Nëjkx parë xyʼixët diʼib tmëminy

Nëjkx mä myiny tukëʼëyë titulo

Mëgoˈpx jëmëjt kujk tyuny ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën

Mëgoˈpx jëmëjt kujk tyuny ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën

“Dios, diˈibë yajkypy ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën [...] mmoˈoyëdë tëgekyë diˈibë oy, es xytyundët diˈibë tsyejpy.” (EBREEɄSɄTY 13:20, 21)

ËY 136 ETSË 14

1. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Jesus yëˈë mas jëjpˈam nyimaytyak ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën?

JESUS jyantsy tyukmëtmaytyäˈäganë jäˈäy ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, ets yëˈë diˈib mas jëjpˈam pyëjtak. Ko ojts kyäjpxwaˈkxy yä Naxwiiny, ja tnimaytyaky naxy mëgoˈpxˈok ja Diosë Kyutujkën. Yëˈë myaytyaˈakyˈäjt (käjpxë Matewʉ 12:34).

2. ¿Pënaty myëdoowˈijttë extëmë Jesus jyënaˈany mä Matewʉ 28:19, 20?

2 Ko Jesus jyukypyejky, ta nyaytyukˈijxë naxy 500 jäˈäy (1 Korintʉ 15:6). Waˈan yëˈëjëty ttuknipëjky parë nëjkx dyaˈëxpëktë “jäˈäyëty mä tëgekyë naxwinyëdë”. * Per tsiptäˈägäämbë nety kyäjpxwäˈkxtët abëtsemy nyaxwinyëdë etsë Jesus jyënany ko jaanëm jyëjpkëxäˈänyë tyäˈädë tuunk ko nety jyëjptëgoyë tyäˈädë jukyˈäjtën. Ets ko tyam ngäjpxwäˈkxëm, yëˈë nyaˈˈadëˈëwëm extëmë Jesus jyënaˈany (Matewʉ 28:19, 20).

3. ¿Ti tëgëk pëky të xypyudëjkëm parë ngäjpxwäˈkxëm?

3 Ko Jesus ojts ttukˈaneˈemy ja yˈëxpëjkpëty ets kyäjpxwäˈkxtët, ta tˈanmääy: “Dëˈënyëmts ëj nˈity mët miitsëty” (Matewʉ 28:20). Ta ttukwandaˈaky ko yëˈë nyëˈëmoˈoyaampy tyuˈumoˈoyaampy ets pyudëkëyaampy parë kyäjpxwäˈkxtët abëtsemy nyaxwinyëdë. Tyam nan xypyudëjkëmë Jyobaa, pes mä Ebreeʉsʉty 13:20, 21 jyënany ko yëˈë xymyoˈoyëm “tëgekyë diˈibë oy” parë mbäät ngäjpxwäˈkxëm. Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm tëgëk pëky, tijaty tuumbajn të xymyoˈoyëm, wixaty nyajwäˈkxëm ja oybyë ayuk, ets wiˈix të xytyukniˈˈijxëm. Min jawyiin nˈokˈijxëm tijaty tuumbajn të nyajtuˈunëm nuˈun të nyaxy mëgoˈpx jëmëjt.

TUUMBAJN DIˈIB TË XYPYUDËJKËM PARË NGÄJPXWÄˈKXËM

4. ¿Wiˈix të xypyudëjkëm ko të nyajtuˈunëm kanäk pëkyë tuumbajn?

4 Jesus jyënany ko ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypy ja Diosë Kyutujkën duˈun extëmë ujts päjk diˈib yajnip (Matewʉ 13:18, 19). Tuˈugë kamduumbë kanäk pëky dyajtunyë tuumbajn parë ttäjˈyungë ja nax mä nyiˈibäˈäny. Nanduˈun tyam ëtsäjtëm, kanäk pëky nyajtuˈunëmë tuumbajn diˈib të xymyoˈoyëmë nreyˈäjtëm Jesukristë parë nnip ngojëm ja tëëm mä jäˈäyë jyot kyorasoon. Näägë tyäˈädë tuumbajn jeˈeyë të tyuny tuk jëmëjt majtsk jëmëjt, per ta diˈib axtë tyambäät nyajtuˈunëm. Tukëˈëyë tyäˈädë tuumbajn të xypyudëjkëm parë mas oy ngäjpxwäˈkxëm.

