1. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjawëty ko tyuny? 2) ¿Ti tsyejpyë Jyobaa parë anklës etsë naxwinyëdë jäˈäy?

JYOBAA xëmë ttukxondaˈagyë tyuunk (Sal. 135:6; Fwank 5:17). Ets tsyejpy parë anklës etsë naxwinyëdë jäˈäy nanduˈun nyayjawëdët, pääty ttuknipëkyë tuunk diˈib tyukxondäˈäktëp. Extëm ko twinˈijxy ja tyuˈukˈUˈunk parë pyudëkëdët mä tijaty ojts dyajkojy (käjpxë Kolosʉ 1:15, 16). Mä Biiblyë jyënaˈany ko mä kyaminynyëmë Jesus yä Naxwiiny, tamë nety tsäjpotm mëdë Dios “extëm diˈib nyiwintsënˈäjtypyë tuunk” (Prov. 8:30).

2. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko anklës yajtuknipëjktëbë tuungë jëjpˈambë ets jotkujk nyayjawëdë?

² Biiblyë myaytyakypy desde Génesis axtë Diˈibʉ Jatanʉp ko Jyobaa xëmë ttuunkmoˈoyë anklëstëjk. Extëm ko Adán mëdë Eva pyokytyuundë ets ko yaˈëxkajxtë mä ja lugäärë tsujpë jam Edén, ta Dios “tpëjtaky ja kerubingëty ets tuˈugë espäädë diˈib yaˈamp tim awdijtëëp parë tkuentˈaty ja nëˈë tuˈu diˈib nëjkxp mä ja ujts kepy diˈib myëdäjtypyë jukyˈäjtën” (Gén. 3:24). Ets mä Diˈibʉ Jatanʉp 22:6 tnigajpxy ko Jyobaa kyajxë “yˈanklës es yajtukˈixäˈändë ja myëduumbëty diˈibë tsojk tunan jatanëp”.

3. ¿Wiˈixë Jesus ojts tpanëjkxë Tyeetyë yˈijxpajtën ko jyukyˈajty yä Naxwiiny?

³ Ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny extëmë wäˈätsjäˈäy, tyukxondak ja tuunk diˈibë Tyeety tuknipëjkë. Ets ojts tpanëjkxë yˈijxpajtën ko ttuknipëjky ja yˈëxpëjkpëty parë ttundëdë tuunk diˈib jëjpˈam. Parë jotkujk nyayjawëdët, ta tˈanmääy: “Diˈibëts xymyëbëjktëp, tyundëp nandëˈën diˈibëts ëj ndiimpy. Es tyundëp waanë mëjëtypyë mët ko ëj nëjxnëpts mä Dios Teety” (Fwank 14:12). Nan ojts jyënany ko tyäˈädë tuunk tsojkˈam yajtunäˈäny: “Ko yˈakxëënyëmëty, mbäädëts nˈaktuny ja tyuunk diˈibëts xykyajx. Miimp ja koots it mä kyaj mbäät pën tyuny” (Fwank 9:4).

4, 5. ¿Tiko mbäät nmëjjäˈäwëm ko Noé mëdë Moisés duˈun meerë ttuundë extëmë Jyobaa ojts tijaty tyukˈanaˈamëdë?

⁴ Mä Jesus kyaminyëm Naxwiiny, Jyobaa tyuknipëjkë naxwinyëdë jäˈäyë tuunk diˈib yajnayjawëdëp jotkujk. Adán mëdë Eva kyaj ttuundë ja tuunk diˈibë Dios tuknipëjkëdë, perë wiinkpë Dios mëduumbë ojts ttundë (Gén. 1:28). Extëm nˈokpëjtakëm, Jyobaa yajxon ttukmëtmaytyakyë Noé wiˈix tkojët ja arkë parë mëdë fyamilyë nyitsoˈogët mä ja Ayoˈonduu. Ets ko Noé duˈun ttuuny extëm meerë yaˈˈanmääy, ta tyam njukyˈäjtëm (Gén. 6:14-16, 22; 2 Peed. 2:5.)

