Tuˈugë Biiblyë diˈib nidëyë jäjtp mä jot korasoon
“Ja Tios ja yˈaaw yˈayuk myëëtˈajtypy ja juukyajtën.” (HEBREOS 4:12, Tios yˈaaw yˈayuk)
1. 1) ¿Ti tuungë Jyobaa tyukˈanaˈamë Adán? 2) ¿Wiˈixë Dios mëduumbëty dyajtundë kyäjpx myaytyakën diˈibë Dios të nyamoˈoyëdë?
JYOBAA të xynyamoˈoyëm tuˈugë oybyë regalë. ¿Ti yëˈë? Ko mbäät ngäjpx nmaytyakëm. Mä ja lugäärë tsujpë ojts ttukˈaneˈemyë Adán parë txëëmooytyaˈayët ja jëyujk animal. Mä tyäˈädë tuunk diˈib yajtuknipëjk, käjpxäämbë netyë Adán parë txëëmoˈoyët tuˈuk tuˈuk ja jëyujk animal (Génesis 2:19, 20). Desde mä tadë tiempë, Dios mëduumbëty dyajtundë kyäjpx myaytyakën parë tmëjkugäjpxëdë Jyobaa ets tnimaytyäˈäktë. Ets mä tyäˈädë tiempë, nyajtuˈunëmë käjpx maytyakën parë nbudëjkëmë jäˈäy ets tˈixyˈattëdë Jyobaa ets nanduˈun parë yajkäjpxnaxëdë Biiblyë.
2. 1) ¿Ti të ttuknibëjtäägëdë nmëguˈukˈäjtëm ko jatëgok të tˈaˈijxëtyaˈaytyë Traducción del Nuevo Mundo? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?
2 Kanäk mil jyaˈˈatyë Biiblyë diˈib të yajkäjpxnaxy, per nääk kyaj meerë të yajkäjpxnaxy extëm ja diˈib tim jawyiin yajjääy. Päätyë Komitee diˈib kyäjpxnäjxtë Traducción del Nuevo Mundo, duˈun meerë tkäjpxnaxandë extëm myiny mä tim jawyiimbë nekyxyaatsy diˈib yajjääy. Tëgëk pëky diˈib tyuknibëjtakëdë ttunäˈändë. Myëduˈuk, dyajmëjpëtsëmäˈändë Diosë xyëë ets tpëjtäˈägäˈändë extëm myiny mä tim jawyiimbë nekyxyaatsy diˈib yajjääy (käjpxë Mateo 6:9, TNM). * Myëmajtsk, tkäjpxnaxäˈändë extëm myiny tuˈuk tuˈuk ja ayuk. Per pën kyaj mbäät, ta tjääynyaxäˈändë extëm nyikejy. Ets myëdëgëëk, dyajtunäˈändë ää ayuk diˈib pojënë yajjaygyukëp ets yajkäjpxëp (käjpxë Nehemías 8:8, 12). * * Min nˈokˈijxëm wiˈix nanduˈun të yajpanëjkxyë tyäˈädë tëgëk pëkypyë ko jatëgok të yaˈˈaˈijxëtyaˈayë Traducción del Nuevo Mundo, diˈib të pyëtsëmy inglés mä jëmëjt 2013 ets diˈib ak pëtsëmäämp wiink ayuk.
TUˈUGË BIIBLYË DIˈIB YAJMËJPËTSËËMBYË DIOSË XYËË
3, 4. 1) ¿Mä myinyë Diosë xyëë mä ayuk ebreo? 2) Mä mayë Biiblyë, ¿wiˈix të yajtunyë Diosë xyëë?
3 Mä ayuk ebreo, Diosë xyëë yajjäˈäy mët taxkë letrë. Tyäˈädë xëë miimp mä mayë nekyxyaatsy diˈib tëëyëp yajjääy ebreo, extëm mä ja nekyxyaatsy diˈib yajtijp Rollos del mar Muerto. * Nan miimbë Diosë xyëë mä näägë kopyë diˈib mä Septuaginta, diˈib yajjääy ko nety tyëgoyˈaty ja 200 jëmëjt parë myinëdë Jesus ets diˈib yajjääy kyum 100 jëmëjt ko myiinyë Jesus. Mayë jäˈäy monyˈijx monyjäˈäwëdëp ko tˈixtë myinyë Diosë xyëë mä ja nekyxyaatsy diˈib tëëyëp yajjääy.
