“Nˈokˈijtëm wijy kejy es nnayjëjpkuwijtsëm.” (1 TES. 5:6)

1, 2. ¿Ti tsojkëp ttundëdë familyë parë nyayaˈitëdët wijy kejy?

KO Pablo tmaytyaky myinäˈäny ja “Jyobaa myëj xëë diˈib atsëˈëk ajawë”, ta tˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib Tesalónica: “Miits mëguˈugitëty, kyaj mˈittë kubiˈits kuˈook, kyaj ja Nintsënˈäjtëm mdukjäjtpatëdët tiˈin extëm ja maˈtspën, jaˈa ko mnijäˈädëp wiˈixë dëˈën myinäˈäny jyäˈtäˈäny. Nidëgekyëty miits mjaˈˈatëdë Dios esë Jesukristë, kyaj mjaˈˈatyëty ja kaˈoybyë”. Ta net tˈakˈanmääytyë: “Pääty kyaj nˈijtëm extëm pënëty määdëgooytyëp, nˈokˈijtëm wijy kejy es nnayjyëjpkuwijtsëm” (Joel 2:31; 1 Tes. 5:4-6).

² Tyäˈädë Pablo kyäjpxwijën meerë tyam tsyekyëty parë Dios mëduumbë diˈib jukyˈäjttëp mä “tiempë diˈib jëjpkëxanëp” (Dan. 12:4). Pääty oy ko njaygyujkëm ets nnayaˈijtëm “wijy kejy”. ¿Tiko? Yëˈko wingon yˈijnë mä jyëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë jukyˈäjtën, etsë Satanás mëktaˈaky tyuny parë dyajtëgoyaˈanyë Dios mëduumbë nuˈun tmëmadaˈaky. ¿Ti mbäät ttundë familyë parë kyaj yajmëmadäˈäktët? Ko niduˈuk niduˈuk tkuytyundët diˈibë Jyobaa të tyuknipëkëdë. Min nˈokˈijxëm tijaty mbäät ttuny ja yetyëjk, toxytyëjk etsë uˈunk ënäˈk parë nyayaˈitëdët “wijy kejy” ets kyaj nyaygyumanaxëdët.

Yetyëjkëty, niˈˈijxtuˈuttë “ja Oybyë Borreegë Kuentˈäjtpë”

3. Extëmë 1 Timotee 5:8 jyënaˈany, ¿tijaty patëp ttunët diˈib nyigëbäjkˈäjtypyë fyamilyë?

³ Biiblyë jyënaˈany ko “kasäädë yetyëjk yëˈë dëˈën nyigëbäjkˈäjtypy ja nyëdoˈoxy” (1 Kor. 11:3). ¿Ti mbäät ttuny parë yajxon tnigëbäjkˈatët ja jyëën tyëjk? Biiblyë jyënaˈany: “Pën ja pën kyaj nyaytyukjotmaytyunyëty ja myëguˈuktëjkëty, o waanë niˈigyë yëˈë kyëˈëm familyë, tëëdën tˈëxtijy ja mëbëjkën es waanë axëëk yëˈë wyeˈemy këdiinëm ja diˈibë kyaj tmëbeky” (1 Tim. 5:8). Extëm nˈijxëm, kasäädë yetyëjk patëp tmoˈoyëdë fyamilyë tijaty tëgoyˈäjtxëp. Per kyaj yëˈëyë tsyekyëty, nan tsojkëp tpudëkët parë dyajkëktëkët ja myëbëjkën ets yajxon yˈittët mëdë Dios, duˈuntsoo yajpäädët niˈamukë wijy kejy (Pro. 24:3, 4). ¿Wiˈix mbäät ttuny?

4. ¿Ti tsojkëp ttunëdë kasäädë yetyëjk parë fyamilyë oy yˈitët mëdë Dios?