⁵ Jyobaa yajxon ojts tˈanëëmë Moisés wiˈix tkojët ja tabernakulo ets ti jawyiin tyunëp parë ja Aarón mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk tyuundëkëdët saserdotë (Éx. 39:32; 40:12-16). ¿Wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko Moisés duˈun meerë ttuuny extëm yaˈˈanmääy? Apostëlë Pablo ojts tnimaytyaˈaky ko ja tabernakulo ets ja saserdotëty, yëˈë yˈandijpy “ja oyˈäjtën diˈibë miimpnëm” (Eb. 9:1-5, 9; 10:1).

6. ¿Wiˈix tyuknaxëtyë tuunk diˈibë Dios tyuknipëjkypyë naxwinyëdë jäˈäy?

⁶ Tijatyë Jyobaa tyuknipëjkypy pënaty mëduunëp, mbäät dyajtëgatsy mientrës yˈadëy tijaty të ttuknibëjtäägë; per yajmëjpëtsëëmëp ets nan tyukˈoyˈajtypyë naxwinyëdë jäˈäy, duˈun extëm tijaty tyuunë Jesus jam tsäjpotm ets ko myiiny yä Naxwiiny (Fwank 4:34; 17:4). Nanduˈun tyam, nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa ko nduˈunëm diˈib të xytyuknipëjkëm (Mat. 5:16; käjpxë 1 Korintʉ 15:58). ¿Tiko duˈun njënäˈänëm?

7, 8. 1) Nimaytyäˈäk tijaty tuunk tyam nyikëjxmˈäjttëbë Dios mëduumbëty. 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm ko Jyobaa xytyuˈumoˈoyëm?

⁷ Jantsy oy nnayjäˈäwëm ko Jyobaa të twinˈixyë naxwinyëdë jäˈäy parë myëdunëdët ets mëët tyuunmukët, oy pokyjyaˈay yajpäättë (1 Cor. 3:9, TNM). Näägë nmëguˈukˈäjtëm duˈun tyundë extëm ja Noé mëdë Moisés ko tkojtë Tëjk mä tyunyëtyë asamblee, Tëjk mä nˈëxpëjkëm etsë Betel. Waˈan tyam nääk tyundë mä yajkojˈyë jëën tëjk, extëm mä yˈaˈoˈyë Tëjk mä nˈëxpëjkëm o mä tyam yajkojˈyë jembyë Betel jap Warwick (Nueva York), mä yˈitäˈänyë kyopkë Jyobaa tyestiigëty (ixë dibujë mä tsyondaˈaky). Pën duˈun mduny, mmëjjawë tyäˈädë tuunk, pes yëˈë Diosë tyuunk. Per taa jatuˈugë tuunk mä niˈamukë Dios mëduumbë yaˈˈanëëmëdë ets tyundët. ¿Diˈibë? Ko kyäjpxwäˈkxtët, tyäˈädë tuunk yëˈë diˈib yajmëjpëtsëëmbyë Jyobaa ets tyukˈoyˈäjttëp pënaty myëmëdoodëp (Apos. 13:47-49). Diosë kyäjpn, yëˈë xytyuˈumoˈoyëm parë mas oy nduˈunëmë tyäˈädë tuunk. Pääty näˈäty nyajtuknipëjkëmë wiinkpë tuunk.

⁸ Pënaty myëduundëbë Jyobaa xëmë tpanëjkxtë xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot  wiˈixë Diosë kyäjpn tyuˈumoˈoyëdë (käjpxë Ebreeʉsʉty 13:7, 17). Waˈan tim jawyiin, kyaj yajxon njaygyujkëm tiko nyajwijtstëgäjtsëm mä nety nduˈunëm. Per mbäät nˈijtëm seguurë ko pën tuunmujkëm mëdë Jyobaa ets ngupëjkëm extëm tijaty twijtstëgatsy, nëjkxëp ndukˈoyˈäjtëm.

