1, 2. 1) ¿Wiˈixë Adán mëdë Eva jyukyˈäjttsondaktë? 2) ¿Tijaty yaˈˈatsoojëmbitäämp mä tyäˈädë artikulo?

DIOS wäˈätsjäˈäy ojts dyajkojˈyë Adán mëdë Eva, kyaj nety tmëdattë myëtsip ets jamë nety tsyëënëdë mä lugäärë tsujpë. Diosë nety uˈunkˈäjtëdëp ets jantsy oyë nety mëët yˈittë (Gén. 2:7-9; Luk. 3:38). Ets yajtuknipëjktë tuˈugë tuunk diˈib jëjpˈam (käjpxë Génesis 1:28, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). * ¿Nuˈun tiempë nety jyukyˈatäˈändë parë ttundët diˈibë Dios tuknipëjkëdë? Ko yaˈˈanmääytyë: “Yajwinduktë yëˈë naxwinyëdë ets xyˈënaˈamdëty”, kyaj nety tyim tsekyëty jyukyˈattët winë xëë, per parë tkuentˈattët “tuˈkëˈëyë jëyujk”, jëjpˈamë nety ets jyukyˈattët winë xëë. Adán mëdë Eva winë xëë winë tiempë nety ttukxondäˈägäˈändë tyäˈädë tuunk.

² Per ¿tiko tyam kyaj duˈun njukyˈäjtëm? ¿Tiko nmëdäjtëm  mayë mëtsip diˈib kyaj  yajjotkujkˈäjtëm? ¿Wiˈix ojts tyëkë oˈkën diˈib mas xymyoˈoyëmë jäj jëmuˈumën? ¿Wiˈixë Dios dyajjëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë mëtsip? Min nˈokˈijxëm wiˈixë Biiblyë tˈatsoojëmbity.

3, 4. 1) ¿Ti Jyobaa tyukˈawäˈänë Adán mëdë Eva? 2) ¿Tiko nety jyëjpˈamëty tmëmëdowdët?

³ Adán mëdë Eva mbäädë nety jyukyˈattë winë xëë, per nan mbäädë nety yˈooktë. Pes parë jyukyˈattët, tsojkëbë nety xyajtët, kyay yˈuuktët ets myäˈä pyoˈkxtët. Per diˈibë nety mas jëjpˈam, yëˈë ets oy yˈittët mëdë Jyobaa, diˈib yajjukyˈäjtëdëp (Deut. 8:3). Parë agujk jotkujk jyukyˈattët, tsojkëbë nety tkupëktët wiˈixë Dios tyuˈumoˈoyëdë. Extëm mä netyë Eva kyakojynyëm, Jyobaa yajxon tˈanmääyë Adán: “Tukëˈëyë ujts kepyë tyëëm diˈib mä lugäärë tsujpë, mbäät xyjeˈxy axtë mjotkëdäˈägët. Per yëˈë ujts kepyë tyëëm diˈib tuknijäˈäwëbë oybyë etsë axëëkpë kyaj mbäät xyjeˈxy, yëˈë ko jaa xëë mä xyjeˈxy, seguurë ko mˈoogët” (Gén. 2:16, 17).

⁴ Ja ujts kepy “diˈib tuknijäˈäwëbë oybyë etsë axëëkpë”, yëˈë nety yˈandijpyë ko Dios myëdäjtypyë madakën parë tnigäjpxët diˈibë oy ets diˈibë axëëk. Adán nyijäˈäwëbë nety wanaty diˈibë oy ets diˈibë kyaj, pes duˈunë netyë Dios të yajkojˈyëty extëmë yëˈë ets mëdë jyot wyinmäˈäny. Per ja ujts kepy yëˈë nety tukjamyajtsëbë Adán mëdë Eva ko yëˈë xëmë Jyobaa tuˈumoˈoyanëdëp. Ko tjëˈxtët ja ujts tëëm, duˈunxyëp extëmë Dios tˈanëëmëdë: “Kyajts nyajtëgoyˈattë mˈanaˈamën”. Ko këˈëm nyayˈanaˈamëdët, mbäädë nety mëjwiin kajaa tkuˈayowëdë mët ja tyëëm yˈääts. Ets mbäädë nety yˈooktë extëmë Jyobaa tyukˈawäˈänëdë.