Tarjeta de testimonio yëˈë nimay pudëjkëdë parë ogäˈän kyäjpxwäˈkxtët

5. 1) ¿Wiˈix ijty yˈixëty ja tarjeta de testimonio? 2) ¿Wiˈix ijty dyajtundë tyäˈädë tarjetë?

5 Mä jëmëjt 1933, ja nmëguˈukˈäjtëm dyajtuuntsondaktë tarjeta de testimonio diˈib nimay pudëjkëdë parë ogäˈän kyäjpxwäˈkxtët. Mutsk ijtyë tyäˈädë tarjetë ets kon tmaytyaˈaky diˈib miimp mä Biiblyë, tëgäjtsp ijty näˈäganäˈäty ja maytyaˈaky. ¿Wiˈix ijty dyajtundë? Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ja netyë jyëmëjt mäjk ko dyajtuuntsondakyë tyäˈädë tarjetë, jyënaˈany: “Jawyiinëts ijtyë jäˈäy nˈanëëmë ets ttunëdë mayˈäjtën tkäjpxët ja tarjetë ets ko tkäjpxtäˈäy tajëts nmoˈoy tuˈuk majtskë ëxpëjkpajn etsëts nnayjyëgäjpxënë”.

6. ¿Tiko ja nmëguˈukˈäjtëm mëjwiin kajaa pyudëjkëdë ja tarjeta de testimonio?

6 Tyäˈädë tarjetë pudëjkë mëjwiin kajaa nmëguˈukˈäjtëm, pes tamë nety pënaty jakäjpxwäˈkxandëp, per tsëˈkëdëp ets kyaj tnijawëdë wiˈixë jäˈäy tˈanëëmëdët. Nan tamë netyë diˈib amëk jotmëkë jäˈäy jyamëtmaytyakypy, jeˈeyë ko tyimtukmëtmaytyaktääytyëp tijaty nyijäˈäwëdëp ets näˈäty ni tkawinmaytyë ti myaytyaktëp. Pääty mëjwiin kajaa pyudëjkëdë tyäˈädë tarjetë mët ko niˈamukë ojts kyäjpxwäˈkxtë adëyë ets wingëjxy.

7. ¿Tiko näˈäty ojts tsyiptakxëdë kyäjpxwäˈkxtët mët ja tarjetë?

7 Per näˈäty nan ojts tsyiptakxëdë kyäjpxwäˈkxtët mët ja tarjetë. Extëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyënaˈany: “Näˈäty, duˈunëtsë jäˈäy xyˈatsoowdë: ¿Ets wiˈix jyënaˈanyë tadë tarjetë? ¿Tikots mijts xykyatukwingugäjpxë?”. Näägë jäˈäy kyaj ijty tjattë lyetrëkäjpxtët. O wiinkpë jeˈeyë tˈaxäjëdë ja tarjetë ets ta dyaˈˈaduktë ja tyëjk. Etsë wiinkpë ko tkamëdowäˈändë, ta tˈagëëts ttukëëtsëdë ja tarjetë. Per oy duˈun jyajty, tyäˈädë tarjetë yëˈë nmëguˈukˈäjtëm yajtuundë parë kyäjpxwäˈkxtët ets parë jäˈäy yˈëxkapëdët ko yëˈë diˈib kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkën.

8. ¿Wiˈix ijty tyuny ja gramófono? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky.)

8 Ok, ta dyajtuuntsondaktë jatuˈugë tuumbajn diˈib yajtij gramófono portátil, tuˈugë tokadiskë mä yajmëdoowˈity ja diskursë. Näägë nmëguˈukˈäjtëm ja txëëmooytyë Aarón, mët ko yëˈë yajkäjpxtë duˈun extëm ja Moisés yëˈë yajkäjpxë Aarón (käjpxë Éxodo 4:14-16MNM). * Jawyiin ijty ja nmëguˈukˈäjtëm dyajtëwdë jäˈäy pën mbäät tmëdoowˈittë tuˈugë diskursë, ets pën jënäämp ko oy, ta tpëjtäˈäktë. Ets ok, ta tˈawanëdë tuˈugë ëxpëjkpajn. Näˈäty tuk familyë ijtyë jäˈäy tmëdoowˈittë ja diskursë. Ets mä jëmëjt 1934, ta këˈëmë Diosë kyäjpn ojts dyajkojˈyë tokadiskë parë ja nmëguˈukˈäjtëm dyajtundët mä kyäjpxwäˈkxtë. Ko tiempë nyajxy, ja nety kujk pyëtsëmy 92 diskë diˈib tiiyëm myaytyakypy.

