1, 2. 1) ¿Ti mëj jotmayë nety jamˈäjtp mä ja Dios mëduumbëty diˈib Colosa? 2) ¿Ti käjpxwijënë Pablo mmooyëdë?

MÄ PRIMER siiglë ja Dios mëduumbëty diˈib Colosa myëdäjttëbë nety tuˈugë mëj jotmay. Tamë nety nääk diˈib yajnaywyäˈkxëdëp, ko jyënäˈändë ets yajpadunët ja Moisésë Lyey. Etsë wiinkpëty tyukniˈˈixëdë ko axëëk ko yajtukxondaˈagyë jukyˈäjtën. Päätyë Pablo duˈun tˈanmääyë myëguˈuktëjk: “Naygyuentëˈajtëgëx: kaˈp mnayäjkëgëxy mä jaˈa jäˈäy pën naty xywyinˈëënaangëxpëny mëët jaˈa wiinkpë ëxpëjkëny y wiinkpë winmäˈäny jaˈa kaˈpë tyëyˈajtëty, jaˈko jaˈa duˈumbë jäˈäy kaˈp jaˈa ëxpëjkëny jim yajtsongëxy mä jaˈa Kristojëny” (Col. 2:8, Nuevo Testamento de Mazatlán [NTM]).

² Koxyëp ja Dios mëduumbë diˈib nëjkxtëp tsäjpotm ojtsë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä “naxwinyëdë jäˈäyëty ja wyinmäˈänyëty esë tyuungëty”, yëˈëxyëp ojts tjëjpkudijëdë diˈibë Dios yäjk parë yaˈˈawäˈätspëtsëmëdët (Kol. 2:20-23). Parë kyaj Dios tmastuˈuttët, ta Pablo myooyëdë tyäˈädë käjpxwijën: “Winmäˈänyˈattë diˈibaty miimp tsäjpotm, katë xywyinmäˈänyˈaty diˈibë ijtp naxwiiny” (Kol. 3:2). Duˈunë duˈun, jamë nety mbäädë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä “ja kumäˈäny diˈibë Dios [tuknibëjkëˈkëdëp] tsäjpotm” (Kol. 1:4, 5).

3. 1) ¿Ti kumäˈäyën jyëjpˈijxtëp pënaty nëjkxtëp tsäjpotm? 2) ¿Tijaty yajtëˈëwën yaˈˈatsoojëmbitäämp?

 ³ Nanduˈun tyam, pënaty nëjkxtëp tsäjpotm jamë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën ets tˈawixtë “ja kumäˈäny” diˈib yˈaxäjëyandëp mëdë Kristë (Rom. 8:14-17). Etsë wiinkpë borreegë, o pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny, ¿mä mbäädë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë? ¿Wiˈix mbäät tjaygyukëdë ja käjpxwijën diˈibë Pablo yäjk? ¿Wiˈix mbäädë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä “diˈibaty miimp tsäjpotm”? (Fwank 10:16.) Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Abrahán mëdë Moisés, diˈib pyëjtaktë wyinmäˈäny mä “diˈibaty miimp tsäjpotm”, oy dyajnäjxtë amay jotmay.

4. Pënaty jukyˈatandëp yä naxwiiny, ¿wiˈix mbäät tpëjtäˈäktë wyinmäˈäny mä “diˈibaty miimp tsäjpotm”?

⁴ Pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny, nan mbäädë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä “diˈibaty miimp tsäjpotm”, oy jam kyajukyˈatäˈändë. ¿Wiˈix? Ko tpëjtäˈäktët jawyiinë Jyobaa etsë yˈAnaˈam Kyutujkën (Luk. 10:25-27). Duˈun ttuunyë Jesus ets ëtsäjtëm nanduˈun mbäät nduˈunëm (1 Peed. 2:21). Ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä primer siiglë, jyukyˈäjttë mä jäˈäy tpaˈoˈktëwdë meeny sentääbë, tyukniˈˈixëdë diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, etsë naxwinyëdë jäˈäyë yˈëxpëjkën. Tyam nan taaˈäjtp mä Satanás yˈaneˈemy (käjpxë 2 Korintʉ 10:5). Pääty, nˈokpanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën ko nnayaˈijtëm wijy ets nnaygyuentˈäjtëm mä tukëˈëyë tyäˈädë diˈib xytyukmastuˈudäˈänëmë Dios.

