1. 1) ¿Tiko tyam niˈigyë jyëjpˈamëty ets ntsiptuˈunëm mëdë Satanás? 2) ¿Wiˈix mbäät nmëmadakëmë Satanás?

SATANÁS tsiptuump mët niˈamukë pënaty tyam myëduundëbë Jyobaa. Duˈun mëët tsyiptuny pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny (Fwank 10:16). Kom nyijäˈäwëp ko jawaanë tiempë yˈakwëˈëmxëty, yajkäˈäjaampy niˈamukë Dios mëduumbë nuˈun tmëmadaˈaky (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 12:9, 12). Per mbäädë Satanás nmëmadakëm mä mëët ntsiptuˈunëm. Pesë Biiblyë jyënaˈany: “Katë xykyupëktë ja mëjkuˈugopk, net miits mgugaˈagëdët” (Santya̱ˈa̱gʉ 4:7).

2, 3. 1) ¿Tiko Satanás niˈigyë tˈoyjawë ko jäˈäy wyinmaytyë ko yëˈë kyaj jyaaty? 2) ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko jantsy taaˈäjtpë Satanás?

² Nimayë jäˈäy kyaj tmëbëktë ko jyaatyë Satanás. Wyinmaytyë ko Satanás mëdë kyaˈoybyëtëjk jeˈeyë yajmaytyäˈäktë mä liibrë, mä pelikula diˈib atsëˈk ajäˈäwëp o mä bideojueegë. Ets jyënäˈändë ko tsuudëjk lokëtëjk yëˈë myëbëjktëp ko jyaaty. Perë Satanás niˈigyë tˈoyjyawë ko jäˈäy  kyamëbëkëdë. ¿Tiko? Yëˈko duˈun mas pojënë twinˈëëny (2 Korintʉ 4:4). Pääty niˈigyë duˈunë jäˈäy dyajwinmay.

³ Per niˈamukë Dios mëduumbë nnijäˈäwëm ko jantsy taaˈäjtpë Satanás. Pes mä Biiblyë jyënaˈany ko yëˈë ojts dyajtunyë tsäˈäny parë ojts tmëgajpxy ja Eva (Génesis 3:1-5). Nan maytyak mëdë Jyobaa ko tˈanmääy ko Job myëdunyëty mët ko tijaty tmoˈoy (Job 1:9-12). Nan ojts tmëgajpxyë Jesus ko tjayajtëgoyany (Matewʉ 4:1-10). Ets ko Jesus yˈanaˈamtsondaky 1914, ta Satanás yä Naxwiiny tpajëdijttsondaky pënaty nëjkxandëp tsäjpotm (Diˈibʉ Jatanʉp 12:17). Ets axtë tyambäädë Satanás duˈunyëm tpajëdity niˈamukë Dios mëduumbë. Parë nmëmadakëm, tsojkëp mëët ntsiptuˈunëm ets nmëdäjtëm mëk ja mëbëjkën. Mä tyäˈädë artikulo nnijawëyäˈänëm wiˈix mbäät njëjpkudijëm tëgëëgë trampë diˈibë Satanás yajtuumpy.

4. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko nipën duˈun tkamëdatyë mëjˈat këjxmˈat extëmë Satanás?

⁴ Nipën duˈun tkamëdatyë mëjˈat këjxmˈat extëmë Satanás. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko axtë ojts jyotmëktaˈaky jyënäˈänët ko Jyobaa kyaj tmëdatyë madakën ets xyˈanaˈamëm. Nan tsyejpy etsë naxwinyëdë jäˈäy yëˈë yˈawdatëdët ets kyaj yëˈëjëtyë Jyobaa. Extëm nˈijxëm, Satanás mëj këjxm nyayajnaxyëty. Pääty pën nmëmadäˈägäˈänëm, tsojkëp njëjpkudijëmë duˈumbë jäˈäyˈäjtën (käjpxë 1 Peedrʉ 5:5). Per ¿ti yˈandijpy nnayjäˈäwëm mëj këjxm? ¿Oyëdaa ko näˈäty mëj nnayjäˈäwëm?