9. ¿Wiˈix jantsy oy wyimbëtsëëmy ko nmëguˈukˈäjtëm dyajtuundë ja tokadiskë?

9 Tëgok, ojts tuˈugë yetyëjk tjantsy yˈoymyëdoy ja diskursë. Ta tˈamdooy parë tuk sëmään yajtukˈanuˈkxët ja tokadiskë ets nanduˈun tmëdoowˈitët ja myëjjëmbäˈä myëdëjkpäˈä. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy? Nimayë jäˈäy yˈëxpëjktsondaktë ets nyëbajttë. Ja yetyëjk nan ojts nyëbety, ets ko tiempë nyajxy, ta nimajtskë nyëëx tyuundë misioneerë. Ets duˈun extëm ja tarjeta de testimonio pyudëjkëdë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib tim ogäˈän ojts kyäjpxwäˈkxtë, nanduˈun pyudëjkëdë ja tokadiskë. Per ko tiempë nyajxy, ta ja nreyˈäjtëm Jesukristë dyajnaxkëdakyë eskuelë mä Yajniˈëxpëkë Diosë tyuunk parë yajxonë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm.

¿WIXATYË DIOSË KYÄJPN TË DYAJWAˈKXY JA OYBYË AYUK?

10, 11. ¿Wiˈix ojts xypyudëjkëmë perioodikë mëdë raadyë parë jäˈäy tnijäˈäwëdë oybyë ayuk?

10 Jesus yëˈë të xypyudëjkëm parë nnijäˈäwëm tijaty mbäät nyajtuˈunëm ets nimayë jäˈäy tnijawëdët ja oybyë ayuk. Kanäk pëky diˈib të xypyudëjkëm (käjpxë Matewʉ 9:37). Extëm ko nety niwaanë yajpäättë Testiigë abëtsemy nyaxwinyëdë, tuˈuk diˈib ojts xypyudëjkëm yëˈë perioodikë. Sëmään sëmään ijty ja nmëguˈukˈäjtëm Russell tkexy tuˈugë diskursë mä jäˈäy diˈib yajnaxtëbë notisyë. Ets yëˈëjëty, ta ijty tkaxtë mä perioodikë diˈib pëtsëëmp Canadá, Estados Unidos ets Europa. Mä jëmëjt 1913, ja netyë tyäˈädë diskursë pyëtsëëmnë mä 2,000 perioodikë ets tkäjpxtë naa mäjmokx miyongë jäˈäy.

Perioodikë mëdë raadyë mëjwiin kajaa ojts xypyudëjkëm parë ngäjpxwäˈkxëm ko nety jeˈeyë niwaanë nmëguˈukˈäjtëm

11 Ja tuk pëky diˈib mëjwiin kajaa ojts xypyudëjkëm parë yajkäjpxwäˈkxët ja oybyë ayuk, yëˈë raadyë. Mä jëmëjt 1922, 16 äämbë abril, ja nmëguˈukˈäjtëm Rutherford tim ogäˈän dyajnäjxy tuˈugë dyiskursë mä raadyë. Ets jaa naa 50,000 jäˈäy tmëdoowˈijttë. Ok, ta Diosë kyäjpn tmëdäjtyë kyëˈëm raadyë diˈib xyëˈäjt WBBR, ja dyajnäjxtë ja tim jawyiimbë programë 24 äämbë febreerë mä jëmëjt 1924. Mä tyäˈädë jëmëjt jyëjpkëjxnë, ta jyënanyë tyäˈädë rebistë diˈib pëtsëëm inglés: “Axtë tyam diˈib mas oy tuump ets mas kujënaky parë jäˈäy yajtuknijawëdë oybyë ayuk, yëˈë raadyë”. Perioodikë mëdë raadyë mëjwiin kajaa ojts xypyudëjkëm parë ngäjpxwäˈkxëm ko nety jeˈeyë niwaanë nmëguˈukˈäjtëm.

