1. ¿Ti të ttundë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk ko tyuunë tsip?

¿KYUPËJKYPYË Dios ets pënaty mëduunëp nyëjkxtët tsiptuumbë parë jäˈäy dyaˈooktët diˈib wiink paˈis? Nuˈun të nyaxyë tiempë tuk mëgoˈpx jëmëjt, duˈun mayë jäˈäy të yˈadëˈëtstë diˈib jënandëp ko pyanëjkxtëbë Jesus. Teetytyëjk kyunuˈkxtëbë soldäädë diˈib katolikë parë dyaˈooktëdë myëtsip diˈib katolikë. Ets nanduˈun yˈadëˈëtstë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë protestantes. Ko tyuunë Segunda Guerra Mundial tyuktëjkëdë tsip mä mayjyaˈay yˈoˈktë.

2, 3. 1) ¿Tyuktëjkëdë Jyobaa tyestiigëty ko tyuunë Segunda Guerra Mundial, ets nanduˈun ko tsip tyuunë ok? 2) ¿Ets tiko kyaj ttuktëjkëdë?

² ¿Tyuktëjkëdë Jyobaa tyestiigëty ko tyuunë Segunda Guerra Mundial? Kyaj. ¿Tiko? Yëˈko tmëmëdoodë extëmë Jesus ojts tyukniˈˈixë ets ojts tpanëjkxëdë yˈijxpajtën, pes yëˈë jyënany: “Pën mnaytsyojkëdëp miitsëty nixim niyam, net nidëgekyë ja jäˈäy tnijawëdët kots ëj miits nˈëxpëjkpëˈattë” (Fwank 13:35). Nan myëjpëjtaktë ja käjpxwijën diˈibë Pablo tyuknijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto ets yëˈë pyaduundë (käjpxë 2 Korintʉ 10:3, 4).

 ³ Pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus yëˈë naytyuktuˈumooyëdëbë Biiblyë, kyaj tniˈëxpëkëdë tsip ets ni kyanëjkxtë tsiptuumbë. Pääty milˈamë Jyobaa tyestiigëty të yajpajëdittë yetyëjk toxytyëjk, mëj mutsk. Të nimay yˈittë pujxndëgoty ets të yajpëjtäˈäktë mä jäˈäy mëk yajtunëdë. Axtë ojts nääk yˈooktë ja tiempë mä ojts yˈanaˈamdë nasis jap Alemania. Oy axëëk yajtuundë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënääytyëp Europa, ninäˈä tkajäˈäytyëgooytyë ja tuunk diˈib nyikëjxmˈäjttëp: tkäjpxwäˈkxtët ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypyë Diosë Kyutujkën. Xëmë ojts kyäjpxwäˈkxtë pujxndëgoty, mä jäˈäy mëk yajtuunëdë ets ko ojts yajmënëjkxtë wiink lugäär. Ko tiempë nyajxy, mä jëmëjt 1994 nan kyaj tuktëjkëdë tsip ko mayjyaˈay nyayyaˈoˈkëdë jap Ruanda. Ets ko näägë paˈis diˈib Europa tsyiptuundë ko Yugoslavia ojts nyaywyaˈkxyëty, nan kyaj ttuktëjkëdë ko pyëyeˈkyë nëë neˈpyny.

4. ¿Ti mayë jäˈäy myëbëjktëp ko Jyobaa tyestiigëty kyaj ttuktëkëdë tsip?

⁴ Ko Jyobaa tyestiigëty kyaj ttuktëkëdë tsip, ta milˈamë jäˈäy abëtsemy nyaxwinyëdë yˈittë seguurë ko jyantsy tsyojktëbë Dios etsë myëguˈuktëjk, diˈib xytyukˈijxëm ko jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus. Min nˈokˈijxëm kanäk pëky tiko mayë jäˈäy tmëbëktë ko ëtsäjtëm yëˈë njantsy pyanëjkxëmë Jesus.

5. ¿Wiˈix ja Jesusë yˈëxpëjkpëty tyëgäjtstë ja tyuunk?