⁴ “Kasäädë yetyëjk myëdäjtypy ja kutujkën mä yëˈë nyëdoˈoxy dëˈën extëm yëˈë Kristë myëdäjtypy ja kutujkën mä yëˈë mëbëjkpëtëjk.” Pääty, tsojkëp tˈëxpëkët wiˈixë Jesus ttuˈumoˈoy ja naymyujkën parë nanduˈun ttuˈumoˈoyëdë fyamilyë (Éfe. 5:23). Ko Jesus tmaytyaky wiˈix yˈity mëdë yˈëxpëjkpëty, ta ojts nyayˈijxkijpxyëty mëdë borreegë kuentˈäjtp (käjpxë Fwank 10:14, 15). Jesus yëˈë duˈun ja “oybyë borreegë kuentˈäjtpë”, päätyë kasäädë yetyëjk diˈib tsyejpy etsë fyamilyë oy yˈitët mëdë Dios, tsojkëp tˈëxpëkët tijatyë Jesus tyuun ets wiˈix ojts kyajpxy myaytyaˈaky ets “[tpadunët] yëˈë” (1 Peed. 2:21).

5. Yëˈë Oybyë Borreegë Kuentˈäjtpë, ¿nuˈunën tˈixyˈatyë mëbëjkpëtëjk?

⁵ Borreegë kuentˈäjtpë yajxon tˈixyˈatyë byorreegë ets yëˈëjëty nan yajxon yˈixyˈatëdë ets tyukjotkujkˈatëdë, pääty yoˈkmëdowëdë ets myëmëdowëdë. Jesus jyënany: “Nˈixyˈajtypyëts ja nborreegëts es nan xyˈixyˈäjttëpts”. Kyaj jeˈeyë tˈixyˈaty nikëjxy këbajky ja mëbëjkpëtëjk. Pes mä ayuk grieegë “nˈixyˈäjtëm”,  yëˈë yˈandijpy “nˈixyˈäjtëm këˈëm ets yajxon”. Yëˈë Oybyë Borreegë Kuentˈäjtpë nyijäˈäjëp yajxon wiˈix yaˈixy yajpääty tuˈuk tuˈugë byorreegë: tijaty tëgoyˈäjtxëdëp, mä yˈoyëty ets mä kyaˈoyëty. Nitii mbäät kyayajtukwinguyuˈutsy. Ets ja byorreegë yajxon yˈixyˈatëdë ets pyanëjkxëdë extëm ttuˈumoˈoy.

6. ¿Wiˈix mbäädë yetyëjk tniˈˈijxtuˈuty ja Oybyë Borreegë Kuentˈäjtpë?

⁶ ¿Wiˈix mbäädë yetyëjk tniˈˈijxtuˈutyë Jesus mä ttuˈumoˈoyë fyamilyë? Ko nyaybyëjtäˈägëdët extëm tuˈugë borreegë kuentˈäjtpë ets tˈixët ja fyamilyë extëmë borreegë diˈib yajkuentˈatäämp. Ets tyunëbë mëjää parë yajxon tˈixyˈattët. ¿Mbäät yajxon tˈixyˈaty? Mbäät, mët ko xëmë kyäjpx myaytyäˈägët mët niduˈuk niduˈuk ja fyamilyë ets tmëdooˈitët tijaty jotmaytyuunëp. Nan tsojkëp dyakëdë oybyë ijxpajtën ets yajxon twinˈixët tijaty tyunandëp, extëm mä Diosˈawdattë mëdë Fyamilyë, nyëjkxtët mä naymyujkën, käjpxwäˈkxpë ets mä xyondäˈäktë. Pën ja yetyëjk tyuumpy tijaty extëm tyuˈumoˈoyëtyë Diosë yˈAyuk ets extëm tnijawë yajpudëkëyaˈany niduˈuk niduˈugë fyamilyë, ta nëjkx tyukjotkujkˈatëdë ets yëˈë nan jotkujk nyayjawëdët ko tmëdundët tuˈugyë Jyobaa.

7, 8. Extëm ja Oybyë Borreegë Kuentˈäjtpë ttseky ja byorreegëty, ¿wiˈix mbäädë yetyëjk tniˈˈijxtuˈuty?

⁷ Tuˈugë oybyë borreegë kuentˈäjtpë kyaj jeˈeyë tˈixyˈaty ja byorreegë, tsyojktëp nanduˈun. Ko ngäjpxëm mä wiˈixë Jesus jyukyˈajty ets wiˈixë Dios tmëduuny, ta nˈijxëm wiˈix tjantsy tsyejky ja yˈëxpëjkpëtëjk. Axtë “[kyuˈoˈkë] ja byorreegëty”. Yetyëjk diˈib tsyejpy etsë Dios kyupëkëdët, tsojkëp tpanëjkxëdë tyäˈädë ijxpajtën ets ttsokëdë fyamilyë. Kyaj mëk tˈanaˈamëdë nyëdoˈoxy ets ttunët axëëk, niˈigyë ttsokët extëmë “Kristë ttsejky pënëty [mëbëjkë]” (Éfe. 5:25). Tsuj yajxon tmëgajpxyë nyëdoˈoxy ets kyaj dyajniˈigyë ää ayuk, pes nitëjkëp twintsëˈëgët extëm pyaatyëty (1 Peed. 3:7).