5, 6. 1) ¿Tiko näˈäty kyaj wyiˈixëty ko mëj këjxm nnayjäˈäwëm? 2) ¿Diˈibë mëjˈat këjxmˈat mbäät xyˈaxëktuˈunëm? 3) ¿Pënaty yajmaytyakp mä Biiblyë diˈib mëj këjxm nnayjäˈäwëdë?

⁵ Näˈäty kyaj wyiˈixëty ko mëj nnayjäˈäwëm, extëm ko nmëguˈukˈäjtëm ttundë diˈib oy. Axtë apostëlë Pablo ojts tëgok mëj nyayjawëty ko ja myëguˈuktëjk diˈib Tesalónica tyënääytyë mëk ko dyajnäjxtë ayoˈon jotmay ets ko yajpajëdijttë (2 Tesalónikʉ 1:4). Nan kyaj wyiˈixëty ko mëj nnayjäˈäwëm mët ko oy diˈib të nduˈunëm o diˈib nmëdäjtëm. Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj tiko nduktsoytyuˈunëm ja nfamilyëˈäjtëm, ja nˈitˈäjt nlugäärˈäjtëm o wiˈix ja kostumbrë nmëdäjtëm (Apostʉlʉty 21:39).

⁶ Per taa mëjˈat këjxmˈat diˈib kyaj yˈoyëty nmëdäjtëm, pes mbäät nyajtëgoˈoyëmë oybyë mëtnaymyaayëbë ets axtë mbäät kyaj oy nekyˈijtëm mëdë Jyobaa. Ko nmëdäjtëmë duˈumbë mëjˈat këjxmˈat, mbäät axëëk nnayjäˈäwëm ko nyajkäjpxwijëm, en lugäär nˈijtëm yujy tudaˈaky ets ngupëjkëm (Salmo 141:5). Yëˈë jäˈäy diˈib nnayjäˈäwëp mëj këjxm, jantsy jëjpˈam nyayajnaxyëty ets wyinmay ko kyaj pën duˈun extëm yëˈë. Jyobaa yˈaxëkˈijxypy pënaty duˈun jäˈäyˈäjtp (Ezequiel 33:28; Amós 6:8). Perë Satanás jantsy jotkujk nyayjawëty ko jäˈäy yˈamëj yˈagëjxmë extëm yëˈë. Okwinmay wiˈix jantsy jotkujk nyayjäˈäwë ko ja Nemrod, ja rey diˈib Egipto ets ja Absalón mëj këjxm nyayjäˈäwëdë ets kyaj pën tmëjpëjtaktë (Génesis 10:8, 9; Éxodo 5:1, 2; 2 Samuel 15:4-6). Ko Caín mëj këjxm nyayajnäjxë, ta nanduˈun kyaj oy nyekyˈijty mëdë Jyobaa. Tëgok, ojtsë Jyobaa kyäjpxwijˈyëty per kyaj tkupëjky.  Kujuundak ets kyaj tmëjpëjtaky wiˈixë Jyobaa yˈanmääyë, ets ninuˈun tkamëkjäˈäwë tmëbokytyunëdë Jyobaa (Génesis 4:6-8).

7, 8. 1) ¿Wiˈixë jäˈäy wyinmaytyë diˈib pyajxtëbë myëguˈuk? 2) ¿Tiko mayë jäˈäy tpaxtë myëguˈuk? 3) ¿Tiko kyujotmayëty ko nyaˈijxëmë mëjˈat këjxmˈat mä naymyujkën?