5. ¿Wiˈix mbäät nnijäˈäwëm pën nanduˈun nˈijxëmë meeny sentääbë etsë jukyˈäjt madakën extëmë naxwinyëdë jäˈäy?

⁵ ¿Nanduˈun ëtsäjtëm nˈijxëmë meeny sentääbë etsë jukyˈäjt madakën extëmë naxwinyëdë jäˈäy? ¿Wiˈix mbäät nnijäˈäwëm tijaty diˈib ntsojkëm? Ko nˈijxëm tijaty nwinmäˈäyëm ets nduˈunëm. Jesus jyënany: “Mä xymyëdaty pëjkeˈeky yëˈë mˈoyˈäjtën, jamë dëˈën nandëˈën yˈity yëˈë mjot mwinmäˈänyëty” (Mat. 6:21). Parë nnijäˈäwëm ti xytyuktunäˈänëm ja jot korasoon, oy ko näˈäganäˈäty nwinmäˈäyëm wiˈix nyajpatëm. Nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Yëˈëyëts nwinmäˈänyˈajtypyë meeny sentääbë, nmëdatäˈänyëtsë oybyë nduunk, nˈëxkujkëyaˈanyëtsë negosyë o nyajnaxäˈänyëtsë njukyˈäjtënë jotkujk? ¿O nduumbyëtsë mëjää parëts adëyë njukyˈaty ets jamyëtsë nwinmäˈäny nbëjtaˈaky mä Diosë jyaˈa?” (Mat. 6:22). Jesus jyënany ko kujotmay pën yëˈëyë nbaˈoˈktëˈëwëm “ja meeny yä naxwiiny”, pes mbäät xytyukmastutëmë Diosë jyaˈa (Mat. 6:19, 20, 24).

6. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj xymyëmadakëm diˈib xyajtëgoyäˈänëm?

⁶ Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät pojënë nduˈunëm diˈib kyaj yˈoyëty (käjpxë Romanʉs 7:21-25). Koxyëbë Jyobaa myëjää xykyapudëjkëm, axtë nduˈunëmxyëp diˈib “agootstuuy” yajpatp. Extëm “mäjatyë xondakënë axëëkpë ets mä nyayaˈuuk nyayajmuˈugëdë, [...] mä axëëkpë ijt tsënaaky, ets mä axëkˈäjtën diˈib kyaj jyëjpkuwijtsën” (Rom. 13:12, 13, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]). Parë kyaj xymyëmadakëm diˈib jaˈäjtp Naxwiiny, o tijaty nˈatsojkëm mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm, oy ko winmäˈäny nbëjtakëm mä diˈib tsoˈomp tsäjpotm. Per tsiptakp duˈun nduˈunëm. Päätyë apostëlë Pablo jyënany: “Niˈigyë ëëty jaˈa nniˈkx ntsaatytyuny neby ëëty xymyëmëdowëtyëny” (1 Cor. 9:27, NTM). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko pën ntsojkëmë Dios xykyupëjkëm, tsojkëp këˈëm mëk nnayjëjwijtsëmbijtëm. Min nˈokˈijxëm ti tyuundë Abrahán etsë Moisés parë kyaj tmastuttë Jyobaa (Eb. 11:6).

7, 8. 1) ¿Ti jotmay wyinguwäˈkëdë Abrahán mëdë Sara? 2) ¿Mä Abrahán tpëjtakyë wyinmäˈäny?

⁷ Abrahán myëmëdoojë Jyobaa xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot ko yˈanmääyë ets mëdë fyamilyë nyëjkxtët tsënaabyë Canaán. Ko Jyobaa tˈijxy wiˈix tmëdäjtyë mëbëjkën ets myëmëdoyëty, ta mëët tkajpxyˈajty: “Nyajkojaamybyëts mëjpë ja nax käjpn mëët ja mˈuˈunk mˈok. Mijts ngënuˈkxaamybyëts mëjwiin këjaa” (Gén. 12:2, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). Per näjx kanäk jëmëjt etsë Abrahán mëdë Sara kyaj ti yˈuˈunk tpattë. ¿Waˈandaa wyinmääytyë ko të netyë Jyobaa tjäˈäytyëgoy diˈib të twandaˈaky? Nan waˈan ojts tsyiptakxëdë tnikaˈaktët ja jyiiky myëguˈuk ets ja jyëën tyëjk jam Ur. Ja ojts tyuˈuyoˈoytyë naxy 1,600 kilometrë parë jyäjttë Canaán, yëˈë tyuktsënäˈäyëdë witëjk, dyajnäjxtë yuu ets nyimiinëdë axëkjäˈäytyëjk (Gén. 12:5, 10; 13:18; 14:10-16). Per ninuˈun kyawinmääytyë jyëmbitäˈändë mä ja nyax kyäjpn (käjpxë Ebreeʉsʉty 11:8-12, 15).