5. ¿Tiko Adán mëdë Eva kyaj tmëmëdoodë Jyobaa?

⁵ Adán tyukˈawäˈänë Eva ja anaˈamën diˈibë Dios mooyë, päätyë Eva yajxon tnikäjpxëmbijty ko ja tsäˈäny ojts myëgajpxyëty diˈibë Satanás yajtuun (Gén. 3:1-3). Satanás yëˈë nety tuˈugë Diosë yˈuˈunk, diˈib yajmëjwindëjkë tsyojkën parë yˈitäˈäny mëj këjxm ets këˈëm nyayˈanaˈamanë (ix nanduˈun mä Santya̱ˈa̱gʉ 1:14, 15). Parë ttuuny diˈibë nety të twinmay, ta tniwäämbejtyë Dios ko andakp. Ojts tˈanëëmë ja Eva ko kyaj yˈoogäˈäny ko tkamëmëdowëdë Dios, axtë yˈanmääy ko duˈun yˈitäˈäny extëmë Dios (Gén. 3:4, 5). Eva ta tmëbëjky ets ojts tjeˈxy ja ujts tëëm, duˈun dyajnigëxëˈky ko këˈëmë nety nyayˈanaˈamäˈänyëty. Ets ok, ta nanduˈun ja Adán ojts ttukjeˈxy (Gén. 3:6, 17). Eva të nety ja Satanás wyinˈëënyëty (käjpxë 1 Timotee 2:14). Adán yajxonë nety tnijawë ko kyaj yˈoyëty tjëˈxët ja ujts tëëm, per yëˈë myëmëdoo ja nyëdoˈoxy. Eva jantsy tsuj myëgäjpxë ja tsäˈäny, per yˈëxkëˈëy yëˈë nety nayuˈtsëp tuˈugë mëtsip diˈib kyaj pyaˈˈayoy ets diˈib wäˈäts tnijawë ko axëëk wyimbëtsëmäˈäny.

6, 7. ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tpayoˈoyë Adán mëdë Eva?

⁶ Adán mëdë Eva yëˈëyë wyinmääytyë ti këˈëm tyukˈoyˈattëp, pääty kyaj tmëmëdoodë Jyobaa, diˈibë nety të myoˈoyëdë jukyˈäjtën ets tukëˈëyë tijaty myëdäjttëp. Dios wäˈätsë nety tnijawë ti të tyuny të jyatyëty (1 Crón. 28:9; käjpxë Proverbios 15:3). * Per të nety tnasˈixë parë Adán mëdë Eva etsë Satanás dyajnigëxëˈëktët ti myëdäjttëp mä jyot kyorasoon. Seguurë ko Jyobaa mëk tjäˈäwë ko duˈun yˈadëtstë ja yˈuˈunk yˈënäˈk (ix nanduˈun mä Génesis 6:6). Per extëmë Fes, tsojkëbë nety ttunët extëm ja tyëyˈäjtënë dyajnigutukë ets ttukumëdowdët.