⁸ Tsojkëp mëk tyanëdë uˈunkteety ko ja yˈuˈunk yˈënäˈk ttukniˈˈixët tijatyë Biiblyë nyiˈanaˈamëp, per yaˈixëdëbë oyjyaˈayˈäjtën. Nan oy ko tsojkën myëët tjëjwijtsëmbitët. Taa ënäˈkuˈunk diˈib kyaj tsojk tjaygyukëdë ti ja tyääk tyeety tsyejpy ets ttundët, ets ja mä tsyekyëty etsë uˈunkteety dyaˈixëdëdët ja maˈkxtujkën. Pën tyuumbyë mëjää ets xëmë tpanëjkxëdë Jesusë yˈijxpajtën, ta ja fyamilyë nyayjawëdët agujk jotkujk ets ijxˈity kuentˈaty. Ets nan nëjkxëbë fyamilyë kyuentˈatyëtyë Dios extëm jyënany diˈib jyaayë Salmo (käjpxë Salmo 23:1-6).

9. Extëmë Noé, ¿ti nyikëjxmˈäjttëbë kasäädë yetyëjk, ets ti pudëkëdëp parë duˈun ttunët?

⁹ Jatuˈugë oybyë ijxpajtën parë kasäädë yetyëjk, yëˈë Noé, diˈib jukyˈäjt ko naty ja axëkjäˈäy kyutëgoyanëdë. Per ko Dios “tkejxy ja ayoˈonduu”, yajnitsok ja Noé mët ja “nijëxtujkpë jäˈäyëty” (2 Peed. 2:5). Noé yëˈë naty nyikëjxmˈäjtypy ets tpudëkëdë fyamilyë parë tsyokwëˈëmët mä ja Ayoˈonduu. Mä tyäˈädë tiempë jyëjpkëxanë, nan yëˈë nyikëjxmˈäjttëbë kasäädë yetyëjk (Mat. 24:37). ¿Ti mbäät ttundë? Tsojkëp tˈëxpëkët ets tpadunët ja ijxpajtën diˈib pyëjtakë Jesus, ja Oybyë Borreegë Kuentˈäjtpë.

Toxytyëjkëty, pudëkëdë mfamilyë

10. ¿Ti yˈandijpy ko yajtukˈanaˈamdë toxytyëjk ets tkajpxykyupëktëdë nyaˈay?

¹⁰ Pablo tkujäˈäyë: “Miits kasäädë toxytyëjkëty, naygyubëkëdë [o kajpxykyupëktë] es wintsëˈëgëdë yëˈë mˈuˈunk mnyaˈayëty” (Éfe. 5:22). Tyäˈädë anaˈamën kyaj dyajnaxypyë toxytyëjk. Pes mä Jyobaa tkayajkojynyëmë Eva, ja tim jawyiimbë toxytyëjk, ojts jyënaˈany: “Kyaj yˈoyëty etsë yetyëjk yˈijtˈadëˈëtsët naytyuˈuk. Minëts nˈokˈyajkojë tuˈugë pyudëjkëbë, diˈib mëët kyäˈpxët” (Gén. 2:18). Pääty, mëjë toxytyëjkë tyuunk nyaxy ko tpudëkë nyaˈay ets ko tmëgaˈpxy mä ja fyamilyë tnigëbäjkˈaty.

11. ¿Wiˈixë toxytyëjk diˈib wijy tpudëkë fyamilyë?