Nimayë nmëguˈukˈäjtëm kyäjpxwäˈkxtë mä mayjyaˈay yajpäättë ets ttukˈawanëdë jäˈäy ko nmëdäjtëm tuˈugë sitio mä Internet (Ixë parrafo 12 etsë 13)

12. 1) ¿Wiˈix mijts niˈigyë xytsyojkënyëˈaty mgäjpxwäˈkxäˈäny mä mayjyaˈay yajpääty? 2) ¿Ti mbäät xytyuny pën mtsëˈkëp mgäjpxwäˈkxët mä mayjyaˈay yajpääty?

12 Ja tuk pëky diˈib tyam xypyudëjkëm parë jäˈäy nduknijäˈäwëm ja oybyë ayuk, yëˈë ko ngäjpxwäˈkxëm mä mayjyaˈay yajpääty. Nduˈunëmë mëjää ets ngäjpxwäˈkxëm mä karrë tsyoony jyaˈty, tren, autobus, mä jäˈäy jyuy tyooktë ets määyoty. ¿Ti mbäät xytyuny pën mtsëˈkëp mgäjpxwäˈkxët mä mayjyaˈay yajpääty? Anëëmë Jyobaa parë mbudëkëdët ets winmay extëm tuˈugë sirkuitë jyënany: “Ko nyaˈˈanmäˈäyëm ets ngäjpxwäˈkxëm extëmë nety kyaj duˈun ndimtuˈunëm, duˈunën ja tuk pëky nmëduˈunëmë Jyobaa, nyaˈijxëm ko nmëmëdoˈowëm, ko nmëbëjkëm, ets nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkënyëˈäjtëm ndunäˈänëm ti yëˈë xytyimtukˈanaˈamëm”. Pääty ko nyajjëgakëm ja tsëˈëgë ets ngäjpxwäˈkxëm extëmë nety kyaj duˈun ndimtuˈunëm, ta niˈigyë ja mëbëjkën kyëktëkë mä Jyobaa ets mas niˈigyë njäjtëm parë oy nduˈunëm ja tyuunk (käjpxë 2 Korintʉ 12:9, 10).

13. 1) ¿Tiko yˈoyëty ndukˈawäˈänëmë jäˈäy ko nmëdäjtëm tuˈugë sitio mä Internet? 2) ¿Wiˈix mijts xyajtunyë tyäˈädë sitio ko mgäjpxwaˈkxy?

13 Mayë nmëguˈukˈäjtëm jyantsy tyukˈawanëyandëbë jäˈäy ko nmëdäjtëm tuˈugë sitio mä Internet. Mä tyäˈädë sitio jw.org, ja jäˈäy tyëkëdë bom bom, naxy 1,600,000. Mbäät jap tkäjpxtë ets dyajjënaktë ëxpëjkpajn diˈib yajpatp naxy 700 ayuk. Tyam yëˈë nyajtuˈunëmë tyäˈädë sitio parë jäˈäy tnijawëdët ja oybyë ayuk diˈib nidëkë tsënääytyëp, duˈun extëm tëëyëp ojts nyajtuˈunëmë raadyë.

NYAJTUKNIˈˈIJXËM PARË OY NGÄJPXWÄˈKXËM

14. 1) ¿Ti nety tsojkëp yajtukniˈˈixëdët ja nmëguˈukˈäjtëm? 2) ¿Ti eskuelë xypyudëjkëm parë oyë jäˈäy ndukniˈˈijxëmë Biiblyë?

14 Të nˈijxëm wiˈixë Jyobaa të xypyudëjkëm parë ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk. Per min nˈokˈijxëm ja tuk pëky: ko të xytyukniˈˈijxëm wiˈix mas oy ngäjpxwäˈkxëm. ¿Tiko nety jyëjpˈamëty? Ko ijty kyäjpxwäˈkxtë ets dyajtundë ja tokadiskë, tam ijtyë jäˈäy diˈib jyëjpkugäjpxëdëp ti jap myëdoowˈijttëp. Per nan tamˈäjt diˈib yˈoymyëdoowdë ets yˈaknijawëyandë tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp. Pääty, tsojkëbë nety ets ja nmëguˈukˈäjtëm yajtukniˈˈixëdët wiˈix oyë jäˈäy dyaˈëxpëktët ets wiˈix tˈatsowdët pënaty jyëjpkugäjpxëdëp ja tëyˈäjtën. Mët yëˈëgyëjxmë Diosë myëjää, ja nmëguˈukˈäjtëm Knorr tpëjkyë kuentë ko jëjpˈam ets ja nmëguˈukˈäjtëm yajtukniˈˈixëdët wiˈix oy tnimaytyäˈäktëdë Biiblyë. Pääty mä jëmëjt 1943 nyaxkëdakyë eskuelë mä Yajniˈëxpëkë Diosë tyuunk.

