1. ¿Ti tyuun tuˈugë anklës diˈibë nety naymyaayëp mëdë Jyobaa?

TAMË nety tuˈugë anklës diˈib jantsy oy naymyaayëp mëdë Jyobaa. Per tëgok, ta tˈatsojky etsë naxwinyëdë jäˈäy yˈawdatëdët ets kyaj yëˈëjëtyë Jyobaa. Ets kom kyaj dyajjëgeky mä jyot wyinmäˈäny, ta pyokytyuuny (Santya̱ˈa̱gʉ 1:14, 15). Nyibëdëˈkë Jyobaa ets “yëˈë yajtsondak ja andakën” (Fwank 8:44). Kyaj yajnijawë wiˈixë nety txëˈaty, per tyam ja yajtijy Satanás.

2, 3. ¿Tiko Jyobaa myëtsip yajtijy “Satanás”, “mëjkuˈugopk” ets “sarpyentë”?

² Satanás yëˈë diˈib niˈigyë myëtsipˈäjtypyë Jyobaa etsë naxwinyëdë jäˈäy. Biiblyë xytyuknijäˈäwëm nuˈunën yˈaxëkjäˈäyëty, extëm nˈokpëjtakëm ja ttijy Satanás, diˈib yˈandijpy “Mëtsip”. Pääty duˈun yajxëëmooy mët ko kyaj ttseky etsë Jyobaa yˈanaˈamët ets mëk tmëtsipˈaty.

³ Tyäˈädë Jyobaa myëtsip ja yajtijy mä Diˈibʉ Jatanʉp  12:9, “mëjkuˈugopk”, mët ko duˈun yˈixëty extëmë axëkjëyujk diˈib kyaj pyaˈˈayoy. Diˈib mä nˈayukˈäjtëm ndijëm Mëjkuˈu, mä ayuk grieegë yëˈë yˈandijpy “niwäämbajtpë”, tuˈugë jäˈäy diˈib nyiwäämbejtypyë myëguˈuktëjk. Etsë Satanás të tniwäämbetyë Jyobaa ko yëˈë andakp. Nan yajtijp “sarpyentë” mët ko yëˈë yajtuun ja tsäˈäny parë twinˈëˈëny ja Eva. Yëˈë kyaj ttseky etsë Jyobaa tkuytyunët diˈib të twandaˈaky ets myëmadäˈägaampy niˈamukë Dios mëduumbë.

4. ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

⁴ Satanás myëtsipˈäjtypyë Jyobaa mëdë kyäjpn ets tsyejpy nmastutëmë Jyobaa. Päätyë Biiblyë xyˈanmäˈäyëm: “Jikyˈattë [...] wijy, mët ko yëˈë mmëtsip, ja mëjkuˈugopk, dëˈën jyëdity extëm ja kää myuˈuy mët ja yuu es tˈëxtäˈäy ti yˈokjëˈxëp” (1 Peedrʉ 5:8). Mä tyäˈädë artikulo tëgëk pëky nˈixäˈänëm tiko mbäät nnaygyuentˈäjtëm mëdë Satanás.

5, 6. 1) Pëjtäˈäk tuˈuk majtskë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm ko anklëstëjk kumëjääjëty. 2) ¿Tiko Biiblyë jyënaˈany ko Satanás “yajjäˈäyˈoˈkp”?

⁵ Anklëstëjk mëk kumëjääjëty (Salmo 103:20). Niˈigyë wyijyˈattë ets tmëdattë mëkˈäjtën ets kyaj dyuˈunëty ëtsäjtëm. Etsë anklëstëjk diˈib Dios mëduundëp, yajtuundëbë myëjää parë ttundë diˈib oy. Extëm nˈokpëjtakëm, mä Biiblyë yajmaytyakp ko tuˈugë anklës ja dyaˈoˈky 185 milë soldäädë mä tuˈugë koots. Tsipxyëp duˈun ttuuny tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy, oyxyëp jyanimayˈäjtpë tsyiptuumbëty (2 Reyes 19:35). Ets jatëgok, ojts tuˈugë anklës dyajpëtsëmy pujxndëgoty ja Jesusë yˈapostëlëty. Nipën tkapëjkyë kuentë ko dyaˈˈawatsy ja tëjkˈää, ko dyajpëtsëëmy ja apostëlëtëjk ets ko jatëgok dyaˈˈadujky ja tëjkˈää (Apostʉlʉty 5:18-23).