⁷ Ko jäˈäy mëj këjxm nyayjawëdë mbäät nyayˈaxëktunëdë. Extëm mayë jäˈäy diˈib mëj këjxm nayjäˈäwëdëp pyajxtëbë myëguˈuk, wyinmaytyë ko niˈigyë yˈoy tsyujëty o niˈigyë tijaty tjat tnijawëdë. ¿Tiko may tpaxtë myëguˈuk? Yëˈko mëj këjxm nyayjawëdë ets wyinmaytyë ko nipën kyamëbäädëdë. Ko duˈun wyinmaytyë, ta net nyaynyibëdëˈëgëdë ets tsyiptundë, nyayaˈoogëdë ets axtë dyajjäämˈook dyajnääxˈooktë mayjyaˈay.

⁸ Mä Diosë kyäjpn kyajxyëp duˈun tyuny jyatyëty, per mët ko nmëdäjtëm ja mëjˈat këjxmˈat, mbäät näˈäty jam ti nyajtsiptakëm etsë net myëjwiinë ja jotmay. Duˈun jyäjttë nääk ja Dios mëduumbë diˈib mä primer siiglë. Päätyë apostëlë Santiago dyajtëëy: “¿Mä ja tsip tsyoony ko ak miits mnayajjotˈambëkëdë es mtsiptundë nixim niyam?” (Santya̱ˈa̱gʉ 4:1). Pën kyaj nˈixäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets pën nwinmäˈäyëm ko kyaj pën duˈun extëm ëtsäjtëm, mbäät nyajpëtsëˈëmëmë ää ayuk diˈib yajtsayutëdëp o nduˈunëm tii diˈib axëëk yajnayjawëdëp (Proverbios 12:18). Extëm nˈijxëm, yëˈë mëjˈat këjxmˈat mbäät xyajnaywyäˈkxëm mä naymyujkën.

9. ¿Wiˈixë Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ets njëjpkudijëm ja mëjˈat këjxmˈat ets kyaj nwinmäˈäyëm ko nipën extëm ëtsäjtëm? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky.)

⁹ Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ets njëjpkudijëmë mëjˈat këjxmˈat, ets kyaj nwinmäˈäyëm ko nipën extëm ëtsäjtëm. Extëm mä Proverbios 16:5 jyënaˈany ko Jyobaa yˈaxëkˈijxypy “niˈamukë diˈibë jyot wyinmäˈäny mëj këjxm”. Ets mä Apostʉlʉty 17:26 jyënaˈany ko Dios “ojts dyajkojy ja naxwinyëdë jäˈäy mët jeˈeyë tiˈigyë neˈpyny”. Pääty mbäät njënäˈänëm ko niˈamukë tuknax nyajpatëm mët ko ak jam ntsoˈonëm mä Adán. Kyaj mbäät nwinmäˈäyëm ko Dios mas oy ojts dyajkojˈyë jäˈäy mä tuˈugë lugäär ets mä jatuˈuk kyaj. Pääty nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Winmaabyëts ko niˈigyëts nˈoyëty ets kyaj dyuˈunëtyë jäˈäy diˈib wiink rasë o diˈib wiink lugäär tsoˈomp?”. Pën duˈun nwinmäˈäyëm, mbäädë Satanás tyëkë ets xyajnaywyäˈkxëm mä ja naymyujkën (Fwank 13:35). Pääty, tsojkëp nduˈunëmë mëjää parë njëjpkudijëm ja mëjˈat këjxmˈat, net kyaj xymyëmadakëmë Satanás (Proverbios 16:18).

10, 11. 1) ¿Wiˈixë Satanás xytyukˈatsojkëm tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny? 2) ¿Wiˈixë Demas jyajty ko tˈatsojky tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny?

¹⁰ Satanás yëˈë tyam yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy (Fwank 12:31; 1 Fwank 5:19). Ets may diˈibë naxwinyëdë jäˈäy yajjaˈäjtypy, kyutëjpyë Diosë yˈanaˈamën. Seguurë ko Satanás tsyejpy ets xytyuktëjkëmë axëëkpë tsojkën parë kyaj  nmëmëdoˈowëmë Jyobaa. Yëˈë yˈëxtäˈäyaambyë winmäˈäny wiˈix mbäät niˈigyë ntsojkëm tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny ets ninuuxëmë Diosë tyuunk (käjpxë 1 Fwank 2:15, 16).