15. 1) ¿Wiˈix näägë nmëguˈukˈäjtëm jyäjttë ko nyäjxtë Yajniˈëxpëkë Diosë tyuunk? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa të tkuytyuny diˈib wyandak mä Salmo 32:8?

15 Nimayë nmëguˈukˈäjtëm kyaj nety tnijawëdë wiˈix kyäjpxtët mayjyaˈay wyinduuy. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyamyejtsypy wiˈix jyajty ko tim ogäˈänë dyiskursë dyajnäjxy mä jëmëjt 1944. Yëˈë nyimaytyakë Doeg, tuˈugë jäˈäy diˈib yajnimaytyakp mä Biiblyë. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm jyënaˈany: “Xontsënë ngox nyayˈawojpmujkë, nwintsëˈk nˈatsëˈkëts etsëts ja nˈääw ngëˈëjëts jyantsy tsyëyuuy”. Ta yˈakjënäˈäny: “Duˈunëts njäjty kojëts tim ogäˈän näjxy mä plataformë, per kyajts yëˈë xyajtuˈuˈadujky”. Mä tyäˈädë eskuelë nan näjxtë ënäˈkuˈunk. Ja sirkuitë diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë mä parrafo 12, jyamyejtsypy wiˈix jyajty tuˈugë mixyuˈunk ko nyajxy mä tyäˈädë eskuelë. Jyënaˈany ko mëkë tsëˈëgë tyuktëjkë ets ko jawaanë kyajëëy kyayaxy, per ojts ttuny ja myëjää ets yajjëjpkëjx ja dyiskursë. Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuktëjkëdëbë mëk tsëˈëgë mët ko wyintsoytyuˈunëty ets wyinmaytyë ko ni jeˈeyë mbäädë kyëˈë tkayujkondë parë kyomentarattët ets ni mbäät kyapattë mä plataformë. ¿Nanduˈun mijts mjaty? Pën duˈun, anëëmë Jyobaa parë mbudëkëdët ets ja mtsëˈëgë kyaˈagët. Jyobaa mbudëkëyanëp duˈun extëm tpudëjkë pënaty tim jawyiin näjxtë mä Yajniˈëxpëkë Diosë tyuunk (käjpxë Salmo 32:8). *

Eskuelë diˈib Galaad ja tsyondaky 1943, ets ja kujkë nmëguˈukˈäjtëm nyëjkxtë 8,500, diˈib të yajkaxtë mä naa 170 paˈis

16. ¿Tiko të yajtuknibëjtäägë Eskuelë diˈib Galaad?

16 Dios nan yaˈëxpëjkypy pënaty mëduunëp mä Eskuelë diˈib Galaad. Tyäˈädë eskuelë të yajtuknibëjtäägë parë niˈigyë nmëguˈukˈäjtëm ttukxondäˈäktët mä tkäjpxwäˈkxtë ja oybyë ayuk. Tyäˈädë eskuelë ja tsyondaky 1943, ja kujkë nmëguˈukˈäjtëm nyëjkxtë 8,500 ets të yajkaxtë mä naa 170 paˈis. Desde mä jëmëjt 2011, yëˈëyë yajwoodëbë prekursoor espesial, sirkuitë, betelitë o misioneerë diˈib kyajnëm tpäättë tyäˈädë eskuelë.

17. ¿Wiˈix të wyimbëtsëmy ko nmëguˈukˈäjtëm nyëjkxtë mä Eskuelë diˈib Galaad?

17 ¿Wiˈix të wyimbëtsëmy ko nmëguˈukˈäjtëm nyëjkxtë mä Eskuelë diˈib Galaad? Min nˈokˈijxëm ti tuun jäjtë Japón. Agostë mä jëmëjt 1949, jeˈeyë nety jyapëty nimäjkë Testiigë. Per ta jyäjttë misioneerëty diˈibë nety të yˈëxpëktë Galaad. Ko tyäˈädë jëmëjt ojts yˈabajnë ja nety jyapëty nimäjk tëgëëgë misioneerë diˈib pyudëjkëdë ja nmëguˈukˈäjtëm parë kyäjpxwäˈkxtët. Tyam ja jyapˈaty 216,000 Testiigë. ¡Ets naa nigujkwaˈkxy diˈib tuundëp prekursoor regulaar o ausilyaar!