⁸ Abrahán kyaj tpëjtakyë wyinmäˈäny mä “diˈibë ijtp naxwiiny” niˈigyë “ojts tmëbëky yëˈë Wintsën Dios” (Gén. 15:6, MNM). Xëmë twinmääy tijatyë Dios tukwandakë. Jyobaa yˈijx wiˈixë Abrahán tmëdäjtyë mëbëjkën, pääty tˈanmääy: “Ëkˈix yëˈë mëtsäˈä tsäjpotmëbë ëkmëtsyow, pënë yˈëkjëygyejpy xymyëëtsyoowëty. Tim duˈun myayˈatäˈäny yëˈë mˈuˈunk mˈok duˈun extëm yëˈë mëtsäˈä myayëtyën” (Gén. 15:5, MNM). Ko Abrahán duˈun tmëdooy, ta tˈijxy ko Jyobaa kyaj nety të tjäˈäytyëgoy diˈib të tyukwandaˈagyëty. Koogoo tˈixy ja mëtsäˈä waˈan tjamyejtsy ja Diosë wyandakën. Ets ko ja tiempë tpaty, ta myaxuˈunkˈäjty tuˈugë yˈuˈunk duˈun extëmë netyë Jyobaa të twandaˈaky (Gén. 21:1, 2).

9. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë yˈijxpajtënë Abrahán parë kyaj nmäjtsˈyuˈungëm ja Diosë tyuunk?

⁹ Duˈun extëmë Abrahán, ëtsäjtëm nan yëˈë nˈawijxëm etsë Jyobaa tkuytyunëdë wyandakën (2 Peed. 3:13). Per mbäät njäˈäwëm ko jajkp pën kyaj ja winmäˈäny nbëjtakëm mä diˈib miimp tsäjpotm, ets ta net nmäjtsˈyuˈungëm ja Diosë tyuunk. ¿Ojts näˈä mduny prekursoor, o ojts mas niˈigyë Diosë tyuunk xyajmëjwindëjkë? ¡Jantsy oy pën ojts duˈun mduny! ¿Per ti tyam mduumpy? Jamyats ko Abrahán myëduunˈadëtsë Jyobaa ets jamë wyinmäˈäny tpëjtaky mä “ja käjpn” diˈib myëdäjtypy ja “potsy ëjxë mëkpë”, o mä ja kunuˈkxën diˈibë nety yˈaxäjëyaampy (Eb. 11:10). “Myëbëjk ja Dios, es pääty oj oy wyeˈemy mët ja Dios.” (Rom. 4:3.)

10. ¿Wiˈixë netyë Moisésë jyukyˈäjtënë yˈixëty ko yˈënäˈkˈäjty?

¹⁰ Moisés yëˈë jatuˈugë Dios mëduumbë diˈib jamë wyinmäˈäny pyëjtak mä diˈib miimp tsäjpotm. Ko yˈënäˈkˈäjty “duˈun yˈëxpëjky neby jaˈa egipto jaˈay najty yˈëxpëjkyëtyëny”. Kyaj nety oynyapënëty duˈun yˈëxpëky. Pesë Egipto yëˈë nety wäˈkpëtsëëmp abëtsemy nyaxwinyëdë, etsë Moisés jamë nety yeeky pyety mä fyamilyë faraón. Ko duˈun yˈëxpëjky, ta “mëj yˈijty mëët jaˈa yˈayuuk ets mëët jaˈa tyuunk” (Hech. 7:22, NTM). ¡Okwinmay tijatyë nety mbäädë Moisés ttuny! Per yëˈë jamë wyinmäˈäny tpëjtaky mä diˈib mas jëjpˈam: ttunëdë Diosë tsyojkën.

11, 12. 1) ¿Diˈibë ëxpëjkënë mas jëjpˈam pyëjtakë Moisés? 2) ¿Wiˈix dyajnigëxëˈky ko tyäˈädë ëxpëjkën yëˈë mas jëjpˈam pyëjtak?