¹¹ Duˈun jyäjttë näägë Dios mëduumbë diˈib jukyˈäjttë mä primer siiglë. Extëmë Demas diˈibë nety pyudëjkëbë Pablo, per ta nyikakë mët ko niˈigyë tˈatsojky tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny (2 Timotee 4:10). ¿Tidën meerë Demas tsyojk? Biiblyë kyaj tnigajpxy. Waˈan yëˈë niˈigyë ttsejky ja meeny sentääbë ets kyaj dyuˈunëty ja Diosë tyuunk. Pën duˈun, yajtëgooy ja jyukyˈäjtën ets kyaj ojts ttukxondaˈaky extëm koxyëp tmëduunyë Jyobaa. Pes ninäˈä nety kyamoˈoyaˈanyëtyë jotkujkˈäjtën tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny extëm diˈibë netyë Jyobaa awäˈänëp (Proverbios 10:22).

12. ¿Wiˈixë Satanás xyajtëgoyäˈänëm mët tijaty ntsojkënyëˈäjtëm?

¹² Niˈamukë Dios mëduumbë pyäädaambyë myeeny syentääbë parë tmoˈoyaˈanyë fyamilyë tijaty yajtëgoyˈajtypy (1 Timotee 5:8). Etsë Jyobaa nan tsyejpy parë njukyˈäjtëm agujk jotkujk, pes jamë Adán mëdë Eva tpëjtaky mä tuˈugë lugäärë tsujpë (Génesis 2:9). Perë Satanás mbäät dyajtuny tijaty ntsojkënyëˈäjtëm parë xywyinˈëˈënëm, extëm ko xytyukˈatsojkëm ja meeny sentääbë (Matewʉ 13:22). Tsyejpy ets nwinmäˈäyëm ko niˈigyë njotkujkˈatäˈänëm pën nbatëm mayë meeny sentääbë ets pën may tijaty nmëdäjtëm. Per ko duˈun nwinmäˈäyëm, mbäät nyajtëgoˈoyëm diˈib niˈigyë tsobatp: ja naymyayë mëdë Jyobaa. Jesus jyënany: “Ni pën mbäät tkamëduny majtskë wyintsën, jaˈa ko pën tuump yajxon mä ja jawyiimbë wyintsën, kyaj mbäät nyakytyuny yajxon mä ja myëmajtskpë. [...] Kyaj mbäät xymyëduny yëˈë Dios pën mbëjtakypy ja mwinmäˈäny es ja mmëjää mä ja meeny” (Matewʉ 6:24). Pën yëˈë xytyuumbëˈäjtëm ja meeny sentääbë, ta kyaj nëjkx nekymyëduˈunëmë Jyobaa. Tyäˈädë yëˈë diˈibë Satanás tsyejpy. Pääty, ninäˈä mbäät ngawinmäˈäyëm ko niˈigyë jyëjpˈamëty ja meeny sentääbë o tijaty nmëdäjtëm ets kyaj ko nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa. Parë nmëmadakëmë Satanás, tsojkëp nyajtëgäjtsëmë winmäˈäny mä wiˈix nˈijxëm ja meeny sentääbë (käjpxë 1 Timotee 6:6-10).

13. ¿Wiˈix tyam mayë jäˈäy wyinmaytyë mä pëjk ukën?