⁶ Extëm nˈijxëm, anklëstëjk diˈib Dios mëduundëp, yajtuundëbë myëjää parë ttundë diˈib oy. Satanás myëdäjtypy mëkë mëjää, per jeˈeyë dyajtuny parë axëëk yˈadëˈëtsy. Pääty mä Biiblyë yajtijy “diˈibë yä naxwiiny anaˈamp” ets diˈibë “diosˈäjtp” (Fwank 12:31; 2 Corintios 4:4, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]). Biiblyë nanduˈun jyënaˈany ko Satanás “yajjäˈäyˈoˈkp” (Ebreeʉsʉty 2:14). Tyäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko yëˈë këˈëmë jäˈäy tyim yaˈoˈkypy. Pääty ¿ti yˈandijpy ko Biiblyë jyënaˈany ko Satanás yajjäˈäyˈoˈkp? Tuk pëky, yëˈko yëˈë jäˈäy yajnayˈaxëkˈijxëp ets dyaˈˈawäˈändaˈaky. Majtsk pëky, yëˈko yëˈë yajpokytyuunë Adán mëdë Eva, pääty niˈamukë pokyjyaˈay nyajpatëm ets nˈoˈkëm (Romanʉs 5:12). Päätyë Jesus jyënany ko Satanás yajjäˈäyˈoˈkp (Fwank 8:44). Extëm nˈijxëm, Satanás mëjwiin kajaa kyumëjääjëty.

7. ¿Nuˈunë mëjää tmëdattë Satanásë yˈanklës?

⁷ Ko njëjpkuwäˈkëmë Satanás, nan yëˈë nety njëjpkuwäˈkëm pënaty panëjkxëdëp,  extëm ja anklëstëjk diˈib kyaj tmëmëdoowdë Dios (Diˈibʉ Jatanʉp 12:3, 4). Biiblyë jyënaˈany ko yëˈëjëty niˈigyë tmëdattë mëjää ets kyaj dyuˈunëty naxwinyëdë jäˈäy ets ko mbäät mëk xyaˈˈayoˈowëm (Matewʉ 8:28-32; Markʉs 5:1-5). Ninäˈä ngajäˈäytyëgoˈoyëm ko Satanás mëdë yˈanklëstëjk niˈigyë tmëdattë mëjää (Matewʉ 9:34). Koxyëbë Jyobaa xykyapudëjkëm, ninäˈäxyëp ngamëmadakëmë Satanás.

8. 1) ¿Ti tyukniwinmäˈäyëbë Satanás? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky.) 2) ¿Tijaty mˈijxypy tyuny jyatyëty diˈib myajwinmääyëp ko naxwinyëdë jäˈäy duˈun yˈaxëkjäˈäyëty extëmë Satanás?

⁸ Satanás ninuˈun tkamëdatyë paˈˈayoˈowën. Extëm të nˈijxëm mä parrafo 4, Biiblyë jyënaˈany ko “dëˈën jyëdity extëm ja kää myuˈuy mët ja yuu”. Satanás tyuktuumbyë naxwinyëdë jäˈäy ti tyimtsejpy, per kyaj yëˈëyë yajjotkëdaˈagyëty, extëmë kää diˈib yuˈoˈkëp yˈëxtääyˈadëtsypy ti yˈoktsuˈutsëp (1 Juan 5:19, TNM). Ets pën të ttukniwinmayë ttsuˈutsäˈäny, yëˈë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets ja wiinkpë borreegëty (Fwank 10:16; Diˈibʉ Jatanʉp 12:17). Satanás yajjëjptëgoyaambyë Diosë kyäjpn, pääty desde mä primer siiglë tpajëdijtyë Dios mëduumbëty ets axtë tyambäät.

9, 10. 1) ¿Wiˈixë Satanás tnibëdëˈky ja Israel gäjpn? 2) ¿Tiko mëk ttimˈaxëkˈijxy ja Israel gäjpn? 3) Ko tyam tuˈugë Dios mëduumbë mëjwiin kajaa pyokytyuny, ¿wiˈix mwinmay nyayjawëtyë Satanás?