¹¹ Seguurë ko Jokébed, ja Moisésë tyääk, ojts tyukmëtmaytyaˈagyëty pën Diosˈäjtëp ja israelitëty. Moisés yëˈë mas jëjpˈam pyëjtak diˈibë nety të tnijawë mä Jyobaa, pääty kyaj tˈatsojky ja  mëkjäˈäyˈäjtën ets ja kutujkën diˈibë nety mbäät tjamëdaty (käjpxë Ebreeʉsʉty 11:24-27). Diˈibë Moisés yajtukniˈˈijxë ko myutskˈäjty ets ko tmëdäjtyë mëbëjkën mä Jyobaa, yëˈë pudëjkë parë tpëjtakyë wyinmäˈäny mä diˈib miimp tsäjpotm.

¹² Moisés yˈaxäjë mas oybyë ëxpëjkën diˈib jamˈäjt mä tadë tiempë, per kyaj dyajtuuny parë myëkjäˈäytyäˈägët o myëjpëtsëmët jam Egipto. Biiblyë jyënaˈany ko “kyaj tkupejky es yaˈˈandijët ko myäänkˈatyëty ja reyë nyëëx. [Yëˈë wyinˈijx] es axëëk yajtunët mët ja Diosë jyaˈayëty, es këdiinëmxyëp ko tuk tsojk pekyoty xyondäˈägët”. Ok, diˈibë Dios tukniˈˈijxë, yëˈë diˈib pudëjkë parë ojts twooyoˈoy ja Diosë kyäjpn.

13, 14. 1) ¿Ti nety jawyiin mbäädë Moisés ttuny parë dyaˈˈawäˈätspëtsëmët ja israelitëty? 2) Duˈun extëmë Moisés, ¿ti mbäät nduˈunëm?

¹³ Moisés tsyejpyë netyë Jyobaa ets ja israelitëty diˈibë nety yajtuumbëˈäjttëp Egipto. Ko tmëdäjty 40 jyëmëjt, ta wyinmääy ko listë nety yajpääty parë dyaˈˈawäˈätspëtsëmët (Apos. 7:23-25). Perë Jyobaa nyijäˈäwëbë nety ko kyaj yajpääty listë. Pes tsojkëbë nety tmëdatëdë oybyë jäˈäyˈäjtën, extëm yˈitët yujy tudaˈaky, myaˈkxtukët, yuunkˈat nyaxypyˈatët ets nyayˈaguwitsëdët (Prov. 15:33). Tyäˈädë jäˈäyˈäjtën yëˈë nety pudëkëyanëp parë tmëmadäˈägët ja jotmay diˈibë nety pyäädaampy. 40 jëmëjtë nety byorreegë kuentˈatäˈäny parë tmëdatëdë duˈumbë jäˈäyˈäjtën.

¹⁴ ¿Ojtsë Moisés pyudëkëty ko byorreegë kuentˈäjty? Ojts. Pesë Biiblyë jyënaˈany ko “ni pën ënety duˈun kyätëdaˈagyëty, ta yëˈë Moisésën” (Núm. 12:3, MNM). Ko yˈijty yujy tudaˈaky, yëˈë pudëjkë parë tmëmaˈkxtujky ja israelitëty, diˈib wiˈixëm jyaˈayˈäjttë ets wiˈixëm ja jotmay tpattë (Éx. 18:26). Ëtsäjtëm nan tsojkëp nmëdäjtëmë oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nmëmadakëm “ja mëk mäˈäy täjën”, o ja mëk ayoˈon diˈib miimp, parë ndëjkëm mä ja jembyë jukyˈäjtën (Diˈibʉ Jat. 7:14). ¿Oy nnaymyënëjkxëm mët oytyim pënëty, axtë mët pënaty pojënë jotˈambëjkp o diˈib tijaty yajpojkypy? Apostëlë Pedro jyënany: “Wintsëˈëgëdë mëjpë mutskpë. Tsoktë mmëmëbëjkpëty” (1 Peed. 2:17).

15, 16. 1) ¿Tiko jyëjpˈamëty nbëjtakëmë winmäˈäny mä diˈib miimp tsäjpotm? 2) ¿Tiko jyëjpˈamëty oy njukyˈäjtëm?

¹⁵ Tyam njukyˈäjtëm mä “ayoˈon mëët” nyaxyë tiempë (2 Tim. 3:1). Pääty parë nˈijtëm wijy kejy ets mëk mä Diosë jyaˈa, tsojkëp nbëjtakëmë winmäˈäny mä diˈib miimp tsäjpotm (1 Tes. 5:6-9). Min nˈokˈijxëm tëgëk pëky wiˈix mbäät nduˈunëm.