18. ¿Tijaty eskuelë myëdäjttëbë Jyobaa tyestiigëty?

18 ¿Tijaty eskuelë nanduˈun myëdäjttëbë Jyobaa tyestiigëty? Ta Eskuelë parë Mëjjäˈäytyëjk ets diˈib Pudëjkëdëp, Eskuelë parë Prekursoor, Eskuelë parë pënaty kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkën, Eskuelë parë Sirkuitë mëdë Nyëdoˈoxy etsë Eskuelë parë Komitee diˈib Betel mëdë Nyëdoˈoxy. Mä tyäˈädë eskuelë mëjwiin kajaa nmëguˈukˈäjtëm të yajtukniˈˈixëdë parë oy kyäjpxwäˈkxtët ets të niˈigyë dyajkëktëkëdë myëbëjkën. Yajxon nyigëxëˈky ko Jesus duˈunyëm tyam xytyukniˈˈijxëm.

19. 1) ¿Wiˈix jyënanyë Russell ngäjpxwäˈkxäˈänëm? 2) ¿Tëyˈäjtën extëm jyënany?

19 Të nyäjxnë mëgoˈpx jëmëjt mä Jesus tyëjkë anaˈambë. Desde jaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm wiˈix nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Mä jëmëjt 1916 Russell jyënany: “Niˈigyë myëjwindëkë tyäˈädë tuunk mä ngäjpxwäˈkxëm ets niˈigyë myëjwindëkëyaˈany, pes nikëjxmˈäjtëm ets ngäjpxwäˈkxëm ja Anaˈam Kutujkën abëtsemy nyaxwinyëdë” (La fe en marcha, de A. H. Macmillan, pajina 69). Extëm nˈijxëm, nmëguˈukˈäjtëm Russell ijtpë nety seguurë ko Diosë tyuunk mëjwindëkëyäämp abëtsemy nyaxwinyëdë. Ets tëyˈäjtën extëm jyënany, pes tyam nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm oytyim määjëty. ¡Mëjwiin kajaa ngukäjpxëmë Jyobaa ko xymyoˈoyëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm parë nduˈunëmë tyuunk!

^ parr. 2 Waˈan ok, mä tyäˈädë 500 jäˈäy nimay ojts tpanëjkxnëdë Jesus. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko apostëlë Pablo ojts ttijy “nmëguˈukˈäjtëm”. Nanduˈun jyënany ko të nety nääk yˈoˈknëdë, per ko tamë nety nimay yˈakjukyˈattë. Pääty mbäät njënäˈänëm ko Pablo mëdë wiinkpë Dios mëduumbëty yˈixyˈäjttë nimayë tyäˈädë jäˈäy.

^ parr. 8 Éxodo 4:14-16, MNM: “Yëˈë Dios wiink ojts tjawë ko duˈun ja Moisés yˈënäämbë, ënet tˈanëmääy: ¡A oyëts yëˈë ënëëmë yëˈë mˈajtsy Aaron, yëˈë lebi jäˈäy! Nijäˈäbëts ko yëˈë oy yëˈë yˈëy kyajpxy. Taa mniminyë, ets jotkujk ënet nyeyjyawëdëty, ko mˈixëdëty. Käjpx mëtyäˈäk mëët, ets tukˈëwäˈänëtyäˈä tii duˈun kyajpxëbën, ëjts yajpadäämbëts xëmë mëët yëˈë ets nenduˈun mëët mijts, ndukniˈˈixëjändëp yam tii duˈun mëbäät xytyundën. Mijts duˈun mëëtmëtyäˈägëp yëˈë Aaron, duˈun taajëts jeexyë ëjts nmëëtmëtyaˈagyën, e yëˈë Aaron yëˈëts ja nax käjpn tyukmëmëtyaktäˈäyëp, duˈun ta ënety mijts të xyˈënëëmën”.

^ parr. 15 Salmo 32:8: “Nmoˈoyaambyë wijyˈäjtën ets nëˈëmoˈoyaampy nduˈumoˈoyaampy mä ja nëˈë tuˈu diˈib mbäät xynyijkxy. Mëdëtsë nwiin mä mijts, nmoˈoyaˈanyë käjpxwijën”.