⁹ Tuˈugë kää diˈib yuˈoˈkëp, kyaj  tpaˈˈayoy ko tmatsy tuˈugë jëyujk ets ko dyaˈooky. Nanduˈunë Satanás, kyaj tpaˈˈayoy ko dyajpokytyuny tuˈugë Dios mëduumbë. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿wiˈixëdaa nyayjäˈäwë ko tˈijxy pyokytyundë ja israelitëty mët ja toxytyëjkëty diˈib Madián ets Moab? ¿Mbawinmaapy wiˈixë Satanás ttukxondaky ko tˈijxy ja Zimrí pyokytyuny ets ko ja Guehazí tijaty tˈatsojky? (Números 25:6-8, 14, 15; 2 Reyes 5:20-27.)

¹⁰ Per ¿tiko Satanás mëk ttimˈaxëkˈijxy ja Israel gäjpn? Yëˈko nyijäˈäwëbë nety ko mä tyäˈädë nasionk myinäˈäny ja Mesías. Ets nyijäˈäwëbë nety ko ja Mesías yëˈë yajkutëgoyanëp ets dyajnigëxëˈëgäˈäny ko Jyobaa yëˈë myëdäjtypyë madakën parë yˈanaˈamët (Génesis 3:15). Satanás yëˈë tsyojk ets ja israelitëty kyaj Jyobaa nyekykyupëkëdët, pääty tˈëxtääyë winmäˈäny wiˈix tmëbokytyundët. Satanás kyaj tpaˈˈayooyë David ko dyajpokytyuuny mëdë wiink toxytyëjk, nan kyaj tpaˈˈayooyë Moisés ko kyatëjkë mä ja Nax diˈib Yajtukwandaktë. Satanás agujk jotkujk jyantsy nyayjawëty ko tuˈugë Dios mëduumbë mëjwiin kajaa pyokytyuny, ets ta net tnëxiˈiky ttukxiˈigyë Jyobaa (Proverbios 27:11).

11. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko Satanás jyayajtëgoyanë Sara?

¹¹ Diˈibë Satanás mëk yˈaxëkˈijx yëˈë ja familyë mä nety myinäˈäny ja Mesías. Nˈokjamyajtsëm ti tuun jäjtë ko netyë Jyobaa të tˈanëëmë Abrahán ko ja tyëëm yˈääts jyäˈtäˈäny extëm tuˈugë mëj nasionk (Génesis 12:1-3). Ko Abrahán mëdë Sara jyäjttë Egipto, ta ja faraon diˈibë nety anaˈamp twooy ja Sara parë tpëkäˈäny. Perë Jyobaa ta yaˈˈawäˈätspëtsëëmë (Génesis 12:14-20). Nanduˈumbë jotmay jatëgok pyat jam Guerar, mä nety kyamaxuˈunkˈatynyëmë Isaac (Génesis 20:1-7). ¿Waˈandaa yëˈë Satanás tyuuny parë tyäˈädë reyëty ttsujˈixët ja Sara? Sara të nety tmastuˈuty ja mëkjäˈäyˈäjtënë jam Ur ets yëˈë nety tyuktsënäˈäyëbë witëjk. Pääty, ¿waˈandaa Satanás tjatsejky etsë Sara tˈatsokët ja mëkjäˈäyˈäjtënë diˈibë nety myëdäjtypy ja faraon ets ja Abimélec? ¿Waˈandaa Satanás wyinmääy ko Sara myastuˈudëp ja nyaˈay ets axtë Jyobaa parë tpëkët niduˈugë tyäˈädë rey? Biiblyë kyaj tnigajpxy, per seguurë ko Satanás ojtsxyëp jyantsy xyondaˈaky koxyëbë Sara kyayajkuwijtsë mä ja familyë mä nety myinäˈäny ja Mesías. Ets ninuˈunxyëp tkapokyjyäˈäwë dyajmäˈädët ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtënë tyäˈädë toxytyëjk, dyajwëˈëmët axëëk ets ttukmastuˈudëdë Jyobaa. ¡Ninuˈunë Satanás kyapaˈˈayoy!

12, 13. 1) ¿Ti tyuunë Satanás ko Jesus myaxuˈunkˈäjty? 2) ¿Wiˈix mijts mˈokwinmay tyamë Satanás tˈixyë ënäˈktëjk diˈib myëduundëbë Jyobaa?

