e ko kyootsˈajty jëënmëët tyuˈuwinwoowëtë” (Sal. 78:14, TY). Duˈunxyëp extëm yˈanmääyëdë: “Këdii mtsëˈëgëdë, tyäts ëjts parë nduˈumoˈoyäˈändë ets parë nguwäˈänäˈändë”. Ja israelitëty, tsojkëbë nety yˈittët seguurë, pes tamë nety tpäädäˈändë tuˈugë jotmay.

13, 14. 1) ¿Ti Jyobaa tyukmëduun ja israelitëty mä ja mejnyë Tsaptspë? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa ttukˈijxyë myëkˈäjtën ja Egipto jäˈäyëty?

¹³ Nˈokpawinmäˈäyëm ko tam të nguˈadujkëm, winduuy yajpääty ja mejnyë Tsaptspë ets ëxkëˈëy xypyamiˈinëm ja Faraon mëdë tsyiptuumbëty. Ta ajotkumonë Dios tpëjtaˈaky ja yoots ëxkëˈëy diˈib yajtuˈuˈadujkypy ja Egipto jäˈäyëty, ta agootstuuy wyëˈëmdë myentrës mä ëtsäjtëm tamë tëˈkx jäjjën (Éx. 14:19, 20). Ta net nˈijxëm ko ja Moisés xyäjtëy mä ja mejny, ets ta myinyë mëk poj diˈib yaˈˈayaˈpwaˈkxypy ja mejny. Ta wäätswitsy näjxëm windëˈëtstuuy mëdë familyë ets mët ja jëyujk animal ets niˈamukë ja israelitëty. Ta net nˈijxëm ko kyaj myoˈontsë ets kyaj jyaxkëty, mbäät jotëgoy nduˈuyoˈoyëm. Axtë diˈib oytyaˈagyë yoˈoytyëp oy mëk yˈawinäjxtäˈäytyë (käjpxë Éxodo 14:21, 22, MNM). *

¹⁴ Ta net ja faraon diˈib kyaj yajtëjy ets mëj patëp xypyadëjkëm nanduˈun (Éxodo 14:23, 26-30). Perë Moisés ta jatëgok xyäjtëy mä ja mejny. Ta ja mejny diˈib të nyaywyaˈkxyëty yˈayaˈpmujknë jatëgok amëjääw, ets ja faraon mëdë syoldäädëtëjk niwiˈixtsoo mbäät kyanekypyëtsëmdë juuky (Éx. 15:8-10).

15. ¿Ti mdukniˈˈijxëp mä Jyobaa ko xypyawinmayë tyäˈädë maytyaˈaky?

¹⁵ Tyäˈädë maytyaˈaky yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko Jyobaa, yëˈë tuˈugë Dios diˈib tukniwits tuknimäˈkxë tijaty tyuumpy, ets ko duˈun nnijäˈäwëm ta kyaj ntsëˈk njäˈäwëm (1 Kor. 14:33). Duˈun extëm tuˈugë borreegë kuentˈäjtpë tsuj yajxon ttsoky ets tˈijxˈity tkuentˈaty ja byorreegë, nanduˈunë Jyobaa ttuny, xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm ets xykyuentˈäjtëm mä  nmëtsipˈäjtëm. Mëjwiin kajaa tyäˈädë xyjotkujkmoˈoyëm, pes wingon yˈijnë mä jyëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë jukyˈäjtën (Prov. 1:33).

16. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nˈëxpëjkëm wiˈixë Jyobaa dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy ja israelitëty?

¹⁶ Tyam, nanduˈunë Jyobaa tˈijxˈity tkuentˈatyë nyax kyäjpn, xypyudëjkëm parë oy mëët nˈijtëm ets xykyuwäˈänëm mä nmëtsipˈäjtëm. Ets duˈunyëm xykyuentˈatäˈänëm mä nety nduknäjxëm ja mëk ayoˈon, diˈib ijnëp tëjkˈagëˈëybyëm (Diˈibʉ Jat. 7:9, 10). Kyaj ntsëˈëgëyäˈän njawëyäˈänëm ko jyäˈtëdë tyäˈädë mëk ayoˈon, oy myutskëty ja xëëw jëmëjt o të nmëjjäˈäyënë, oy nyajpatëm oy mëk o yuumëët päˈämmëët. * Yëˈë nëjkx njamyatsäˈänëm extëmë Jesus jyënany: “Koojëˈëktë, jaˈa ko pojën myinët ja mnitsokën” (Luk. 21:28). Nan kyaj ntsëˈëgëyäˈän njawëyäˈänëm axtë mä nety xynyibëdëˈkëmë Gog, diˈib yˈandijpy tuk grupë nasiongëty, diˈib mas kumëjääwëty ets kyaj dyuˈunëty ja faraon (Ezeq. 38:2, 14-16). ¿Tiko kyaj? Jaˈko nnijäˈäwëm ko Jyobaa kyaj tyëgatsy. Tsuj yajxon jatëgokë kyäjpn dyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈäny (Is. 26:3, 20).

17. 1) Ko nˈëxpëjkëm mä Biiblyë wiˈixë Jyobaa tkuentˈäjtyë kyäjpn, ¿ti mbäät nduˈunëm parë nnaytyukpudëjkëm, ets wiˈix ndukˈoyˈatäˈänëm? 2) ¿Ti nˈëxpëkäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?

¹⁷ Mä tyäˈädë artikulo të nˈijxëm tëgëëgë ijxpajtën mä wiˈixë Jyobaa tkuentëpëjtaˈagyë kyäjpn, tkuentˈaty tsuj yajxon, tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoy ets dyaˈˈawäˈätspëtsëmy. Nˈokpawinmäˈäyëm tijaty xytyukniˈˈijxëm mä wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty. Ko duˈun nduˈunëm, ta niˈigyë wyëˈëmäˈäny mä jot winmäˈäny ets mä jot korasoon wiˈix dyajnigëxëˈëgyë oybyë jäˈäyˈäjtën, ets dyajkëktëkëyaˈany niˈigyë ja mëbëjkën ets ja tsojkën. Mä jatuˈukpë artikulo nnijawëyäˈänëm wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jyobaa: mä familyë, mä nduˈukmujkëm ets mä ngäjpxwäˈkxëm.