⁵ Desde ko Jesus tyëjkë käjpxwäˈkxpë, ta dyajnigëxëˈky ko jëjpˈam yajkäjpxwäˈkxët ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypy ja Diosë Kyutujkën. Ojts twinˈixy nimäjmajtskë yˈëxpëjkpëty parë dyajtsondäˈäktët ja tuunk diˈibë nety yajtunäämp abëtsemy nyaxwinyëdë, ets ok, ta ttukniˈˈijxë ja 70 (Luk. 6:13; 10:1). * Ojts ttukniˈˈixë wiˈix tnimaytyäˈäktët ja oybyë ayuk. Jawyiin tsojkëbë nety tmëtmaytyäˈäktët ja judiyëtëjk, per ok, ta yaˈˈanmääytyë diˈibë nety kyaj tim awixtë: ttukmëtmaytyäˈäktët nanduˈun pënaty tsoˈondëp wiink nasionk. ¡Mëjwiin kajaa tyëgäjtstë ja tyuunk! (Apos. 1:8.)

6. ¿Wiˈixë Pedro tjaygyujkë ko Jyobaa kyaj winˈixy wingexyë jäˈäy ttseky?

⁶ Apostëlë Pedro ojts yajkexy mä ja Cornelio tyëjk, diˈib kyaj jyudiyëty. Jam tjaygyujkë ko Dios kyaj winˈixy wingexyë jäˈäy ttseky. Pääty tˈanmääyë Cornelio parë nyëbatët mëdë fyamilyë (Apos. 10:9-48). Desde jaa, ta Pedro mët ja myëguˈuktëjk tmëtmaytyaktsoˈondë jäˈäy diˈib oymyääjëty tsoˈondëp.

7, 8. ¿Ti Diosë kyäjpn tyuumpy parë mayë jäˈäy tnijawëdët ja oybyë ayuk? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky.)

⁷ Mä tyäˈädë tiempë, pënaty myënëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën mä Diosë kyäjpn, tyukniwijtsëdëp parë yajkäjpxwäˈkxëdë oybyë ayuk, ets yˈëxpëktëdë jäˈäy abëtsemy nyaxwinyëdë. Tyam, jawaanë kyatuktujk miyongëtyë Jyobaa tyestiigëty diˈib käjpxwäˈkxtëp naxy 600 ayuk, ets niˈigyë myayë tyäˈädë ayuk. Diˈibë Jyobaa tyestiigëty yajtukˈëxkäjptëp yëˈë ko kyäjpxwäˈkxtë tëjkmdëjkm ets nëˈääy tuˈääy ko tpëjtäˈäktë ëxpëjkpajn meesëkëjxy ets mä tuˈugë karruˈunk.

⁸ Jaa jyaˈˈaty naa tëgëk milë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yajtukniˈˈixëdë wiˈix tkäjpxnaxtëdë Biiblyë etsë ëxpëjkpajn. Ets kyaj yëˈëyë tkäjpxnaxtë ayuk diˈib yaˈixyˈäjtp, nanduˈun diˈib kyaj nëgoo  yaˈixyˈaty, per miyonkˈamë jäˈäy tkäjpxtë. Extëm jap España, miyonkˈamë jäˈäy tkäjpxtë catalán, diˈib yˈayukˈäjttëp. Ets näämnëm të myëjwindëkë tyäˈädë ayuk ets wixaty yajkajpxy. Jyobaa tyestiigëty yajpëtsëëmdëbë ëxpëjkpajn mä tyäˈädë ayuk ets nanduˈun yˈëxpëktë parë jyotjäˈtëdët.

9, 10. ¿Ti xytyukˈijxëm ko Diosë kyäjpn tsyejpy ets niˈamukë jäˈäy tnijawëdët ja tëyˈäjtën?

⁹ Tyam abëtsemy nyaxwinyëdë yajkäjpxnaxyë ëxpëjkpajn. Mä tyäˈädë paˈis Nëwinm, yëˈë yajkäjpxpë amxan, per mayë jäˈäy diˈib kyäjpxtëbë wiink ayuk. Tuˈugë tyäˈädë ayuk yëˈë maya. Pënaty kyäjpxnäjxtëbë tyäˈädë ayuk, jap tyam yˈittë mä yajkajpxyë maya parë mbäät kyäjpx myaytyäˈäktë ets tmëdowdë jabom jabom. Mä jatuˈugë paˈis diˈibë xyëˈäjtypy Nepal, yajkajpxyë nepalés, mä jäˈäy tsyëënëdë 29 miyonk naxy. Mä tyäˈädë paˈis jaa jyapˈaty 120 ayuk, ets naxy mäjk miyongë jäˈäy diˈib kyäjpxtëbë nepalés ets nimay yëˈë myëmajtsk ayukˈäjttëp. Tyam nan pëtsëëmbë ëxpëjkpajn nepalés.

