¡Jantsy këkë Diosë wyijyˈäjtën!
“¡Ja Diosë yˈoyˈäjtën, wyijyˈäjtën esë jyaygyujkën kyaj tmëdaty ja kyugëjxën, wyinnäjxnëp extëm mbäät njajaygyujkëm! ¿Pën mbäät tmëwinmäˈänybyaaty diˈibë Dios të ttuknibëjtäägë o diˈibë tyunaampy?” (ROM. 11:33)
1. ¿Ti diˈibë Dios mëduumbë mëj yajnayjäˈäwëp?
¿TI DIˈIB mëj myajnayjäˈäwëp? Mbäät myiny mä mwinmäˈäny ja tuunk diˈib të myajtuknipeky mä naymyujkën o mä të myajmëjkumay eskuelë o mä mmëduny. Per parë niˈamukë Dios mëduumbë diˈib mëj xyajnayjäˈäwëm, yëˈë ko nˈijtëm jantsy oy mëdë Jyobaa, tadë Dios diˈib tëyˈäjtën. Duˈunë duˈun, jantsy mëj nayjäˈäwëm ko Dios xyˈixyˈäjtëm (1 Kor. 8:3; Gal. 4:9).
2. ¿Tiko njënäˈänëm ko nitii mëët kyayaˈijxkijpxyë ko nˈixyˈäjtëmë Jyobaa ets ko yëˈë xyˈixyˈäjtëm?
2 ¿Tiko njënäˈänëm ko nitii mëët kyayaˈijxkijpxyë ko nˈixyˈäjtëmë Jyobaa ets ko yëˈë xyˈixyˈäjtëm? Kyaj jyeˈeyëty mët ko yëˈë yˈity mas mëj abëtsemy nyaxwinyëdë, nanduˈunën mët ko tkuwäˈäny pënaty tsyejpy. Ja kugajpxy Nahúm duˈun tkujäˈäyë: “Jyobaa oyjyaˈay, duˈun yˈity extëm tuˈugë potsyë täˈtspekypyë ja xëë mä jyaˈˈatyë mäˈäy täjën. Ets nyijäˈäp pënaty ëxtääyëp parë tkuwäˈänët” (Nah. 1:7; Sal. 1:6). Pääty, pën jukyˈatäˈänëm winë xëë winë tiempë, jëjpˈam ets nˈixyˈäjtëm yajxonë Diosë tëyˈäjtënbë etsë yˈUˈunk Jesukristë (Fwank 17:3).
3. ¿Ti yˈandijpy nˈixyˈäjtëm yajxonë Dios?
3 Per ¿tidën yˈandijpy nˈixyˈäjtëmë Dios? Kyaj jeˈeyë tˈandijy nnijäˈäjëm ti txëˈaty. Tsojkëp nˈixyˈäjtëm extëm tuˈugë Mëtnaymyaayëbë, nnijäˈäjëm ti tsyojkënyëˈajtypy ets ti kyaj. Nanduˈun ko njukyˈäjtëm extëm yëˈë ttseky, ta nyajnigëxëˈkëm ko nˈixyˈäjtëm yajxonë Dios (1 Fwank 2:4). Per ta ja tuk peky diˈib tsojkëp nduˈunëm pën njantsy ixyˈatäˈänëmë Jyobaa, nnijäˈäjëm wiˈix tijaty të ttuny ets tiko duˈun të ttuny. Ko mas niˈigyë njaygyujkëm tijatyë Jyobaa të ttuknibëjtäägë, ta mas niˈigyë nmëjˈijx nmëjjäˈäwëm ja “wyijyˈäjtën” diˈib “kyaj tmëdaty ja kyugëjxën” (Rom. 11:33).
Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib tijaty tyuknibëjtakëp
4, 5. 1) ¿Ti yˈandijpy ko Biiblyë dyajtunyë tyäˈädë ayuk tuknibëjtakën? 2) Nimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën wiˈix kanäk peky jyaˈˈaty parë nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm.