⁷ Dios të nety tˈanëëmë Adán: “Jaa xëë mä xyjeˈxy [yëˈë ujts kepyë tyëëm diˈib tuknijäˈäwëbë oybyë etsë axëëkpë] seguurë ko mˈoogët”. Waˈanë Adán wyinmääy ko yëˈë yˈandijpy tuˈugë xëë diˈib 24 oorë ko yaˈˈanmääy  “jaa xëë” ets wyinmääy ko mä tadë xëë yˈoogäˈäny. Per ok, ta jatëgokë Jyobaa ojts tmëgajpxyë Adán mëdë Eva ko nety “jyënakyxyëëwˈäjtnë mä ënety tyitykypyojyën” (Gén. 3:8, MNM). Extëmë Fes diˈib tyuumbyë tëyˈäjtën, jawyiin tmëdooˈijty wiˈix tkëyäjktë ja tyëyˈäjtën (Gén. 3:9-13). Ta netë Dios tyuknikäjpxpajtëdë oˈkën (Gén. 3:14-19). Koxyëbë Dios jamyë yaˈoˈkëdë, kyajxyëp yˈadëëy diˈibë nety të ttuknibëjtäägë parë naxwinyëdë jäˈäy (Is. 55:11). Ko Adán mëdë Eva pyokytyuundääytyë, ta tyëjkë ayoˈon jotmay, perë Jyobaa ojts tnasˈixë parë jeky jyukyˈattët ets tmëdattëdë yˈuˈunk yˈënäˈk diˈib mbäät tˈawix tjëjpˈixtë jotkujkˈäjtën. Jeˈeyë ko Dios windum, ja xëë mä pyokytyuundë ja xëë ojts yˈooktë. Pesë Dios duˈun tˈixyë tuk mil jëmëjtpë extëm tuk xëë, pääty mbäät njënäˈänëm ko mä tadë “xëë” yˈoˈktë (2 Peed. 3:8).

8, 9. Ko Adán pyokytyuuny, ¿wiˈix yˈaxëktuunëdë ja tyëëm yˈääts? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky.)

⁸ Extëm yˈadëtstë, ¿nan kyumëdowandëbë nety ja yˈuˈunk yˈënäˈk? Kyumëdowandëp. Mä Romanʉs 5:12, apostëlë Pablo tnimaytyaˈaky: “Tuˈuk jeˈeyë ja jäˈäy kyaj tmëmëdooy ja Dios es mëdë tyäˈädë pojpëkyëjxm tsyondaky ja oˈkën, pääty nidëgekyë ja jäˈäyëty yˈooktë, mët ko nidëgekyë pyojpëtuundë”. Pën tim jawyiin oˈk, yëˈë Abel (Gén. 4:8). Ets ja wiinkpë yˈuˈunk yˈënäˈk etsë yˈuˈunk yˈokë Adán, nan ojts myëjjäˈäyëdë ets yˈoˈktë. Per ¿waˈandaa nanduˈun nyinäjxëdë poky? Pablo jyënany: “Mayjyaˈay pyekytyundë jaˈagyëjxm ko tuˈugë jäˈäy ja Dios tkakajxykyupejky” (Rom. 5:19). Mët ko Adán etsë Eva pyokytyuundë, ta naxwinyëdë jäˈäy nyinäjxëdë poky etsë oˈkën, majtskë mëtsip diˈib nipën mbäät tkakugeˈeky. Kyaj yajxon yajnijawë wiˈix meerë të xynyinäjxëmë poky etsë oˈkën, per wäˈäts nyigëxëˈëky wiˈix wyimbëtsëmy.

⁹ Päätyë Biiblyë tˈijxkijpxyë poky etsë oˈkën mëët “ja winjuux diˈib të yajtukˈabity tukëˈëyë nax käjpn, ets ja nyiwits diˈib mëët të yajtuktäägë tukëˈëyë ja nax käjpn” (Is. 25:7). Yëˈë poky etsë oˈkën yëˈë diˈib niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy myëjeˈemtsyˈoˈkypy ets yajjiˈkxyëty. Biiblyë jyënaˈany: “Nidëgekyë jäˈäyëty yˈooktë mët ko tyëëmpˈat yˈäätsˈatëdë Adán” (1 Kor. 15:22). Päätyë Pablo nyayajtëëwë: “¿Pënëts xyajnitsoˈogëp mä tyäˈädë niniˈx diˈibë të yajtuknikäjxpety ja oˈkënë?” (Rom. 7:24). ¿Pëndaa nety mbäädë Pablo yaˈˈawäˈätspëtsëmyëty? *

10. 1) ¿Diˈibatyë tekstë xytyukˈijxëm ko Jyobaa dyajjëjptëgoyaˈanyë oˈkën? 2) ¿Ti xytyukˈijxëmë tyäˈädë tekstë mä Jyobaa etsë Jesus?