¹² Ko nyajxy kanäk mëgoˈpx jëmëjt, ta Jesus myaxuˈunkˈäjty. Perë Satanás kyaj tˈijxy extëm tuˈugë maxuˈunk diˈib jantsy oy jantsy tsuj, yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko tyäˈädë maxuˈunk yaagäˈäny pyatäˈäny ets jyäˈtäˈäny Mesías.  Jesus jamë nety tsyoony mä Abrahángë tyëëm yˈääts ets yëˈë yajkutëgoyaampy tukëˈëyë diˈibë Mëjkuˈu tyuumpy (1 Fwank 3:8). ¿Waˈandaa Satanás tmëkjäˈäwë dyaˈoogët tuˈugë maxuˈunk? Kyaj, pes yëˈë kyaj tii tmëkjawë. Niˈigyë tsojkˈam tijaty ttuuny parë dyaˈoogäˈäny ja Jesus. ¿Wiˈix?

¹³ Ko ja rey Herodes tnijäˈäwë ko të nety “ja israelitëtyë ryey” myaxuˈunkˈaty, ta jyantsy jyotˈambëjky ets dyaˈoogany ja uˈunk (Matewʉ 2:1-3, 13). Ta ojts tniˈanaˈamë ets niˈamukë mixyuˈunk yˈoˈktäˈäyët jam Belén ets nuˈunë myëgäjpnbäˈä, diˈibë jyëmëjt majtsk o waanë mutsk (käjpxë Matewʉ 2:13-18). Perë Jesus kyaj yˈoˈky. ¿Ti tyäˈädë xytyukˈijxëm? Ko Satanás ninuˈun tkayajtsobäätyë naxwinyëdë jäˈäyë jyukyˈäjtën, ni yëˈë ënäˈkuˈungë jyukyˈäjtën. Duˈun yëˈë “extëm ja kää myuˈuy”. Ninäˈä mbäät ngajäˈäytyëgoˈoyëm wiˈixë Satanás yˈaxëkjäˈäyëty.

14, 15. ¿Wiˈixë Satanás twinˈëënyë jäˈäy?

¹⁴ Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib jantsy tsojkp (1 Fwank 4:8). Ets parë jäˈäy tmëtsippëktëdë Dios, ta Satanás wyinˈëënëdë ko yajwinmayëdë ko kyaj dyajtëgoyˈattë Dios, o ja tuk pëky njënäˈänëm, yëˈë tuump parë kyaj tpëktëdë kuentë ko tsojkëp tmëwingondëdë Dios ets oy mëët yˈittët (Mateo 5:3, TNM). Yëˈë Mëjkuˈu “të twingujuuxë ja jyot wyinmäˈäny ja diˈibë kyaj myëbëktë” parë kyaj tnijawëdët ja tëyˈäjtën mä pënën Dios (2 Corintios 4:4, TNM).

¹⁵ Satanás nyijäˈäwëp ko Jyobaa tsyejpy parë yëˈë naytyuˈuk nˈawdäjtëm (Éxodo 20:5). Pääty dyajtunyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty parë twinˈëënyë jäˈäy. Jantsy jotkujk nyayjawëty ko jäˈäy tˈawdattë, extëmë tun kopk, ja yˈaptëjk, jëyujk animal, ets kyaj yëˈë tˈawdattë Jyobaa. Pënaty duˈun adëtstëp wyinmaytyë ko Dios yˈoyˈijxypy, per ninuˈun kyatsobääty tijaty tyuundëp ets myëbëjktëp. Naduˈundëkë jyäjttë ja israelitëty ja tiempë mä jyukyˈajty ja kugajpxy Isaías. Yëˈë ojts tjapudëkëyaˈany ja israelitëty ko ojts tˈijxkijpxyë ja relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty mëdë käˈäy ukënë diˈib kyaj yˈoyëty. Ojts tˈanëëmë ko kyaj tsyobääty dyajtundëdë myeeny syentääbë parë tjuytyët ja käˈäy ukën diˈib kyaj yˈoytyunäˈänëdë. Ets ta net tˈakˈanmääy: “Mëtoowˈitë mëtiˈipës yam nikäjpxypën ets oy yajxon mkaytyëty mˈuuktëty” (Isaías 55:2, Tios yˈaaw yˈayuk).