Mayë jäˈäy monyˈijx monyjäˈäwëdëp ko tˈixtë myinyë Diosë xyëë mä ja nekyxyaatsy diˈib tëëyëp yajjääy
4 Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko jëjpˈam etsë Diosë xyëë myinët mä Biiblyë. Per mä mayë Biiblyë, të yajjoˈotsyë Diosë xyëë. Extëm nˈokpëjtakëm, mä jëmëjt 1901 ja pyëtsëëmy tuˈugë Biiblyë diˈib xyëˈäjtypy American Standard Version. Tyäˈädë Biiblyë myëmiimbyë netyë Diosë xyëë. Per ta jatëgok tˈaˈijxëtyaaytyë ets dyajpëtsëëmdë mä jëmëjt 1952, ets kyaj tnekymyëmiinyë Diosë xyëë. ¿Tiko? Yëˈko pënaty kyäjpxnäjxtë, wyinmääytyë ko kyaj yˈoyëty nyajtuˈunëmë tyäˈädë xëë. Mayë Biiblyë diˈib të yajkäjpxnaxy inglés të yajjoˈotsyë Diosë xyëë ets nanduˈun diˈib të yajkäjpxnaxy wiink ayuk. Per mä jëmëjt 1950, të nety yajkäjpxnaxy inglés, yëˈë Traducción del Nuevo Mundo de las Escrituras Griegas Cristianas, diˈib myëmiimbyë Diosë xyëë.
5. ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë Diosë xyëë myinët mä Biiblyë?
5 Tuˈugë jäˈäy diˈib kyäjpxnäjxypy tuˈugë liibrë, tsojkëp tnijawët ti yajjaygyukëyanëp ja jäˈäy diˈib jyaay ja liibrë. Pesë Jyobaa yëˈë jyaˈäjtypyë Biiblyë. Ets mä kanäägë bersikulo dyajnigëxëˈëky ko Jyobaa jëjpˈam dyajnaxyë xyëë ets tsyejpy parë jäˈäy tnijawët ti yëˈë txëˈaty ets yajmëjˈixët ja xyëë (Éxodo 3:15; Salmo 83:18; 148:13; Isaías 42:8; 43:10; Juan 17:6, 26, TNM; Hechos 15:14, TNM). Pääty, jëjpˈam etsë Diosë xyëë yajkujayët ko yajkäjpxnaxëdë Biiblyë. Pesë Jyobaa ojts dyajkujayëty kanäk milˈokë xyëë mä ja nekyxyaatsy diˈib tim jawyiin yajjääy (käjpxë Ezequiel 38:23). * Pääty ko Biiblyë tjoˈtsëdë Diosë xyëë pënaty kyäjpxnäjxtëbë, yëˈë duˈun kyamëjˈijxtëbë Jyobaa.
6. ¿Tiko Diosë xyëë të yˈakˈyajkujayë ja tëdujkˈok ko jatëgok të yaˈˈaˈixë Biiblyë diˈib inglés 2013?
6 Ta ja tuk pëky diˈib xytyukˈijxëm ko jëjpˈam etsë Diosë xyëë yajkujayët mä Biiblyë. Mä Traducción del Nuevo Mundo, diˈib të pyëtsëmy inglés mä jëmëjt 2013, ja jap myinyë Diosë xyëë 7,216 ok. Ja mëgoxkˈok të yˈakˈyajkujayë mä 1 de Samuel. ¿Tiko? Yëˈko mä ja Rollos del mar Muerto duˈun jap myinyë Diosë xyëë. Ets ja tuˈuk të yˈakˈyajkujayë mä Jueces, mët ko të yajpayoˈoy këkpäät mä kanäägë nekyxyaatsy diˈib tëëyëp yajjääy. *
7, 8. ¿Wiˈix nyikejˈyë Diosë xyëë?