9. ¿Ti oybyë ijxpajtënë xymyoˈoyëmë mëjjäˈäytyëjk diˈib tuundëp mä naymyujkën?

⁹ Extëmë mëjjäˈäytyëjk ttuˈumoˈoytyë ja naymyujkën, jaa dyaˈixëdë ko jyantsy tyunandëp diˈibë Jyobaa tsyejpy (2 Kor. 1:24; 1 Tes. 5:12, 13). Tunandëp mëk ets listë yˈittë parë tpanëjkxäˈändë ko tii yajwijtstëgatsët, extëm wiˈix yajtunäˈänyë Diosë tyuunk. Waˈan nääk tjëjptsëˈëk tjëjpjawëdë wiˈix kyäjpxwäˈkxtët mä telefënë, määyoty o mä mayjyaˈay yajpäättë, per ok, ta tpëktë kuentë ko oybyëtsëëmp. Extëm nimäjtaxkë prekursoor diˈib Alemania, ojts ttuknibëjtäägëdë nyëjkxäˈändë käjpxwäˈkxpë mä jäˈäy jyuy tyooktë, mä nety kyaj yˈoknëjkxnëdë. Michael, diˈib nanduˈun tuump mëjjäˈäy, jyënaˈany: “Pujt pujnëtsë ngorasoonëty jyantsy yˈadëtsy, mët ko kanäk jëmëjtë nety të nyäjxnë mäjëts kyaj duˈun nˈoktuunëdë. Nwinmayëts ko Jyobaa pyëjkë kuentë, pes mëjwiin kajaajëts ndukxondaktë kojëts tuk jopy ojts ngäjpxwäˈkxtë. ¡Jantsy jotkujkëts nnayjäˈäwëdë kojëtsë Jyobaa ndukˈijxpajttë ets kojëts nduundë extëmë nety të yajnigajpxy mä Wiˈix nduˈunëm Diosë tyuunk!”. ¿Mbäät nanduˈun njënäˈänëm? ¿Nan käjpxwäˈkxäˈänëm mä nderritoryëˈäjtëm extëmë nety kyaj duˈun ndimtuˈunëm?

10. ¿Tijaty näämnëmë Diosë kyäjpn të twijtstëgatsy?

¹⁰ Mäjaty jyaˈtyë Betel, näˈäty yajwijtstëgäjtsp tijaty. Extëm näämnëm të kanäägë Betel yaˈˈawijtsmuky. Ets näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety tuundëp mä tyäˈädë Betel të tsyiptakxëdë wiˈix tijaty të yajwijtstëgatsy, per ok, ta të tpëktë kuentë ko oy wyimbyëtsëmy (Ecl. 7:8). ¡Jantsy jotkujk nyayjawëdë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm ko tˈixtë wiˈixë Diosë kyäjpn tijaty ttuny mä tyäˈädë tiempë!

11-13. Ko kanäägë Betel të yaˈˈawijtsmuky, ¿wiˈix näägë nmëguˈukˈäjtëm të tsyiptakxëdë?

¹¹ Xymyoˈoyëmë oybyë ijxpajtënë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të tyëgatstë tyuunk ko të yaˈˈawijtsmuky kanäägë Betel. Nääk jantsy kanäk jëmëjtë nety të tyundë. Tuˈugë kasäädë jäˈäy diˈibë nety tuundëp Costa Rica, ojts yajwowdë Nëwinm parë tyundët Betel mä jantsy nimay tyundë betelitëty. Rogelio jyënaˈany: “Ojtsëts xytsyiptakxëdë nayjëgäjpxëdët mëdëtsë nfamilyë etsëtsë nmëtnaymyaayëbëty”. Etsë Juan diˈib nanduˈun yajwoo Nëwinm, jyënaˈany: “Duˈun extëmxyëp ëxˈäjp xyajtsondaˈaky; kyaj pën xyˈixyˈaty, tsojkëp xymyëyujët ja kostumbrë ets wiˈixë jäˈäy wyinmaytyë”.