16, 17. 1) ¿Tiko Jesus tˈanmääyë Pedro: “¡Nikakëts mij, mëjkuˈugopk Satanás!”? 2) ¿Wiˈixë Satanás xywyinˈëënäˈänëm?

¹⁶ Satanás nan mbäät dyajkäˈäy axtë pënaty jantsy oy Dios mëduump. Nˈokjamyajtsëm wiˈixë Jesus jyajty ko tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko wingoombë nety ja yˈoˈkën. Komë Pedro mëkë nety ttsekyë Jesus, ta tˈanmääy: “Nintsënˈäjtëm, ¡ni tkatsokët ja Dios, es ni näˈä dëˈën mgajatët!”. Perë Jesus ta yˈatsooy: “¡Nikakëts mij,  mëjkuˈugopk Satanás!” (Matewʉ 16:22, 23). ¿Tiko Jesus ojts ttijˈyë Pedro, Satanás? Yëˈko Jesus nyijäˈäwëbë nety ko tsojkëp yˈoogët parë yˈawäˈätspëtsëmëdë naxwinyëdë jäˈäy ets nyigëxëˈëgët ko Satanás andakp. Pääty kyaj nety ttiempëty etsë Jesus wyinmayët ko ninäˈä duˈun kyajatäˈäny. Seguurë ko ojtsxyëbë Satanás jyantsy xyondaˈaky koxyëbë Jesus kyanayaˈijtë wijy.

¹⁷ Wingon yˈijnë ja kutëgoˈoyën, pääty tsiptakpë tyäˈädë tiempë diˈib ndukjukyˈäjtëm. Perë Satanás tsyejpy ets kyaj nnayaˈijtëm wijy ets jamë jot winmäˈäny nbëjtakëm mä tijaty jaˈäjtp naxwiiny. Tsyejpy nwinmäˈäyëm ko kyaj nyaminy ja kutëgoˈoyën o ko ninäˈä kyajäˈtäˈäny. Perë tyäˈädë kyaj tyëyˈäjtënëty. Nˈoknayaˈijtëm wijy ets nˈokjamyajtsëm xëmë ko yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp (Matewʉ 24:42).

18, 19. 1) ¿Wiˈixë Satanás ttseky ets nwinmäˈäyëm? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm parë nnayaˈijtëm wijy?

¹⁸ Satanás nan tsyejpy ets nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj xytsyojkëm ets ko ninäˈä xykyapokymyaˈkxäˈänëm. Perë tyäˈädë nan kyaj tyëyˈäjtënëty. Biiblyë jyënaˈany: “Dios tyiimpy extëm pyaatyëty; kyaj tjäˈäytyëgoyët diˈibë miitsëty oy mduundëp” (Ebreeʉsʉty 6:10). Extëm nˈijxëm, Jyobaa yajtsobatypy tukëˈëyë diˈib ndukmëduˈunëm (käjpxë 1 Korintʉ 15:58). Pënënë Jyobaa kyaj ttseky ets ni tkapokymyaˈkxäˈäny, yëˈë Satanás. Pääty nˈoknaygyuentˈäjtëm ets kyaj nnaytyukwinˈëˈënëmë Mëjkuˈu.

¹⁹ Mä tyäˈädë artikulo të nˈijxëm ko Satanás kumëjää, ninuˈun kyapaˈˈayoy ets ko xywyinˈëënäˈänëm. Per mbäät nmëmadakëm mëdë Jyobaa nyaybyudëkë. Ets parë wijy nnayaˈijtëm, Biiblyë xytyukˈawäˈänëm wixatyë Satanás xyajkäˈäjäˈänëm (2 Korintʉ 2:11). Per kyaj jeˈeyë tsyekyëty ets nnijäˈäwëm tijatyë Satanás yajtuumpy, tsojkëbë duˈun mëktaˈaky njëjpkudijëm. Päätyë Biiblyë jyënaˈany: “Katë xykyupëktë ja mëjkuˈugopk, net miits mgugaˈagëdët” (Santya̱ˈa̱gʉ 4:7). Mä jatuˈukpë artikulo yëˈë nnijawëyäˈänëm wiˈix mbäät njëjpkudijëm tëgëëgë trampë diˈibë Satanás yajtuumpy.