¹⁰ Tyam yajkäjpxnäjxpë ëxpëjkpajn kanäk ayuk. ¿Tiko? Yëˈko Diosë kyäjpn jëjpˈam tpëjtaˈaky ets abëtsemy nyaxwinyëdë yajkäjpxwäˈkxëdë oybyë ayuk. Jyobaa tyestiigëty nyajwäˈkxëm namayˈäjtën kanäk miyongë trataadë, foyetë etsë rebistë. Ets duˈun nduˈunëm mët ko yajnayaky tsojkëngyëjxmë meeny sentääbë, yëˈë nmëmëdoˈojëm extëmë Jesus jyënany: “Miits mˈaxäjëdë [...] nadëˈënyë, nan katë myajmëjuytyë ko dëˈën xytyundët” (Mat. 10:8).

11, 12. Ko Jyobaa tyestiigëty kyäjpxwäˈkxtë abëtsemy nyaxwinyëdë, ¿wiˈix mayë jäˈäy jyënäˈändë?

¹¹ Jyobaa tyestiigëty tyukˈijt tyukxoondëp ko kyäjpxwäˈkxtë ets ko jäˈäy dyaˈëxpëktë. Ijttëp seguurë ko të tpäättë ja tëyˈäjtën, pääty dyajtundë jyot myëjää parë ttuknijawëdë niˈamukë jäˈäy diˈib wiˈixëm ja kostumbrë myëdäjttëp. Nimay adëyë jyukyˈäjtënë dyajnëjkxtë, tjattë wiink ayuk ets tˈijxwëˈëmdë ja kostumbrë diˈibë jäˈäy myëdäjttëp. Ko abëtsemy nyaxwinyëdë yajkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk ets ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm, yëˈë ja tuk pëky diˈib mayë jäˈäy yaˈijtëdëp seguurë ko Jyobaa tyestiigëty, yëˈë jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus.

 ¹² Ëtsäjtëm nduˈunëm duˈun, mët ko nˈijtëm seguurë ko të nbatëm ja tëyˈäjtën. Per ¿ti ja tuk pëky diˈib mayë nmëguˈukˈäjtëm yaˈijtëdëp seguurë ko tyäˈädë relijyonk yëˈë diˈib tëyˈäjtën? (Käjpxë Romanʉs 14:17, 18.)

13. ¿Ti tyuundëbë Jyobaa tyestiigëty parë dyaˈittë wäˈätsë Diosë kyäjpn?

¹³ Mä tyäˈädë tiempë, ¿tiko näägë Dios mëduumbëty yˈittë seguurë ko të tpäättë ja tëyˈäjtën? Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jeky kujk Dios mëduunë, jyënaˈany: “Mëk yajkuentˈatyë Diosë kyäjpn parë yˈitët wäˈäts ets yajjëjwijtsëmbijtp oytyim pënëty”. ¿Ti tyuundëp parë yˈity wäˈäts? Niˈamukë Jyobaa tyestiigëty tyuundëbë mëjää parë tpadundë extëmë Diosë yˈAyuk jyënaˈany ets tpanëjkxëdë Jesusë yˈijxpajtën mët ja yˈëxpëjkpëty. Ko duˈun ttundë, ta jeˈeyë tuˈuk majtsk yaˈëxkajxtë mä naymyujkën ko tkamëmëdowdë Diosë yˈanaˈamën. Nimayë Jyobaa tyestiigëty wäˈätsë jyukyˈäjtënë dyajnëjkxtë ets yäjktëbë oybyë ijxpajtën, axtë diˈibë nety axëëk jukyˈäjttëp (käjpxë 1 Korintʉ 6:9-11).