¹⁰ Jyobaa mbäädë nety dyaˈˈawäˈätspëtsëmyë Pablo. Pesë Biiblyë jyënaˈany: “Yëˈë jyëënaambyë oˈkën winë xëë winë tiempë, etsë Jyobaa ja Wintsën diˈib Yajkutujkp yajtëˈëtsaambyë winëë mä niˈamukë jäˈäyë wyiin jyëjp” (Is. 25:8). Duˈun extëm tuˈugë uˈunkteety dyajjëgeˈeky tijaty ja yˈuˈunk yˈënäˈk yaˈˈayoojëp ets dyajtëtsë ja wyinëë, nanduˈunë Jyobaa tsyojkënyëˈajtypy dyajjëjptëgoyaˈanyë oˈkën diˈib të xytyukninäjxëmë Adán. Ets yëˈë Jesus pudëkëyanëp. Mä 1 Korintʉ 15:22, jyënaˈany: “Jaˈa dëˈën ko nidëgekyë jäˈäyëty yˈooktë mët ko tyëëmpˈat yˈäätsˈatëdë Adán, es nandëˈën diˈibaty yˈaxäjëdëp ja Jesukristë extëmë Yajnitsokpë, Dios yajjikypyëkëdëp”. Pääty ko Pablo dyajtëëy pën yajnitsoˈogëdëp, ta këˈëm nyayˈatsoowë: “Yajjäˈäygyëdakp ja Dios ko jyaaty ja nitsokën mët yëˈëgyëjxmë Nintsënˈäjtëm Jesukristë” (Rom. 7:25). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa duˈunyëm ttsekyë naxwinyëdë jäˈäy, oyë Adán  mëdë Eva pyokytyuundë. Etsë Jesus diˈibë Tyeety pyudëjkë parë ojts dyajkojˈyë Adán mëdë Eva, nan duˈunyëm ttsekyë naxwinyëdë jäˈäy (Prov. 8:30, 31). Per ¿wiˈixë nety mbäät yˈawäˈätspëtsëmdë mä poky etsë oˈkën?

11. ¿Ti Jyobaa tyuun parë tpudëjkë naxwinyëdë jäˈäy?

¹¹ Ko Adán pyokytyuuny, ta Jyobaa tyuknikäjpxpajtë oˈkën. Duˈuntsoo niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy nyinäjxë poky kaytyey etsë oˈkën (Rom. 5:12, 16). Biiblyë jyënaˈany: “Dios tpekymyooy nidëgekyë jäˈäy jaˈagyëjxm ko tuˈugë yetyëjk pyekytyuuny” (Rom. 5:18). Extëmë Jyobaa yˈanaˈamënë dyajnigutukë, ¿ti nety mbäät ttuny parë dyajjëgaˈagëdë tyäˈädë ayoˈon? Jesus duˈun tˈatsoojëmbijtyë tyäˈädë yajtëˈëwën: “Ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, [...] të nmi[nyëts] esëts [...] nyakëdëts ja njikyˈäjtën es nimayjyaˈay nyitsoˈoktët” (Mat. 20:28). Komë Jesus wäˈäts jäˈäy mbäädë nety yëˈë xyjyuuybyëtsëˈëmëm. Per ¿wiˈixë Jyobaa ttuuny ja tëyˈäjtën ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm? (1 Tim. 2:5, 6).

12. ¿Wiˈixë Jyobaa ttuunyë tëyˈäjtën ko ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm?