¹¹ Toxytyëjk diˈib wijy xëmë tijaty ttuny diˈibë fyamilyë tyukˈoyˈatëp (käjpxë  Proverbios 14:1). Tim tëgatsy mët ja toxytyëjk diˈib tsuu diˈibë Salomón myaytyak, ninäˈä tkajëjpkugäjpxë ja kutujkënë diˈibë Dios të tmoˈoyë yetyëjk; niˈigyë twintsëˈëgë mët winë jyot. Pyanëjkxypy wiˈix ja nyaˈay tyuˈumoˈoyëty, kyaj ttuny ti tyimtunaampy ets kyaj kyujuundaˈaky extëmë naxwinyëdë jäˈäy (Éfe. 2:2). Ja toxytyëjk diˈib tsuu, kyaj tsyëˈëk jyawë tkäjpxpäädëdë nyaˈay. Per ja diˈib wijy, tyuumbyë mëjää parë ja nyaˈay wyintsëˈëgëdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk etsë wiink jäˈäy. Nan kyaj tkäjpxpääty ets kyaj mëët nyayˈooyëty parë yajmëjˈixët ja kutujkën diˈib myëdäjtypy. ¿Ets mä meeny sentääbë? Ja diˈib tsuu, duˈunyë nyaytyukniwëjnäjxtäˈäyëty diˈib tsip nimëjää pyattëp. Per diˈib wijy, pyudëjkëbë nyaˈay ko tkuentˈaty ja meeny sentääbë ets yajxon dyajtuny. Ets kyaj ja nyaˈay mas niˈigyë dyajtuny.

12. ¿Ti mbäät ttunyë toxytyëjk parë fyamilyë yajxon yˈitët mëdë Dios ets kyaj nyaygyumanaxëdët?

¹² Toxytyëjk diˈib wijy pyudëjkëbë nyaˈay parë dyajˈyeeky dyajpetyë yˈuˈunk yˈënäˈk mä Jyobaa nyëˈë tyuˈu, duˈuntsoo tpudëkë fyamilyë parë yajxon yˈitët mëdë Dios ets kyaj nyaygyumanaxëdët (Pro. 1:8). Xëmë yˈity listë parë Diosˈawdattë mëdë Fyamilyë extëm të ttukniwitsëdë. Ets pyuwäˈkëbë nyaˈay ko tkäjpxwijy o tjëjwijtsëmbity ja yˈuˈunk yˈënäˈk. ¡Tim tëgatsy mët ja toxytyëjk diˈib kyaj tpudëkë nyaˈay, diˈib jeˈeyë mëjwiin kajaa tˈaxëktunyë yˈuˈunk yˈënäˈk ets kyaj tpudëkë parë oy yˈittët mëdë Dios!

13. ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë toxytyëjk tpudëkëdë nyaˈay mä tijaty nyikëjxmˈäjtypy mä Diosë kyäjpn?

¹³ ¿Wiˈix nyayjawëty tuˈugë toxytyëjk diˈib pyudëjkëbë nyaˈay ko jantsy oy tyuny mä Diosë kyäjpn? Jantsy jotkujk nyayjawëty oy mä ja nyaˈay tyunët. Mbäät tyuny mëjjäˈäy o diˈib pyudëjkëbë mëjjäˈäy, o mä Comité de Enlace con los Hospitales, o mä Comité Regional de Construcción. Mëk tyunyë tyäˈädë toxytyëjk ko tpudëkë nyaˈay mëdë yˈää yˈayuk ets mët tijaty tyuumpy. Per oy duˈun tyuny, nyijäˈäjëp ko oy, pes pën ja nyaˈay mëk tyuny mä Diosë kyäjpn, pyudëkëp ja fyamilyë parë kyaj nyaygyumanaxëdët.

14. 1) ¿Ti mbäät tsyiptakxëtyë toxytyëjk, ets ti mbäät ttuny? 2) ¿Ti mbäädë toxytyëjk ttuny parë oy yˈitëdë fyamilyë?