¹² Ko yaˈˈawijtsmujky näägë Betel diˈib Europa, ta näägë betelitëty yajwoodë mä Betel diˈib Alemania, diˈibë nety mëët të yaˈˈawijtsmuky. Ojts tsyiptakxëdë tmastuˈuttët ja yˈit lyugäär, extëm pënaty tsoˈondë Suiza wyinˈayoodë ja tun kopkë tsujatypyë diˈib Alpes. Ets pënaty tsoˈondë mä Betel diˈib Austria wyinˈayoodë ko nety niwaanë yajpäättë.

¹³ Pënaty të yajkaxtë Betel wiink paˈis, të kajaa tyëgatstë jyukyˈäjtën, tëgatsy mä tsyëënëdë, pënaty mëët tyundë ets waˈan nääk të tyëgatsy ja tyuunk. Nan tsojkëp tˈijxwëˈëmdët ja naymyujkën ets ja territooryë, pes waˈanë jäˈäy wiink ayuk kyäjpxtë. Waˈan të tsyiptakxëdë ko të tyëgatstë jyukyˈäjtën, per mayë betelitëty xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot duˈun tyundë. ¿Tiko?

14, 15. 1) ¿Wiˈix mayë nmëguˈukˈäjtëm dyaˈixëdë ko myëjjäˈäwëdëp ko tyuunmuktë mëdë Jyobaa oy mä yajpäättët? 2) ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë?

 ¹⁴ Grethel jyënaˈany: “Nëjkxäämbëts mäjëts të nyajwoy mët ko duˈunëts ndukˈixyë Jyobaa ko kyajts jaayë ntseky kojëts nyajpääty mä tuˈugë paˈis, mä tuˈugë jëën tëjk o mä ja tuunk diˈibëts nikëjxmˈäjtypy”. Dayska jyënaˈany: “Jyobaa yëˈë diˈibëtsë nety xywyoop, pääty netyëts ngupëjky”. André mëdë Gabriela nanduˈun jyënäˈändë: “Nwinmääytyëts ko duˈunëts mbäät ja tuk pëky nmëdundë Jyobaa, en lugäärëts ndundët diˈibëts njatsojkënyëˈäjttëp”. Yëˈëjëty jyënäˈändë ko mas oy ngupëjkëm xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot tijatyë Jyobaa kyäjpn wyijtstëgäjtsypy en lugäär njëjpkudijëm.

¹⁵ Ko yˈaduky näägë sukursal, ta pënaty tuundëp Betel yaˈˈanëëmëdë ets tyundët prekursoor. Extëm ko yaˈˈawijtsmujkyë Betel diˈib Dinamarca, Noruega ets Suecia mëdë Betel diˈib Escandinavia, ta nääk yajkajxtë prekursoor. Extëmë Florian mëdë Anja, yëˈëjëty jyënandë: “Mäjëts tyam të nyajkaxtë jantsy oyëts nˈixtë, per nnijäˈäwëdëpts ko tsiptäˈägäämp. Mëjwiin kajaa yˈoyëty ko Jyobaa xyajtuˈunëm oymyääjëty. Ets mbäädëts njënäˈändë ko mëjwiin kajaats nyajkunuˈkxtë”. Waˈan ninäˈä duˈun kyatëgatsëdë mjukyˈäjtënë extëmë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, per mbäät xyaˈixyëtyë duˈumbë jot winmäˈäny extëm yëˈëjëty, ets xypyëjtäˈägët jawyiinë Diosë tyuunk (Is. 6:8). Ijtëm seguurë ko Jyobaa xëmë tkunuˈkxy pënaty myëjjäˈäwëdëp ko mëët tyuunmuktë oy mä yajpäättët.

16. 1) ¿Ti käjpxwijën xymyoˈoyëmë Galasyʉ 6:4? 2) ¿Diˈibë tuunk mas jëjpˈam të nyajtuknipëjkëm?