¹² Jesus wäˈätsjäˈäyë nety, ets mbäädë nety jyukyˈaty winë xëë extëmë Adán mä kyapokytyunyëm. Perë Jyobaa të nety ttuknibëjtäägë parë tyëëm yˈäätsë Adán diˈib wäˈätsjäˈäy, dyajwinduktët ja Naxwinyëdë. Ko Jesus ttsekyë Tyeety ets ja Adángë tyëëm yˈääts, ta tkëyajkyë jyukyˈäjtën diˈib wäˈäts extëmë wintsëˈkën, diˈibë Adán yajtëgooy. Ok, ta Jyobaa yajjukypyëjkë extëm tuˈugë anklës (1 Ped. 3:18, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]). Jyobaa tyuunë tëyˈäjtën ko ojts tˈaxäjë extëmë wintsëˈkën ja Jesusë jyukyˈäjtën diˈib wäˈäts, ets tjuuybyëtsëëmyë naxwinyëdë jäˈäy parë tˈawix tjëjpˈixtët ja jukyˈäjtën diˈibë Adán yajtëgooy. Duˈunë Jesus twingudëgatsˈäjtyë Adán. Pablo tnimaytyaˈaky: “Nanduˈun yˈity kujayë: Ja tim jawyiimbë yetyëjk, Adán, jyajty tuˈugë jäˈäy diˈib jukyˈäjtp. Ja tim okpë Adán jyajty tuˈugë espiritë diˈib yajkypyë jukyˈäjtën” (1 Cor. 15:45, TNM).

13. ¿Ti tyukmëdunaampy ja “tim okpë Adán” pënaty të yˈooktë?

¹³ Tim tsojkë Jesus, ja “tim okpë Adán” tmoˈoyaˈanyë jukyˈäjtën winë xëëbë ja Adángë tyëëm yˈääts. Ets kom të nimay yˈooktë, ta jatëgok dyajjukypyëkäˈäny parë jyukyˈattët yä Naxwiiny (Fwank 5:28, 29).

14. ¿Wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy yˈawäˈätspëtsëmäˈäny mä poky kaytyey?

¹⁴ ¿Wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy yˈawäˈätspëtsëmäˈäny mä poky kaytyey? Jyobaa të dyajnaxkëdaˈaky jam tsäjpotm tuˈugë Anaˈam Kutujkën mä yˈanaˈamäˈänyë Jesus mët 144,000 jäˈäy diˈib të yajwinˈixtë yä naxwiiny (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 3:21). Tyäˈädë 144,000 nyijäˈäwëdëp yajxon wiˈix nyajpatëm ko nbokyjyaˈayˈäjtëm, pes nanduˈun ijty yajpäättë. Nuˈun yˈanaˈamäˈändë tuk mil jëmëjt mëdë Jesus, ta tpudëkëyäˈändë naxwinyëdë jäˈäy parë jyëmbittët wäˈäts (Diˈibʉ Jat. 20:6).

15, 16. 1) ¿Ti yˈandijpy ko Biiblyë jyënaˈany “ja okpë mëtsip” “ja oˈkën”? ¿Ets näˈä jyëjptëgoyaˈany? 2) Extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 15:28, ¿ti Jesus tyunaampy ko tpäädët ja tiempë?

¹⁵ Ko kyäˈpxët tuk mil jëmëjt, të netyë naxwinyëdë jäˈäy yˈawäˈätspëtsëmy mä poky ets mä oˈkën. Pablo jyënaˈany: “Nidëgekyë jäˈäyëty yˈooktë mët ko tyëëmpˈat yˈäätsˈatëdë Adán, es nandëˈën diˈibaty yˈaxäjëdëp ja Jesukristë extëmë Yajnitsokpë, Dios yajjikypyëkëdëp. Per niduˈuk niduˈuk extëm pyäädëdë: Jesukristë dëˈën jikypyëjk tim jawyiin; es oknëm ko yëˈë Jesukristë myinët, diˈibaty yëˈë jyaˈäjtypy nandëˈën jyikypyëktët. Ta jyäˈtët ja tiempë mä ja Jesukristë ttukkëdëkët ja Dios Teety ja kyutujkën mä naty të dyajkutëgoy nidëgekyë wiinkpëtyë anaˈambëty, kutujkënëty es pënëtyë madakën myëdäjttëp. Jaˈa ko yëˈë Kristë koonëm yajkutukët axtë ko yˈanaˈamën  patkëˈëy tpëjtäˈägët ja myëtsip. Es ja okpë mëtsip diˈibë Dios yajkutëgoyaampy, yëˈë ja oˈkën” (1 Kor. 15:22-26). Duˈunë duˈun, “ja okpë mëtsip”, yëˈë oˈkën diˈibë Adán ojts xytyukninäjxëm, jëjptëgoyäämp winë xëë. “Ja winjuux” diˈib tyamë naxwinyëdë jäˈäy myëjeˈemytsyˈoˈkypy të nety nyaxy kyexy (Is. 25:7, 8).