4 Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib tijaty tyuknibëjtakëp etsë Biiblyë myaytyakypy ti të “ttuknibëjtäägë” (Éfe. 3:10, 11). Per ¿wiˈix nyikejˈyë tyäˈädë ayuk? Ko Biiblyë dyajtunyë tyäˈädë ayuk tuknibëjtakën, yëˈë yˈandijpy ko ti seguurë yajtunäˈäny ets ko kanäk peky jyaˈˈaty wiˈix mbäät yajtuny.
5 Nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën. Tuˈugë jäˈäy nyëjkxäˈäny mä siudad, jamën të ttuknibëjtäägë jyäˈtäˈäny. Ta tˈixy diˈibë karrë tyuknëjkxëyaampy ets diˈibë tuˈu myatsaampy, per mä tyuˈuyoˈoy mbäät tmatsyë wiink tuˈu mët ko kyaˈoyëtyë tiempë, të yˈadukyë karreteerë o ko jyamëtyë trafico. Per oy dyajtëgatsëdë nyëˈë tyuˈu, tyäˈädë jäˈäy jäjtp mä të ttuknibëjtäägë.
6. ¿Wiˈixë Jyobaa të tmatsyë wiink tuˈu parë dyaˈˈadëy diˈib të ttuknibëjtäägë?
6 Nanduˈunë Jyobaa mbäät tmatsyë wiink tuˈu parë dyaˈˈadëy diˈib të ttuknibëjtäägë. Per xëmë twintsëˈëgë tijaty tyunandëp pënaty të dyajkojy. Extëm nˈokpëjtakëm, parë Jyobaa dyajtuˈuyoˈoy diˈib tyuknibëjtakë, yëˈë yajtuumpy ja Tëëm Ääts diˈib yajwandak Edén. Ko Jyobaa dyajkojtääyë Adán mëdë Eva, ta tˈanmääytyë: “Mëëtˈattë ënet mˈuˈunk mˈënäˈkëty yajwinduktë yëˈë naxwinyëdë ets xyˈënaˈamdëty” (Gén. 1:28, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés, [MNM]). Per ko tkamëmëdoodë Jyobaa, ¿duˈunyëdaa net ojts wyeˈemy diˈib tyuknibëjtakë? Kyaj. Netyë ojts tˈixy diˈibë “tuˈu” mbäät tmatsy parë dyaˈˈadëwët diˈib tyuknibëjtakëp. Ojts tnigajpxy ko myinäˈäny tuˈugë “tëëm ääts” diˈib yaˈˈaˈoyëyaampy tijaty yajmäˈttë pënaty kyaj myëmëdoojë (Gén. 3:15; Ebre. 2:14-17; 1 Fwank 3:8).
7. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jyobaa këˈëm nyaynyigajpxyëty mä Éxodo 3:14?
7 Jyobaa mëjwiin kajaa tmëdatyë wijyˈäjtën wiˈix tijaty ttunët parë dyaˈˈadëwët diˈib tyuknibëjtakëp. Duˈun extëm këˈëm nyaynyimaytyakë ko ojts ttuunkmoˈoyë Moisés. Ko Moisés ojts tnigajpxy tijaty yajtuˈudujkëp, ta Jyobaa jyotkujkmooyë: “Ëjts duˈun mëdiˈibë ëjtsˈajtpën”. Ets ta jyënany: “Tyää nëjkx xyˈënëëmë yëˈë Israel jäˈäyëty: Yëˈë mëdiˈibë ëjtsˈäjtpën, yëˈëjëts të xykyexy mä yää miitsëtyën” (Éxo. 3:14, MNM). Duˈunë duˈun, ¡Jyobaa mbäät jyaˈty wiˈix tyimjäˈtäˈäny parë ttunët diˈib të ttuknibëjtäägë! Apostëlë Pablo ojts tnimaytyaˈagyë tyäˈädë mä Romanʉs kapitulo 11, mä tmaytyaky tuˈugë oliibës kepy diˈib nikajp. Oy njukyˈatäˈänëm yä Naxwiiny o nëjkxäˈänëm tsäjpotm, oy ko nˈëxpëjkëmë tyäˈädë ijxpajtën parë nmëjˈijx nmëjjäˈäwëm nuˈunën kyëkëtyë Jyobaa wyijyˈäjtën.