¹⁶ Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, ta näˈäty nnayˈijxkijpxyëm mëdë wiinkpë. Perë Diosë yˈAyuk xymyoˈoyëmë käjpxwijën ets yëˈëyë nˈijxëm diˈib mbäät këˈëm nduˈunëm (käjpxë Galasyʉ 6:4). Nimay ëtsäjtëm kyaj nduˈunëm mëjjäˈäy, prekursoor, misioneerë o betelitë.  Per tsojkëp njamyajtsëm ko të niˈamukë nyajtuknipëjkëm tuˈugë tuunk diˈib jëjpˈam: nduunmujkëm mëdë Jyobaa mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. ¿Këdii mëjwiin kajaa yˈoyëtyë tyäˈädë tuunk?

17. 1) ¿Tijaty xyajtuˈudujkëm mientrës njukyˈäjtëm mä Satanás yˈaneˈemy? 2) ¿Tiko kyaj mbäät axëëk xyajnayjäˈäwëm?

¹⁷ Kom tyam ja njukyˈäjtëm mä Satanás yˈaneˈemy, mbäät kyaj nduˈunëm tukëˈëyë tijatyë Jyobaa njatukmëdunäˈänëm. Per kyaj mbäät axëëk nnayjäˈäwëm. Mbäät xyajtuˈudujkëm extëm ko jyamëtyë familyë o yuu päˈäm, per mbäät nduunmujkëm mëdë Dios ko nimaytyakëmë xyëë etsë yˈAnaˈam Kyutujkën oytyim näˈäjëty. Diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko nduˈunëm nuˈun nmadakëm. Ets nan oy ko nˈanmäˈäyëmë Jyobaa parë tkunuˈkxtëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuundëp mëjwiin kajaa. Nˈokjamyajtsëm ko niˈamukë jäˈäy diˈib myëjkumaabyë Jyobaa xyëë, mëjwiin kajaa tsyobääty.

18. ¿Tiko mbäät tyam nduˈunëm, ets tiko?

¹⁸ Jyobaa jantsy jotkujk nyayjawëty ko mëët nduunmujkëm, oy pokyjyaˈay nyajpatëm. ¿Nmëjjäˈäwëm ko nduunmujkëm mëdë Jyobaa mä tyäˈädë tiempë ets nˈawixäˈänëm ja jembyë jukyˈäjtën mä tukëˈëyë xymyoˈoyäˈänëm diˈib ntsojkënyëˈäjtëm? Pën duˈun, ta nˈawijxëm koonëm jyäˈtët ja jembyë jyukyˈäjtën parë nduˈunëm tijaty këˈëm ntsojkënyëˈäjtëm. Ko ttukjäˈtëdë tyäˈädë tiempë, ta nëjkx ndukxondakëm ja jaantsypyë jukyˈäjtën, diˈib winë xëë itäämp, mä jyamˈatäˈänyë jotkujkˈäjtën etsë tuˈugyëˈäjtën (1 Tim. 6:18, 19).

19. ¿Ti Jyobaa xymyoˈoyäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky?

¹⁹ Tyam, duˈunxyëp extëm tëjkˈagëˈëy yˈijnë ja jembyë jukyˈäjtën. Pääty nˈokwinmäˈäyëm extëmë Moisés tˈanmääy ja israelitëty ko nety tyëkëyanëdë mä ja Nax diˈib Yajtukwandaktë: “Jyobaa diˈib mDiosˈäjtypy yëˈë mmoˈoyanëp mas niˈigyë, tukëˈëyë tijatyë mgëˈë tyuumpy” (Deut. 30:9). Ko nyaxëdë Armajedon, ta Jyobaa tkuytyunäˈäny diˈib të twandaˈaky: xymyoˈoyäˈänëmë tyäˈädë Naxwinyëdë ko mëët të nduunmujkëm. Ta net nyajtuknipëkäˈänëm jatuˈugë tuunk: nyajjëmbijtëmë tyäˈädë Naxwinyëdë jantsy tsuj.