¹⁶ Apostëlë Pablo yˈakjënany: “Es ko tyäˈädë tëgekyë yajpëjtaktääy Jesukristë yˈanaˈamën patkëˈëy, net këˈëmë Jesukristë, ja Diosë yˈUˈunk, nyayakëdët mä Dios, diˈibë pyëjtaky tëgekyë Kristë yˈanaˈamën patkëˈëy, es dëˈën ja Dios tmëdäjtäˈäyët tëgekyë yˈanaˈamën patkëˈëy oytyim diˈibëty” (1 Kor. 15:28). Ko Jesus yˈanaˈamgëbatët, të nety dyaˈoˈoyëtyaˈay tukëˈëyë. Ets ta net agujk jotkujk tkëyakäˈäny ja kyutujkën mä Jyobaa ets nanduˈun ja naxwinyëdë jäˈäy, diˈibë nety të dyajjëmbity wäˈäts jäˈäy.

17. ¿Wiˈix yajtunäˈänyë Satanás?

¹⁷ ¿Wiˈix yajtunäˈänyë Satanás diˈib nyikëjxmˈäjtypy ko naxwinyëdë jäˈäy axëëk jyaty kyëbety? Jap yajnijawë mä Diˈibʉ Jatanʉp 20:7-15. Ko yˈabatët tuk mil jëmëjt, ta Satanás yˈakˈyajnasˈixëyaˈany parë dyajtëgoyëdë naxwinyëdë jäˈäy diˈibë nety të jyëmbittë wäˈäts. Ets niˈamukë pënaty panëjkxëdëp, ta kyutëgoyäˈändë winë xëë. Biiblyë ja txëëmoˈoyë tyäˈädë kutëgoˈoyën “ja mëmatskpë oˈkëny” (Rev. 21:8, Nuevo Testamento de Mazatlán). Tyäˈädë oˈkën kyaj kyutëgoyaˈany, diˈib yˈandijpy ko pënaty oˈktëp ninäˈä kyanekyjyukypyëkäˈändë jatëgok, të nety yˈooktë winë xëë. Per pënaty myëduundëbë Jyobaa ets tsyojktëp, kyaj tpäädäˈändë ja myëmajtsk oˈkën.

18. ¿Wiˈix yajkuytyunäˈäny ja tuunk diˈibë Adán jayajtuknipëjk?

¹⁸ Të nety niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy jyëmbittë wäˈätsjäˈäy ets të netyë Jyobaa kyupëkëdë parë tˈaxäjëdët ja jukyˈäjtënë winë xëëbë. ¡Kyaj nety nyekyjaˈˈaty nituˈugë nmëtsipˈäjtëm! Të nety ja tuunk yajtuny diˈibë Adán jayajtuknipëjk. Të nety ja Naxwinyëdë wyinduky mëdë tyëëm yˈääts, diˈib agujk jotkujk kyuentˈatandëbë tyäˈädë Naxwinyëdë etsë jëyujk animal. ¡Jantsy jotkujk nnayjäˈäwëm ko Jyobaa dyajkutëgoyaˈany ja okpë mëtsip, yëˈë oˈkën!