Diˈibë Jyobaa tyuknibëjtakë ets ja Tëëm Ääts diˈib yajwandak
8, 9. 1) ¿Ti taxk peky xypyudëkëyäˈänëm parë njaygyujkëm ja ijxpajtën diˈib mä ja oliibës kepy? 2)¿Ti yajtëˈëwën yaˈˈatsoojëmbitäämp, ets ti xytyukˈijxëm mä Jyobaa?
8 Parë njaygyujkëm yajxon ja ijxpajtën mä ja oliibës kepy, tsojkëp jawyiin nnijäˈäjëm taxk peky wiˈixë Jyobaa të dyajtuˈuyoˈoy diˈib tyuknibëjtakë mët yëˈëgyëjxmë ja Tëëm Ääts diˈib yajwandak. Tuk peky, yëˈë diˈib tyukwandakë Abrahán: “Tukëˈëyë yëˈë naxwinyëdë jäˈäyëty ngunuˈkxtäˈäjaamybyëts mëët mijts kyëjxmëty” (Gén. 22:17, 18, MNM). Majtsk peky, yëˈë ko Jyobaa tˈanmääy ja nasionk diˈib Israel, ja Abrahángë tyëëm yˈääts, ko pyëtsëmäˈäny tuˈugë “anaˈamdakn mä yˈanaˈamdëdë reyëty extëmë saserdotëty” (Éxo. 19:5, 6). Tëgëk peky, yëˈë ko Jyobaa tˈijxy ti mbäät ttuny parë jyaˈˈatët tuˈugë “anaˈamdakn mä yˈanaˈamdëdë reyëty extëmë saserdotëty” ko ja israelitë tkakupëjktë Jesus (Mat. 21:43; Rom. 9:27-29). Ets taxk peky, yëˈë ko oyë Jesus yëˈë tim jawyiin yajmaytyaˈaky extëmë “Abräänë tyëëmp yˈääts”, Jyobaa nan të twinˈixyë jäˈäyëty diˈib näjxtëp extëmë Abrahángë tyëëm yˈääts (Gal. 3:16, 29).
9 Mä Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis jap nanduˈun xytyuknijäˈäjëm ko 144,000 jäˈäy diˈib nëjkxtëp tsäjpotm parë tyunäˈändë extëmë rey ets saserdotë mëdë Kristë (Diˈibʉ Jat. 14:1-4). Nanduˈun yajtijtë extëmë “Israelë tyëëmp yˈääts” (Diˈibʉ Jat. 7:4-8). ¿Yëˈë tyäˈädë yˈandijpy ko 144,000 ak israelitë o judiyëty? Extëm yaˈˈatsoojëmbityë tyäˈädë yajtëˈëwën ja nˈijxëm ko Jyobaa myajtsypyë wiink tuˈu parë dyaˈˈadëy diˈib të ttuknibëjtäägë. Parë nnijäˈäjëm wiˈix yaˈˈatsoojëmbity, min nˈokˈijxëm wiˈixë Pablo tnijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Roma.
“Anaˈamdakn mä yˈanaˈamdëdë reyëty extëmë saserdotëty”
10. ¿Wiˈix yëˈëyë ojts yaˈˈanëëmë ja nasionk diˈib Israel?
10 Extëm të nˈijxëm, yëˈëyë ja nasionk diˈib Israel ojts yaˈˈanëëmëdë ets jam pyëtsëmët ja “anaˈamdakn mä yˈanaˈamdëdë reyëty extëmë saserdotëty ets tuˈugë nasionk diˈib wäˈäts” (käjpxë Romanʉs 9:4, 5). Per ¿ti naty tunan jatanëp ko jyäˈtët ja Tëëm Ääts diˈib yajwandak? ¿Jamë naty yajwinˈixäˈäny mä judiyëtëjk 144,000 ja Israel diˈibë Dios jyaˈäjtypy, diˈib näjxp extëmë okpë Abrahángë tyëëm yˈääts?