7 Pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë, jëjpˈam tjaygyukëdët wiˈix nyikejˈyë Diosë xyëë. Tyäˈädë xëë nyikejy “Yëˈë tyuumpy ets duˈun jyäˈtët”. * Ko ijty yajnimaytyaˈaky mä ëxpëjkpajn wiˈix nyikejˈyë tyäˈädë xëë, yëˈë tyukwäˈkpajttëp extëm jyënaˈanyë notë diˈib miimp mä Éxodo 3:14, mä jyënaˈany: “Ëjtsë duˈun jäˈtäämp extëmëts ëjts njäˈtäˈäny”. Mä Traducción del Nuevo Mundo diˈib pëtsëëm inglés 1984, jap tnimaytyaky ko Jyobaa jäjtp wiˈix yëˈë ttimtseky parë tkuytyuny diˈib të ttuknibëjtäägë. * Per diˈib të pyëtsëmy mä jëmëjt 2013 tnimaytyaˈaky ko “Diosë xyëë kyaj yëˈëyë tˈandijy ko yëˈë këˈëm jyaˈty wiˈix tyim jäˈtäˈäny, nan yëˈë yˈandijpy ko mbäät ttuktuny tijaty të dyajkojy parë yˈadëwët diˈib të ttuknibëjtäägë”. (Ix mä foyetë Naybyudëkë parë nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk, pajina 5.)
8 Jyobaa mbäät xytyuktuˈunëm oytyim tiijëty parë dyaˈˈadëwët tijaty të ttuknibëjtäägë, extëm ja Noé ojts ttukkojy ja arkë, ja Bezalel ojts dyajjëmbity oytsyajts oyjyëˈtpë. Nan ojts dyajjëmbityë Gedeón extëm tuˈugë soldäädë diˈib jyajtypy tsyiptunët, etsë Pablo yajjëmbijt extëm tuˈugë jotmëkpë misioneerë. Diosë xyëë mëjwiin kajaa nyikejy parë pënaty mëduunëdëp. Pääty, ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyäjpxnäjxtë Traducción del Nuevo Mundo pyëjtaktë Diosë xyëë mäjaty myiny.
9. ¿Tiko Diˈib wyooyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty tˈixtë ko jëjpˈam ets yajkäjpxnaxëdë Biiblyë kanäk ayuk?
9 Tyam ta mayë Biiblyë diˈib kyaj tmëminyë Diosë xyëë. Ets jeˈeyë të tpëjtäˈäktë “Wintsën”, o të tpëjtäˈäktë extëm txëˈaty ja dios diˈib yˈawdäjttëp mä ja yˈit lyugäär. Pääty, Diˈib wyooyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty të tˈixtë ko jëjpˈam ets niˈamukë jäˈäy diˈib kyäjpxtëbë wiink ayuk tmëdattët tuˈugë Biiblyë diˈib myëmiimbyë Diosë xyëë (käjpxë Malaquías 3:16). * Tyam ja kujk yajkäjpxnaxyë Traducción del Nuevo Mundo naxy 130 ayuk, diˈib yajmëjpëtsëëmbyë Diosë xyëë.
TUˈUGË BIIBLYË DIˈIB TË YAJKÄJPXNAXY EXTËM MEERË MYINY ETS POJËNË YAJJAYGYUKË
10, 11. ¿Ti jotmay pyattëp pënaty kyäjpxnäjxtëbë Traducción del Nuevo Mundo diˈib inglés mä wiink ayuk?