14. ¿Wiˈix të nyayajtëgatsëdë pënaty të yaˈëxkaxtë, ets wiˈix të wyimbëtsëmy?

¹⁴ Biiblyë jyënaˈany ets yaˈëxkaxët mä naymyujkën pënaty kyaj tmëmëdowäˈändë Dios. Per milˈam të jyodëmbittë ets të jatëgok tsuj yajxon yaˈˈaxäjëdë mä naymyujkën (käjpxë 2 Korintʉ 2:6-8). Ko Testiigëty tmëmëdowdë Diosë yˈanaˈamën diˈib yajpatp mä Biiblyë, ta ja naymyujkën yˈity wäˈäts. Pääty yˈittë seguurë ko ryelijyonk yëˈë diˈibë Dios kyupëjkypy. Wiinkpë relijyonk nyaˈijxtëp oy ti jyaˈay ttundët, perë Jyobaa tyestiigëty duˈun jyukyˈattë extëmë Jyobaa tniˈanaˈamë. Pääty mayë jäˈäy yˈittë seguurë ko yëˈë pyaduundëp ja tëyˈäjtën.

15. ¿Tiko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm yˈity seguurë ko të tpääty ja tëyˈäjtën?

¹⁵ ¿Tiko wiinkpë Testiigëty yˈittë seguurë ko yëˈë myëdäjttëbë tëyˈäjtën? Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë jyëmëjt 54, jyënany: “Desde kojëts nˈënäˈkˈäjty, diˈibëts mëkë nmëbëjkën yaˈijtypy yëˈë kojëts nmëbëky: 1) ko tamë Dios; 2) ko yëˈë Biiblyë yajjääyë, ets 3) ko yëˈë tyam kyunuˈkxypy ets yajtuumbyë Testiigëty. Nuˈunëts kujk nˈëxpëkyë Biiblyë, xëmëts nˈixy pënë tyäˈädë tëgëk pëkypyë jantsy tëyˈäjtën. Kojëts duˈun nduny, ta niˈigyë kyëktëkëtsë nmëbëjkën tuˈuk tuˈugë jëmëjt nyaxy ets nˈityëts seguurë ko tyäˈädë, yëˈë duˈun ja tëyˈäjtën”.

16. ¿Tiko yˈity seguurë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ko yëˈë tyukˈijtëp ja tëyˈäjtën?

¹⁶ Tuˈugë toxytyëjk kasäädë diˈib tuump Nueva York mä kyopkë Jyobaa tyestiigëty, duˈun tnimaytyakyë Diosë kyäjpn: “Yëˈëyë diˈib nyimaytyaktëbë Jyobaa xyëë. ¡Pesë Diosë xyëë ja myiny naa 7,000 okën mä Biiblyë! Nan mëjwiin  kajaajëts xypyudëkë extëm jyënaˈanyë 2 Crónicas 16:9 ko Jyobaa wyiin tyukˈijxëtyaapy tukëˈëyë naxwinyëdë parë ttukpudëkëyaˈanyë myëjää pënaty amuumë kyorasoon ijtp mët yëˈë”. Ets ta yˈakjënany: “Yëˈë tëyˈäjtën, yëˈëts të xytyukniˈˈixë parëts kyaj nˈamajtsk njotmajtskët, netëtsë Jyobaa xymyoˈoyëdë myëjää. Yëˈëts diˈib mas nyajtsobatypy kojëts oy nˈity mëdë Jyobaa. Ets nan nmëjjäˈäwëbëts ko Jesus ojts xytyukˈixyˈäjtëmë Dios, diˈibëts xypyudëjkëp parëts mëk nˈitët”.

17. ¿Tiko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety kyaj tmëbëkyë Dios yˈity seguurë ko të tpääty ja tëyˈäjtën?