11, 12. 1) ¿Näˈä yajwinˈijxtsondaky pënaty anaˈamandëp tsäjpotm, ets ti tyuundë mayë judiyëtëjk? 2)¿Wiˈixë natyë Jyobaa dyajkäˈpxäˈänyë Abrahángë tyëëm yˈääts?
11 (Käjpxë Romanʉs 11:7-10.) Mä ja apostëlëtëjk jyukyˈäjttë, ja nasionk diˈib Israel kyaj ojts tkupëktë Jesus. Pääty kyaj jam jeˈeyë nyekypyëtseemy ja Abrahángë tyëëm yˈääts. Mä ja Pentekostes xëë mä jëmëjt 33, ja ojts yajwinˈijxtsondaˈaky parë “yˈanaˈamdëdë reyëty extëmë saserdotëty” jam tsäjpotm, tamˈäjtë judiyëtëjk diˈib kyupëjktë parë duˈun tyundët. Per jeˈeyë naty tuk mil majtsk mil, jantsy “waanë” ko yaˈijxkijpxyë nuˈun ja judiyëtëjk jyamˈäjttë (Rom. 11:5).
12 Per ¿wiˈixë natyë Jyobaa dyajkäˈpxäˈäny ja Abrahángë tyëëm yˈääts? (Rom. 11:12, 25.) Min nˈokˈijxëm wiˈixë Pablo tˈatsoojëmbity: “Kyaj mbäät njënäˈänëm ko Dios të dyajtëgatsy ja wyandakën. Jaˈa ko kyaj nidëgekyë yëˈë israelitëty oj wyinˈixëdë Dios extëmë jyaˈayën. Es nan ni yëˈë Dios tkajäˈäyˈaty nidëgekyë ja Abräänë tyëëmp yˈäätsëty [...]. Tyäˈädë xytyuknijäˈäjëm ko kyaj ja jäˈäy Dios yˈuˈunkˈatyëty pën wiˈix pën ja tyëëmp yˈääts ttukminy ttukjäjtë, jaˈa ja jäˈäy Dios uˈunkˈäjttëp diˈibë miin jäjttë mä ja Dios tkuytyuny ja wyandakën” (Rom. 9:6-8). Päätyë Jyobaa kyaj nyekyjënany ets ja tëëm ääts kuanë tˈapˈat tteetyˈatëdë Abrahán.
Ja oliibës kepy diˈib nikajp
13. 1) ¿Ti xytyukˈijxëmë oliibës kepy? 2) ¿Ti nyikejy ja yˈääts? 3) ¿Ja kyepy diˈib tyuktënaapy? 4) ¿Ets ja yˈaay xyeˈentsy?
13 Pablo ojts tˈijxkijpxyë Abrahángë tyëëm yˈääts mëdë oliibës kepyë yˈaay xyeˈentsy diˈib kuyuˈuy kudäjy (Rom. 11:21). * Tyäˈädë oliibës kepy, yëˈë xytyukˈijxëm mä wiˈixë Dios dyaˈˈadëyë wyandakën diˈib kyajpxyˈäjt mëdë Abrahán. Yëˈë yˈääts wäˈäts ets yëˈë yˈandijpyë Jyobaa, pes yëˈë myoobyë jukyˈäjtën ja Israel diˈib jyaˈäjtypy (Isa. 10:20; Rom. 11:16). Ets ja kyepy diˈib tyuktënaapy, yëˈë yˈandijpyë Jesus diˈib jawyiin yajmaytyakp mä Abrahángë tyëëm yˈääts. Etsë yˈaay xyeˈentsy, yëˈë ja okpë tyëëm yˈääts diˈib mëët “kyäˈpxët”.
14, 15. ¿Pënaty näjxtëp extëmë oliibës kepyë xyeˈentsy diˈib yajkupoˈt, ets ja ääy xeˈentsy diˈib ojts yajtukmëgojë?