¹³ Jatuˈugë trampë diˈibë Satanás yajtuumpy yëˈë axëëkpë ijt tsënaaky. Tyam mayë jäˈäy wyinmaytyë ko të nyidiempë nyaxy mä jäˈäy twintsëˈëgë ja nyaˈay o nyëdoˈoxy, ets kyaj pyëkäˈändë parë yajpäädët awäˈätstum. Extëm tuˈugë toxytyëjk  diˈib pëtsëëmp mä telebisionk, jyënaˈany ko tyam tsip ets pën tsyëënët jeˈeyë mët tuˈugë jäˈäy, ets ko kyaj pën tˈixyˈaty diˈib wyintsëˈkëp ja jyamyëët o diˈib wyintsëˈëgëyäˈänëp. Ets tuˈugë yetyëjk diˈib pëtsëëmp mä telebisionk, jyënaˈany: “Kyajts nwinmay të ngojëm parë njukyˈäjtëm winë xëë mët tuˈugë jäˈäy”. Seguurë ko Satanás jantsy jotkujk nyayjawëty ko jäˈäy diˈib mëjpëtsëëmdëp, kyaj twintsëˈëgëdë pëjk ukën diˈibë Jyobaa të xynyamoˈoyëm. Satanás tsyejpy ets myäˈädët ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën niˈamukë kasäädë jäˈäy. Pääty, parë nmëmadakëmë Satanás oy ko nˈijxëmë pëjk ukën extëmë Jyobaa tˈixy.

14, 15. Pën mijts myajtëgoyanëp ja axëëkpë ijt tsënaaky, ¿ti mbäät xytyuny?

¹⁴ Jëjpˈam etsë Dios mëduumbë nyaygyuentˈatëdët, duˈunë kasäädë jäˈäy etsë naytyuˈuktëjk parë kyaj kyäˈädët mä axëëkpë ijt tsënaaky. Per mbäät tsyiptaˈaky. Extëm nˈokpëjtakëm, mä eskuelë myëdoowdëbë ënäˈktëjk wiˈix mayë myëguˈuktëjk tnimaytyäˈäktë ko yˈit tsyëënëdë oypyënëty mëët. Nan myëdoowdëp ko tnimaytyäˈäktë wiˈix mä syelulaar tkaxtë mensaje etsë retratë mä jäˈäy yˈit tsyëënëdë. Mä näägë paˈis duˈunë tyäˈädë mensaje nyaxy extëm ko pën tkexyë pornografía mä pyëtsëmdë ënäˈkuˈunk. Perë Biiblyë jyënaˈany: “Ja diˈibë  mëˈinduump, myëdëgeepy ja kyëˈëm niniˈx” (1 Korintʉ 6:18). Të mayë jäˈäy yaˈoogëdë päˈäm diˈib ninäjxëdëp ko yˈit tsyëënëdë, o yaˈˈayoowëdëp. Ets ko mayë ënäˈktëjk yˈit tsyëënëdë mä kyapëktënëm, ta ok axëëk nyayjawëdë. Nan taaˈäjtp mayë liibrë, pelikula etsë ëy yaˈaxy diˈib xytyukmëbëkäˈänëm ko kyaj wiˈix njatäˈänëm ko ngutëjëmë Diosë yˈanaˈamën, perë tyäˈädë kyaj tyëyˈäjtënëty. Pën kyaj nnaygyuentˈäjtëm, mbäät xyajkäˈäjëm ja poky kaytyey (Ebreeʉsʉty 3:13).

¹⁵ Pën mijts myajtëgoyanëp ja axëëkpë ijt tsënaaky, ¿ti mbäät xytyuny? Ëxkap ko yëˈë diˈib myajtëgoyanëp (Romanʉs 7:22, 23). Mmënuˈkxtäˈägë Jyobaa ets mbudëkëdët (Filipʉs 4:6, 7, 13). Ix tun tijaty myajkäˈäjanëp mä tyäˈädë poky (Proverbios 22:3). Ets netyë xyjëjpkudijët ko xywyingujäˈtët (Génesis 39:12).

16. 1) ¿Ti tyuunë Jesus ko Satanás jyayajtëgoyanë? 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Jesusë yˈijxpajtën?