¹⁴ Mbäädë toxytyëjk tsyiptakxëty tpudëkëdë nyaˈay mä ti tyunaampy ko kyatuˈugyëdë wyinmäˈäny. Per yaˈijxëbë “oyjyot oywyinmäˈäny [...] es jyikyˈa[ty] yuunk naxypy” ets pyudëjkëp parë tijaty yˈoybyëtsëmët (1 Peed. 3:4). Tuˈugë oybyë toxytyëjk, yˈëxpejkypy ets pyanëjkxypyë yˈijxpajtën pënaty tëëyëp jukyˈäjttë, extëmë Sara, Rut, Abigail etsë María, ja Jesusë tyääk (1 Peed. 3:5, 6). Nan nyiˈˈijxtutypyë toxytyëjkë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈkpë diˈib “wintsëˈkën mëët [jäˈäyˈäjttëp]” mä tyäˈädë tiempë (Titʉ 2:3, 4). Ko twintsëˈëgëdë nyaˈay ets ttsokët, ta yajxon nyaymyënëjkxëdët  ets tyukˈoyˈatëp ja fyamilyë. Ets jamˈatëbë jotkujkˈäjtën mä jyëën tyëjk ets niˈamukë nyayjawëdët ijxˈity kuentˈaty. Tuˈugë yetyëjk diˈib tsyeebyë Jyobaa ets tmëduny, mëjwiin kajaa dyajtsobäätyë nyëdoˈoxy diˈib pudëjkëp (Pro. 18:22).

Ënäˈktëjk, pëjtäˈäktë mˈijxënë mä diˈib kyaj yaˈixy

15. ¿Wiˈix mbäädë ënäˈktëjk tpudëkë tyääk tyeety parë fyamilyë kyaj nyaygyumanaxëdët?

¹⁵ Ënäˈktëjk, ¿wiˈix mbäät xypyudëkëdë mdääk mdeety parë mfamilyë yajxon yˈitët mëdë Dios ets kyaj nyaygyumanaxëdët? Winmay ja kumäˈäyën diˈibë Jyobaa mmoˈoyanëp. Waˈanë mdääk mdeety mdukˈijxëdë dibujë ko mutskˈäjty mä wiˈixë Naxwinyëdë jyëmbitäˈäny jantsy tsuj, ets mä mˈyeeky mbety mbudëkëdë mëdë Biiblyë etsë ëxpëjkpajn parë xypyawinmayët wiˈix yˈixˈatäˈäny ja jembyë jukyˈäjtën diˈib winë xëë itäämp. Pën mbëjtakypyë mˈijxënë mä Diosë tyuunk ets xytyuny aduˈuk, yëˈë nëjkx mbudëkëty parë mnayaˈitëdët “wijy kejy”.

16, 17. ¿Ti mbäät ttundë ënäˈktëjk parë tganarattët ja jukyˈäjtën?

¹⁶ Panëjkxë Pablo kyäjpxwijën diˈib yajpatp mä 1 Korintʉ 9:24 (käjpx). Pëjtäˈägë mwinmäˈäny ets xynyibëyëˈëgët ja jukyˈäjtënë diˈib winë xëë axtë ko xygyanaratët. Winˈix ja nëˈë tuˈu diˈib mmënëjkxëdëp mä ja kumäˈäyën. Mayë ënäˈktëjk të dyajtëgoytyë yˈijxën mä tyäˈädë kumäˈäyën mët ko tpaˈoˈktëwdë jukyˈäjt madakën. Per tsuu winmäˈänyë tyäˈädë. Nyajtuˈunëmë jukyˈäjtënë parë nmëkjäˈäytyäˈägäˈänëm kyaj dyakyë jotkujkˈäjtën ets këjx näjxp. Mas oy ko nbëjtakëm ja ijxën mä “diˈibë kyaj yaˈixy”. ¿Tiko? Yëˈko “winë xëë winë tiempë yˈity” (2 Kor. 4:18).

¹⁷ Ja kunuˈkxënë diˈib yajminaambyë Diosë yˈAnaˈamën, yëˈë nanduˈun “diˈibë kyaj yaˈixy”. Pääty, yajtunë mjukyˈäjtënë parë xypyäädët. Mmëdunë Jyobaa pën mjantsy itäämp agujk jotkujk. Tuknibëjtäägë tijaty mbäät tyam xytyuny ets tijaty ok. * Ko duˈun xytyunët, ta mjot mwinmäˈäny xyaˈitët mä Diosë tyuunk ets kyaj xyajjëgaˈagët ja mˈijxënë mä ja jukyˈäjtën diˈib myajtukumayäämp (1 Fwank 2:17).

18, 19. ¿Wiˈix mbäädë ënäˈktëjk tnijawë pën tyukjukyˈäjttëp ja tëyˈäjtën?