14 Ja judiyëtëjk diˈib ninäˈä ojts tkakupëktë Jesus, yëˈë mëët yaˈijxkijpxyë ja yˈaay xyeˈentsyë oliibës kepy diˈib ojts “yajkuˈpoottë” o yajnëwajxtë, kyaj mbäät yˈijttë Abrahángë tyëëm yˈääts (Rom. 11:17). ¿Pënaty wingudëgatsˈäjtëdë? Yëˈë diˈib ja judiyëtëjk ninäˈä tkawinmääytyë, pes mëj këjxmë naty nyayjawëdë ko tyëëmˈat yˈäätsˈatëdë Abrahán. Perë Juan Bautista të naty jyënaˈany ko Jyobaa mbäädë tsää dyajjëmbity Abrahángë tyëëm yˈääts (Luk. 3:8).
15 Per ¿ti tyuunë Jyobaa parë dyaˈˈadëwët diˈib tyuknibëjtakë? Extëmë Pablo tnimaytyaky, ja oliibës kepyë xyeˈentsy diˈib kuyuˈuy kudäjy yajkupoˈt ets ojts yajtukmëgojë ja oliibës kepy diˈib ijtp aamyoty ujtsoty (käjpxë Romanʉs 11:17, 18). Pääty pënaty nëjkxandëp tsäjpotm oymyääjëty tsyoondë, extëm mä ja naymyujkën diˈib Roma tamˈäjtpë naty diˈib kyaj jyudiyëty, duˈunxyëp extëm ojts yajtukmëgojë ja oliibës kepy. Duˈuntsoo net nyäjxtë extëm ja Abrahángë tyëëm yˈääts, oy yëˈë mëët kyayajkajpxyˈäjttë, pes duˈunë naty yˈittë extëm ja oliibës kepy diˈib aamyoty ujtsoty, perë Jyobaa yaˈˈawatsë nëˈë tuˈu parë jyäˈttët Israel diˈibë Dios jyaˈäjtypy (Rom. 2:28, 29).
16. ¿Wiˈixë Pedro tnimaytyaky mä wiˈix tsyondaky ja Israel diˈibë Dios jyaˈäjtypy?
16 Mä ja neky diˈib yajtuknijäˈäyë ja Israel diˈibë Dios jyaˈäjtypy, mä naty yajpäättë diˈib kyaj jyudiyëty, Pedro tnimaytyaky: “Es mët miitsëty diˈibë myëbëjktëp, [ja Jesukristë] tadë tsää myëdäjtypy kajaa yëˈë mëjˈäjtën; per mët diˈibë kyaj tmëbëktë, kyuytyiimbyë tyäˈädë extëm jyënaˈany ja Diosë jyaaybyajtën: Ja tsää diˈibë ja pojtspë kyaj ttsojktë, të net jyaˈty mä ja tëjk tˈëjxˈaty. [...] Tyäˈädë dëˈën ja tsää diˈibë yajtukkunajpëp es yajkëday. [...] Perë Dios të mwinˈixëdë miitsëty diˈibë myëbëjktëp, mmëduundëp ja Rey extëmë teetytyëjkëty [“saserdotëty”, Traducción del Nuevo Mundo, (NM)], wäˈäts jäˈäyëty miitsëty, jäˈäy diˈibë Dios jäˈäyˈäjtëdëp. Yëˈë mwinˈijxëdë es xykyäjxwäˈxët ja oybyë tuunk diˈibë yëˈë të tpëjtaˈaky, mët ko mdukniwooduˈutyëty ko mˈijttë mä ja kootsˈat, es myajnejxyëty jikyˈäjtpë mä ja jyäjënë tsujpë. Tëëyëp kyajpë Dios mjäˈäyˈatëdë, per tyam [...] yëˈë mjäˈäyˈäjtëdëp; tëëyëp kyajë Dios mbaˈˈayoojëdë, per tyam të mbaˈˈayowëdë” (1 Peed. 2:7-10).
17. ¿Tiko naa tëgatsy yajmëdoy diˈibë Jyobaa ojts ttuny?