¹⁶ Jesus xymyoˈoyëm tuˈugë oybyë ijxpajtën. Kyaj wyinˈëˈënë Satanás ko tijaty tyukwandakë. Ni jeˈeyë wanaty tkawinmääy, netyë tˈatsooy: “Diosë jyaaybyajtën jyënaˈany” (käjpxë Matewʉ 4:4-10). Jesus nyijäˈäwëbë nety yajxon wiˈix jyënaˈanyë Diosë yˈAyuk, pääty ko Satanás jyawinˈëënanë, netyë ojts tjamyetsy wiˈix jyënaˈany. Nanduˈun ëtsäjtëm, pën nmëmadäˈägäˈänëmë Satanás tsojkëp njëjpkudijëm tukëˈëyë diˈib xyajtëgoyäˈänëm mä axëëkpë ijt tsënaaky (1 Korintʉ 6:9, 10).

17, 18. 1) ¿Diˈibatyë trampë yajtuumbyë Satanás, ets tiko kyaj wiˈix nmëdoˈowëm? 2) ¿Ti yˈawijxypyë Satanás, ets tiko tyäˈädë xymyëjämoˈoyëm parë nmadakëm?

¹⁷ Mä tyäˈädë artikulo të nˈijxëm tëgëëgë trampë diˈibë Satanás yajtuumpy: ja mëjˈat këjxmˈat, ko yaˈˈatsokyë meeny sentääbë ets ja axëëkpë ijt tsënaaky. Per taaˈäjtp kanäk pëkyë trampë diˈib yajtuumpy. Extëm nˈokpëjtakëm, ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyaj fyamilyë tyukmëtsokëdë ets tmëdunëdë Jyobaa. Wiinkpë yajnëxik yajtukxiktëp mä yˈeskuelë. Ets ta diˈib tsënääytyëp mä gobiernë dyajkubokyë Diosë tyuunk. Per kyaj wiˈix nmëdoˈowëm mët ko Jesus ojts tnigajpxy ko duˈun njatäˈänëm. Yëˈë jyënany: “Nidëgekyë naxwinyëdë jäˈäyëty mdukˈakˈatäˈänyëty miits mët ëjtskyëjxm. Es diˈibë yˈakmëbejkypyëm dëˈënyëm, yëˈë nitsoˈogëp” (Matewʉ 10:22).

¹⁸ ¿Wiˈix mbäät nmëmadakëmë Satanás? Jesus jyënany: “Amëk jotmëk mnaybyëjtäˈägëdët es xypyäädët ja nitsokën” (Lukʉs 21:19). Nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy mbäät xykyaˈˈaxëktuˈunëm winë xëë. Ets nipën mbäät xykyatukmastutëmë Jyobaa pën mëk ndënäˈäyëm (Romanʉs 8:38, 39). Ets pën oˈkëm, kyaj yëˈë tˈandijy ko të Satanás myadaˈaky mët ko Jyobaa xyajjukypyëkäˈänëm (Fwank 5:28, 29). Perë Satanás nitii tkaˈˈawixy tkajëjpˈixy, pes ko Jyobaa dyajkutëgooytyaˈayëdë axëkjäˈäy, ta yajtsumäˈäny tuk mil jëmëjt (Diˈibʉ Jatanʉp 20:1-3). Ets ko yˈabatët tuk mil jëmëjt, ta jatëgok yajnasmatsëyaˈany ets twinˈëënäˈänyë naxwinyëdë jäˈäy, taanëm nëjkx kyutëgoy (Diˈibʉ Jatanʉp 20:7-10). Extëm nˈijxëm, Satanás yëˈë yˈawijxypyë kutëgoˈoyën, ¡per mijts kyaj! Pääty tsiptuunˈadëˈëts mëët ets yaˈit mëk ja mmëbëjkën. ¡Mijts mbäät xymyëmadaˈagyë Satanás!