10 Ko ijty yajkäjpxnaxyë Traducción del Nuevo Mundo diˈib inglés mä wiink ayuk, tap ijty tuˈuk majtsk diˈib tsiptakp. Extëm mä Eclesiastés 9:10 myëmiimpy ijty tuˈugë ayuk diˈib ebreo, Seol ets nanduˈun mä wiinkpë bersikulo. Mä wiinkpë Biiblyë diˈib inglés nan myëmiimbyë tyäˈädë ayuk. Per mä wiink ayuk kyaj myiny mä diksionaaryë ets kyaj jäˈäy tnijawëdë ti yˈandijpy. Axtë mayë jäˈäy tmëbëktë ko Seol yëˈë tuˈugë lugäär. Päätykyëjxm të yajˈyakyë permisë parë yajkäjpxnaxëdë Seol o Hades extëmë “Jut”. Duˈun mas pojënë yajjaygyukë ti yˈandijpy.
11 Mä ayuk ebreo néfesch ets mä grieegë psykjé diˈib amxan të yajkäjpxnaxy alma, tsip yajkäjpxnaxët wiink ayuk. ¿Tiko? Yëˈko mbäät yajjaygyukë ko yëˈë tuˈugë anmë diˈib pëtsëëmp ko tuˈugë jäˈäy yˈooky. Parë kyaj duˈun yajjaygyukët, ta yajˈyajkyë permisë parë yëˈë yajpëjtäˈägët ja ayuk diˈib yˈandijaampy. Extëm pën yëˈë yˈandijaambyë jäˈäy, jëyujk animal o jäˈäyë jyukyˈäjtën. Mä apéndice 4A diˈib mä Biblia con referencias, tap kanäk pëky tnimaytyaˈaky wixatyë tyäˈädë ayuk tyuny. Ets parë tuˈugë bersikulo pojënë yajjaygyukët ti yˈandijaampy, mä Biiblyë diˈib të pyëtsëmy inglés myëmiimpy ëxˈääy tuˈugë notë.
Pënatyë tyäˈädë Biiblyë të ttuunkˈattë, milˈam të tˈixtë tijaty yajtëëwdëp pënaty kyäjpxnäjxtëbë Biiblyë abëtsemy nyaxwinyëdë
12. ¿Tijaty të tyëgatsy ko jatëgok të yaˈˈaˈixë Biiblyë diˈib inglés?
12 Pënatyë ijty kyäjpxnäjxtëbë Biiblyë wiink ayuk, yajtëëwdë wiˈix yajjaygyukëyaˈany tuˈugë tekstë, ta yajpëjkyë kuentë ko tap kanäägë tekstë diˈib mbäät mäˈät yajjaygyukë. Pääty, septiembrë 2007 Diˈib wyooyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty, ttuknibëjtakëdë parë jatëgok yaˈˈaˈixëdë Traducción del Nuevo Mundo diˈib inglés. Pënatyë tyäˈädë Biiblyë të ttuunkˈattë, milˈam të tˈixtë tijaty yajtëëwdëp pënaty kyäjpxnäjxtëbë Biiblyë abëtsemy nyaxwinyëdë. Nan të dyajtëgatstë ayuk diˈib tyam kyaj yˈoktuunë inglés. Duˈunyëm të tkäjpxnaxtë extëm meerë myiny, jeˈeyë ko mas pojënë yajjaygyukë. Extëm nˈijxëm, ko tijaty të dyajtëwdë diˈib kyäjpxnäjxtë Biiblyë wiink ayuk, yëˈë të tyuny parë mas oy të wyeˈemyë Biiblyë diˈib të yaˈˈaˈijxëtyaˈay inglés (Proverbios 27:17).
¿WIˈIX JYËNÄˈÄNDË PËNATY KYÄJPXTËBË TYÄˈÄDË BIIBLYË?
13. ¿Wiˈix jyënäˈändë nmëguˈukˈäjtëm ko të käjpxtë Biiblyë diˈib pëtsëëm inglés 2013?