17 Diˈibë Jyobaa ojts ttuny yëˈë diˈib nipën tkawinmääy. Pes “ja jäˈäy diˈibë kyuyiipy kyudajpy ja oliibës kepy, kyaj ttukjëjpkojë mët ja xyeˈentsyë oliibës kepy diˈibë miimp aamyoty pejˈyoty” (Rom. 11:24). Oy naa tëgatsy yajmëdoy ets kyaj pën duˈun ttunët, ja kamduump ujtstuumbë diˈib mä tadë tiempë tyuundëp ijty duˈun. * Nanduˈun diˈibë Dios tyuun, naa tëgatsy yajmëdoy. Oyë naty ja judiyëtëjk jyënäˈändë ko diˈib kyaj jyudiyëty kyaj mbäät dyaktë tyëëm, Jyobaa winˈijxëdë ets yˈittët mä tuˈugë “nasionk” diˈib yakëbë tyëëm mä pyëtsëmët ja Anaˈamën (Mat. 21:43, NM). Mä jëmëjt 36, Cornelio diˈib kyaj jyudiyëty, yëˈë timjawyiin ojts tmëbekyë Kristë ets ta ojts yajwinˈixy mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë. Duˈuntsoo yˈawatsy ja nëˈë tuˈu parë ojts yajtukmëgojë ja oliibës kepy diˈib kuyuˈuy kudäjy, ja jäˈäyëty diˈib naty kyaj jyudiyëty ets diˈibë naty kyaj të yajtsuktë (Apos. 10:44-48). *
18. ¿Mbäädë naty ja judiyëtëjk yˈakˈittë Abrahángë tyëëm yˈääts desde mä jëmëjt 36?
18 ¿Yëˈë naty yˈandijpy ko nituˈugë judiyë mbäät kyanekyˈity Abrahángë tyëëm yˈääts desde mä jëmëjt 36? Kyaj. Pablo tnimaytyaˈaky: “Ja israelitëty, pën yajjëmbijttëp ja jyot wyinmäˈäny es nyaybyëjtäˈägëdët Dios kyëˈëjoty, yëˈëtyë dëˈën yajpëjtäˈäktëp jatëgok mä naty yˈity, mët ko Dios mbäät jam pyëjtaˈagyëty jatëgok. Ja jäˈäy diˈibë kyuyiipy kyudajpy ja oliibës kepy, kyaj ttukjëjpkojë mët ja xyeˈentsyë oliibës kepy diˈibë miimp aamyoty pejˈyoty. Per ja Diosë dëˈën ttuuny mët miitsëty diˈibë kyaj yˈisraelitëˈattë, extëm ja kepy xyeˈentsy diˈibë kyuyiipy kyudajpy ja oliibës kepy” (Rom. 11:23, 24).
“Nidëgekyë ja israelitë jäˈäyëty nyitsoˈoktët”
19, 20. Duˈun extëm të yajnimaytyaˈagyë oliibës kepy, ¿ti diˈibë Jyobaa të dyaˈˈadëy?
19 Duˈunë duˈun, mëjwiin kajaa yˈadëëy diˈibë Jyobaa tyuknibëjtakë mä ja Israel diˈib jyaˈäjtypy (Gal. 6:16). Extëmë Pablo jyënany: “Nidëgekyë ja israelitë jäˈäyëty nyitsoˈoktët” (Rom. 11:26). Ko ttukjäˈtët ja tiempë diˈibë Jyobaa të ttuknibëjtäägë, niˈamukë ja “israelitë”, o ko naty të kyaˈpxy pënaty nëjkxtëp tsäjpotm, tyëkëyäˈändë tuumbë extëmë reyëty ets saserdotëty. ¡Nitii mbäät tkayajtuˈuduky diˈibë Jyobaa të ttuknibëjtäägë!
20 Extëm ojts yajnaskäjpxë, mët yëˈëgyëjxmë Abrahángë tyëëm yˈääts, Jesukristë mëdë 144,000, yajkunuˈkxäˈäny tukëˈëyë “naxwinyëdë jäˈäyëty” (Rom. 11:12; Gén. 22:18). Duˈuntsoo Diosë kyäjpn ttukˈoyˈatäˈäny ko duˈunë Jyobaa të ttuny. Ko nnijäˈäjëm wiˈixë Jyobaa dyaˈˈadëy diˈib tyuknibëjtakë, ta net njënäˈänëm: “¡Ja Diosë yˈoyˈäjtën, wyijyˈäjtën esë jyaygyujkën kyaj tmëdaty ja kyugëjxën!” (Rom. 11:33).