¹⁷ Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety kyaj tmëbëkyë Dios, jyënany: “Kojëts nˈixyë Diosë kyojy pyëjtaˈaky, tajëts nbëkyë kuentë ko yëˈë tsyejpy parë njukyˈäjtëm jotkujk; päätyëts njënäˈäny ko yëˈë kyaj tnasˈixëyaˈany parë xëmë nˈayoˈojëm. Ets mientrës niˈigyë myäˈtˈadëˈëtsyë tyäˈädë jukyˈäjtën, pënaty myëduundëbë Jyobaa, niˈigyë dyajkëktëkëdë tsyojkën, myëbëjkën ets tjotmoˈoytyë Diosë tyuunk. Tyäˈädë yëˈë tuˈugë miläägrë diˈibë Jyobaa tyuumpy mët yëˈëgyëjxmë myëjää” (käjpxë 1 Peedrʉ 4:1-4).

18. 1) ¿Wiˈix nimajtskë nmëguˈukˈäjtëm tnimaytyäˈäktë ko yëˈë tyukˈijtëdëp ja tëyˈäjtën? 2) ¿Nanduˈun mijts mwinmay extëm yëˈëjëty?

¹⁸ Jatuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jeky kujk Dios mëduunë, tnigajpxy tiko yëˈë tmëbëky ko tyäˈädë yëˈë duˈun ja tëyˈäjtën: “Nuˈunëts kujk nˈëxpëkyë Biiblyë, yëˈëts xyaˈijtp seguurë ko Testiigëty yëˈë jyantsy pyanëjkxtëp ja yˈijxpajtënë Dios mëduumbëty diˈib mä primer siiglë. Tëjëts nˈotsy kanäk paˈis ets tëjëts nˈixy ko tuˈugyë nyayaˈitëdë. Yëˈë tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë, yëˈëts të xymyoˈoyë jotkujkˈäjtën”. Ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë jyëmëjt 60 naxy yaˈˈanmääy tiko yˈity seguurë ko Testiigëty yëˈë tyukˈijtëdëbë tëyˈäjtën, ta tnimaytyaky ko yëˈë jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus, jyënany: “Tëjëts këkpäät nˈëxpëktë wiˈixë Jesus jyukyˈajty ets wiˈix ojts Diosmëduny, ets nmëjjäˈäwëdëbëtsë yˈijxpajtën. Tëjëts nyajtëgatstë njukyˈäjtën parëts niˈigyë nmëwingondëdë Dios mët yëˈëgyëjxmë Jesus. Nan nˈëxkäjptëbëts ko yëˈë të xyjuuybyëtsëˈëmëm parë nbatëmë nnitsokën. Ets nnijäˈäwëdëbëts ko jukypyëjk jatëgok, pes ojtsë jäˈäy yˈixëdë diˈib yajtëyˈäjtëndëjkë” (käjpxë 1 Korintʉ 15:3-8).

19, 20. 1) ¿Wiˈixë Pablo ttukjamyejtsy ja myëguˈuktëjk diˈib Roma ti nyikëjxmˈäjttëp? 2) ¿Ti tyam nikëjxmˈäjtëm?

¹⁹ Kom ntsojkëmë jäˈäy, ta nduknijäˈäwëm ja tëyˈäjtën diˈib mëjwiin kajaa tsobatp. Pablo duˈun tˈanmääy ja myëguˈuktëjk diˈib Roma: “Pën mët ja mˈää mjënäˈäny: Ngupejkypyëts mij, Jesus, extëmtsë nWintsën, es pën mmëbejkypy mët ja mjot mwinmäˈäny ko Dios yajjikypyëjk ja Jesus ko yˈeˈky, net mnitsoˈogët. Mët ko mëdë njotˈäjt nwinmäˈänyˈäjtëm nmëbëjkëm ja Dios es net nwëˈëmëm oy mët ja Dios, es mët ja nˈääˈäjtëm njënäˈänëm ko Jesukristë Nintsënˈäjtëm, es yëˈë dëˈën xytyukpatëm ja nitsokën” (Rom. 10:9, 10).

²⁰ Ëtsäjtëm ijtëm seguurë ko të nbatëm ja tëyˈäjtën. Ets nmëjjäˈäwëm ko mbäät ndukmëtmaytyakëmë jäˈäy ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypyë Diosë Kyutujkën. Pääty ko jäˈäy nmëtmaytyakëm, nˈoktuˈunëmë mëjää parë tˈoymyëdowët tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp, per waˈan nanduˈun tˈixtë ko ijtëm seguurë ko yëˈë ndukˈijtëm ja tëyˈäjtën.