13 ¿Wiˈix jyënäˈändë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të tkäjpxtë Biiblyë diˈib pëtsëëm 2013? Të tkaxtë milˈamë neky jap Brooklyn (Nueva York) mä yajpäätyë kyopkë Jyobaa tyestiigëty, parë të dyaktë dyoskujuyëm. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyënany: “Biiblyë duˈun extëm tuˈugë kääxë diˈib myëdäjtypy mayë oorë platë”. Ko tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm tkajpxy, kyaj tsyiptakxëty ets pojënë tjaygyukë. Ets mientrës tkajpxy, duˈun tjawë extëmxyëp tuˈuk tuˈuk tniˈˈixy tkuˈixy, wiˈix tsyujëty ets wiˈix yˈajäjy yˈadëˈkxy. Yëˈë jyënaˈany: “Kojëtsë tyäˈädë Biiblyë ngajpxy, yëˈëts xypyudëjkëp parëts niˈigyë nˈixyˈatyë Jyobaa etsëts nˈixët extëmëts ndeety diˈibëts xymyënaamp ets diˈibëts xymyëgäjpxp tsuj yajxon”.
14, 15. ¿Wiˈix jyënäˈändë pënaty kyäjpxtëbë Traducción del Nuevo Mundo mä yˈayuk?
14 Per kyaj yëˈëyë nmëguˈukˈäjtëm ttukxondäˈäktë diˈib käjpxtëp inglés ko të pyëtsëmyë Traducción del Nuevo Mundo diˈib të yaˈˈaˈijxëtyaˈay, nanduˈun pënaty käjpxtëp wiink ayuk. Tuˈugë mëjjäˈäy yetyëjk diˈib Bulgaria, jyënany: “Kanäk jëmëjtëts të ngajpxyë Biiblyë, per ninäˈänëmtsë nety ngakajpxy tuˈugë Biiblyë diˈib pojënë yajjaygyukëp ets diˈib nidëyë jäjtp mä jot korasoon”. Ets tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Albania, jyënaˈany: “Diosë yˈAyuk jantsy tsuj tyim yajmëdoownë albanés. ¡Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa xymyëgäjpxëm mä nˈayukˈäjtëm!”.
15 Mä kanäägë paˈis niwaanë jäˈäy tmëdattë tuˈugë Biiblyë mët ko tsooxë o tsip yajpäädët. Pääty nmëjjäˈäwëm ko nmëdäjtëm tuˈugë Biiblyë. Extëm jap Ruanda jantsy nimayë netyë jäˈäy yˈëxpëktë mëdë Jyobaa tyestiigëty, per kyaj nyekywyimbattë mët ko kyaj tmëdattë tuˈugë Biiblyë. Jantsy tsooxë ja Biiblyë yajtooky tsäjptëgoty ets mëk tsip yajjaygyukët. Pääty ko pyëtsëëmyë Traducción del Nuevo Mundo mä yˈayuk, ta tuˈugë kasäädë jäˈäy diˈib nimäjtaxkë yˈënäˈk, jyënany: “Mëjwiin kajaats nmoˈoytyë dyoskujuyëmë Jyobaa ets ja tuumbë diˈib kuwijy kojëts të xymyoˈoytyë tyäˈädë Biiblyë. Mëkëts nˈayowdë ets kyajts ti meeny sentääbë nmëdattë parëtsë nety njuytyët këjk tuˈugë nBiiblyë. ¡Per tyam nmëdäjttëbëts këjk tuˈuk! Parëtsë Jyobaa ndukˈixtë ko nmëjjäˈäwëdëbëts, bom bomëts ngäjpxtë tuk familyë”.
16, 17. 1) ¿Ti Jyobaa tsyejpy parë niˈamukë ëtsäjtëm? 2) ¿Ti tsojkëp nduˈunëm?
16 Yëˈë Traducción del Nuevo Mundo diˈib të yaˈˈaˈijxëtyaˈay, yajkäjpxnaxäämnëm kanäk ayuk. Satanás jyayajtuˈuˈadukaampy, per ijtëm seguurë ko Jyobaa tsyejpy parë niˈamukë nmëdoˈowëm wiˈix yëˈë xymyëgäjpxëm, wäˈäts nëëjën extëm mbäät yajxon njaygyujkëm (käjpxë Isaías 30:21). * Tim tsojkë tyäˈädë “naxwinyëdë wyindukäˈäny mëdë Jyobaa yˈëxpëjkën” (Isaías 11:9).