[Notë diˈib noky ëxˈääy]
^ parr. 13 Oy mä ja nasionk diˈib Israel jyamˈäjtyë rey etsë saserdotëty, kyaj jyamˈäjty tuˈugë anaˈamdakn mä jyamˈattëdë rey diˈib tundëp saserdotëty, pes kyaj naty tnasˈixë ja Ley. Pääty ja oliibës kepy kyaj yëˈë ojts tˈandijy ja nasionk diˈib Israel. Pablo yëˈë myaytyäˈäganë Israel diˈibë Dios jyaˈäjtypy diˈib tunandëp rey ets saserdotë extëmë Dios ttuknibëjtakë. Tyäˈädë yëˈë kyäjpxˈoˈoyëp extëm yajnimaytyaky mä La Atalaya 1 de enero de 1984, pajina 14-19.
^ parr. 17 Ixë rekuäädrë “¿Tiko ja oliibës kepy yajtukmëgojë ja ääy xeˈentsy diˈib aamyoty pejˈyoty?”.
^ parr. 17 Duˈun meerë tyuun jyäjtë extëmë naty të yajnaskäjpxë mä ja 70 sëmäämbë diˈib jëmbijtp jëmëjt: tëgëk jëmëjt ja kujm nyajxy mä yëˈëyë ojts yajwowdë judiyëty ets yˈittët extëmë Israel diˈibë Dios jaˈäjtëp, taanëmë net ojts yajwowdë diˈib kyaj jyudiyëˈattë (Dan. 9:27).
¿Të njaygyujkëm?
• Ko nˈijxëm wiˈixë Jyobaa dyaˈˈadëy tijaty të ttuknibëjtäägë, ¿ti xytyukniˈˈijxëm mä yëˈë?
• Mä Romanʉs kapitulo 11, ¿ti nyikejy ja...
oliibës kepy?
yˈääts?
kyepy diˈib tyuktënaapy?
yˈääy xyeˈentsy?
• ¿Tiko kyaj pën ttukjëjpkojët ja ääy xeˈentsy diˈib aamyoty pejˈyoty ja oliibës kepy diˈib kuyuˈuy kudäjy?
[Yajtëˈëwën]
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 26]
¿Tiko ja oliibës kepy yajtukmëgojë ja ääy xeˈentsy diˈib aamyoty pejˈyoty?
▪ Lucio Columela tuˈugë romanë jäˈäy diˈib tëëyëp jukyˈäjt, soldäädë tyuuny ets kamduun ujtstuun, mëj nyaxy mët ko mäjmajtskë liibrë tjääy diˈib xyëˈäjtypy La labranza.
Mä myëmëgoxkpë lyiibrë jap tkujäˈäyë tuˈugë ayuk diˈib ijty tëëyëp yajtuundëp, mä jyënaˈany “ko diˈib nyiyuˈu nyidäjëp ja oliibës kepy, yëˈë yˈamdoojëbë tyëëm; diˈib pyëjtakypyë abonë, yëˈë myënuˈkxtakypy; ets diˈib wyinbujxy wyimboˈtypy, yëˈë mëktaˈaky yajtëëmˈataampy”.
Ta net jyënaˈany: “Ets duˈunën tyimjaty [...] näägë kepy, axtë diˈib jantsy oy këxëˈkp kyaj dyakyë tyëëm. Duˈumbë oy ko yajwiˈtjutët mët tuˈugë pujxn ets japë net yajpëjtäˈägët ja oliibës xeˈentsy diˈib aamyoty pejˈyoty ets yajxon yajwëˈëndäˈätsët, duˈuntsoo ko yˈatsokmukët, ta ja ujts kepy tyëëmˈatët”.
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 25]
¿Njaygyujkëm wiˈixën nyikejy ja oliibës kepy?