¹⁸ Diˈib tim jawyiin mbäät xytyuny, yëˈë këˈëm xytyukjukyˈatët ja tëyˈäjtën. ¿Mduumpy duˈun? Nayajtëwëdë: “¿Këˈëm tsojkënëtsë Diosë tyuunk nduny, o mët kotsë ndääk ndeety xyˈanëëmë? ¿Nmëdäjtypyëtsë kostumbrë etsëts nuˈkxtäˈägët, nˈëxpëkët, nëjkxëdëts mä naymyujkën ets ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë? ¿Nyajnigëxëˈkypyëtsë jäˈäyˈäjtënë diˈibë Dios tyukjotkëdakypy? ¿Tëjëts ndukniwitsë näˈäjatyëts ndunäˈäny tijatyë Dios jyaˈäjtypy ets nduumbyëtsë net? ¿Ijtpëts yajxon mëdë Jyobaa?” (Sant. 4:8).

¹⁹ Pawinmayë yˈijxpajtënë Moisés. Oy yeˈky pyejty mä ja jäˈäy tmëdattë tëgatsy ja kostumbrë, yëˈë ojts tpadunyë Diosë yˈanaˈamën (käjpxë Ebreeʉsʉty 11:24-27). Yëˈë mas jëjpˈam pyëjtak wiˈix yˈitët oy mëdë Dios, pääty tpëjtakyë wyinmäˈäny ets yˈitäˈäny tuˈugyë mët ja Diosë kyäjpn ets kyaj parë yajtijët ko yˈuˈunkˈatyëty ja reyë nyëëx. Mijts nanduˈun mbäädë mwinmäˈäny xypyëjtaˈaky pën mmëdunaampy yajxonë Jyobaa. Duˈuntsoo,  nëjkxëp mas oyë mjukyˈäjtënë xyajnaxy, mˈitët agujk jotkujk ets xyjëjpˈixët ja jukyˈäjtënë “diˈibë [jantsy] tëyˈäjtënbë” (1 Tim. 6:19).

20. ¿Pënaty yˈaxäjëyandëbë premië mä yajnibëyeˈegyë jukyˈäjtën?

²⁰ Mä ja jäˈäy pyëyëˈkijpxyë diˈibë Pablo myaytyak, jeˈeyë tuˈuk diˈib ganaräjtp. Per kyaj dyuˈunëty mä yajnibëyeˈegyë jukyˈäjtën. Dios tsyejpy ets “nidëgekyë [nyitsoˈogët] es nandëˈën tjaygyukëdët diˈibë dëˈën tëyˈäjtën” (1 Tim. 2:3, 4). May të myadäˈäktë diˈibë naty pëyëˈktëp, per tyam, ta nimay diˈib mëët tuˈugyë mbëyëˈëktë (Ebre. 12:1, 2). Ja premië yëˈë gyanarataampy pënaty kyaj yˈanuˈkxëdë. ¡Mijts mbäät xygyanaraty!

21. ¿Ti nˈixäˈänëm mä ja tuˈukpë artikulo?

²¹ Ja “Jyobaa myëj xëë diˈib atsëˈëk ajawë” itäämp, kyaj mbäät pën tjëjpkuwäˈägë (Mal. 4:5). Pääty, jëjpˈam etsë familyë tkuytyundët diˈib niduˈuk niduˈugë Dios të tyuknipëkëdë parë këdiibë nëjkx ajotkumonë yajtukjäˈttë. Per ¿ti mbäät nˈaktuˈunëm parë nnayaˈijtëm wijy kejy ets mas oy mëdë Jyobaa? Mä ja tuˈukpë artikulo nˈixäˈänëm tëgëk peky diˈib mbäät xypyudëjkëm parë ja familyë yˈitët oy mëdë Dios.

[Notë diˈib noky ëxˈääy]

¿Mjamyejtsypyë tyäˈädë?

• ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë familyë nyayaˈitëdët “wijy kejy”?

• ¿Wiˈix mbäädë yetyëjk tniˈˈijxtuˈuty ja Oybyë Borreegë Kuentˈäjtpë?

• ¿Wiˈix tpudëkë nyaˈay ja toxytyëjk diˈib wijy?

• ¿Wiˈix mbäädë ënäˈktëjk tpudëkëdë tyääk tyeety parë fyamilyë kyaj nyaygyumanaxëdët?

[Yajtëˈëwën]

[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 12]

Yetyëjk diˈib tsyeebyë Jyobaa ets tmëduny, mëjwiin kajaa dyajtsobäätyë nyëdoˈoxy diˈib pudëjkëp