17 Nˈokˈyajtuˈunëm yajxon tukëˈëyë tijatyë Jyobaa xynyamoˈoyëm, extëmë tyäˈädë Biiblyë diˈib yajmëjpëtsëëmëbë xyëë. Nˈokmëdoowˈijtëm bom bom wiˈix yëˈë xymyëgäjpxëm mä Biiblyë. Ets xëmë tmëdoowˈitäˈäny wiˈix nˈanmäˈäyëm. Pën xëmë mëët ngäjpx nmaytyakëm, ta niˈigyë nëjkx nˈixyˈäjtëm ets niˈigyë nëjkx ntsojkëm (Fwank 17:3).
“¡Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa xymyëgäjpxëm mä nˈayukˈäjtëm!”
^ parr. 2 Mateo 6:9, TNM: “Pes miitsëty duˈun mnuˈkxtäˈäktët: Ndeetyˈäjtëm mä mˈity jam tsäjpotm, waˈanë mxëë twäˈätsy”.
^ parr. 2 Nehemías 8:8, 12: “Yëˈëjëty tkäjpxˈadëtstë mëk ja liibrë, mä myiny ja Diosë tëyˈäjtënbë yˈanaˈamën, tnimaytyaktë yajxon ets ojts dyajniwij dyajnikajtë; ets tpudëjkëdë ja jäˈäy parë tjaygyukëdët diˈibë nety jam yajkäjpxp. Ets niˈamukë ja jäˈäy ojts nyëjkxtë kääy ukpë ets ojts dyajwäˈkxtë ja jeˈxy pëky ets jyantsy xyondaktë, mët ko të nety tjaygyukëdë ja ää ayuk mëdiˈibë nety të yajtukwingugäjpxëdë”.
^ parr. 2 Ixë artikulo “Cómo escoger una buena traducción de la Biblia”, mä La Atalaya 1 de mayo 2008.
^ parr. 3 Rollos del mar Muerto, tuk mil jëmëjt naxy jawyiin yajjääy ets kyaj dyuˈunëty ja nekyxyaatsy diˈib ebreo, diˈib tuun parë yajkäjpxnäjxyë Traducción del Nuevo Mundo.
^ parr. 5 Ezequiel 38:23: “Ets nëjkxëbëts nnayajmëjpëtsëmyëty etsëts nnayajnaxyëty wäˈäts etsëts nnaytyukˈixyˈatäˈänyëtyë may nyax may gyäjpn; ets kuanë ko tnijawëdët ko ëjtsën Jyobaa”.
^ parr. 6 Ja Diosë xyëë të yˈakˈyajkujayë mä 1 Samuel 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16, ets mä Jueces 19:18.
^ parr. 7 Näägë ëxpëkyjyaˈay nanduˈun tnimaytyäˈäktë.
^ parr. 7 Ixë apéndice 1A mä Biblia con referencias, pajina 1559, mä jyënaˈany “El nombre divino en las Escrituras Hebreas”.
^ parr. 9 Malaquías 3:16: “Mä tadë tiempë pënatyë nety tsyëˈkëdëbë Jyobaa maytyaktë nixim niyam, niduˈuk niduˈuk mëdë jyamyëët, etsë Jyobaa jyaygyujkëˈadëts ets myëdoowˈadëts. Ets tuˈugë liibrë mä yajkujayë tijaty yajjääytsyondaky wyindum parë pënatyë nety tsyëˈkëdëbë Jyobaa ets parë pënaty winmäˈäyxyëdëp ja xyëë”.
^ parr. 16 Isaías 30:21: “Etsë mdatsk tmëdowäˈäny tuˈugë ayuk mˈëxkëˈëy diˈib jënäˈänëp: Tyäˈädë yëˈë duˈun ja tuˈu. Yoˈoytyë yëˈë, pën ja mnëjkxtë miitsëty aˈoytsyoo o pën ja mnëjkxtë anäjnytsyoo”.