¹⁶ Wiˈix njukyˈäjtëm: ¿Tiko jyëjpˈamëty oy nyajnëjkxëmë jukyˈäjtën? Pedro duˈun tnimaytyaky: “Yajnëjkxtë jantsy oyë mjukyˈäjtën mä naxwinyëdë jäˈäy, net [...] yëˈëjëty mbäät mnidestiigëˈatëdë mä wiˈix oy tijaty xytyundë ets, ta net tmëjkumaytyëdë Dios” (1 Ped. 2:12, TNM). Oy nyajpatëm jënoty tëgoty, mä nduˈunëm, mä nˈeskuelëˈäjtëm, mä ngäjpxwäˈkxëm o oytyim määjëty, tsojkëp nduˈunëmë mëjää parë njukyˈäjtëm extëm mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa. Mbäät duˈun nduˈunëm, oy niˈamukë näˈäty ndëgoˈoyëm (Rom. 3:23). Per pën duˈunyëm ntsiptuˈunëm extëmë Biiblyë jyënaˈany: “tsiptun mä yajxon xynyitsiptuny ja mëbëjkën”, nëjkxëp nmëmadakëm diˈib xyajtëgoyäˈänëm (1 Tim. 6:12).

17. ¿Wiˈix mbäädë jot winmäˈäny nmëdäjtëm extëmë Jesus? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky.)

¹⁷ Nyaˈijxëmë oybyë winmäˈäny: Ko nmëdäjtëmë oybyë winmäˈäny, ta nyajnëjkxëm oyë jukyˈäjtën. Apostëlë Pablo jyënany: “[Mmëdattë] ja mjot  mwinmäˈäny extëm tmëdäjty ja Nintsënˈäjtëm Jesukristë” (Filip. 2:5). ¿Wiˈixë Jesus dyaˈijxë jyot wyinmäˈäny? Ko yˈijty yujy tudaˈaky, yëˈë pudëjkë parë tmooyë Jyobaa diˈib mas oy. Xëmë twinmääy wiˈixë jäˈäy ttuknijawëdët ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypyë Diosë Kyutujkën (Mar. 1:38; 13:10). Nan jëjpˈam dyajnäjxy ja Diosë Jyaaybyajtën ko ttukwäˈkpejty (Fwank 7:16; 8:28). Ojts yajxon tˈëxpëky, pääty ttukwäˈkpejty, tnitsiptuuny ets tnimaytyaky. Pën nmëdatäˈänëmë jot winmäˈäny extëmë Jesus, tsojkëp nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets ngäjpxwäˈkxëm yujy tudaˈaky ets xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot.

18. ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëmë Jyobaa tyuunk?

¹⁸ Nbudëjkëmë Diosë tyuunk: Jyobaa yëˈë tsyejpy ets xyëëgyëjxmë Jesus “[nyaygyoxtënääytyäˈägëdët] nidëgekyë yëˈëjëty oytyim määty, oy tsyäjpotmëty, oy nyaxwiinyëty” (Filip. 2:9-11). Jesus nyikëjxmˈäjtypy tuˈugë tuungë jëjpˈambë jam tsäjpotm, per yujy tudaˈaky tmëmëdooyë Tyeety, ets ëtsäjtëm nanduˈun mbäät nduˈunëm (1 Kor. 15:28). ¿Wiˈix? Ko amumduˈukjot nduˈunëmë Jyobaa tyuunk mä nyaˈëxpëjkëmë “jäˈäyëty mä tëgekyë naxwinyëdë” (Mat. 28:19). Nan nˈoktukmëduˈunëmë oyˈäjtënë oytyim pënëty ets nanduˈunë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm (Gal. 6:10).

19. Extëm të nˈëxpëjkëmë tyäˈädë artikulo, ¿ti net mdunaampy?

¹⁹ ¿Nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa xytyukjamyajtsëm parë winmäˈäny nbëjtakëm mä diˈib miimp tsäjpotm? Nˈokpëjtakëm jamë winmäˈäny, “kyaj nˈanuˈxëm [...], es nˈokpëyëˈkëm mëk” (Eb. 12:1). Nˈoktuˈunëm amumduˈukjot parë Jyobaa. Net nëjkx mëjwiin kajaa xykyunuˈkxëm (Kol. 3:23, 24).